ένα πολλά υποσχόμενο μάθημα: Υγιεινή

γράφτηκε για το schooltime.gr

Η κρίση του ελληνικού σχολείου δεν αποτελεί αποκλειστικά γέννημα της οικονομικής και κοινωνικής κρίσης των τελευταίων ετών, παρά τις ισχυρές δονήσεις που δέχτηκε σε επίπεδο κυρίως λειτουργικών κενών και απουσίας προοδευτικής αναθεώρησης σχολικών και αναλυτικών προγραμμάτων. Η εκπαιδευτική κρίση στην χώρα μας εμφανίζεται χρονικά περίπου με την αλλαγή της χιλιετίας και την αδυναμία της Πολιτείας να ακολουθήσει τον πλουραλισμό όπως εικονικά εμφανίζεται εκείνη την εποχή στο διαδίκτυο.

Και η αδυναμία αυτή του εκπαιδευτικού συστήματος να ακολουθήσει την κοινωνία, λειτουργεί ανασταλτικά σε πτυχές όχι τόσο γνωστικές (αφού τα επιστημονικά δεδομένα δεν άλλαξαν άρδην) όσο στη βιωματική του διάσταση (εκείνα που μαθαίνουν που διατηρούν ως εμπειρική γνώση οι μαθητές για όλη τους τη ζωή). Μέσα στην κομφορμιστική και παλαιολιθική λογική που διαπνέει το εκπαιδευτικό μας σύστημα, λοιπόν, βλέπουμε ακόμα να παρατηρούνται και να καταγράφονται αντιλήψεις τις οποίες η κοινωνία έχει προ πολλού ξεπεράσει. Χαρακτηριστική σε τούτο είναι η άρνηση -στον ΚΑ΄ αιώνα- εισαγωγής ενός διδακτικού αντικειμένου που να αναφέρεται την υγεία και βιολογία των μαθητών.

Σε μια εποχή που τα πάντα κρίνονται οικονομικά με βραχυπρόθεσμο ορίζοντα, στα χρόνια της κρίσης και της ύφεσης που κυριαρχούν οι αριθμοί επί των ανθρώπων, η πρόληψη ως αντίληψη περιθωριοποιείται από το σχολείο και κρίνεται ακριβή. Προφανώς η διατήρηση των αρχαίων ελληνικών στο Γυμνάσιο (βλ. το άρθρο “Μια πεταλούδα στο διάλογο για τα αρχαία στο Γυμνάσιο”) και η τόση ύλη στις θετικές επιστήμες, κρίνονται ως καλύτερη προσφορά στο μαθητή από ένα μάθημα Υγιεινής.

Κι όμως θα περίμενε κανείς πως την ώρα που κλείνουν/συγχωνεύονται νοσοκομεία, θα σκέφτονταν κάποιοι ότι ένα μάθημα (και ίσως ένας σεμιναριακός κύκλος σε γονείς κι άλλους ενήλικες) θα βοηθούσε. Και τούτο διότι η πρόληψη ουσιαστικά μειώνει ασθενείς και έξοδα από τον κρατικό προϋπολογισμό για την Υγεία-Θεραπεία κι έχει μικρότερο κόστος από την Υγεία-Πρόληψη. Δηλαδή, η προτεινόμενη επένδυση σε μεσοπρόθεσμο χρονικό ορίζοντα θα μπορούσε να απαλλάξει από την παρατηρούμενη κοσμοσυρροή (χωρίς να λαμβάνουμε υπόψη την αύξηση του προσδόκιμου ζωής).

Αξίζει να υπογραμμίσουμε ότι ένα σχολικό αντικείμενο με αναφορά στην Υγεία θα μπορούσε να συμπεριλαμβάνει ένα πλήθος υποαντικειμένων που μέχρι τώρα χαρακτηρίζονται ως αδιάφορα από το σχολείο. Ένα τέτοιο μάθημα θα μπορούσε να συνδυάσει τη σεξουαλική αγωγή από την πρωτοβάθμια ακόμα εκπαίδευση με ενότητες για τις εξαρτησιογόνες ουσίες (παράγωγα καπνού, ναρκωτικά, παράνομη και νόμιμη ουσιοεξάρτηση κλπ) και τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις στον άνθρωπο.

Στόχος είναι να μάθει το παιδί το σώμα του και να το αγαπήσει με τα αρνητικά του αποβάλλοντας πιθανά σύνδρομα κατωτερότητας και φροντίζοντάς το. Ο μαθητής θα είχε έναν πολυετή οδηγό για το σώμα του και δε θα χρειάζεται να στρέφεται για πληροφορίες σε ανώριμους λόγω ηλικίας συμμαθητές του που πιθανώς θα θέλουν να προβληθούν και κοινωνικά ούτε στους γονείς του που θα έχουν μόνο προσωπική εμπειρία, πόρω μακριά από την επιστημονική γνώση. Έτσι, τα παιδιά από μικρή ηλικία θα μάθουν να αποδέχονται το διαφορετικό ως οικείο χωρίς να το κατακρίνουν ή να το λοιδορούν.

Κρίνεται, ταυτόχρονα, αναγκαίο ένα τέτοιο μάθημα να μη γίνεται με τις συνήθεις σχολικές διδακτικές μεθόδους. Προκειμένου να κεντρίζει το ενδιαφέρον των μαθητών ώστε να αποκτήσει βιωματικό χαρακτήρα, καλό θα ήταν να λειτουργήσει διαθεματικά προς άλλα διδακτικά αντικείμενα (Βιολογία, Ιστορία, Γεωγραφία, φιλολογικά, γυμναστική, θρησκευτικά) ώστε να αναφανεί όλη η επιστημονική γνώση και η διασύνδεση των επιστημονικών θέσεων για το ανθρώπινο σώμα. Παράλληλα, μία προσέγγιση των θιγόμενων ζητημάτων μέσα από έρευνα στο διαδίκτυο ή με εκθέσεις εικαστικών, φωτογραφίας, βίντεο κλπ θα μπορούσε να αποτελέσει μία εναλλακτική διδακτική μέθοδο.

Μάλιστα, σε μια λογική οικονομίας, το κόστος θα μπορούσε να μειωθεί με την πρόσληψη επιστημόνων ψυχολόγων και κοινωνικών λειτουργών με ανάληψη και άλλων υποχρεώσεων μέσα στο σχολικό χώρο (ειδικά όταν παρατηρούμε τέτοια αύξηση στην ενδοσχολική βία ή και στα ποσοστά μαθητικού άγχους και κατάθλιψης).

Επιλογικά, το μάθημα της Υγιεινής είναι πολλά υποσχόμενο. Ωστόσο, οι πολιτικές επιλογές των τελευταίων ετών εγκαταλείπεται στις προτάσεις επιστημόνων και εκπαιδευτικών. Αν και κάποτε ειπώθηκε ότι θα εισαγάγονταν στο σχολείο, τελικά στο όνομα της λιτότητας και των περικοπών, η ιδέα εγκαταλείφθηκε (χωρίς να θυμίσουμε ότι όλες οι ειδικότητες Υγείας των ΕΠΑΛ καταργήθηκαν σε μια νύχτα στο όνομα ακριβώς των αριθμών). Ωστόσο, ο στόχος παραμένει. Και ένα σχολείο που θέλει να λέει ότι στοχεύει στον Άνθρωπο, δεν μπορεί να κρύβει το ανθρώπινο σώμα από το πρόγραμμά του.