διατήρηση του πληθυσμού και προσέλκυση νέου

Μερικές ιδέες μετά τον ενδιαφέροντα 

διάλογο της προηγούμενης δημοσίευσης , 

 Οι λιγότερο ευνοημένες περιοχές παρουσιάζουν τα δικά τους ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Μένοντας περιορισμένες σε ποικιλία και ποιότητα φυσικών πόρων και αναλόγως περιορισμένου ανθρώπινου δυναμικού και ούσες απομονωμένες δεν είναι ελκυστικές για την εγκατάσταση τόσο αστικών πληθυσμών όσο και επιχειρήσεων. Και καθώς οι περιφερειακές ανισότητες οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια σε μεταναστευτικές ροές από τις λιγότερο ευνοημένες περιοχές στα άστη, αποδυναμώνεται ο παραγωγικός ιστός και αποψιλώνεται ο πληθυσμός οδηγώντας σε μεγαλύτερες ανισότητες κι εντάσεις. Το γεγονός, μάλιστα, ότι οι μεταναστευτικές ροές περιλαμβάνουν κυρίως άτομα ηλικίας της πρώιμης ωριμότητας (15-25 ετών) έχει ως αποτέλεσμα την ενίσχυση της δυναμικής πληθυσμιακής βάσης (αναπαραγωγικές ηλικίες) των περιφερειών προορισμού και την απογύμνωση της αντίστοιχης βάσης των περιφερειών προέλευσης[1].

Για να γίνει ελκυστική η ύπαιθρος είναι αναγκαία η προσβασιμότητα, η ανταγωνιστικότητα, η έρευνα και η ανάπτυξη, οι ανθρώπινοι πόροι, η διαθεσιμότητα υπηρεσιών[2]. Η Τοπική Αυτοδιοίκηση της υπαίθρου, καθώς βιώνει τις κοινωνικές μεταλλάξεις των κοινοτήτων αυτών, είναι ουσιαστικά η μόνη που μπορεί να βρει διεξόδους από την κρίση και τον υποβιβασμό που τη χαρακτηρίζει. Είναι όμως σε κάθε περίπτωση, όπως τονίζει και η ΚΕΔΚΕ[3], αναγκαία η διαφοροποίηση και η βελτίωση της αγροτικής οικονομίας με κατεύθυνση την αειφόρο διαχείριση των φυσικών πόρων και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής στις αγροτικές περιοχές και την πολυλειτουργικότητα των ανθρώπινων οικονομικών δραστηριοτήτων.

Παρατηρείται ότι οι μεγάλες μη παραγωγικές ηλικίες, εκτοπίζονται κυρίως στους μικρούς πληθυσμιακά ΟΤΑ. Αντίθετα, οι μεγάλοι ΟΤΑ συγκεντρώνουν το ισχυρότερο ποσοστό των παραγωγικών ηλικιών (25-54)[4]. Ειδικά όμως στις διαμορφούμενες συνθήκες του ΚΑ΄ αιώνα, η αγροτική Τοπική Αυτοδιοίκηση έχει ανάγκη να διατηρήσει τον πληθυσμό της. Παρατηρείται ότι οι μεγάλες μη παραγωγικές ηλικίες, εκτοπίζονται κυρίως στους μικρούς πληθυσμιακά ΟΤΑ. Αντίθετα, οι μεγάλοι ΟΤΑ συγκεντρώνουν το ισχυρότερο ποσοστό των παραγωγικών ηλικιών (25-54)[5]. Κύριος στόχος των προοδευτικών δυνάμεων της υπαίθρου πρέπει να είναι οι νεότερες γενιές, καλλιεργώντας ένα κλίμα μετανάστευσης προς το ζωτικό φυσικό χώρο. Μέσα από τη συσπείρωση του μορφωμένου πληθυσμού μπορούν να αναζητηθούν λύσεις· η προσέλκυση, εξάλλου, νέων σε εργασίες που σχετίζονται επιστημονικά με την αγροτική ζωή ή την προστασία του περιβάλλοντος είναι μερικές -εύκολες, θα λέγαμε, και μη κινηματικές- λύσεις. Η ανασυγκρότηση του κοινωνικού ιστού και η εξομάλυνση της πυραμίδας των ηλικιών, με παράλληλα ποιοτική αναβάθμιση του ανθρώπινου δυναμικού αποτελούν πια μία αναγκαιότητα προκειμένου να μπορέσει να ξεφύγει η ύπαιθρος από το τέλμα της υποβάθμισης και της ανεξέλικτης νεοφιλελεύθερης οικονομικής δραστηριότητας.

Παράλληλα, η δημιουργία παραδοσιακών οικισμών, ο έλεγχος του υδροφόρου ορίζοντα και του εδάφους για την ασφάλεια των κατοίκων, η πειραματική -βιολογική ίσως- καλλιέργεια ειδών και η ανάπτυξη νέων μεθόδων, η ανάδειξη του φυσικού κάλλους της περιοχής και η συμβουλευτική -κοινωνικού και οικονομικού προσανατολισμού- απαιτούν εξειδικευμένο προσωπικό και κατά κύριο λόγο νέους στην ηλικία ανθρώπους. Αναλόγως, στις νεότερες γενιές αναφέρεται και η δρομολόγηση ανάπτυξης δικτύων επικοινωνίας και η συντήρησή τους.

Είναι φανερό πια ότι τα κίνητρα που οφείλει να αναζητά η κινηματική δημοτική αρχή, δεν είναι αναγκαίο να είναι κατεξοχήν οικονομικά (επιδόματα και ειδικές διευκολύνσεις). Η εξίσωση του επιπέδου διαβίωσης και της ποιότητας ζωής δεν μπορεί να περιορίζεται σε ποσοτικό επίπεδο, στα εισοδήματα, στη μαζική και ομοιόμορφη παραγωγή, στο χαμηλό κόστος[6]. Ουσιαστικά, πρέπει σε συνεργασία με το τοπικό κίνημα, τις συσπειρώσεις πολιτών να βρει λύσεις που να δημιουργήσουν τη βάση ενός ευοίωνου μέλλοντος, ακόμα κι αν βραχυπρόθεσμα τα αποτελέσματα δεν είναι εμφανή. Η ανάπτυξη, εξάλλου, πολλών παράλληλων δραστηριοτήτων στην ύπαιθρο δημιουργεί νέα δεδομένα για την απασχόληση των κατοίκων της, δημιουργεί νέα επαγγέλματα και νέα μεσαία στρώματα που συντηρούν το επίπεδο ανάπτυξης παρά την υποχώρηση της παραδοσιακής αγροτικής δραστηριότητας[7].

Συχνά βλέπουμε την Τοπική Αυτοδιοίκηση με σπασμωδικές κινήσεις να προσπαθεί να προσελκύσει κατοίκους. Από τη μια, παρατηρούμε σοβαρές προτάσεις δημοτικών αρχών να μην έχουν τη στήριξη της Πολιτείας (θεσμική ή οικονομική) και άλλοτε πολιτικές αποφάσεις να αποτυγχάνουν επειδή ουσιαστικά αποτελούν ευχολόγιο και όχι ένα οργανωμένο πλάνο δράσης. Συνήθως, μάλιστα, οι δήμοι τούτοι επαναπαύονται στην ιδιότητα του δημότη που πολλοί αστοί συναισθηματικά ακόμα διατηρούν στον τόπο καταγωγής τους.

Από την άλλη, η αγροτική αυτοδιοίκηση αντί να στρέφεται σε νέες διεξόδους από την οικονομική κρίση προσπαθεί κόντρα στο πνεύμα των καιρών να στρέψει τον πληθυσμό της στην αγροτική παραγωγή. Αντί να αναπτύξει υποδομές εργασίας, διεκδικεί χρήματα για τους αγρότες αδιαφορώντας για τις νεότερες γενιές και τις ανάγκες της. Το χαμηλής σημειακής επιβάρυνσης και πλούσιο περιβάλλον σε συνδυασμό με το έντονο πολιτιστικό στοιχείο που είναι διάχυτο σε κάθε γωνιά, προσφέρουν μία μοναδική ποιότητα ζωής που θέλει να θέλξει όχι μόνο τον περιστασιακό επισκέπτη, αλλά και εκείνον που επιθυμεί να βρει έναν διαφορετικό τόπο και τρόπο εργασίας και ζωής, χωρίς να κατατάσσεται στα "περιθωριακά" άτομα[8].

απόσπασμα απόσπασμα από το νέο μας βιβλίο 

"Τοπική Αυτοδιοίκηση, προοπτικές ανάπτυξης των τοπικών κοινωνιών"

Όποιος θέλει, μπορεί να το προμηθευτεί στη συμβολική τιμή των 5€ με ένα mail

---

[1] Κ. Ρόντος, Δημογραφικές εξελίξεις, περιφερειακές ιδιαιτερότητες και πρότυπα ανάπτυξης της περιφέρειας Βορείου Αιγαίου, Στρατηγικές ανάπτυξης σε λιγότερο ευνοημένες περιοχές, εκδ. Gutenberg, σελ. 111.

[2] βλ. Ιω. Σπιλάνη, Θ. Ιωσηφίδη, Αθ. Κίζου, Στρατηγικές ανάπτυξης σε λιγότερο ευνοημένες περιοχές, σελ.19-20.

[3] ΚΕΔΚΕ, Απόφαση ετήσιου συνεδρίου, Θεσσαλονίκη 2008.

[4] Κεντρική Ένωση Δήμων & Κοινοτήτων, Οι ΟΤΑ σε αριθμούς, Αθήνα 2008, σελ. 16.

[5] Στο ίδιο, σελ. 16.

[6] Ιω. Σπιλάνης, Θ. Ιωσηφίδης, Αθ. Κίζος, Ιω. Σπιλάνης, Θ. Ιωσηφίδης, Αθ. Κίζος (και ομάδα συγγραφέων), Στρατηγικές ανάπτυξης σε λιγότερο ευνοημένες περιοχές, εκδ. Gutenberg, Αθήνα 2004, σελ.31.

[7] Ναπ. Μαραβέγιας, ό.π.

[8] Ιω. Σπιλάνης, Θ. Ιωσηφίδης, Αθ. Κίζος, ό.π., σελ. 31.