ένας ακόμα πανηγυρικός για την 25η Μαρτίου


σήμερα γιορτάζουμε το σημαντικότερο γεγονός της Νεότερης Ελληνικής Ιστορίας. Γιορτάζουμε τη μεγάλη προσπάθεια των προγόνων μας να αφήσουν κληρονομιά μια Ελλάδα ελεύθερη. Τιμούμε σήμερα εδώ εκείνους που με αυταπάρνηση θυσιάστηκαν για την ανεξαρτησία και τη δημοκρατία.
Και αν κάποιοι θέλουν να ερίζουν για το πότε ακριβώς κηρύχθηκε η Επανάσταση, για εμάς αυτό έχει πολύ μικρή σημασία. Γιατί, η ουσία δεν είναι στο αν η κήρυξη έγινε στις 20 ή τις 21 ή τις 25 Μαρτίου ούτε ίσως και κάτω από ποιες συνθήκες. Σημασία έχει ο ίδιος ο αγώνας των αδούλωτων που με αυτοθυσία έβαλαν στόχο να ελευθερώσουν την πατρίδα.
Χωρίς όπλα, χωρίς καμία πολεμική προετοιμασία και τακτικό στρατό αλλά γεμάτοι με οράματα κι ελπίδες για το μέλλον ρίχτηκαν σε έναν αγώνα που έμελλε να διαμορφώσει τις ελληνικές ψυχές, που άλλαξε το χάρτη της περιοχής και καταγράφτηκε ως η πρώτη εθνική επανάσταση στον Κόσμο. Χωρίς υλικό εξοπλισμό αντέταξαν το ελληνικό αγέρωχο πνεύμα απέναντι στον πανίσχυρο οθωμανικό στρατό.
Η Επανάσταση αυτή διέφερε από τις δύο προηγούμενες απόπεριες ακριβώς στο σθένος με το οποίο πολέμησαν οι Έλληνες. Για πρώτη φορά οι επαναστάτες στηρίχθηκαν στις δικές τους δυνάμεις, εμπιστεύτηκαν -έστω και μετά από παλινωδίες- την ικανότητά τους, γιατί συνειδητοποίησαν πως δεν μπορούν να περιμένουν βοήθεια από τις Μεγάλες Δυνάμεις.
Τα κηρύγματα του Ανώνυμου Έλληνα στη Νομαρχία, οι στίχοι και οι επαναστατικές ιαχές του Ρήγα, το αδούλωτο πνεύμα του λόρδου Μπάιρον και ο ριζοσπαστικός φιλελευθερισμός του Κάλβου από χρόνια πια καλούσαν τους Έλληνες να πάρουν τα όπλα και να ξεσηκωθούν αδιαφορώντας για τις Ευρωπαϊκές Δυνάμεις. Καλύτερα να πέθαιναν στον αγώνα για την ελευθερία παρά δούλοι ενός σκληρού τυράννου. Γιατί και ο Ίκαρος αν κι επνίγει θαλασσωμένος, απέθανε ελεύθερος, όπως έγραφε ο Κάλβος. Γιατί τελικά θέλει αρετήν και τόλμη η ελευθερία.
Ήδη τα κηρύγματα του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού είχαν διαποτίσει την ελληνική συνείδηση. Οι πνευματικοί άνθρωποι του τόπου, οι καπεταναίοι, οι φωτισμένοι έμποροι μεταλαμπάδευαν τις αρχές της δημοκρατίας στην Ελλάδα και προετοίμαζαν την διακυβέρνηση του νέου Κράτους. Η Γαλλική Επανάσταση που συγκλόνισε την Ευρώπη και τον κόσμο ολόκληρο με την άμεση συμμετοχή του γαλλικού λαού στον αγώνα για δημοκρατία και αργότερα με το Ναπολέοντα στον πρώτο εθνικό στρατό της παγκόσμιας ιστορίας, έδωσαν τα στίγμα που έπρεπε να ακολουθήσουν και οι Έλληνες.
Και φυσικά δεν μπορούμε να παραβλέψουμε τον ξεχωριστό ρόλο που διαδραμάτισε η Φιλική Εταιρεία. Αυτή ανέλαβε συνωμοτικά να οργανώσει την ένοπλη δράση. Υπό τη συνεχή απειλή των συντηρητικών δυνάμεων της Παλινόρθωσης έπρεπε να διοχεύουν πληροφορίες, κάτω από το άγρυπνο βλέμμα του Μέτερνιχ και της Οθωμανικής Πύλης επικοινωνούσαν με τα φιλελεύθερα και τα επαναστατικά κινήματα της Ευρώπης.
Με κύριο μοχλό την ελπίδα για ένα ανεξάρτητο και δημοκρατικό Κράτος οι Φιλικοί ένωσαν υπό την καθοδήγησή τους όλα τα προοδευτικά στοιχεία του Έθνους. Οργάνωσαν πολλές ταυτόχρονες εστίες επανάστασης σε όλη τη Βαλκανική, δυσκολεύοντας έτσι την ταυτόχρονη αποστολή οθωμανικού στρατού για την κατάπνιξή τους, ενώ παράλληλα έδιναν χρόνο στο αγώνα της Πελοποννήσου και βοηθούσαν να εδραιωθεί εκεί η Επανάσταση μετά τις πρώτες νίκες που ενθάρρυναν τους αγωνιστές.
Στα πεδία των μαχών σημειώθηκαν νίκης που έκαναν τους Ευρωπαίους να κοιτάξουν στο νότο. Οι σφαγές στη Χίο, τα Ψαρά, η απέλπιδα Έξοδος των Μεσολογγιτών, το ηρωικό Ζάλογγο και το Αρκάδι γρήγορα έγιναν γνωστά από τους φιλελεύθερους Ευρωπαίους στους λαούς της γηραιάς ηπείρου.
Οι φιλέλληνες κι οι ρομαντικοί, οι λάτρεις της δημοκρατίας και του αρχαίου πνεύματος δεν ενίσχυσαν απλά ηθικά κι οικονομικά τους επαναστάτες. Βοήθησαν έμπρακτα και θυσιάστηκαν πλάι στους ήρωες που μάχονταν για την ελευθερία. Άσκησαν πίεση στις Ευρωπαϊκές Δυνάμεις ώστε να αλλάξουν την πολιτική τους.
Γιατί στον αγώνα των Μεσολογγιτών και των Σουλιωτών έβλεπαν τους Αθηναίους που αγωνίστηκαν στο Μαραθώνα. Οι νίκες του Κολοκοτρώνη, του Νικηταρά, του Μιαούλη και του Κανάρη θύμιζαν τις επιτυχίες της Σαλαμίνας και των Πλαταιών. Ο χαμός του Οδυσσέα Ανδρούτσου και του Μπότσαρη, η αγέρωχη θυσία του Παπαφλέσσα θύμιζαν τον αρχαίο πόθο για ελεύθερη ζωή. Η πεισματική αυτοθυσία του Αθανάσιου Διάκου ενσάρκωνε τον ηρωισμό των Θερμοπυλών λίγα χιλιόμετρα από την αρχαία τοποθεσία. Θυσίες που χάραξαν τις σελίδες της Ιστορίας, ήρωες που πότισαν με το αίμα τους τη δική μας ελευθερία.
Θα ήταν όμως λάθος, κυρίες και κύριοι, να μείνουμε μόνο στις πολεμικές σελίδες. Γιατί η ελευθερία και η δημοκρατία απαιτούν αγώνα και μετά τις μάχες. Και οι Νεότεροι Έλληνες το γνώριζαν αυτό. Πριν ακόμα εδραιωθεί η Επανάσταση, πριν ακόμα επιτευχθεί η πολυπόθητη ανεξαρτησία ήδη η δημοκρατία είχε εγκαθιδρυθεί. Παρά τις πιέσεις, παρά τις δυσκολίες οι αγωνιζόμενοι Έλληνες διαμόρφωσαν θεσμούς τόσο δημοκρατικούς και τόσο ριζοσπαστικούς που μόνο στην αρχαία Ιστορία έχουμε προηγούμενό τους. Η Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου έδωσε το δημοκρατικό αυτό στίγμα. Γιατί για πρώτη φορά στην Ευρώπη η Βουλή εκλέγεται με καθολική ψηφοφορία και δικαίωμα εκλογής σε όλους τους πολίτες για να ψηφίσει το πρώτο Σύνταγμα του Ελληνικού Έθνους.
Παρά τις πιέσεις από τις ξένες δυνάμεις και την ανεπάρκεια πολλών ντόπιων πολιτικών της εποχής η ανεξαρτησία ήρθε. Πρώτα ο Καποδίστριας ως εκλεγμένος Κυβερνήτης της αυτόνομης Ελλάδας κι αργότερα ο Όθωνας πρώτος βασιλιάς του ανεξάρτητου πια κράτους.
Βέβαια, το ιδανικό της ελευθερίας πάντα συντρόφευε τους Έλληνες και ποτέ δεν επαναπαύτηκαν ούτε στη μερική ανεξαρτησία του ελληνικού έθνους ούτε και στο πολιτικό σύστημα που εγκαθιδρύθηκε. Το 1843 γράφεται το πρώτο Ελληνικό Σύνταγμα. Το 1878 ενσωματώνεται η Θεσσαλία και η Ήπειρος, το ’12 με τους Βαλκανικούς Πολέμους η Μακεδονία κι η Θράκη, το ’45 τα Δωδεκάνησα.
Είναι οι ίδιες αγωνίες που γέννησαν το έπος της Εθνικής Αντίστασης, τα ίδια ιδανικά για δημοκρατία οδήγησαν στο Πολυτεχνείο του ’73. Μα ο αγώνας τους είναι και σήμερα ζωντανός. Ο ίδιος αγώνας για δημοκρατία και ελευθερία εμπνέει και εμάς. Έχουμε καθήκον ως Πολιτεία και Τοπική Αυτοδιοίκηση με βάση αυτά τα α οράματα του 1821 να επεκτείνουμε την ελευθερία που μας παρέδωσαν οι προηγούμενες γενιές. Είναι χρέος όλων μας να συνεχίσουμε τον αγώνα εκείνο. Η ελευθερία δε χαρίστηκε ποτέ· κατακτήθηκε με το αίμα και με τις θυσίες του πολύπαθου τούτου λαού.

5 έκριναν :

thinks είπε...

Δήμο, συγχαρητήρια και ευχαριστίες, για ένα κείμενο που προσφέρει ενότητα αντί για πολιτική, καθαρή όραση του συνόλου αντί για σκάλωμα σε μεμονωμένες υποκειμενικές κρίσεις, και ελπίδα αντί για παράπονα. Δεν ακυρώνω τις ανησυχίες εκείνων των οποίων οι προσδιορισμοί σε λεπτομέρειες δεν καταφέρνουν να ανεβάσουν το βάθρο στο επίπεδο το οποίο μπορεί να εμπνεύσει την ενότητα όλων μας. Αλλά αναρωτιέμαι που θα μπορούσε να είναι τώρα η Ελλάδα οικονομικά, πολιτιστικά και ιδεολογικά, αν μπορούσαν περισσότεροι να αγκαλιάσουν το πνεύμα (ή έστω και μόνο την σκοπιμότητα του πνεύματος) που μας χαρίζει η σημερινή σου ανάρτηση.

ο δείμος του πολίτη είπε...

thinks, γνωρίζεις καλά ότι αυτή η επέτειος δεν είναι μία πατριωτική ανάμνηση -όπως έχουν συνηθίσει κάποιοι να ορίζουν την πατρίδα. Είναι μία νίκη της δημοκρατίας έναντι της τυραννίας με αναφορές και στο σήμερα.

sz είπε...

Αγαπητέ Δήμο, συμφωνώ με το πνεύμα του "πανηγυρικού", ωστόσο ένας τέτοιος λόγος αναγκαστικά λειαίνει τα γεγονότα επειδή δεν αναλύει την Ιστορία. Θα μου επιτρέψεις π.χ. να έχω επιφυλάξεις ότι η "Επίδαυρος" αποτελεί δημοκρατική κατάκτηση του λαού (όπως και το Άστρος και η Τροιζήνα). Τα όσα θετικά περιλαμβάνονται στα Συντάγματα δεν αποτέλεσαν κατακτήσεις (σε σημαντικό βαθμό), ενώ ήταν εκ των πραγμάτων ανεφάρμοστα σε ένα περιβάλλον πολλαπλών κοινωνικών-προσωπικών αντιθέσεων τέτοιου μεγέθους, ώστε να καταλήξει η διεθνής απόφαση της αυτονομίας των Ελλήνων να μας επιβληθεί !

Αγαπητέ thinks η αληθινή ενότητα πρέπει να περνάει από την ιστορική γνώση και την επίγνωση των πραγμάτων. Συμφωνώ απόλυτα με το στόχο που αναφέρεις, εκτιμώ όμως ότι είμαστε πολύ μακριά απ' αυτόν και λόγω της ελλιπούς ενημέρωσης.

Εδώ έχω καταθέσει μια πρόσφατη άποψη, με αφορμή αυτό το κείμενο.

ο δείμος του πολίτη είπε...

sz, η πρόθεση της Επιδαύρου ήταν η πιο δημοκρατική που υπήρξε ποτέ. Πιο ριζοσπαστική και από τη διακήρυξη των ΗΠΑ και τα πρώτα μετεπαναστατικά γαλλικά συντάγματα. Ανεφάρμοστα δεν ήταν. Απλά τα εγχώρια πολιτικά συμφέροντα και τα ξένα άλλαξαν το ριζοσπαστικό και τον υποβίβασαν σε ευτελή συνθήματα περί έθνους.

ο δείμος του πολίτη είπε...

sz, πολύ ωραίο το κείμενό σου. Σε σχέση με τις θέσεις που θέτεις η ιστορική επιστήμη έχει πολλάκις προσπαθήσει να απαντήσει σε τέτοια ερωτήματα. Ωστόσο, ακόμη μία φορά πρέπει να τονίσω ότι τα ερωτήματα που θέτει η Ιστορία εξαρτώνται από την κοινωνική ηθική -με τη στενή ή την ευρέια έννοια-, τον εκδημοκρατισμό της κοινωνίας και βέβαια τα ερωτήματα που προκαλούν οι ίδιες οι επικρατούσες συνθήκες.

ShareThis