Η υπερψήφιση του δεύτερου μνημονίου έφερε στο δημόσιο διάλογο για πολλοστή φορά το ζήτημα των κλειστών επαγγελμάτων. Βέβαια, το θέμα δεν είναι τόσο νέο. Είχε ήδη εντοπιστεί από την εποχή που η Ελλάδα κατέθεσε αίτηση ένταξης στην Ε.Ε., δηλαδή εδώ και πέντε δεκαετίες. Στη βιβλιοθήκη του ΙΟΒΕ υπάρχει μια έκθεση της 1ης Γενικής Διεύθυνσης Επεξεργασίας Προγράμματος του υπουργείου Συντονισμού, η οποία πραγματεύεται αυτό το ζήτημα τον Απρίλιο του 1968[1]. Τα κλειστά επαγγέλματα είναι προϊόν του μεσοπολέμου. Ήδη οι άδειες για τα φορτηγά εμφανίζεται με τον αναγκαστικό νόμο 134/1936 και το επάγγελμα «κλείνει» οριστικά το 1976. Αναλόγως, ο αναγκαστικός νόμος 751/1937 έκανε το ίδιο για τα φαρμακεία, αν και αρχαιότερη όλων είναι η προστασία του επαγγέλματος των συμβολαιογράφων, έργο του Βαυαρού αντιβασιλέα Γκέοργκ - Λούντβιχ Μάουρερ.
Στο μεσοπόλεμο και τη μετεμφυλιακή εποχή ως την πτώση της χούντας, οι διάφορες άδειες που χορηγούνται υπηρετούν κυρίως πελατειακές σκοπιμότητες και μέσα σε όλα στόχο έχουν τον έλεγχο της κοινωνικής και πολιτικής μάζας, αφού βασικό χαρακτηριστικό κατά τη χορήγηση αδειών ήταν ο αποκλεισμός κομμουνιστών και φακελωμένων πολιτών. Στη μεταπολίτευση τα κλειστά επαγγέλματα (όχι εκείνα που προέρχονται από τις μεσαιωνικές συντεχνίες) αποτέλεσαν βασικό στοιχείο ανέλιξης κι ενίσχυσης της μεσοαστικής τάξης και έθεσαν ορισμένους θεμελιώδεις κανόνες ανταγωνισμού (προστασίας από ανεξέλεγκτο ανταγωνισμό). Ουσιαστικά, ήταν κι αυτό ένα από τα τόσα μέτρα που υιοθετήθηκαν για την ανάπτυξη των μεσοαστών, ώστε και να στηριχθεί η κοινωνική συνοχή και η κοινωνική κι οικονομική ανάπτυξη. Και το φαινόμενο δεν είναι ελληνικό, αλλά απαντάται στον ένα ή άλλο βαθμό σε όλη την Ευρώπη.
Με την ανάπτυξη της οικονομίας, της τεχνολογίας και τη απαίτηση για εξαφάνιση των πελατειακών σχέσεων, πολλά κλειστά επαγγέλματα βρέθηκαν στο μάτι του κυκλώνα από πολίτες. Αναλόγως και η ανάγκη πολλών να εργαστούν (με δεδομένο ότι ορισμένα ήταν κληρονομικά μεταβιβαζόμενα) πίεσε κοινωνικά κυβερνήσεις. Έτσι, με τον καιρό η κοινωνική πίεση για εργασία βρέθηκε στο ίδιο στρατόπεδο με τις ελίτ που έβλεπαν ορισμένα επαγγέλματα ως τροχοπέδη στα έσοδά τους.
Στην "ελεύθερη αγορά" το κλειστό επάγγελμα αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα ανάπτυξης. Δεν επιτρέπει την επέκταση των ελίτ ή την ίδρυση κολοσσών επιχειρησιακών σε ορισμένα επαγγέλματα (πχ δικηγορικές ή συμβολαιογραφικές εταιρείες, μεγάλες μεταφορικές εταιρείες κλπ). Ουσιαστικά, η ύπαρξή τους εξασφάλιζε στους επαγγελματίες ότι θα απέφευγαν χάρη στο υλικό ή άυλό τους κεφάλαιο (μόρφωση, όχημα κλπ) την προλεταριοποίηση και θα λειτουργούσαν εκ τους ασφαλούς ως ελεύθεροι επαγγελματίες (με περιορισμένο αριθμητικά ίσως βοηθητικό προσωπικό) εξασφαλίζοντας ένα σταθερό μίνιμουμ εισόδημα.
Σήμερα, ξεκινώντας από την Ελλάδα και τον ευρωμεσογειακό χώρο, το κλείσιμό τους τείνει να επεκταθεί σε όλη την ΕΕ (στο πρότυπο των ΗΠΑ και ιδίως της Βραζιλίας). Ουσιαστικά, πρόκειται για αυτό που λέω καιρό τώρα: όλα είναι μία πολιτική επιλογή με στόχο της διάλυση της μεσαίας τάξης. Ο νεοφιλελευθερισμός πρώτα φτάνει στην Ελλάδα για να ακολουθήσει ο ευρωπαϊκός νότος και μετά η υπόλοιπη ΕΕ. Ανάλογες διεργασίες γίνονται εδώ και καιρό και στη Γερμανία, και τη Γαλλία και αλλού. Στο δημόσιο διάλογο κατά καιρούς τίθενται όλα τα κλειστά επαγγέλματα.
Προσωπικά, δε βλέπω με αρνητικό μάτι το άνοιγμα των επαγγελμάτων. Το άνοιγμα δεν είναι απαίτηση μόνο των ελίτ, αλλά και της κοινωνίας, ειδικά εκείνης που διαθέτει άυλο κεφάλαιο. Ωστόσο, ενώ θα έπρεπε να απαιτείται να είναι όλοι πτυχιούχοι ή ειδικά επιμορφωμένοι, παρατηρούμε ότι επιχειρείται ένα άνοιγμα χωρίς κανόνες ή στήριξη των υφιστάμενων και νέων επιχειρήσεων. Κι αυτό δεν είναι μόνο άδικο, αλλά κι επικίνδυνο. Ενώ θα έπρεπε να αρθούν όλες οι σχετικές περιοριστικές διατάξεις, θα έπρεπε να λειτουργήσουν και ελεγκτικοί μηχανισμοί πέρα από το συντεχνιακό συμφέρον (πχ πειθαρχικά όργανα κλπ). Κατά τη θέση του γράφοντος, όλη η κοινωνία και ως αλληλεγγύη θα πρέπει να προσέχουμε ώστε οι όποιες ρυθμίσεις να μην ευνοούν τη συγκέντρωση κεφαλαίου και το μαρασμό ολόκληρων κομματιών της μεσαίας τάξης. Ουσιαστικά, χωρίς να χαϊδεύουμε τα αυτιά των συντεχνιών, οφείλουμε να προστατευτούμε από τις πολυεθνικές ελίτ που θέλουν να απλώσουν τα πλοκάμια τους στο μεσοαστικό επιχειρηματικό χώρο. Σαφώς με την εθνική οικονομία να κινείται στο 80% από μεσοαστούς, πολλοί θέλουν να την μεταλλάξουν.
Από την άλλη όμως οφείλουν οι επιχειρηματίες να φροντίσουν για καλύτερη παροχή υπηρεσιών. Παραδείγματα του παρελθόντος από τον ανταγωνισμό των μεγάλων επιχειρήσεων, έδειξαν ότι οι μεσοαστικές αδυνατούσαν να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα (φτηνότερες τιμές λόγω εισαγωγών από το εξωτερικό, ποικιλία εμπορεύματος). Αδυνατούσαν να προσφέρουν όμως και καλύτερες υπηρεσίες ή να αναλάβουν κοντινούς τομείς που δεν ενδιέφεραν τους κολοσσούς (καινοτομία, εμπορική διαφορετικότητα, ποιότητα έναντι ποικιλίας κλπ).
Η βελτίωση των υπηρεσιών (του 80%) πρέπει να είναι ο στόχος μας. Αν παράλληλα κερδίσουν από το άνοιγμα και πολυεθνικές επιχειρήσεις, δεν αποτελεί πρόβλημα. Ο ταξικός εχθρός πάντα θα κερδίζει. Αλλά στόχος οφείλει πάντα να είναι η βελτίωση των συνθηκών παραγωγικότητας, παροχής υπηρεσιών κι αγαθών. Είναι λάθος κι αποπροσανατολιστικό να φοβούνται φοβούνται την απελευθέρωση που συντηρεί συντεχνίες όταν πεινά ο λαός. Άλλο πράγμα είναι η κίνηση της οικονομίας κι άλλο η στήριξη της συντεχνίας.
Οι μεσοαστοί δεν πρέπει να φοβούνται ούτε να επιμένουν σε συντεχνιακές λογικές κλειστών επαγγελμάτων. Απέναντι στον ανταγωνισμό έχουν ισχυρά όπλα να αντιτάξουν. Δεν επιτρέπω δε στον εαυτό μου ούτε να καλύπτω στο όνομα της αλληλεγγύης στενά ατομικιστικής λογικής συμφέροντα ούτε και να στηρίζω αντεπιστημονικές συντεχνιακές πρακτικές. Στόχος μου είναι να τις λοιδορώ και να τις πολεμώ, φροντίζοντας παράλληλα, να μη χαριστεί ο έλεγχος της εθνικής οικονομίας στην εθνική κι ευρωπαϊκή ελίτ.
10 έκριναν :
Θα εστιάσω κι εγώ στη βελτίωση-ποιότητα των υπηρεσιών αλλά και στην καινοτομία!
Κι έτσι πρέπει να κάνουμε, Καίσαρα.
Στην αρχη της αναγνωσης...ανησυχησα! Αλλα οκ σε έπιασα στο τελος. Η συντηρηση συτνεχνιων δεν συνιστα κατ εμε καποιο πλεονεκτημα της μεσοαστικης ταξης . Δημιουργει μια κλειστη (αστικη;) ελιτ η οποια τους υπολοιπους μας θεωρει ποπολο και μαλακες. Ναι στο ανοιγμα λοιπον με κανονες
Παρότι συμφωνώ, θα ήθελα να θέσω προς συζήτηση δύο παραμέτρους : α) ότι μερικά κλειστά επαγγέλματα συνίσταντα στην παροχή υπηρεσιών, οπότε η βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών, είναι (ή θα έπρεπε να είναι) ήδη συνυφασμένη με την επιβίωση του επαγγελματία και β) εάν η βελτίωση των υπηρεσιών νοείται ως αύξηση των παρερχόμενων υπηρεσιών, ή παροχή υπηρεσιών προστιθέμενης αξίας με τις "βασικές", μην παραβλέπουμε ότι η ύπαρξη υλικοτεχνικής υποδομής είναι κρίσιμος παράγοντας, οπότε όσοι διαθέτουν και μπορούν να δεσμεύσουν υλικό κεφάλαιο σε αυτό το σκοπό, είναι ένα βήμα μπροστά σε σύγκριση με αυτούς που παρέχουν τις ίδιες υπηρεσίες βασιζόμενοι μόνο στο άυλο κεφάλαιο τους.
Σε κάθε περίπτωση όμως η επισκόπηση των λεγόμενων κλειστών επαγγελμάτων πρέπει να ξεκινάει με τον προσδιορισμό των παραγόντων που τα καθιστούν κλειστά και όχι απλώς με την ονοματοδοσία τους ως τέτοια, εν συνεχεία δε θα πρέπει κάθε κλειστό επάγγελμα να ερευνάται αυτοτελώς, διότι η γενίκευση εγκυμονεί τον κίνδυνο να αναιρεθεί ο σκοπός απελευθέρωσης, κυρίως στο σκέλος που αφορά την κοινωνία.
Zaphod, σε ξάφνιασα, ε; Δεν πειράζει. Ήθελα να κάνω μία αναφορά ιστορική-πολιτική, επειδή τα κλειστά επαγγέλματα (όχι οι συντεχνίες) είναι γέννημα άλλων καιρών. Μιας εποχής/εποχών που στήριζαν τη μεσαία τάξη, ενώ σήμερα έχουμε το αντίθετο ακριβώς. Κι εκεί επάνω πατώ κι αναζητώ λύσεις ή θεωρητικές προτάσεις.
Eskarina, έχεις δίκιο και στις δυο παραμέτρους. Ωστόσο, βλέπουμε ότι κάτι τέτοιο δε συμβαίνει. Για παράδειγμα ορισμένες υπηρεσίες στηρίζονται και στο άυλο κεφάλαιο (μόρφωση, εμπειρία), που δεν αξιοποιείται ή δε γίνεται επένδυση σε τούτο.
Συμφωνώ και στην τελευταία παράγραφο. Βέβαια, εμείς βαφτίζουμε ως κλειστό και κάθε επάγγελμα που απαιτεί ειδικό πτυχίο (στηριζόμενο στα εργασιακά δικαιώματα).
Ενώ συμφωνώ με την αποτίμηση της ιστορικής αναδρομής που κάνεις, προσωπικά δεν μπορώ να καταλάβω γιατί η απελευθέρωση των φαρμακείων θα σώσει τη χώρα. Όταν σε μια ακτίνα 400 μέτρων από το σπίτι μου, υπάρχουν σήμερα 5...
Σε πολλές περιπτώσεις, αυτό που ορισμένοι ονομάζουν
«άνοιγμα επαγγέλματος», σε τελική ανάλυση όχι μόνο
δεν οφελεί κανέναν, αλλά ζημιώνει και πολλούς...
Φυσικά και δε θα σώσει τη χώρα, Swell. Ωστόσο, σε πολλά άλλα μέρη υπάρχουν λιγότερα φαρμακεία. Στο ζήτημα αυτό περισσότερο ενδιαφέρομαι για το ωράριο που το θέλω πιο ελεύθερο. Υπάρχουν όμως κι άλλα επαγγέλματα που καταγράφονται ως κλειστά. Και στο κάτω κάτω προτιμώ να απλωθεί το κέρδος κι ας μειωθεί, παρά να το καρπώνονται δυο-τρεις και να μένουν οι άλλοι άνεργοι.
Άσκαρ, δε νομίζει ότι ζημιώνει πολλούς. Σίγουρα το άνοιγμα θα περιορίσει τον τζίρο, αλλά τούτο είναι καθαρά ατομικό.
Αυτό που ονομάζουν "άνοιγμα επαγγελμάτων" είναι ψευδεπίγραφο.
Φυσικά και συμφωνώ να μην υπάρχουν κλειστά επαγγέλματα, αλλά απαιτούνται και οι απαραίτητες προυποθέσεις ( αυτές δεν τις ξεχνάνε, βέβαια.)
Τέλος πάντων να επαναπροσδιορίσουμε τι σημαίνει 'άνοιγμα επαγγελμάτων' σε ποιά χώρα, με ποιούς ελεγκτικούς μηχανοσμούς και τι θα γίνει με την φορολογική διέυρυνση.
Επίσης δεν μπορεί με το λεγόμενο "άνοιγμα των επαγγελμάτων" να παρατηρείται η συσσώρευση πλούτου στα χέρια ενός μικρού ποσοστού.
Αναδιανομή φτώχειας βλέπω και συγκέντρωτικά συστήματα.
Το άρθρο καλό είναι, Δήμο, αλλά το 70% του παγκόσμιου πλούτου ανήκει σε 700 εταιρείες συμφωνα με στοιχεία του ΟΟΣΑ.
Ίσως να έχεις δίκιο, Σπίθα.
Δημοσίευση σχολίου