Ο χρόνος είναι φυσικό μέγεθος της εξέλιξης

Ας ελαφρύνουμε λίγο τη θεματολογία,

ως μικρό διάλειμμα από τις εκλογές.

Κάποτε ρωτήθηκα για το χρόνο. 

Τόσο αγαπημένο θέμα φιλοσόφων και ιστολόγων... 

Πόσες σελίδες και πόσο μελάνι χύθηκε για το χρόνο...

Τι είναι τελικά ο χρόνος;

Ο χρόνος είναι μία αντικειμενική ιδιότητα. Μια ιδιότητα μετρήσιμη, αρκεί να βρούμε μια παγκόσμια -κατά Νεύτων- σταθερά. Και τούτο επειδή ο χρόνος έχει διαφορετική προσέγγιση μέσα στο σύμπαν εξαρτώμενη στην αντίληψή τους από το ον, τη συμπαντική του θέση του πλανήτη και την εξελικτική του πορεία.

Ουσιαστικά δεν είναι τίποτε άλλο από μία κυκλική και πολυδιάστατη καταγραφή της εξέλιξης, της γέννησης, της φθοράς και του ενεργειακού μετασχηματισμού[1]. Ταυτίζεται με την Αλλαγή, τη Διαφορετικότητα, τη Μεταμόρφωση, με αλλαγές που παρατηρούνται σε ολόκληρο το σύμπαν, με αλλαγές που φέρνουν κίνηση, δημιουργία, θνησιμότητα.

Κάθε ον εκλαμβάνει διαφορετικά το χρόνο, με τις δικές του σταθερές, σταθερές που ορίζονται όμως αντικειμενικά για κάθε ον από ίδια τη φύση του.  Παρά την αντικειμενική του όμως διάσταση είναι τόσο περίπλοκος ως έννοια που καταγράφεται και νοείται/εκλαμβάνεται από κάθε ον και κάθε άτομο με τρόπο υποκειμενικό.  

Ο άνθρωπος ορίζει το χρόνο βάσει του δικού του κύκλου ζωής. Όλα καταγράφονται χρονικά στη συνείδησή του, στη σκέψη του. Αυτή ακριβώς η καταγραφή είναι και ο χρόνος όπως εκλαμβάνεται από τον άνθρωπο. Ο χρόνος όμως για τον αστερία που ξεπερνά το προσδόκιμο των 4οο γήινων ανθρωπίνως καταγεγραμμένων ετών, και κινείται με το γνωστό αργόσυρτο για τον άνθρωπο ρυθμό, συναισθάνεται διαφορετικά το χρόνο. Διαφορετικά τον εκλαμβάνουν και τα ζώα που πέφτουν σε χειμερία νάρκη, όπως και η χλωρίδα. Αντίθετα, ένα τετραδιάστατο ον (που με επιστημονικούς όρους, μπορούμε αξιωματικά να αποδεχτούμε ότι υπάρχει), έχει διαφορετική αντίληψη για το χρόνο.

Έτσι, ο χρόνος καταντά μία έννοια υποκειμενική, μέσα στην αντικειμενικότητά τους, εφόσον συνδεθεί με τη συναίσθηση ή τη συνείδηση. Τα ζώα τον συναισθάνονται, οι άνθρωποι τον συνειδητοποίησαν και τον κατέγραψαν, η φύση τον ακολουθεί και τον καταγράφει με τις δικές της αλλαγές. Έτσι, ο ανθρώπινος χρόνος συνδέεται άμεσα με τη συνείδηση και την παρατήρηση των αλλαγών.

απεικόνιση τετραδιάστατου κύβου

Είναι η ανάγκη μας για την καταγραφή του ώστε να στρέψουμε τη φύση προς όφελός μας. Ωστόσο, η ανθρώπινη διάσταση που βιωματικά του δίνουμε αποκρύπτει ακριβώς τη φυσική ιδιότητα του μεγέθους (όπως ο χώρος και η μάζα).

Οι αρχαίοι έλληνες είχαν από νωρίς αντιληφθεί τη φυσική ιδιότητα του χρόνου και τον έθεσαν σε μία ενότητα με τον χώρο και τη μάζα. Μόνο υπό το πρίσμα της ενότητας αυτής μπορούσε ο χρόνος να γίνει κατανοητός.

Στο αρχαίο θέατρο ο χρόνος είχε ορίσει όλη την πλοκή μιας τραγωδίας ή κωμωδίας. Έπρεπε να υπάρχει μία ενότητα τόπου και χρόνου, και ο μύθος εξελίσσονταν όλος σε πραγματικό χρόνο μπροστά στα μάτια των θεατών. Τα πρωθύστερα γεγονότα ήταν διήγησις των υποκριτών και τα παράλληλα γεγονότα σε άλλο τόπου ήταν αντικείμενο διηγήσεως του αγγέλου (=αγγελιαφόρου).

Ακόμα και η φυσική αντίληψη άλλων διαστάσεων ή η θεωρία της σχετικότητας, ερμηνεύουν το χρόνο μέσα ακριβώς από την ενότητά του με το χώρο και τη μάζα. Αλλαγή μάζας ή χρόνου, αλλάζουν τα δεδομένα στην καταμέτρησή του, στη συνειδητοποίησή του. Ωστόσο, χωροχρονικές συντεταγμένες δεν έχουν ένα αντικειμενικό νόημα ως ανεξάρτητες φυσικές οντότητες, αφού ο χώρος και ο χρόνος είναι στοιχεία μιας γλώσσας που χρησιμοποιείται από ένα παρατηρητή, για να περιγράψει το περιβάλλον του[2].

Έτσι, όμως, επανερχόμαστε στην αρχική θέση, ότι ο χρόνος διαμορφώνεται από τη συμπαντική εξελικτική θέση. Η εξέλιξη είναι η αντικειμενική αποτύπωση του χρόνου, η απόλυτη επιβεβαίωση της ύπαρξής του. Εντέλει η ίδια η ύπαρξή μας επιβεβαιώνει μέσω της εξέλιξης την ύπαρξη του χρόνου.

Το αύριο και το μετά δεν είναι παρά δύο συντεταγμένες στην κυκλική πολύχρωμη πρισματική και πολυδιάσταση αντίληψη του χρόνου. Γιατί αν ο άνθρωπος έχει λόγω φύσης γραμμική αντίληψη για αυτόν, ετούτος, είναι πολύχρωμος και πολυδιάστατος, επειδή ακριβώς ξεπερνά τον Άνθρωπο και τα δημιουργήματά του. Ίσως εντέλει ο χρόνος να ταυτίζεται με το θείο, αφού καλύπτει το χωροχρονικό και μαζικό συνεχές με μία δραστηριότητα εξωανθρώπινη. Ο χρόνος, άλλωστε, συνδέεται με τη δράση. Αν αποδεχτούμε τη θέση ότι ταυτίζεται με την εξέλιξη, τότε υποχρεωτικά τον θέτουμε δίπλα στη φυσική δράση.

---

[1] Αντουάν Λωράν Λαβουαζιέ. Σε αυτόν οφείλονται επίσης η αρχή διατήρησης της μάζας, σύμφωνα με την οποία η συνολική μάζα ενός συστήματος σωμάτων διατηρείται σταθερή ανεξαρτήτως των εσωτερικών αλληλεπιδράσεων (περίπου ισοδύναμη πρόταση είναι ότι η ύλη μπορεί να αλλάζει μορφές, αλλά η ποσότητά της παραμένει σταθερή).

[2] M. Sachs: Space Time and Elementary Interactions in Relativity Αναφέρεται, σελ. 193: F. Capra: Il Tao della Fisica: ed. Adelphi 1984.