Το μάθημα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας από μία άλλη διδακτική σκοπιά

γράφτηκε για το schooltime.gr
Σαν από συνήθειο προγονικό μας έμεινε η απαίτηση (όχι για ελευθερία όπως έγραφε ο Τερζάκης, αυτή την απεμπολήσαμε) για εισαγωγή καλλιτεχνικών μαθημάτων στο σχολείο και μία πολιτιστική αγωγή που στηρίζει την κριτική ικανότητα των μαθητών ως αντιστάθηκε της ποπ κουλτούρας και της υποκουλτούρας του σκυλάδικου. Ωστόσο, ξεχνάμε ότι από δεκαετίες ήδη υπάρχει ένα μάθημα στον κύκλο της Τέχνης: η νεοελληνική λογοτεχνία.
Και ίσως κάποιοι ξαφνιαστούν, αλλά το μάθημα των Νέων Ελληνικών, ουσιαστικά είναι καλλιτεχνικό (ποίηση, διήγημα, νουβέλα, μυθιστόρημα). Δυστυχώς, όμως και τούτο το διδακτικό αντικείμενο έχει χάσει κάθε καλλιτεχνική λάμψη κι έχει μετεξελιχθεί σε ένα ακόμα μάθημα στείρας κρίσης και κενό δημιουργικής σκέψης, με ευθύνη και του αναλυτικού προγράμματος και των ίδιων των εκπαιδευτικών.
Με ένα αναλυτικό αυστηρό στο πρόγραμμά του και με τη γνωστή εκπαιδευτική πρακτική, κάθε λογοτεχνικό έργο διδάσκεται με πληθωρικές αναλύσεις καταντά κενό περιεχομένου. Οι φιλόλογοι -με τρόπο αντιδιδακτικό και αντεπιστημονικό στην ειδικότητά τους- ξεχνούν ότι πρόκειται για δημιουργία του λόγου που μεταφέρει μηνύματα και συναισθήματα και προσκολλούνται στη λογική των αναλύσεων με τη στειρότητα που διδάσκονται η αρχαιοελληνική γραμματική και συντακτικό. Ξεχνάμε ότι έχουμε να κάνουμε με κείμενα ζωντανά.
Κι όμως, οι φιλόλογοι θα μπορούσαμε να μετατρέψουμε το σχολείο σε φυτώριο λογοτεχνικής παραγωγής. Οιονεί ασκήσεων (για λάτρεις της βαθμολογίας) ή σε φεστιβαλική μορφή, θα μπορούσαμε να κάνουμε τους μαθητές μας να ασκούνται στη συγγραφή λογοτεχνικών κειμένων, να παίξουν με τις λέξεις, να γράψουν ποιήματα ή διηγήματα. Και ο κόπος σε αυτή τη διαδικασία δεν θα χαρακτηρίζονταν και μεγάλος.
Πάθος και διάθεση θέλει μόνο και κατάλληλη προσέγγιση ώστε να το αγκαλιάσουν οι μαθητές. Μία ιστοσελίδα -δίκην λογοτεχνική σχολικού περιοδικού- ή μία εκδήλωση στο τέλος του έτους στο πλαίσιο των θερινών εκδηλώσεων θα μπορούσαν να δώσουν την ευκαιρία στους μαθητές να παρουσιάσουν τη δουλειά τους και ταυτόχρονα να λειτουργήσει ως επιβράβευση και ανατροφοδότηση με ένα κοινό. Την ίδια στιγμή πληθαίνουν στη χώρα μας -και την ΕΕ ακόμα- οι διαγωνιστικοί θεσμοί μαθητικής λογοτεχνικής δημιουργίας όπου θα μπορούσαν να προσφύγουν μόνα τους ή με τη διδασκαλική παρότρυνση παιδιά.
Μάλιστα, υπό άλλη παιδαγωγική σκοπιά, δίνεται η ευκαιρία στους μαθητές χαμηλών επιδόσεων να αγαπήσουν το μάθημα αυτό και γενικότερα την παραγωγή γραπτού λόγου, ενισχύοντας τη βαθμολογία τους ή στη χειρότερη απολαμβάνοντας μία αναγνώριση της προσπάθειάς τους από τη σχολική κοινότητα ωθώντας τους να προσπαθήσουν ακόμα περισσότερο (από τη συγκριτική αποθάρρυνση των χαμηλών βαθμών).
Η διδασκαλία ουσιαστικά θα είναι βιωματική και δημιουργική και κατά συνέπεια πιο εύκολη η εκμάθηση των τεχνικών που χρησιμοποιούν οι λογοτέχνες, των σχημάτων λόγου κλπ. Έτσι, όμως, και το μάθημα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας θα γίνει πιο αγαπητό και θα έχει επιτευχθεί ο πραγματικός σκοπός της διδακτικής: η δημιουργική και κριτική αφομοίωση των βασικών αρχών της νεοελληνικής λογοτεχνικής παραγωγής και η εξάσκηση των μαθητών στο γραπτό λόγο.

5 έκριναν :

Penthesileia είπε...

Είχα καιρό να ασχοληθώ με ιδιαίτερα μαθήματα από τότε που πήρα πτυχίο. Ήρθε η ώρα να μπω μέσα σε ΠΔΣ (έτυχε, μην νομίζετε ότι έγινε συχνά) και ήρθα εγώ αντιμέτωπη με μια ορολογία και έναν τρόπο διδασκαλίας που μου ζητούσαν τα παιδιά-μαθημένα από την μέχρι τότε εμπειρία τους- ο οποίος όχι μόνο μου ήταν άγνωστος αλλά τον βρήκα άχρηστο. Τι να το κάνει ένα παιδί να μάθει ορολογία και πως αναλύεται μια παράγραφος με κατακλείδα ή θεματική αρχή (κάπως έτσι) και να επικεντρώνεται εκεί ενώ προσπεράνε την ομορφιά του κειμένου, το βαθύτερο νόημα, τον ήχο και μόνο των λέξεων

αθεόφοβος είπε...

Αυτά που γράφεις δεν είναι μία άλλη διδακτική σκοπιά, αλλά η σωστή διδακτική σκοπιά!
Ακόμα θυμάμαι τον εξαιρετικό φιλόλογο και άνθρωπο που είχαμε στα αρχαία και ο οποίος πέτυχε να μας κάνει να αγαπήσουμε την Αντιγόνη γιατί μας έδωσε να καταλάβουμε το βαθύτερο νόημα του έργου.

ο δείμος του πολίτη είπε...

Όντως, Penthesileia, το να αναλύεις την παράγραφο στο μάθημα της Λογοτεχνίας είναι ό,τι πιο άχαρο μπορούμε να εφεύρουμε για να χαθεί η μαγεία του μαθήματος...

Αθεό, θα σε λυπήσω, αλλά αυτό που σημειώνω δεν εντάσσεται στους διδακτικούς σκοπούς του μαθήματος. Οι διδακτικοί στόχοι και σκοποί είναι μόνο να μάθει τη λογοτεχνική παράδοση ο μαθητής και αυτό μέσα από ερμηνευτικές ερωτήσεις.
Σε κανένα αναλυτικό δεν περιλαμβάνεται ως μέθοδος η συγγραφή διηγημάτων ή ποιημάτων κλπ. Και τούτο διότι απαιτεί το αναλυτικό ορίζει με λεπτομέρειες τη διδασκαλία και απουσιάζει η ελευθερία στο χρόνο που αφιερώνεται σε κάθε μάθημα (και η επιθυμία του εκπαιδευτικού). Θα σε λυπήσω, αλλά η προτεινόμενη διδακτική μέθοδος είναι η δημιουργική παπαγαλία (ερμηνευτικές ερωτήσεις επί του έργου μιας παραγράφου).

αθεόφοβος είπε...

Όλα εξαρτώνται από τον εκπαιδευτικό.
Η Αντιγόνη που γράφω παραπάνω ήταν στο μάθημα των αρχαίων αλλά παράπλευρα ο φιλόλογος μας μας έβαλε και πήραμε την λογοτεχνική μετάφραση του Πάπαλα και από εκεί μας έδωσε να καταλάβουμε το βαθύτερο νόημα της τραγωδίας.
Όπως καταλαβαίνεις ήταν τελείως εκτός εκπαιδευτικού προγράμματος αλλά μια ολόκληρη τάξη τον άκουγε με στόμα ανοικτό χωρίς κιχ γιατί είχε το χάρισμα του ΔΑΣΚΑΛΟΥ αλλά και την διάθεση να μεταδώσει τις γνώσεις του.
Οι περισσότεροι όμως φιλόλογοι δυστυχώς είτε γιατί βαριούνται είτε γιατί είναι πιο έυκολη και χωρίς προβλήματα η παπαγαλία περιορίζονται σε αυτήν και ξεμπερδεύουν.

ο δείμος του πολίτη είπε...

Σε αυτό, αθεόφοβε, δε διαφωνώ καθόλου. Για αυτό λέω πιο πάνω, ότι ο εκπαιδευτικός χωρίς ιδιαίτερο κόπο μπορεί να αλλάξει το μάθημα. Δεν είναι δύσκολο. Θέληση να έχει.
Αλλά το αναλυτικό στο οποίο πατούν πολλοί φιλόλογοι, μόνο εκεί που δε στρέφει...

ShareThis