θύελλα μιντιακού συντηρητισμού

γράφτηκε για το tvxs.gr

Έχει παρατηρηθεί ότι τα τελευταία χρόνια τα κυρίαρχα μέσα επικοινωνίας έχουν αγγίξει το χειρότερο επίπεδο συντηρητισμού (χωρίς να αποκλείεται να ξεπέσουν κι άλλο). Ενώ κάποτε διακρίνονταν για κάποιο σχετικό κοινωνικό φιλελευθερισμό, σήμερα κάνουμε λόγο για μία νεοσυντηρητική στροφή. Και ο λόγος ξεπερνά τον ολοφάνερο πολιτικό συντηρητισμό και την έκφραση κραυγαλέας προπαγάνδας υπέρ της ακολουθούμενης οικονομικής πολιτικής.

Ήδη από το 2012 παρατηρούσαμε τη συντηρητική στροφή τους. Από τις αρχές ακόμα του έτους εκείνου είχαν ανοίξει το δρόμο στη φασιστική επέλαση με κορώνες μισαλλοδοξίας και παροχή βήματος έκφρασης σε ακροδεξιά στοιχεία. Τα πρώτα ρεπορτάζ για το άβατο του Αγίου Παντελεήμονα διαδέχτηκε ο εξευτελισμός των οροθετικών γυναικών.

Έκτοτε το πλήθος των χυδαίων ρεπορτάζ κατά κοινωνικών και φυλετικών μειονοτήτων αποτέλεσε τον κανόνα. Η ρατσιστική επίθεση κατά των Ρομά με αφορμή την υπόθεση της μικρής Μαρίας, η αποσιώπηση του δράματος της παράνομης μετανάστευσης στα θαλάσσια και χερσαία σύνορα και η απόκρυψη των άθλιων συνθηκών διαβίωσης των φυλακισμένων σε στρατόπεδα συγκέντρωσης είναι η φυσική προέκταση του μιντιακού νεοσυντηρητισμού.

Και ο ρατσισμός τούτος δε φαίνεται να σταματά μόνο στα δικαιώματα μεταναστών, δε μένει μόνο σε επίπεδο φυλετικό. Απλώνεται με ρατσιστικές αναφορές σε συνδικάτα, σε τομείς της οικονομίας που προσπαθούν να αντέξουν στη νεοφιλελεύθερη λαίλαπα. Αγγίζει ακόμα και κοινωνικά στερεότυπα αναπαράγοντάς τα. Χαρακτηριστικό είναι η σεξουαλική ελευθεριότητα που έβρισκε χώρο έκφρασης άλλοτε σε τηλεοπτικά πάνελ -έστω και της μεσημβρινής ζώνης- σήμερα εξοβελίστηκε ως αναφορά πλήρως.

Χαρακτηριστικό τούτου του συντηρητισμού είναι ο αθηνοκεντρισμός. Η Ελλάδα για τα τηλεοπτικά κυρίως μέσα επικοινωνίας αποτελεί εξωτικό τουριστικό προορισμό (βλ. ρεπορτάζ για αύξηση αλλοδαπών τουριστών, προβολή εκρηκτικών τοπικών πασχαλινών εθίμων, παραλιών πλαισιωμένων τηλεοπτικά από κατάλληλα μαγιό για ηδονοβλεψίες κλπ). Η Ελλάδα σταματά στις περιοχές που αγγίζει η Αττική και -λόγω των αυτοδιοικητικών εκλογών- και σε δύο ακόμα πόλεις -και μόνο στους κεντρικούς δήμους.

Η Ελλάδα των προβλημάτων, της περιβαλλοντικής υποβάθμισης, της κοινωνικής καταστροφής, των τοπικών κινημάτων, των νέων προτάσεων μικρού βεληνεκούς για ανάπτυξη, της κοινωνικής αλληλεγγύης, δεν υπάρχει. Σταματά στα αττικά σύνορα και εμφανίζεται μόνο σε κοσμοπολίτικες αναφορές. Όλη η Επικράτεια βιώνει τις αλλαγές και τα ρεπορτάζ της Αθήνας κι όλοι αδιαφορούν για την υπόλοιπη χώρα. Δεν είναι τυχαίο ότι προβλήματα σαν του Αγίου Παντελεήμονα δεν εμφανίζονται πουθενά. Δεν είναι τυχαία η απουσία οιασδήποτε αναφοράς στη φιλοξενία ναυαγών στους Λειψούς ή άλλα κέντρα που έφτιαξαν μόνοι τους οι κάτοικοι στηριγμένοι στην ξένια νησιώτικη παράδοση.

Ο συντηρητισμός τους, βέβαια, έφτασε ακόμα και σε θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα. Τελευταίο κρούσμα ο Νίκος Δήμου. Νωρίτερα από αυτόν κάθε ένας που τολμούσε να διαφωνήσει με κατεστημένες απόψεις, με τα πολιτικά στερεότυπα, με τις ιδεολογικές αγκυλώσεις που σα συρματόπλεγμα επέβαλαν στους θεατές τους, είχε να αντιμετωπίσει το συντηρητικό πέπλο που σκέπασε τα ελληνικά μίντια.

Έτσι, δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι τα πασχαλινό δελτίο ειδήσεων μεγάλου τηλεοπτικού καναλιού ήταν αφιερωμένο στο "θαύμα της αφής του θείου φωτός" με λεπτομερείς αναφορές στο δρομολόγιό του (το ίδιο θέμα αναπαρήγαγαν και άλλα κανάλια). Προστέθηκε όμως και η –επιθετική- είδηση για τους υπό διωγμό Χριστιανούς στη Μέση Ανατολή, διαμορφώνοντας το κατάλληλο θυμικό ώστε κάθε μουσουλμάνος να θεωρείται διώκτης Χριστιανών. Μάλιστα ξεπέρασαν κάθε προηγούμενο με ιστορικές αναφορές και μάλιστα με σύγκριση του πληθυσμού των Χριστιανών σήμερα και στις αρχές του προηγούμενου. Συνέκριναν δηλαδή το 1900 με το 2014 προσπερνώντας έναν ολόκληρο αιώνα, παραβλέποντας το –χριστιανικό- ιμπεριαλισμό και τα δεινά που έφερε στην περιοχή, ξεχνώντας δύο Παγκόσμιους Πολέμους που προκάλεσαν οι Χριστιανοί και τα δεινά που έφεραν στην πλούσια Εγγύς Ασία και τη Βόρεια Αφρική.

Και βέβαια η στροφή προς το νεοσυντηρητισμό δεν είναι καινοφανής. Έχει αποδειχθεί ότι κάθε φορά που οι ελίτ προσπαθούν να διαμορφώσουν μία νέα πολιτική ατζέντα, τα μέσα επικοινωνίας ακολουθούν πιστά τα κελεύσματα των πολιτικών ταγών. Ο πολιτισμικός συντηρητισμός, ο καλλιτεχνικός συντηρητισμός και η ευτέλεια των τηλεοπτικών προγραμμάτων συνδέονται άρρηκτα με την πολιτική συντήρηση.

Στην ουσία αποδεικνύεται ότι τα ίδια μέσα επικοινωνίας ταυτίζονται απόλυτα με τις ιδεολογικές κατευθύνσεις που δίνουν οι κυβερνήσεις και μάλιστα με διάσταση λαϊκισμού αφού αποτελούν πρωτίστως εμπορικό προϊόν προς κατανάλωση. Έτσι, δε θα ήταν καθόλου άσκοπο και άτοπο να συμπεράνουμε πως τα ελληνικά μίντια διαπνέονται από ακροδεξιές αξίες κι αρχές επαληθεύοντας εκείνους που εκτιμούν ότι η ακροδεξιά (Χρυσή Αυγή και νεοδεξιά) διαμορφώνει την κυρίαρχη ατζέντα του δημόσιου διαλόγου σπέρνοντας θύελλες κι απειλώντας την κοινωνική συνοχή.