περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων

Τα τελευταία χρόνια έχουμε την αίσθηση ότι όλο και περισσότερο παραβιάζονται τα ανθρώπινα δικαιώματα, τόσο στις λεγόμενες πολιτισμένες χώρες όσο και στις υπό ανάπτυξη. Δεν είναι λίγες και οι φορές που πολιτικοί κι κοινωνικοί παράγοντες ομιλούν για έλλειμμα δημοκρατίας στη χώρα μας καθώς χρησιμοποιούν ως επιχείρημα τον τρόπο που συμπεριφέρονται οι πολίτες μεταξύ τους και οι ίδιες αρχές ακόμα. Εντούτοις, πολλοί είναι και εκείνοι που θεωρούν ότι έχουμε την καλύτερη δημοκρατία από ποτέ. Βέβαια, το φαινόμενο δεν είναι νέο και μάλλον σχετίζεται με το σχετικό εκδημοκρατισμό ορισμένων κοινωνιών που πια βλέπουν με αρνητική σκέψη αυτό που γινόταν επί αιώνες. Ωστόσο, είναι γενικά αποδεκτό ότι οι παραβιάσεις τούτες δεν μπορούν να γίνουν αποδεκτές αβλεπεί, αφού η δημοκρατία δεν είναι παρά το άθροισμα του σεβασμού και της ελευθερίας.

Τα στοιχεία που έρχονται στο φως της δημοσιότητας είναι πια καθημερινά. Ρατσιστικές εκδηλώσεις σε βάρος ομοφυλοφίλων[1], παραβίαση πολιτικών δικαιωμάτων μέσα από δικαστικές παρεμβάσεις ή με καλπονοθευτικούς νόμους, προσηλυτιστικές θρησκευτικές δράσεις[2] κ.ά.τ. Έξω από τις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν μπορούμε να αφήσουμε την έλλειψη ισονομίας αφού μέσα από μία ταξική -και όχι τυφλή, όπως θέλει ο σύγχρονος αστικός μύθος- δικαιοσύνη οι φτωχότεροι δέχονται τις αυστηρότερες ποινές και οι πλουσιότεροι γλιτώνουν με μηδαμινά πρόστιμα. Αλλά και η καταστροφή του περιβάλλοντος -ακόμα και αν δούμε το φυσικό περιβάλλον ανθρωποκεντρικά- αποτελεί κατάφωρη παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων μας, αφού όλες οι συνέπειες στρέφονται τελικά εναντίον ημών των ιδίων. Βέβαια, αυτά έρχονται να προστεθούν στις παλαιότερες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως οι συλλήψεις χωρίς εντάλματα[3] και ανακρίσεις χωρίς τη νομική προστασία των υπόπτων[4] ή ακόμα και βασανιστήρια -ψυχολογικά και σωματικά- από εκπολιτισμένους λευκούς της Δύσης[5].

Παράλληλα, βλέπουμε ότι οι επικοινωνίες παρακολουθούνται ή καταγράφονται περιορίζοντας τις ελευθερίες μας στο όνομα της ασφάλειας, οι απόψεις ελέγχονται από μυστικά κέντρα στο όνομα αναζήτησης βομβιστών που θέλουν να καταστρέψουν τον Μεγάλο Αδελφό. Οι κάμερες παρακολούθησης που τώρα λανσάρονται στη χώρα μας, έχουν από καιρό επικρατήσει στις Δυτικές Κοινωνίες, παρά το επιχείρημα ότι στη δημοκρατία δε χωρούν εκπτώσεις στις ελευθερίες μας.

Η αναζήτηση των αιτίων για την έλλειψη δημοκρατίας μερικές φορές φαντάζει αστεία. Η επεκτατική πολιτική της δημοκρατικής τάξης, αλλά και η αποκτήνωση που προκαλούν ο ατομισμός και ο κοινωνικός κανιβαλισμός ως απόρροια της κοινωνικής επίδειξης μέσα σε ένα κόσμο οικονομικών και κοινωνικών ανισοτήτων είναι τα κυριότερα αίτια. Το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο ορισμένων έρχεται απλά ως κερασάκι στην τούρτα της ανελευθερίας να διακοσμήσει τα αίτια μιας αντιδημοκρατικής κοινωνίας.

Λύση σε όλα αυτά τα ζητήματα θα μπορούσε να σταθεί μόνο η πραγματική επέκταση της δημοκρατίας. Η δημοκρατία όμως δε διδάσκεται· το σχολείο[6] μπορεί μόνο να προσφέρει τις βασικές αρχές και την πρώτη ύλη στους μελλοντικούς πολίτες. Η δημοκρατία επεκτείνεται μόνο μέσα από τη δράση σε κοινωνικούς φορείς, με τη συμμετοχή σε συλλογικές δράσεις προάσπισης των δικαιωμάτων μας. Η δημοκρατία είναι ένας διαρκής αγώνας ελέγχου και δημιουργικής κριτικής κι ενασχόλησης με τα κοινά, ενάντια στην επιβολή των ατομικών επιθυμιών και εκείνων μιας μόνο τάξης.

Ουσιαστικά, η δημοκρατία στηρίζεται στην εγρήγορση των πολιτών. Μόνο μέσα από τη συλλογική δράση μπορεί να επιτευχθεί η συνειδητοποίηση της σημασίας των δικαιωμάτων για τη διασφάλιση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Η συνταγματική κατοχύρωση των δικαιωμάτων και ο παράλληλος περιορισμός της αστυνομοκρατίας, είναι απλά η τυπική διαδικασία καταγραφής του πραγματικού εκδημοκρατισμού της πολιτικής και κοινωνικής ζωής.

Τα ΜΜΕ από την άλλη θα έπρεπε να παίζουν το ρόλο του υπερασπιστή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Βέβαια εφόσον είναι εμπορικές επιχειρήσεις που ρόλο έχουν την προπαγάνδιση των "δημοκρατικών" ιδεών και την πώληση καταναλωτικού κοινού στους διαφημιστές, δεν μπορούμε να περιμένουμε πάρα πολλά. Ωστόσο, η δημοκρατία οφείλει να κρίνει τα Μέσα Επικοινωνίας και μέσα από τη δράση των πολιτών να τα ελέγχει. Η ίδια η συλλογική δράση είναι εκείνη που διασφαλίζει την προστασία του κοινωνικού συνόλου[7].

---

[1] Από επιθέσεις μέχρι άρνηση του νόμου να τους αποδεχτεί ως ισότιμους και κρυφά γελάκια των βαρέων βαρών ετεροφυλόφιλων ανδρών μέχρι βασανιστήρια σε κρατητήρια εναντίον αλλοδαπών.

[2] Είτε θεσμικά κατοχυρωμένες όπως τα θρησκευτικά και η Ορθόδοξη θεολογία που αναγάγεται σε επιστήμη απαγορεύοντας ανάλογες δράσεις σε άλλες θρησκείες είτε όλες οι θρησκευτικές οργανώσεις εναντίον των άθεων και των ορθολογιστών.

[3] Βλ. Γκουαντάναμο και πτήσεις ΝΑΤΟϊκών αεροσκαφών με την ανοχή ή τη συνεργασία κυβερνήσεων όπως η Κύπρος, η Ουγγαρία και η Πολωνία.

[4] Αστυνομικοί συλλαμβάνονται για δωροδοκίες ή είναι ανακατεμένοι σε σκάνδαλα και κυκλώματα , κατηγορούνται για ρατσισμό και υπέρμετρη βία ή χτυπούν ανυπεράσπιστους πολίτες (σε γήπεδα και σε διαδηλώσεις) φερόμενοι σαν απέναντι τρομοκρατικές ομάδες –αν και ο όρος ηχεί παράξενα στα αυτιά μας σήμερα πια-, ενώ παράλληλα αφήνονται να δρουν ελεύθερα περίεργες ομάδες που προκαλούν καταστροφές και άλλοτε παρανομούν οι ίδιοι (π.χ. Κ.Ο.Κ. με μοτοσικλέτες ή αυτοκίνητα χωρίς το φόβο κλίσης ή κατάσχεσης οχήματος).

[5] Βλ. Γκουαντάναμο, Αμπού Γκράιμπ, Αστυνομικό Τμήμα Ομόνοιας κτλ.

[6] Μιλάμε βέβαια για ένα σχολείο που να παρέχει ολοκληρωμένη κριτική σκέψη και μόρφωση και να προσφέρει δεξιότητες αντί της στείρας γνώσης των σημερινών παπαγάλων.

[7] Εξάλλου, ο άνθρωπος ως αγελαίο ον μόνο μέσα από τη συλλογικότητα μπορεί να προστατεύσει το άτομό του. Σε όλο το ζωικό βασίλειο η επικράτηση ενός είδους έναντι των φυσικών εχθρών του έρχεται μόνο μέσα από την κοινή δράση -αν και ο άνθρωπος δεν απειλείται πια από εξωτερικούς εχθρούς αλλά από το ίδιο του το είδος.