βιντεοπαιχνίδια: επηρεάζει το αίμα τα παιδιά μας;

Το τελευταία χρόνια -και ιδιαίτερα από τότε που οι Η/Υ μίκρυναν σε όγκο- βλέπουμε την ολοένα και αυξανόμενη παραγωγή πολεμικών ηλεκτρονικών παιχνιδιών. Από τη μια ο περιορισμός της διαβίωσης του παιδιού στο πλαίσιο της πυρηνικής οικογένειας και από την άλλη η έλλειψη χώρου στην αστικοποιημένη και τσιμεντοποιημένη γειτονιά περιόρισαν τη δυνατότητα παιχνιδιού στους δυσεύρετους υπαίθριους παιδότοπους. Βέβαια, πολεμικά παιχνίδια πάντα υπήρχαν και φαίνεται πως οι συνθήκες πολέμου που επικρατούσαν κατά καιρούς τα ενίσχυαν· τα παιδιά ταυτίζονταν και διαπαιδαγωγούνταν πάντοτε με τα ηρωικά πρότυπα τα έπη -θρησκευτικά ή ηρωικά- αποτελούσαν την πρώτη ύλη διδασκαλίας που βιώνονταν και μέσα από παιχνίδι. Ωστόσο, τίποτα δε φαίνεται να μοιάζει με τη σύγχρονη καταναλωτική εκδοχή των βιντεοπαιχνιδιών.

Σήμερα πια τα παιχνίδια αυτά δημιουργούν ένα τοπίο πολέμου μέσα στο ίδιο το σπίτι, με κεντρικούς ήρωες τους παίκτες, αλλοιώνοντας όμως την πραγματική εικόνα του. Ο πόλεμος εξωραΐζεται, εξατομικεύεται η δράση –όταν όμως οι αληθινές επιχειρήσεις είναι μαζικές κι όχι ατομικές-, η μάχη διαποτίζεται από μία ρομαντική χροιά και αφήνει στο σκοτάδι τα συλλογικά βιώματα. Ο πόλεμος ο ίδιος αποξενώνεται από τα γενεσιουργά του αίτια και μετατρέπεται σε μία περιπέτεια, στο πρότυπο χολιγουντιανών πολεμικών ή αστυνομικών ταινιών δράσης με μπόλικους θανάτους. Ο φόβος όμως κρύβεται στην αντίδραση των γονέων και των εκπαιδευτικών που τονίζουν ότι η κοινωνία που εμπορεύεται τη βία γίνεται αυτομάτως βίαιη. Όσο μεγαλύτερες είναι οι πωλήσεις τόσο πιο αυξημένη είναι και η βία[1].

Ομολογώ ότι κρίνω το φόβο αυτό υπερβολικό. Σαφώς και το παιδί ενδέχεται να επηρεαστεί, αλλά στην καθημερινότητά του βιώνει μια σειρά κανόνων συμπεριφοράς και μηχανισμών κοινωνικής κοινωνικοποίησης που εξουδετερώνουν τις βίαιες μιμητικές τάσεις που το βιντεοπαιχνίδι δημιουργεί. Το παιδί μιμούμενο τη θανατική ακινησία από τα 4-6 έτη του, δείχνει να αντιλαμβάνεται ότι το παιχνίδι είναι άσχετο και στέκει μακριά από την πραγματικότητα, ενώ παράλληλα αποδέχεται ότι ο θάνατος είναι κάτι κακό. Το ίδιο το παιχνίδι δεν κάνει το παιδί να προτιμά το θάνατο κάποιου, εφόσον συντρέχουν λόγοι οικογενειακοί ή οι λοιποί κοινωνιποιητικοί λόγοι.

Η βία που εμφανίζεται σίγουρα δεν είναι επίδραση του παιχνιδιού· η βία συνδέεται άμεσα με την καθημερινή βιωματική βία της οικογένειας ή του σχολικού ανταγωνισμού και την έμμεση βία που ο κινηματογράφος και η μικρή οθόνη προβάλλουν καθημερινά.

Το πρόβλημα που δημιουργείται είναι αυτό που προαναφέρθηκε: τα πολεμικά παιχνίδια οδηγούν στη λησμονιά τα γενεσιουργά αίτιά τους. Έτσι, χάνεται η συλλογική μνήμη και μειώνεται η πολιτική κριτική ικανότητα του ατόμου με αποτέλεσμα να γίνεται έρμαιο των κάθε λογής αποπροσανατολιστικών και προπαγανδιστικών μηχανισμών. Όσοι χαίρονται τον ψεύτικο πόλεμο χάνουν τη δυνατότητα διάκρισης των αληθινών αιτίων του και χειραγωγείται ευκολότερα, αφού η βιωματική ρομαντική χροιά του τον κάνει να συμφωνήσει με τις φιλοπόλεμος κυβερνητικές απαιτήσεις της δημοκρατίας.



[1] Δες και το πολύ καλό σχετικό άρθρο του Αναστάση Βιστωνίτη, πώς το αίμα γίνεται πίξελ, της Αλεξάνδρας Κορωναίου και της Ελένης Ανδρέου.


20 έκριναν :

Ασκαρδαμυκτί είπε...

Σίγουρα κάποιοι θέλουν να βλέπουμε τον πόλεμο σαν διασκέδαση και παιχνίδι...

ο δείμος του πολίτη είπε...

Κι όμως, Άσκαρ, δε μιλάμε ανά περίπτωση για τα παιχνίδια που κάνουν προπαγάνδα ανά περίπτωση ή εκείνα που αλλοιώνουν τελείως τα ιστορικά γεγονότα.

Elias είπε...

Το παιχνίδι δεν ήταν ποτέ αθώο, το παιχνίδι πάντα ήταν η μίμηση της πράξης των μεγάλων, η προετοιμασία για να γίνει κάποιος μέλος της κοινωνίας. Η βασική διαφορά με τις προηγούμενες εποχές είναι ότι παλιά το παιδί έπαιρνε ένα στοιχειώδες εργαλείο και η φαντασία του το μεταμόρφωνε σε όπλο, σε εργαλείο. Τώρα το ηλεκτρονικό παιχνίδι δημιουργεί μια ολόκληρη πραγματικότητα στην οποία το παιδί εισέρχεται και πρέπει αυτό να προσαρμοστεί, να μάθει τους κανόνες αντί να τους διαμορφώσει. Οι όροι κοινωνικοποίησης του παιδιού έχουν αλλάξει τελείως. Μια νέα γενιά παιδιών ετοιμάζεται για μια κοινωνία που ακόμα δεν μπορούμε να μαντέψουμε.

brexians είπε...

ΠΑΝΤΑ υπηρχε βια στο παιδικο παιχνιδι...
πετροπολεμος..
κλεφτες και αστυνομοι...
στρατιωτακια οπλα...
τωρα ειναι πιο εξεληγμενα εκτος απο τα βασικα ενστικτα επηρεαζουν και το θυμικο...
με σατανολατρεια, τερατολατρεια, αιμα, κλεψιες, μαγεια κλπ
αυτα
και o tempora o mores

Ανδρόνικος είπε...
Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από τον συντάκτη.
Ανδρόνικος είπε...

Ασφαλώς και δεν συντρέχουν λόγοι εθισμού στη βία, από το γεγονός ότι ένα παιδί "παίζει πόλεμο". Πόλεμο παίξαμε κι εμείς, αλλά μεταξύ μας, με ξύλινα ντουφέκια που τα φτιάχναμε μόνοι μας. Και δεν αναφέρομαι σε κάποιο λησμονημένο παρελθόν - είκοσι χρόνια πριν.

Τα παιδιά λειτουργούν, μέσα από την χαρά του να "ερμηνεύεις" ρόλους - στους οποίους αυτοσχεδιάζεις. Δεν έχουν την κριτική ικανότητα να κάνουν άλλου είδους ποιοτικές αναγωγές.

Συνεπώς για μένα, τα σημερινά παιδιά δεν κινδυνεύουν να εθιστούν στη βία, αλλά στην παθητική αντιμετώπιση μιας οθόνης που αφορά εγκεφάλους και αδρεναλίνες και όχι χορδές ευαισθησίας που δονούνται.

Δεν μου λέει τίποτα μία κοινωνία έξυπνων και με οξυδέρκεια πολιτών. Θέλω οραματιστές. Και το όραμα δεν είναι μόνο παρατήρηση, γνώση, άποψη... Είναι ποίηση. Τον προσωπικό μας πολιτισμό τον κατακτάμε μέρα με την ημέρα, ανάσα την ανάσα...

Ανώνυμος είπε...

Kalimera,
tha simfoniso me ta sxolia tou "andronikou" ...kai tha ithela na prosthelo kai liga logia akoma..
To ti ginotan sto parelthon den simainei oti itan kai sosto...
san koritsi den epaiksa petropolemo otan imoun mikri...alla eixa paiksei krifto as poume i koutso...afto omos den simainei oti den eixa ektethei stin via mesa apo ta paixnidia afou sta koina paixnidia me ta agoria panda ipirxe i andriki iperoxi....alla gia na min poliksefevgo apo to thema gia to opoio mila o kalos mas "Deimos" ...san gonios pistevo oti prepei pia na eimaste pio prosektikoi sta paixnidia me ta opoia afinoume na paizoun ta paidia mas...
Palia den ipirxe tosi poikilia oute to emboreio eixe dosi tetoia vasi sta paidika paixnidia...stous kairous pou zoume ola distixos tinoun na ginoun elenxomena kai ola ginonde me skopimotita...isos gia afto tha eprepe opos prosexoume ti fagito dinoume sta paidia mas etsi na prosexoume ligo an boroume (pou tha prepei na boroume...) telos pandon tha prepei na skeftomaste ligo parapano me to ti paixnidia paizoun ta paidia mas...Se teletfea analisi den eimaste ipefthinoi gia to ti kai pos zoun kai megalonoun ta paidia mas kai i nea geneia?
kalimera ...
propetis

ο δείμος του πολίτη είπε...

Η διαφορά σήμερα, Ηλία, με το παιχνίδι είναι ότι απενοχοποιεί τον πόλεμο. Δεν είναι η τάχα βία που καλλιεργείται, αλλά συνολικά η εικόνα που προσδίδει. Εξάλλου, όταν οι πόλεμοι έχουν περισσότερα θύματα άμαχους παρά μάχιμους, το ηλεκτρονικό παιχνίδι αυτή τη φρίκη δεν τη δείχνει.

Δημήτριε, αυτός ακριβώς είναι ο φόβος. Όπως εξελίσσεται η κοινωνία, εξελίσσονται και τα βία παιχνίδια της.

Ανδρόνικε, δεν είναι θέμα εθισμού φυσικά. Απλά το αλλοτινό παιχνίδι δεν είχε αίμα, αλλά καλλιεργούχσε εγώ θα και τη φαντασία. Σήμερα, όχι μόνο δίνει εικόνα ολοζώντανη, αλλά σε κάνει συμμέτοχο αμεσότερα. Εξάλλου, ξέρεουμε ότι η ίδια η εικόνα μειώνει κατά πολύ την φαιρετική ικανότητα και την κριτική και τη φαντασία των μικρών παιδιών.

fitsoulas είπε...

Τα πολεμικα παιχνιδια οπως και καθε παιχνιδι στου υπολογιστη ειναι ενας ενεργειακος βρυκολακας που ρουφαει παθητικα την ενεργεια του ανθρωπου καιτον εκπαιδευει σε μια λανθανουσα συμπεριφορα
η ζωη ειναι εξω οχι αλλο τσιμεντο στις πολεις οχι αλλοι παιδοτοποι
να ανασανουμε επιτελους

Ανδρόνικος είπε...

Μην είσαι τόσο σίγουρος φίλε "...πολίτη", ότι απενοχοποιείται ο πόλεμος - τουλάχιστον στην Ελλάδα. Κι αυτό φαίνεται από τον συνεχώς αυξανόμενο αριθμό νέων, που αποφεύγουν πια τη στράτευση. Σ'αυτές τις ηλικίες, επιμένω, δεν υπάρχει πολιτική συνείδηση, ώστε να γίνουν οι απαραίτητοι ποιοτικοί διαχωρισμοί (τι σημαίνει πόλεμος, ταχύτητα, θάνατος κ.ο.κ.) Εξού και το Σύνταγμα, σε αναγνωρίζει ως πολίτη, αφού έχεις κλείσει τα 18 σου χρόνια.

Οσο για το τελευταίο, τη φαντασία των παιδιών πιθανώς να τη μειώνει - αλλά την δεξιότητα και την κριτική ικανότητα (γενικώς για τα games) οι τελευταίες έρευνες, αποδεικνύουν ότι μάλλον την αυξάνει.

αθεόφοβος είπε...

Χωρίς να είμαι φίλος αυτών των παιχνιδιών,όπως και του παλιώτερου πετροπόλεμου από τον οποίο έχω ένα σημαδι στο πηγούνι από εκδρομή του σχολείου,όλα στην διαμόρφωση του χαρακτήρα του παιδιού εξαρτώνται κυρίως από το σπίτι και τους δασκάλους.

Ανώνυμος είπε...

Άλλο πράγμα το "τρώω" κάποιον στο παιχνίδι και "βγαίνει έξω" και άλλο τον πυροβολώ με το ψηφιακό μου όπλο και το κεφάλι του φέυγει από το σώμα του και το αίμα πετάγεται 1 μέτρο ψηλά και το σώμα του γίνεται μικρά κομματάκια λίγο μετά καθώς ακόμα το κεφάλι σφαδάζει με τέλεια audio εφέ. Δεν υποστηρίζω ότι τα παιχνίδια κάνουν τα παιδιά δολοφόνους αλλά φαντάζομαι ότι ενισχύουν την βίαιη συμπεριφορά τους λίγο ή πολύ.

ο δείμος του πολίτη είπε...

προπέτη, καλή σου μέρα. Πράγματι η βία υπήρχε πάντα στο παιχνίδι, αλλά ποτέ δεν είχε το σημερινό ρεαλισμό.

Φίτσουλα, ακριβώς αυτό. Αν αποκτήσουν τα παιδιά τόπους αναψυχής και ψυχαγωγίας θα αφήσουν σε κάποιο βαθμό τα ηλεκτρονικά αυτά παιχνίδια.

Ανδρόνικε, γενικώς υπάρχουν παιχνίδια και παιχνίδια. Ακόμα και το εξαιρετικό Age of Empire αλλιώνει το ιστορικό γίγνεσθαι, αφού ο πολιτισμός έχει τη δυνατότητα να εξελιχθεί διαφορετικά από την ιστορική του εξέλιξη. Αλλά δε μένω εκεί. Μένω στη βία. Ο πόλεμος απενοχοποιείται από τα αίτιά του. Οι νέοι δε φοβούνται τον πόλεμο ώστε να αποφύγουν τη στράτευση. Για άλλους λόγους το κάνουν, ξέρεις.

Αθεό, συμφωνούμε βεβαίως. Γονείς μορφωμένοι -με την ευρεία έννοια του όρου- βρίσκουν στα παιδιά τους και άλλες εναλλακτικές λύσεις ψυχαγωγίας.

Τριστάνε, ούτε κι εγώ σαφώς ρίχνω ευθύνες στα παιχνίδια για την παιδική προσωπικότητα. Απλά τονίζω τι επιπτώσεις έχουν στην κριτική τους ικανότητα και ότι μαζί με την βιωματική βία της κανιβαλιστικής μας κοινωνίας αλλάζουν τα πάντα.

doctor είπε...

Αν κρίνω από την αμερικανική κοινωνία, όπου νέα παιδιά συγχέουν το video game με την πραγματικότητα, και εισβάλουν σε σχολεία ή εμπορικά κέντρα με όπλο και όποιον πάρει ο χάρος, νομίζω ότι δεν πάμε καλά.

Υπάρχουν πολλά και πιο εύθυμα πράγματα από αυτόν τον εθισμό και συμφωνώ με την διαφημιστική καμπάνια του Υπουργείου (Πολιτισμού νομίζω) στην τηλεόραση.

Η ζωή είναι έξω.

doctor

demetrat είπε...

Θέλει και ρώτημα;
Βασικά , μαθαίνει στον κάθε ένα , από μικρό παιδί, πως μπορεί να επεμβαίνει όπου θέλει, και να ταχτοποιεί τα πράμματα, όπως θέλει.
Ετοιμάζουν τους επόμενους θύτες και θύματα.
Γιατί και ως θύματα προετοιμαζονται, αφού το παιχνίδι έχει κυρίως πολλά τέτοια.
και πάντα ΕΝΑΝ νικητή.

ο δείμος του πολίτη είπε...

Γιατρέ, θα διαφωνήσω ότι ευθύνονται τα ηλεκτρονικά παιχνίδια. Πιο πολύ έχει φανεί ότι ευθύνεται η βιωτική βία πυο εισπράττουν από το σπίτι και την τηλεόραση, παρά το ίδιο το παιχνίδι. Για μένα το θέμα ξεπερνά την εγκληματικότητα αυτή καθεαυτή και σχετίζεται και με την κοινωνική κίνηση και την πολιτική κι ιστορική αντίληψη.

Δήμητρα, αυτή ακριβώς η αντίληψη και η τελική στόχευση της νίκης ως αυτοσκοπό είναι δημιουργέι προβλήματα στην αντίληψη του παιδιού.

πνευμα είπε...

Το πρόβλημα δεν είναι το παιχνίδι... είναι στο παιχνίδι

Ναι και εμείς παίξαμε πόλεμο μα χρησιμοποιούσαμε την αστείρευτη παιδική μας φαντασία και πάντα στο τέλος φεύγαμε αγκαλιασμένοι και φίλοι

Τώρα παίζουμε με την φαντασία, πολλές φορές αρρωστημένη, κάποιων άλλων και τα μηνύματα που μας περνάνε μόνο αδελφοσύνη δεν διδάσκουν...

Καλησπέρα Δείμο

ο δείμος του πολίτη είπε...

Πνεύμα, συμφωνούμε απολύτως. Στην ουσία η αποξένωση από την κοινωνική ζωή επέρχεται μέσα από το θάνατο της φαντασίας.

Marina είπε...

Δεν νομίζω ότι τα παιχνίδια επηρεάζουν τόσο τα μυαλά των παιδιών ώστε (ίσως) να τα αναπαραγάγουν στη ζωή τους. Παρόλλο που δεν έχω παιδιά, ζώ στο ίδιο σπίτι με τα ανήψια μου που περνάνε πολλές ώρες βλέποντας τηλεόραση και παίζοντας αιματηρά παιχνίδια σε κονσόλες. Δεν τους αφήνουν βλέπεις οι γονείς τους να παίζουν στο δρόμο απο το φόβο των αυτοκινήτων..εξάλλου που θα παίξουν έξω τα κακόμοιρα, δεν υπάρχει ούτε μία αλάνα.
Θεωρώ ότι τα παιδιά επηρεάζονται περισσότερο απο τους καυγάδες που γίνονται μεταξύ γονεων παρά απο τους δράκους και τα ξεκοιλιάσματα. Γιατί τα μέν είναι πραγματικότητα ενώ τα άλλα φαντασία.

ο δείμος του πολίτη είπε...

Μαρινάκι, καταλαβαίνω αυτό που λες. Η συρρίκνωση της πυρηνικής οικογένειας και η συγκέντρωσής της σε ένα μικρό σπίτι είχαν και τούτη τη συνέπεια. Ωστόσο, η βία των παιχνιδιών εξαρτάται από τη συνολική βία που εισπράττει ένα παιδί (τόσο τη βιωματική όσο και την ηλεκτρονική).

ShareThis