Σε μια μετακομματική κοινωνία;

Το τελευταίο διάστημα επανήλθε στο προσκήνιο το γνωστό φρούτο των μετακομματικών κοινωνιών. Το θέμα αναζωπυρώθηκε μετά την εκλογική πίεση των ευρωεκλογών (δες και σχετική εκτίμηση του εκλογικού αποτελέσματος) που δέχτηκαν τα δύο μεγάλα κόμματα και γενικότερα το πολιτικό σκηνικό της χώρας -μέσα από σωρεία σκανδάλων- και την επιτυχία των Οικολόγων-Πρασίνων που προς το παρόν δεν έχουν τη γνωστή κομματική δομή. Ωστόσο, μου προκαλεί το γέλιο ή άποψη περί μετακομματικής κοινωνίας, ειδικά τη στιγμή που ποτέ μέχρι σήμερα δεν υπήρξε κομματική κοινωνία -και άρα μετακομματική δεν θα υπάρξει. Κομματική είναι όχι η κοινωνία, αλλά το πολιτικό σύστημα από όποια σκοπιά κι αν το δει κανείς.

Ιστορικά ένα μη κομματικό σύστημα ουδέποτε υπήρξε. Τέτοιες θέσεις συχνά εμφανίζονται στο προσκήνιο είτε από πολιτικούς είτε από δημοσιογράφους που εκμεταλλεύονται την αποστασιοποίηση του κόσμου και θεωρητικολογούν. Φυσικά οι μετακομματικές θέσεις ενισχύονται σε τοπικό επίπεδο από αντάρτες πολιτικούς και από τις διάφορες συνεργασίες που ξεπερνούν τα στενά όρια των κομμάτων -συνήθως σε αυτοδιοικητικό επίπεδο. Ωστόσο, σε κάθε περίπτωση ιστορικά ακόμα και όταν δεν υπήρχαν κόμματα με τη συγκεκριμένη σύγχρονη δομή -όπως ουσιαστικά την έθεσε ο Λένιν στο Κράτος κι Επανάσταση. Σχηματισμοί πολιτικοί που έμοιαζαν με τα κόμματα ήταν συνήθεις όπου ο λαός είχε λόγο για τη διακυβέρνηση της χώρας του. Εμφανίζονται σχετικοί ιδεολογικοπολιτικοί σχηματισμοί και στις αρχαιοελληνικές πόλεις και στη ρωμαϊκή Γερουσία και πολύ αργότερα στην Αγγλία και τις άμεσα μετεπαναστατικές ΗΠΑ. Τα κόμματα πάντα αποτελούσαν μέρος του πολιτικού συστήματος και μακριά από αυτό είναι σχεδόν αδύνατο να δούμε το δημοκρατία. Χρειάζονται για τον καλύτερο συντονισμό των μελών του και κυρίως για την επαφή των κυβερνώντων με τον ίδιο το λαό (ακόμα και αν αυτό δεν εφαρμόζεται πολλές φορές στην πράξη).

Το κόμμα διαδραματίζει ρόλο διαπαιδαγωγικό, επιχειρηματολογεί για τις θέσεις του στη βάση της κοινωνίας, διαμορφώνει τις στάσεις του βάσει της ίδιας της κοινωνίας. Θεωρώ ότι όλη η κουβέντα απέχει όχι μόνο από την πραγματικότητα, αλλά κυρίως αποπροσανατολίζει από την ουσία των πολιτικών συζητήσεων.

Ο ίδιος ο δικομματισμός, επιπλέον, αποτελεί ένα παγκόσμιο φαινόμενο για τα κόμματα ιδεολογικής συγκρότησης ή κόμματα αρχών -όπως τα ονομάζει η δημοκρατία. Σε όλες τις δημοκρατικές χώρες βλέπουμε ένα πλήρως ανεπτυγμένο δικομματικό σύστημα με εξαιρέσεις προς μικρότερα κόμματα μόνο όταν αυξάνεται η αποχή από τις εκλογές (π.χ. Γαλλία και Αυστρία). Αν θέλουμε να μιλάμε για διάλυση του δικομματικού συστήματος, μάλλον τρέφουμε φρούδες ελπίδες και μάλλον συζητάμε μακριά από την πολιτική πραγματικότητα -ακόμα και σε παγκόσμιο διαχρονικά επίπεδο. Ο δικομματισμός δεν πέφτει ούτε με θεωρητικές κορώνες και μαξιμαλιστικούς βερμπαλισμούς ούτε απλά με τη συμμετοχή σε μία εκλογική αναμέτρηση. Το ίδιο το σύστημα, άλλωστε, έχει ανάγκη το δικομματισμό για τη βέβαιη διακυβέρνησή του -χωρίς αυτό να σημαίνει ότι απορρίπτουμε τις θετικές προσπάθειες που καταβάλλονται. Εξάλλου, από τον ίδιο το δικομματισμό τρέφονται και τα μικρότερα κόμματα.

9 έκριναν :

Ανώνυμος είπε...

Καίριες οι παρατηρήσεις σου..
Είναι η γνωστή σπέκουλα των χειραγωγών της κοινής γνώμης και η υπερβολή της κατανάλωσης των ειδήσεων.
Βέβαια δικομματικό είναι παντού το σύστημα, αλλά υπάρχουν και διαφορές έντασης.
Διαφορετικά είναι ας πούμε στην Αγγλία και διαφοερετικά στη Γερμανία.
Καταλαβαίνεις ότι σε ένα σύστημα Γερμανίας ή και Γαλλίας μπορεί να ευνοηθούν και άλλες δυνάμεις, όχι μόνο διαφορετικές ιεδολογικά, αλλά και οργανωτικά, γιατί ένας παραδοσιακός κομματικός μηχανισμός συνήθως είναι από μόνος του φορέας συντήρησης

patsiouri είπε...

Η μεγαλύτερή μου επιθυμία είναι αυτό το "μετά".
Μόνο που το φοβάμαι, όσον αφορά στο συγκεκριμένο λαό, το δικό μας...

akrat είπε...

εγώ δεν βάζω ποτέ και πουθενά ταφόπλακα.
ακούω πχ να λεν πέθανε η σοσιαλδημοκρατία ψώφισε ο σταλινισμός τέλεψε ο φασισμός
και όταν τα ακούω με πιάνει μια βαρεμάρα....

ο δείμος του πολίτη είπε...

Το κράτος, κομμούνι, ως ιδεολογικός μηχανισμός προάγει την κυρίαρχη δικομματική ιδεολογία σε κάθε περίπτωση. ενίοτε επηρεάζεται -ανά υποκείμενο- και από τα υπόλοιπα κόμματα. Σαφώς και εντάσεις και διαφοροποιήσεις μεταξύ του δικομματισμού, πάντα υπάρχουν.

Πατσιούρι, δε φοβάμαι το λαό, αλλά το τίποτα που θα αφήσει ελεύθερο το έδαφος στα δημοκρατικά συμφέροντα.

akrat, δεν ξέρω γιατί σε πιάνει βαρεμάρα, αλλά σίγουρα δε πεθαίνει ο κομματικός σχηματισμός.

ανεστης είπε...

Χαίρεται.
Όσο τα κόμματα φτωχαίνουν απο ιδεολογίες και προτάσεις για τη σημερινή πραγματικότητα τόσο θα εμφανίζονται απλοί φορείς εξουσίας και πιο αποξενωμένα απο την κοινωνία.
Ή όχι;

Νοσφεράτος είπε...

http://periodikoeneken.blogspot.com/2009/06/blog-post_18.html#links

ο δείμος του πολίτη είπε...

Ανέστη, δεν ξέρω αν τα κόμματα φτωχάινουν από ιδέες ή αν κάποια σκάνδαλα και η δική μας αδιαφορία μας έφεραν στο σημείο να περιμένουμε από τους άλλους να κάνουν τη δουλειά μας. Ειδικά όμως στην πολιτική, τούτο πολύ οδηγέι σε αντιδημοκρατικές διακυβερνήσεις.

Νοσφεράτε, έρχομαι.

ΑΝΤΩΝΗΣ ΜΙΧΑΛΑΚΗΣ είπε...

Δείμο νομίζω ότι η μανιχαϊστική σου προσέγγιση αγγίζει τα όρια της απολυτότητας. Καταρχήν το μετακομματικό είναι υπαρκτό, όχι με την έννοια της κατάργησης των κομμάτων, αλλά με την έννοια της διαμόρφωσης νέων μορφών συλλογικότητας που απορρέουν είτε από την ύπαρξη συλλογικής ηγεσίας, είτε από αμεσοδημοκρατικές διαδικασίες και μακριά από λογικές κομμάτων νέου τύπου, είτε και τα δύο. Δεύτερον, τα κόμματα είναι πολιτικοί σχηματισμοί που δέχονται και αυτά τις επιδράσεις κοινωνικο-οικονομικών αλλαγών. Εάν αυτά δεν διαθέτουν την απαραίτητη κοινωνική γείωση τότε το μόνο που καταφέρνουν είναι να εκφράζουν μια γραφειοκρατική ελίτ. Υπόκεινται δλδ τα κόμματα σε μια διαδικασία συνεχούς εξέλιξης, μετασχηματισμού και επιδράσεων από το κοινωνικό περίγυρο.

Με την αναφορά σου στον Λένιν ξεπερνάς αβρόχοις ποσοί μελέτες άλλων διανοητών που πιστεύω με καλύτερους όρους ερμήνευσαν το φαινόμενο και τη σχέση κομμάτων, κράτους,εξουσίας και δημοκρατίας(Weber, Laclau, Mouffe, Foucault ή φιλελεύθεροι όπως Downs και Rawls).

Ταυτόχρονα είναι ανόητο να λέμε ότι επειδή ο δικομματισμός είναι παγκόσμιο φαινόμενο (κάτι που δεν είναι καθόλου σωστό - να σου υπενθύμισω ότι και στη Βρετανία και στις ΗΠΑ υπάρχουν ισχυρά τρίτα κόμματα, άσχετα εάν λόγω εκλογικού συστήματος δεν εκφράζονται στα κοινοβούλια) τρέφουμε φρούδες ελπίδες όσοι υποστηρίζουμε ότι ο δικομματισμός πρέπει να ανατραπεί. Προφανώς η αναφορά γίνεται στα πλαίσια του δικομματικού συστήματος διακυβέρνησης και όχι απαραίτητα σε κάποιες γενικές διαχωριστικές γραμμές Αριστεράς-Δεξιάς έτσι όπως καθορίστηκαν από τη Γαλλική Επανάσταση.

Προφανώς και θα συμφωνήσω ότι "ο δικομματισμός δεν πέφτει ούτε με θεωρητικές κορώνες και μαξιμαλιστικούς βερμπαλισμούς ούτε απλά με τη συμμετοχή σε μία εκλογική αναμέτρηση". Χρειάζεται κοινωνική ζύμωση, καθημερινή απόδειξη ότι υπάρχει κάτι καλύτερο, και συνάμα ευθύνη για το τι λες και το τι κάνεις. Βέβαια στα πλαίσια της δημοκρατίας δεν γνωρίζω άλλο τρόπο αλλαγής της διακυβέρνησης πέρα των εκλογών. Αν έχεις κάτι άλλο να προτείνεις τότε να το πεις. Πολύ πιθανόν τότε να μην ανήκεις στον πολιτικό σχηματισμό που είσαι τώρα. Εκτός κι αν είσαι βαθύτατα θιασώτης του δικομματισμού και θολώνεις τα νερά.

Όπως είναι ανόητο πολιτικά υποκείμενα να ζητούν την ανατροπή του δικομματισμού χωρίς να καταθέτουν εναλλακτική πρόταση, έτσι ανόητο είναι να υποστηρίζει κάποιος ότι δεν υπάρχει άλλο μοντέλο για τις δημοκρατίες μας.

ο δείμος του πολίτη είπε...

Μιχαλάκη, το θέμα αυτό είναι μία από τις καλές μας διαφωνίες πράγματι. Αρχικά γιατί εγώ δεν πιστεύω ότι μπορέι να υπάρξει μετακομματική πολιτική ζωή (και όχι κοινωνία φυσικά) στο πλαίσιο της "δημοκρατικής" πολιτικής εκπροσώπησης.

Μία κοινωνία χωρίς κόμματα θα μπορούσε να υπάρξει σε ένα άλλο σύστημα, σε ένα άλλο πιο δημοκρατικό σύστημα και σίγουρα μη αντιπροσωπευτικό.

Είμαι ο τελευταίος που θα κατηγορηθεί για μανιχαϊσμό (αν το θες και λόγω θρησκευτικών αντιλήψεων) αφού εγώ είμαι εκείνος που προτείνει όχι μόνο τη συμμετοχή σε εξωθεσμικές δράσεις, αλλά καθημερινά διδάσκω την αμφισβήτηση των πάντων (ακόμα κι εμού του δασκάλου).

Το σχόλιό σου για το δικομματισμό της Βρεττανίας πολύ απλά έρχεται να επιβεβαιώσει τα γραφόμενά μου, αφού σε κάθε κράτος το εκλογικό σύσητμα συντηρεί το δικομματισμό γιατί αυτό βολεύει το σύστημα. Δε θεωρώ το δικομματισμό φυσική εξέλιξη, αλλά πολιτική ανάγκη για τη "δημοκρατία".

Μία εξέλιξη της "δημοκρατίας" σε δημοκρατικότερη μορφή μπορεί να οδηγήσει σε μείωση των κομματικών δυνάμεων ή σε μετασχηματισμό τους.

Σχετικά ωστόσο με την ανοησία μου, ίσως φταίει η Άρτεμις ίσως φταίει και το γεγονός ότι σκοπός του άρθρου δεν ήταν να προτείνω, αλλά να κρίνω μια άποψη. Οι διαφνωούντες είθισται να προτέινουν μία άλλη άποψη. Η δική μου κατατέθηκε πολλάκις και σίγουρα δεν είναι η επανάσταση.

ShareThis