Ο πολιτισμός επένδυση στο ανθρώπινο κεφάλαιο ΙΙ

Ο πολιτισμός δεν μπορεί να στηριχτεί στις πολυέξοδες συναυλίες επωνύμων. Η μεταμοντέρνα αυτή επικοινωνιακή πολιτική στηρίζεται στο ψευδές στη βάση του επιχείρημα ότι τούτο αρέσει και έτσι θα συγκεντρωθεί περισσότερος κόσμος. Ωστόσο, σε τέτοιες εκδηλώσεις όχι μόνο δε δίνεται η ευκαιρία στο ερασιτεχνικό-καλλιτεχνικό ή επιστημονικό στοιχείο να αναδειχθεί, αλλά ουσιαστικά το θάβει στα μιντιακά πρότυπα της εμπορευματοποίησης και της δημοσιότητας ως αυτοσκοπών. Υποβαθμίζει περαιτέρω την ερασιτεχνική δημιουργία, που σε τελική ανάλυση αποτελεί και την αποκορύφωση της λαϊκής τέχνης.
Δυστυχώς, η σύγχρονη προοδευτική πολιτική σκηνή κλειδωμένη πίσω από θεσμικές παρεμβάσεις και χωρίς ένα κίνημα πολιτών να την τροφοδοτεί με όραμα, συχνά περιορίζεται σε κινήσεις προβολής ψηφοθηρικού χαρακτήρα. Η Αυτοδιοίκηση είναι υποχρεωμένη να προβάλλει τους δημιουργούς της περιοχής της και να συνεργαστεί με κάθε ερασιτεχνικό συγκρότημα ή θίασο ή ομάδα για την ανάπτυξη της τοπικής κουλτούρας. Με θεματολογία, ίσως τοπικού ενδιαφέροντος, σε θεατρικά δρώμενα, με εκθέσεις και άλλα τέτοια δίνεται μία ανάσα στην ερασιτεχνική δημιουργία. Και όταν εντούτοις κάποιες δημοτικές αρχές επιχειρούν κάτι ριζοσπαστικό, τούτο το περιορίζουν στις μαθητικές ηλικίες εγκαταλείποντας τους ενήλικες. Μα, αν οι γονείς δεν έχουν κουλτούρα ή δεν αντιλαμβάνονται αυτή την αναγκαιότητα, ό,τι ερέθισμα και να δεχθεί ένα παιδί, αυτό θα μένει ανενεργό από τα λύματα της τηλεόρασης.
Επί της ουσίας μπορούν σε κάθε αστικό κέντρο ή σε δήμους καποδιστριακούς να γεννηθούν μικρά φεστιβάλ ως κυψέλες ερασιτεχνικού πολιτισμού. Οι καλύτερες δημιουργίες θα μπορούν να συμμετέχουν στις μεγάλες εθνικές εκθέσεις και όσοι αγαπούν την πολιτιστική παραγωγή θα έχουν ένα μέσο προβολής της δουλειάς τους καλλιεργώντας ουσιαστικά ένα λαϊκό πολιτισμό και εκφράζοντας προβλήματα και αγωνίες της περιοχής.
Ο ίδιος ο πολιτισμός όμως που θέλει να στηρίξει και να προωθήσει μία δημοκρατική τοπική διοίκηση πρέπει να καλλιεργεί και μία φιλοπεριβαλλοντική συνείδηση. Δεν κάνουμε λόγο απλά και μόνο για τη διεξαγωγή συναυλιών σε χώρους φυσικού κάλλους. Φυσικά και αυτό κατέχει μία σημαντική θέση στους τρόπους προβολής μιας τέτοιας συνείδησης.
Ουσιαστικότερη κρίνουμε τη θεματολογία που θα προβάλλεται. Εικαστικά ή φωτογραφικά και θεατρική ή κινηματογραφικά δρώμενα με θέμα το περιβάλλον επιτρέπουν στους τοπικούς πληθυσμούς να αναπτύξουν μία ξεχωριστή σχέση με το περιβάλλον, τους επιτρέπουν να δουν τη φύση ή τη βία του αστικού χώρου από μία άλλη οπτική. Με την πάροδο των χρόνων, δεκάδες καλλιτέχνες συστρατεύτηκαν στον αγώνα για την προστασία του περιβάλλοντος. Παρόλο που οι προβολείς της δημοσιότητας πέφτουν συνήθως στους πιο γνωστούς ή πιο "εμπορικούς" δημιουργούς, ωστόσο συχνά ξεπροβάλλουν και ορισμένοι "εναλλακτικοί". Εξάλλου, η Τέχνη είναι εκείνο το μέσο που ευκολότερα από κάθε άλλο κινητοποιεί τη σκέψη για το προβαλλόμενο θέμα.
Παιδικές πολιτιστικές δράσεις, ερασιτεχνικές δημιουργίες ενηλίκων, ειδικά αφιερώματα ντόπιων και ξένων καλλιτεχνών είναι κινήσεις που αναπτύσσουν την ξεχωριστή σχέση με το φυσικό τοπίο και διδάσκουν στο άτομο το σεβασμό. Ίσως λίγο πιο προχωρημένη να φανεί η πρόταση για διαμόρφωση πάρκων ή άλλων ελεύθερων χώρων ώστε να πραγματοποιούνται εκεί μαθήματα ή πρόβες. Ακόμα και μικρές άτυπες -μη θεσμοθετημένες- συναυλίες ερασιτεχνών δημιουργών και νέων μπορούν να λαμβάνουν εκεί χώρα. Άτομα με ενδιαφέρον για τον πολιτισμό σε τέτοιους χώρους θα βρουν το χώρο να εκφράσουν τις δικές τους καλλιτεχνικές ανησυχίες, συνδέοντας το τοπίο, το πάρκο, τη διαμορφωμένη  πλατεία με την υπόλοιπη κοινωνία και δημιουργώντας έτσι κυψέλες πολιτιστικής έκφρασης.
Ωστόσο, δεν μπορούμε να παραβλέπουμε την αυτοδιοικητική συμμετοχή στην πολιτιστική εκπαίδευση. Και δημοτική καλλιτεχνική παιδεία δεν είναι τα ωδεία ούτε οι σχολές που υποχρεώνουν σε καταβολή διδάκτρων. Η στόχευση στο κέρδος είναι η φιλελεύθερη αντίληψη για την καλλιέργεια της κουλτούρας. Η αριστερή αντίληψη επιβάλλει δίπλα στις υψηλού επιπέδου σπουδές -με καταβολή διδάκτρων φυσικά- να υπάρχει και μία μαζική καλλιτεχνική εκπαίδευση.
Παιδευτικές δράσεις μέσα σε σχολικούς χώρους και τόπους συνάθροισης νέων ή μεσηλίκων φέρνουν κοντά τους πολίτες με τον ουσιαστικό πολιτισμό διδάσκοντας μία άλλη, μία ποιοτική και ψυχαγωγική εκμετάλλευση του ελεύθερου χρόνου. Τα ίδια αυτά τα θεσμοθετημένα τμήματα μπορούν κάλλιστα να αποτελούν το φυτώριο, την πρώτη γνωριμία με τον κόσμο της Τέχνης που αργότερα θα επιτρέψει σε παιδιά κι ενήλικες να προχωρήσουν σε υψηλότερο επίπεδο. Σε πνεύμα ανάλογο προτείνονται συναυλιακές εκδηλώσεις σε κάθε σχολείο, όχι στο πλαίσιο κάποιου φεστιβάλ, αλλά στη λογική της καλλιτεχνικής εκπαίδευσης και της σύνδεσης του σχολείου με την τοπική κοινωνία.
Στην ίδια λογική προτείνονται θεματικά κινηματογραφικά φεστιβάλ -μυθοπλασίας ή τεκμηρίωσης- κι εκθέσεις για το περιβάλλον, τους λιγοστούς ελεύθερους χώρους, τη βία του αστικού χώρου, την αποξένωση των αστών· η ζωγραφική και γλυπτική με θεματική από την ιστορία ή τη μυθολογία του τόπου, θα μπορούσαν να δώσουν έναυσμα για πολιτιστική ανάπτυξη σε πολλές περιοχές, ενώ τα εικονικά μουσεία και η διαδικτυακή περιήγησή τους θα συνεισφέρανε αξιόλογα στην προσπάθεια της πνευματικής καλλιέργειας του πληθυσμού.
Και φυσικά με την κατάλληλη οργάνωση η καλλιτεχνική έκφραση μπορεί να βοηθήσει στην ενσωμάτωση των μεταναστών και των προσφύγων στις τοπικές κοινωνίες. Τόσο στη μαθητιώσα νεολαία με δημοτικά προγράμματα πολιτιστικής δημιουργίας σε σχολεία όσο και στους ενήλικες μέσα από συλλόγους μπορεί να δώσει την αφορμή προκειμένου να έρθουν κοντά οι διαφορετικές κουλτούρες. Εξάλλου, μέσα από δράσεις μπορούν οι μετανάστες να προβάλλουν τη δική τους κουλτούρα και να κάνουν τους ντόπιους κοινωνούς της, να εκφραστούν καλλιτεχνικά στη δική τους γλώσσα έχοντας αυτοσυνείδηση της καταγωγής τους.
Πολιτιστικός εκδημοκρατισμός δεν είναι απλά η διάδοση της κουλτούρας και η παροχή ίσως ευκαιριών στην πρόσβαση και τη συμμετοχή, αλλά και η καλλιέργεια ενός πνεύματος σεβασμού κάθε διαφορετικής κουλτούρας ώστε να μπορεί οποιοσδήποτε να δημιουργεί ερασιτεχνικά χωρίς να φοβάται τον πολιτιστικό και κοινωνικό στιγματισμό. Έρχονται λοιπόν στο προσκήνιο της πολιτικής ζωής τα νέα αιτήματα όπως η ανακατανομή του πολιτισμικού κεφαλαίου, οι εγγυήσεις της διαφορετικότητας και του πλουραλισμού, η ανάγκη πολιτιστικής κινητικότητας και οι όροι της πολιτισμικής δημοκρατίας στην εποχή του διαδικτύου.

Ο πολιτισμός, άλλωστε, μπορεί με την κατάλληλη στήριξη να μετατραπεί σε μία αυτόνομη παραγωγική δύναμη με εξωστρεφή αξιοποίηση της ερασιτεχνικής και λαϊκής δημιουργίας. Η αξιοποίησή του ως παιδευτικό και κοινωνικό εργαλείο συμβάλλει στην ανάπτυξη του τόπου και υποστηρίζει την καινοτομία και την κοινωνική συνοχή. Έτσι, από το καταναλωτικό πεδίο μεταφέρεται στον αναπτυξιακό τομέα.

7 έκριναν :

Θανασης Ξ. είπε...

Δήμο καλημέρα.

Ανοίγει πάρα πολύ μεγάλη κουβέντα η ανάρτησή σου.

Τί έχουμε σήμερα μπροστά μας; Απ' τη μια υπάρχει η 'επαγγελματική' τέχνη, αυτή που αποσκοπεί στο κέρδος, που προωθείται μέσα απ' το μάρκετινγ. Παγιωμένη εδώ και χρόνια στηρίζεται σ' ένα ολόκληρο σύστημα που ξεκινά απ' τις Σχολές (κρατικές και μη), συνεχίζεται στα ΜΜΕ (κρατικά και μη), και φτάνει εκεί που λες, στις Εταιρείες, στα τουριστικά 'Φεστιβαλ', στα 'Μέγαρα', στους 'Καστανιώτηδες', στα 400 θέατρα στην Αθήνα, κλπ κλπ κλπ.
Ανθίζει κάτι σ' όλο αυτό; Σίγουρα, δεν μπορούμε να τα τσουβαλιάζουμε όλα, ΟΜΩΣ ΕΙΝΑΙ ΠΙΑ ΔΥΣΔΙΑΚΡΙΤΟ ΧΑΝΕΤΑΙ ΜΕΣΑ ΣΤΟΥΣ ΤΟΝΟΥΣ ΤΩΝ ΣΚΟΥΠΙΔΙΩΝ.
Εγώ, δυστυχώς, θα κατατάξω στο 'σύστημα' αυτό και τα σημερινά 'Καλλιτεχνικά Δρώμενα' των διάφορων οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης, καθώς στη μεγάλη τους πλειοψηφία γίνονται με την λογική του 'άρτος και θεάματα', με τη λογική της 'αρπαχτής' (θα παίξουμε όλο το Σεπτέμβριο ακόμη και στο 'φεστιβάλ Άνω Γουργουρίτσας', θα κάνουμε 'περιοδεία' κλπ), και καθόλου με την άλλη λογική που περιγράφεις της διάχυσης του καλλιτεχνικού γεγονότος, του ανοίγματος της τέχνης στον λαό, που βέβαια είναι και το ζητούμενο.
Και εδώ, βέβαια, επίσης ανθίζουν και λουλούδια.
Φέτος το καλοκαίρι στο δημοτικό θεατράκι εδώ στο Αιγάλεω παρέλασαν διάφοροι. Λοιπόν η πιο ευχάριση έκπληξη για μένα υπήρξε μια θεατρική παράσταση για παιδιά (πάνω στις Ορνιθες του Αριστοφάνη), που όμως παίχτηκε από ΕΡΑΣΙΤΕΧΝΙΚΟ ΘΕΑΤΡΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗΣ !! Μάλιστα. Ερασιτέχνες ηθοποιοί. Δωρεάν είσοδος. 'Φτηνή' -αναγκαστικά- 'παραγωγή', αλλα: ΤΕΧΝΗ !! Να φανταστείς πως κάποια στιγμή έπιασε ακόμη και βροχή (για ένα τέταρτο περίπου) κι όμως ΚΑΝΕΙΣ ΔΕΝ ΕΦΥΓΕ, οι ηθοποιοί ΣΥΝΕΧΙΣΑΝ ΝΑ ΠΑΙΖΟΥΝ, στο τέλος βέβαια τους καταχειροκροτήσαμε, επιτέλους ΚΑΤΙ ΕΙΧΕ ΣΥΜΒΕΙ ανάμεσα στους θεατές και στη σκηνή.
Θα συμφωνήσω, λοιπόν Δήμο, αυτός πρέπει να είναι ο δρόμος, ωστόσο είμαστε βυθισμένοι στα σκ...., θα είχα πάρα πολλά να γράψω για τον ΚΑΚΟ ρόλο του ΣΧΟΛΕΙΟΥ σ' αυτό, θα είχα πάρα πολλά να γράψω για την ΚΑΚΗ πολιτική των κρατικών θεάτρων και της κρατικής τηλεόρασης (Διάβασα κι εγώ με ελπίδα την προηγούμενη ανάρτησή σου για την ΕΡΤ και τον Γερουλάνο), τα ξέρουμε όλοι, σε άλλη ευκαιρία θα τα ξαναλέμε...

Καλές γιορτές

ο δείμος του πολίτη είπε...

Θανάση μου, συμφωνούμε σχεδόν σε όλα. Εμείς για παράδειγμα στο δικό μου Δήμο, αποφεύγουμε συνειδητά να φέρουμε επώνυμους καλλιτέχνες -πλην ελαχίστων- και στηρίζουμε τις όποιες εκδηλώσεις μας σε ανώνυμους επαγγελματίες ή στα παιδιά του δικού μας ωδείου, των σχολείων μας κι ερασιτέχνες νέους της περιοχής (μουσική, θέατρο, εικαστικά κλπ). Θέλει, βέβαια, ακόμα αρκετή δουλειά, αλλά η πορεία χαράχτηκε και ήδη εμφανίζονται τα πρώτα αποτελέσματα.

Φυσικά και οι επαγγελματίες δεν είναι όλοι ίδιοι. Υπάρχουν πάντα επαγγελματίες που ξεχωρίζουν για την ποιότητα της δουλειά τους (Λέκκας, Θ.Παπακωνσταντίνου, Νικολούδης κ.ά.), αλλά είναι τόσοι λίγοι ώστε θάβονται στην πολιτιστική χωματερή της καλλιτεχνικής βιομηχανίας.

Πρέπει, όμως να σημειώσουμε και την ανάγκη της βιομηχανίας να φέρνουν εύπεπτο έμψυχο υλικό προκειμένου να αλλάζει εύκολα και να μπορούν να κρατούν το κοινό τους.

Καλές Γιορτές.

Sissi Soko είπε...

Δείμε, όλα ωραία αλλά πρέπει και να υπάρχει ο "λαός" που να λαχταράει την πολιτιστική ερασιτεχνική παραγωγή. Στην Μπρατισλάβα υπήρξε κάποτε ένα πολιτιστικό παρκο δίπλα στον Δούναβη με πολιτιστικά δρώμενα δωρεάν και σχεδών δεν πάταγε πόδι.

ΣΠΙΘΑΣ είπε...

Έχει δίκιο, ο Nikolaos Sokos.

Γι αυτό υποστηρίζω την άποψη ότι αυτό έχει τι βάσεις του στην ΠΑΙΔΕΙΑ.
Το έχει αναφέρει, ο Δήμος και σε άλλο ποστ του.
Από εκεί ξεκινούν όλα. Παιδεία και πολιτισμός είναι αλληλένδετα..

@ δείμος του πολίτη, είπε..

"Παιδευτικές δράσεις μέσα σε σχολικούς χώρους και τόπους συνάθροισης νέων ή μεσηλίκων φέρνουν κοντά τους πολίτες με τον ουσιαστικό πολιτισμό διδάσκοντας μία άλλη, μία ποιοτική και ψυχαγωγική εκμετάλλευση του ελεύθερου χρόνου.
Τα ίδια αυτά τα θεσμοθετημένα τμήματα μπορούν κάλλιστα να αποτελούν το φυτώριο, την πρώτη γνωριμία με τον κόσμο της Τέχνης που αργότερα θα επιτρέψει σε παιδιά κι ενήλικες να προχωρήσουν σε υψηλότερο επίπεδο..."[ ]

ο δείμος του πολίτη είπε...

Νίκο, υπάρχει λαός που το θέλει, κι ας μην είναι όλος. Το θέμα οι ΟΤΑ να παρουσιάσουν πολλές τέτοιες προτάσεις και διεξόδους και σταδιακά θα έρθουν όλοι.

Σπίθα, δεν είναι μόνο η παιδεία (η παιδεία θα φέρει αποτελέσματα μετά από μία γενιά -33 χρόνια min). Πρέπει να υπάρχουν κι εναλλακτικές προτάσεις για τους μεγαλύτερους (θεατρικά των ΚΑΠΗ, εικαστικά εργαστήρια κάποια δωρεάν και κάποια άλλα σε επαγγελματικό επίπεδο)...

ΣΠΙΘΑΣ είπε...

Για τους "μεγαλύτερους", ποιός νοιάζεται, Δήμο;

Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν τους θέλει:)
Ο κόσμος ανήκει μόνο στην νεολαία!
Έτσι δεν λέει.;
" Αυτός ο κόσμος ανήκει σε μας"!!

Καλημέρες και καλή βδομάδα.

ο δείμος του πολίτη είπε...

Πόσο δίκιο έχεις, Σπίθα.

ShareThis