Σχολείο: το οχυρό στη μάχη κατά της άγνοιας

Και φυσικά η άγνοια ενισχύεται τόσο από τη σκληρότητα του αδηφάγου εκπαιδευτικού μας συστήματος όσο και από πληθώρα άλλων παραγόντων. Οφείλουμε όμως να σημειώσουμε πρωταρχικά τις ευθύνες της ίδιας της Παιδείας. Όσο το ελληνικό σχολείο παραμένει εξετασιοκεντρικό και φορτώνει με στείρες γνώσεις τα παιδιά, τόσο η άγνοια θα θριαμβεύει. Και ενώ μοιάζει το εκπαιδευτικό σύστημα να χαρίζει αφειδώς γνώσεις στα παιδιά μας, αυτές μένουν ασύνδετες μεταξύ τους και αποσπασματικές χωρίς να μπορούν να γεννήσουν κριτική κρίση. Και ειδικά όταν στόχος μένουν οι πάσης φύσης εξετάσεις και η αναζήτηση του βαθμού ως ένδειξη κοινωνικής καταξίωσης, οι γνώσεις θα περιορίζονται στη σφαίρα της αγγαρείας, της βραχυπρόθεσμης αποστήθισης, θα εξοστρακίζονται στην έρημο της υποχρέωσης.
Κι ας σημειώσουμε παρενθετικά ότι το μέγα ζήτημα για το ελληνικό σχολείο δεν είναι αν θα γίνει απλά ολοήμερο, αλλά αν θα μπορέσει να επιτελέσει το ρόλο που καλείται να διαδραματίσει: να εφοδιάσει τη νέα γενιά με όλες τις ικανότητες και δεξιότητες ώστε να μάθουν να αναζητούν μόνα τους, να μάθουν πώς να μαθαίνουν μόνα τους. Όσο οι επιστημονικές κατακτήσεις θα έρχονται με γεωμετρική πρόοδο και όσο ο καταιγισμός των γνώσεων θα είναι θυελλώδης, τόσο η εκπαιδευτική λογική της απλής μεταφοράς γνώσεων κρίνεται ανεπαρκής για τον αυριανό πολίτη. Και τούτο επειδή ακριβώς οι γνώσεις που τώρα αποκτά, αύριο θα είναι ελλιπείς κι ίσως και οπισθοδρομικές.
Καθώς κάθε νέα κοινωνία θέτει νέα ερωτήματα -ακόμα και σε στατικά ζητήματα, όπως η Ιστορία και τα Μαθηματικά ή η Φιλολογία-, καθώς κάθε κοινότητα έχει τη δική της ηθική οπτική για τα πράγματα του παρελθόντος, του παρόντος και το δικό της όραμα για το μέλλον, οι γνώσεις αυτές θα οδηγήσουν σε νέα οπισθοδρόμηση την αυριανή κοινωνία.
Έτσι, οι διαθεματικές εργασίες και η χρήση των νέων τεχνολογιών στην εκπαιδευτική διαδικασία καθίστανται αναγκαίες όσο ποτέ. Παράλληλα, πρέπει επιτέλους να εισαχθούν στο ελληνικό σχολείο πολλαπλά εγχειρίδια για το ίδιο μάθημα. Τα πολλά σχολικά βιβλία θα επιτρέπουν στους μαθητές να αναπτύξουν την αφαιρετική τους ικανότητα και θα τους μάθουν να αφομοιώνουν μόνο την ουσιαστική γνώση αποφεύγοντας τη στείρα αποστήθιση -και πώς θα μπορούσαν να αποστηθίσουν τρία και τέσσερα βιβλία; Και όταν οι αποκτηθείσες γνώσεις συνδεθούν μεταξύ τους μέσα από διαθεματικές προσεγγίσεις, τότε ουσιαστικά θα κάνουμε λόγο για πραγματική κριτική ικανότητα.
Άλλωστε, μέσα από τη μελέτη πολλών διαφορετικών βιβλίων και με τη συγγραφή εργασιών η νέα γενιά θα μπορεί να εντοπίζει τις διαφορές στις απόψεις και θα τις (συγ)κρίνει. Επιπρόσθετα, οι εργασίες και η μελέτη περισσοτέρων του ενός εγχειριδίων καλλιεργούν στα παιδιά την επιθυμία να αναζητούν πληροφορίες και να μην επαναπαύονται μόνο σε μία πηγή πληροφόρησης. Διδάσκονται βιωματικά να αναζητούν επιβεβαίωση στην πληροφορία, εκπαιδεύονται στην αμφισβήτηση και την αναζήτηση των βαθύτερων σχέσεων των πραγμάτων.

17 έκριναν :

Sophia είπε...

Το θέμα είναι τόσο απλό αλλά και ταυτόχρονα, τόσο πολύπλοκο... Φυσικά και ο ρόλος της εκπαίδευσης και του σχολείου θα έπρεπε να είναι η ανάπτυξη της κριτικής σκέψης, η καλλιέργεια της γνώσης και κυρίως, η απόκτηση της δεξιότητας του να μαθαίνεις. Είναι πολύ δύσκολο όμως, να τα καταφέρεις, όταν το παιδί πάει σπίτι του, όπου θα το "διαβάσει" η ημιμαθής μητέρα/κοπέλα/φχψτύπος που θα του κρατήσει το βιβλίο για αποστήθιση αντί να παίξουνε μαζί ένα επιτραπέζιο στρατηγικής για παράδειγμα. Και θα το στείλει 100 φροντιστήρια, αντί να το πάει στο πλανητάριο, ή να του πάρει ένα βιβλίο. Που θα έχει ανοιχτή την τηλεόραση στα σαχλοκούδουνα κανάλια, αντί να κάτσει να κάνει μια κουβέντα.Συμφωνώ με τα πολλά σχολικά βιβλία, όταν όμως, έχεις χρόνο πράγματι να τα αξιοποιήσεις μέσα στην τάξη, όταν έχεις μια βιβλιοθήκη στο ΚΑΘΕ σχολείο, όταν η κάθε τάξη δεν είναι απλά ένα κελί με άδειους τοίχους και όταν η μεγαλύτερη μερίδα των εκπαιδευτικών, μάθουν και οι ίδιοι να ανοίγουνε κανένα βιβλίο....
Και αυτή, είναι η κορυφή του παγόβουνου.

Ανώνυμος είπε...

To Δημόσιο Σχολείο για μένα βρίσκεται από κάθε άποψη σήμερα σε μια κατάσταση κοινωνικής ανομίας.
Αν δεν ξανα-νοηματοδοτηθεί η διαδικασία της δωρεάν μαζικής εκπαίδευσης, δυστυχώς τεχνικού τύπου αλλαγές θα πέσουν στο κενό.

ο δείμος του πολίτη είπε...

Σοφία, δε φταίει η μητέρα και ο αμόρφωτος πατέρας, αλλά πρωτίστως ο τρόπος και τα μέσα διδασκαλίας. Ποια εποπτικά και με τι παιδαγωγική/διδακτική επιμόρφωση διδάσκονται τα παιδιά μας; Μαθαίνουν να είναι είναι περίεργα και να αναζητούν ή οι αυθεντίες και το δασκαλοκεντρικό σύστημα επιβάλουν την αποδοχή κάθε πληροφορίας; Η τηλεόραση απλά ενισχύει όλα τα προαναφερόμενα προβλήματα.

Κομμούνι, ανομίας, δε θα έλεγα. Κάθε σχολείο φτιάχνει τον πολίτη που χρειάζεται το κοινωνικό σύστημα. Αλλά και εδώ έχουμε αντιφάσεις συστημικές, αφού χρειαζόμαστε πολίτες που να αναζητούν και να προωθούν την έρευνα.

Sophia είπε...

Πιστεύω, φταίνε όλα. Γιατί το παιδί, θα μάθει από το σπίτι του πρωτίστως να είναι περίεργο, και το σχολείο θα ενισχύσει και θα βελτιστοποιήσει αυτήν την τάση. Προσοχή, δεν θέλω να μειώσω την ευθύνη που έχει η πολιτεία για σωστό αναλυτικό πρόγραμμα και σωστές υποδομές, γιατί θεωρώ ότι αυτά αποτελούν ακρογωνιαίο λίθο. Αλλά, seriously όμως, το παιδί που από το σπίτι του βλέπει απαξιωτικά το σχολείο και την γνώση και δεν έχει μάθει να σκέφτεται, δεν θα μάθει _αποτελεσματικά_ ούτε και στο σχολείο στις περισσότερες περιπτώσεις.
Είναι μια μεγάλη συζήτηση, που την κάνουμε σχεδόν σε καθημερινή βάση στα σχολεία μου, κυρίως γιατί το σχολείο, είναι ένα από τα ελάχιστα μέρη όπου καθρεφτίζονται πολύ αντιπροσωπευτικά όλες οι πλευρές μιας κοινωνίας. Και εκεί, που φάινονται όλες οι ελλείψεις της.

Ανώνυμος είπε...

Μα συχνά η κοινωνική ανομία εξυπηρετεί το σύστημα.
Αν δεν υπήρχε η ανομική εξέλιξη, θα ερχόταν γρηγότερα η αλλαγή.
Επίσης, η ανομία στο δημόσιο σχολείο, αξιποιείται ως απαξίωση του δημόσιου

Suspect είπε...

παρα τις αδυναμιες, πιστευω πως το δημοσιο σχολειο κραταει ακομα...

ο δείμος του πολίτη είπε...

Σοφία, ο ρόλος της παιδείας είναι καταλυτικός φυσικά. Επειδή όμως ο αγώνας δεν είναι μόνο μέσα στο σχολείο όπως λες, αλλά και έξω από αυτό για τους γονείς και την υπόλοιπη κοινωνία, θα αναφερθούμε σε εκείνους στο επόμενο κείμενα. Η παιδεία των ενηλίκων μπορεί να στηριχθεί μέσα από ειδικά επιμορφωτικά τμήματα διά βίου μάθησης, τις σχολές γονέων, τα ΜΜΕ κλπ.

ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΤΙΚΟ ΚΟΥΜΜΟΥΝΙ, θα συμφωνήσω σε όλες τις σχετικές διατυπώσεις. Ακόμα και το ταξικό σχολείο μέσα από την επιβολή της βαθμολογικής επίδοσης.

Ύποπτε, ακόμα κρατάει, γιατί οι άλλες λύσεις δεν είναι καθόλου ανταγωνιστικές και επειδή είναι υποχρεωτικό. Στα ιδιωτικά τα παιδιά τα σκοτώνουν με μηνιαία διαγωνίσματα για να μη λένε οι γονείς ότι κάθονται τα παιδιά τους.

spirosvii είπε...

ωραία διάβασα τα δύο τελευταία μονοκοπανιά! Έχω την εντύπωση κι εγώ πως τα πιο σημαντικά πράγματα που ξέρω τα έμαθα στο δημοτικό. Το γυμνάσιο και το Λύκειο μόνο απέχθεια και άγχος μου προσέφεραν. Κι από καθηγητές ένας - δυο μας είπαν μια σωστή κουβέντα. Να ναι καλά η καθηγητρια που μου έδωσε το πρώτο βιβλίο που διάβασα!

ο δείμος του πολίτη είπε...

Χαρά στο κουράγιο σου, Σπύρο. Δεν έχεις άδικο καθόλου και δεν είσαι ο μόνος δυστυχώς. Αυτό ακριβώς όμως δείχνει και πού χωλαίνει το εκπαιδευτικό μας σύστημα και όσο το σχολείο είναι απεχθές στους μαθητές, τόσο η άγνοια θα θριαμβεύει.

demetrat είπε...

εγώ θα σε στενοχωρήσω λίγο, αλλά τη γνώμη μου την ξέρεις , την έγραψα στο προηγούμενο ποστ μου.
Πιστεύω πως καμμία γνώση δεν είναι άχρηστη.Και πως επίσης το πρόβλημα δεν είναι οι αμόρφωτοι γονείς γιά να φκιάσουμε καινούργια επιμορφωτικά προγράμματα, αλλά οι αμόρφωτοι καθηγητές.
Εμάς ποτέ δεν μας διάβασε , μάννα η πατέρας.Όλη η δουλειά γινόταν στο σχολείο.Στο φροντιστήριο, γινόταν οι "πολυτέλειες"
δ

ο δείμος του πολίτη είπε...

Δήμητρα, δε με στεναχωρείς καθόλου. Καμία γνώση δεν είναι κακή. Αλλά όχι το φόρτωμα γνώσεων ασύνδετων και πολλάκις διαβασμένων σε παιδιά που ουσιαστικά σημαίνει απώλεια της παιδικής τους ηλικίας και ψυχολογίας. Ουσιαστικά, το σημερινό σύστημα σκοτώνει την κριτική σκέψη, και η γνώση μένει στείρα.

Unknown είπε...

Το σχολείο, εντελώς λανθασμένα, είναι εξατασιοκεντρικό. Συμφωνούμε απόλυτα. Ο ένας λόγος είναι πως έτσι βρίσκουν δουλειά περισσότεροι εκπαιδευτικοί. Οπότε είναι ένας τρόπος καταπολέμησης της ανεργίας. Μήπως όμως ο δεύτερος λόγος είναι ότι η κοινωνία βλέπει μόνο εξετάσεις και όχι γνώσεις; Μήπως φταίει το σύστημα «πτυχιακής διαπίστευσης» της αγοράς εργασίας; (Ξέρεις, ανέκαθεν έλεγα πως πριν βάλουμε την διαπίστευση στη ζωή μας, καλό θα ήταν να μάθουμε τι εξυπηρετεί και ποιες διαδικασίες χρησιμοποιεί! Τότε μάλλον θα καταλαβαίναμε πόσο άχρηστη είναι!) Μήπως τελικά λοιπόν η άγνοια δεν είναι προϊόν του σχολείου (παρότι από αυτό τελικά πηγάζει), αλλά το πραγματικό αίτιο είναι πως οφείλεται στις επιδιώξεις της κοινωνίας;
Στείρες γνώσεις. Συμφωνώ απόλυτα πως είναι άχρηστες! Ποιες είναι όμως αυτές;
Μήπως είναι στείρα γνώση το ότι ο αέρας είναι ρευστό και συνεπώς έχει άνωση; Μήπως είναι στείρα γνώση το «γιατί πετάει το μπαλόνι»; Γιατί αυτές χαρακτηρίστηκαν στείρες και απαιτήθηκε να αποπεμφθούν από το σχολείο. Κι έτσι τα παιδιά έχουν όντως πολλές γνώσεις, αλλά δεν ξέρουν πως δουλεύει ο κόσμος γιατί το θεώρησαν στείρο να ξέρουν για τον τροχό, τους αρκεί να ξέρουν να χρησιμοποιούν το αμάξι. Μέχρι να χρειαστεί να ξανανακαλύψουν τον πρώτο βέβαια… Γιατί οπισθοδρόμηση δεν είναι να ξέρουν γιατί κυλάει ο τροχός, αλλά να χρειαστεί να τον ξανανακαλύψουν.
Ξέρεις όμως τελικά κάτι; Η αποστήθιση στείρων γνώσεων και η εναπόθεσή τους στο χαρτί είναι ο μόνος τρόπος για «αντικειμενική κρίση» και βαθμολόγηση. Βλέπεις ίσως τώρα γιατί όλη αυτή η νοοτροπία της «εκπαιδευτικής διαπίστευσης για την αγορά εργασίας» βλάπτει σοβαρά την παιδεία;

ο δείμος του πολίτη είπε...

Darthiir the Abban, μη νομίζεις ότι με τις εξετάσεις έχουν δουλειά περισσότεροι εκπαιδευτικοί, εκτός αν εννοείς την παραπαιδεία. Αλλά, ένα άλλο σύστημα με περισσότερες δράσεις (δημοσιογραφικές, τηλεπικοινωνιακές, πολιτιστικές κλπ) θα μπορούσε να απορροφήσει περισσότερους εκπαιδευτικούς.

Η στείρα γνώση οφείλεται πρωτίστως στην ποσότητά της και στο γεγονός ότι παραδίδεται έτοιμη και αδιαμφισβήτητη και δευτερευόντως στο γεγονός ότι όλες τούτες οι γνώσεις είναι αποσπασματικά δοσμένες. Εξ' ου και η ανάγκη της διαθεματικότητας.

Αντικειμενικά κριτήρια υπάρχουν πολλά για την αξιολόγηση. Πχ γιατί να μη βαθμολογούνται οι μαθητές μέσα από το σύνολο των δράσεών τους (μουσική, αρθρογραφία, φωτογραφία, γυμναστικές επιδείξεις, τεστ διαθεματικής γνώσης και γενικών γνώσεων εκτός της παρωχημένης ύλης);

Unknown είπε...

Ναι, την παραπαιδεία εννοώ. Το «άλλο» σύστημα σίγουρα είναι κάτι που προτιμώ, αλλά προφανώς δεν το προτιμά το παρόν σύστημα γιατί δεν το βολεύει.

Αν εσύ θες τώρα να αμφισβητήσουμε τη ρευστότητα του αέρα για να πάψει να είναι «στείρα» πιστεύω πως είσαι μόνος σου.

Όσο περισσότερα κριτήρια και μάλιστα υποκειμενικά βάζεις στην αξιολόγησή σου, τόσο περισσότερο υποκειμενικά κάνεις τα κριτήρια. Και σε όσα παραδείγματα αναφέρεις η αντικειμενικότητα είναι μια ουτοπία. Όλο το σύστημα «διαπίστευσης» σε όλους τους τομείς της κοινωνίας μας χωλαίνει σε αυτό το σημείο. Όταν όμως αντικειμενικοποιούνται τα κριτήρια, πάλι έξω πέφτει. Κοινώς χάος…

ο δείμος του πολίτη είπε...

Κοίτα, Darthiir the Abban, το ζήτημα της σχολικής αξιολόγησης κι επίδοσης είναι πολύ περίεργο. Πάντως προσωπικά δε μιλάω για βαθμό με την έννοια που ξέρεις εμπειρικά, αλλά για αξιολόγηση προσωπικότητας, δημιουργικής διάθεσης και συνεργατικότητας-διαλόγου και κριτικής ικανότητας.

Unknown είπε...

Να σε δω να το περνάς αυτό και στην αγορά!
Μόλις κατήργησες τη διαπίστευση και επανέφερες την παιδεία πιό κοντασε αυτό που θα έπρεπ να είναι, αποσυνδεδεμένη από την επαγγελματική αποκατάσταση!

ο δείμος του πολίτη είπε...

Σιγά μην το περάσω αυτό στην αγορά. Μόλις κατήργησα ένα σύστημα τακξικών διακρίσεων στο οποίο στηρίζεται το σημερινό σχολείο και η εισαγωγή στις ανώτερες βαθμίδες της εκπ/σης και βέβαια η ανάδειξη σε ανώτερες κοινωνικές βαθμίδες.

ShareThis