περί φοροδιαφυγής

Από καιρό θέλω να γράψω για τις διάφορες απόψεις που ακούγονται για τη φοροδιαφυγή. Από τη μια η κυβέρνηση και τα ΜΜΕ κατηγορούν ότι για όλα φταίει το μεγάλο κράτος και η φοροδιαφυγή και από την άλλη δίνουν λίστες οφειλετών προς το Δημόσιο, οι οποίοι βέβαια μετά από ώρες αφήνονται ελεύθεροι με δικονομικά τερτίπια, και επιβάλλουν οριζόντιες πολιτικές συγκέντρωσης κερδών που πλήττουν κυρίως τη μεσαία τάξη και τους μικροϊδιοκτήτες.
Σε ποιο βαθμό όμως ευθύνονται οι πολίτες που φοροδιαφεύγουν; Σαφώς και η φοροδιαφυγή αποτελεί ένα σημαντικό αδίκημα σε μία σύγχρονη κοινωνία, ειδικά σε εκείνες που θέλουν να έχουν κράτος πρόνοιας. Ωστόσο, ένα βασικό ζήτημα που τίθεται είναι πώς αυτή αντιμετωπίζεται; Είναι νέο φαινόμενο η ελληνική φοροδιαφυγή;  Φυσικά και το φαινόμενο είναι παμπάλαιο. 
Ωστόσο, αν δούμε τη μεταπολιτευτική περίοδο, θα δούμε ότι η Ελληνική Πολιτεία ουδέποτε προσπάθησε αρκετά να ελέγξει τους φόρους και να καταστείλει τη φοροδιαφυγή. Καμία πολιτική δύναμη δε θέλησε ποτέ επί της ουσίας να την καταστείλει ούτε στην αστική τάξη, όπου τη νομιμοποιούσε βάσει των χορηγιών ή δωρεών κλπ, είτε στη μεσαία τάξη και τους ελεύθερους επαγγελματίες. Φυσικά τούτο φαίνεται από την απλή σκέψη ότι ούτε ποτέ ουσιαστικά στήριξε ελεγκτικούς μηχανισμούς (η ΝΔ μάλιστα συνήθως τους διέλυε) ούτε διασταυρώσεις στοιχείων έκανε, όταν ακόμα και στο χωριό υπήρχε διαδίκτυο.
Μία βασική αρχή τονίζει ότι το κράτος πρέπει να εκπαιδεύσει τους πολίτες του και να κάνει κοινωνούς των «κοινών» οραμάτων. Αν ήθελε λοιπόν η Ελληνική Πολιτεία είχε περίπου 40 χρόνια προκειμένου να δείξει ότι η φοροδιαφυγή είναι καταστρεπτική. Μηχανισμοί υπήρχαν θεσμικά αλλά υπολειτουργούσαν ή ήταν λίγοι.
Ο πολίτης δε φταίει; Γιατί κάποιοι να πληρώνουν και κάποιοι άλλοι όχι; Αυτό το ερώτημα έχει να κάνει ουσιαστικά με τον πολιτικό και κοινωνικό στόχο των πολιτικών δυνάμεων της χώρας. Η αυτόματη φορολόγηση και η αδυναμία απόκρυψης εισοδημάτων εξ εργασίας ουσιαστικά υπήρχε μόνο για τους δημοσίους υπαλλήλους (ως πολιτικό-οικονομικό αντάλλαγμα για τη μονιμότητα), στους ιδιωτικούς υπαλλήλους (τους έπαιρνε η μπάλα, αλλά έδιναν εκ των πραγμάτων πολύ λίγα, όσο κι αν πονούσε) και στην αστική τάξη ή την υψηλή μεσαία που διέθεταν υλικό κεφάλαιο (ως ελάχιστο αντιστάθμισμα των κερδών τους για τη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής).
Έτσι, όμως, το παραπάνω ερώτημα αλλάζει και ξανατίθεται στη βάση του για ποιο λόγο δεν ήθελαν οι κυβερνήσεις να περιοριστεί η φοροδιαφυγή;
Η φορολόγηση και η πάταξη της φοροδιαφυγής θα έδινε μεν χρήματα στο κράτος και θα το συντηρούσε πολύ καλά χωρίς την ανάγκη δανειοδότησης (έστω κι αν αυτή ήταν συγκριτικά με άλλες χώρες λελογισμένη). Ωστόσο, θα στερούσε εισοδήματα από τους πολίτες και ιδιαίτερα τα μεσοαστικά στρώματα. Αυτά είναι τα εισοδήματα που τελικά επένδυαν στην κατανάλωση.
Και αξίζει να ζούμε με δανεικά; Να κλέβουμε από το κράτος και να απολαμβάνουμε αγαθά σε βάρος της κοινωνίας; Τούτο το ερώτημα είναι αποπροσανατολιστικό και καθαρή σοφιστεία. Ενώ φαντάζει λογικό, ωστόσο στερείται κάθε επαφής με την ελληνική πραγματικότητα.
Η φοροδιαφυγή και η επακόλουθη επένδυση στην κατανάλωση ουσιαστικά συνέβαλαν στην κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη. Η αγορά κινούνταν, νέες θέσεις εργασίας ανοίγονταν και φυσικά όλοι ζούσαν το καταναλωτικό όνειρο. Το αν ήταν καλό το όνειρο η εφιάλτης τούτο δεν αφορά την κοινωνία στο σύνολό της, αλλά ατομικά τον κάθε πολίτη και τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούσε αγοραστικά. Η σύνεση ή η απουσία σύνεσης δεν αφορούν όλη την ελληνική κοινωνία. Το ζητούμενο είναι ότι η φοροδιαφυγή λειτουργούσε σε διάφορα επίπεδα. Από τη μια οι Έλληνες αισθάνονταν ευχαριστημένοι, από την άλλη η αγορά λειτουργούσε και η ανεργία μειώνονταν ή έμενε σταθερή ενώ παράλληλα το κράτος εισέπραττε έσοδα. Η φοροδιαφυγή, λοιπόν, δεν ήταν μόνο η ευκαιρία για ικανοποίηση καταναλωτικών επιθυμιών. Ήταν μία κρατική επένδυση. Το κράτος εισέπραττε πολύ περισσότερα χρήματα από εκείνα που έχανε με την πρόσθετη φορολόγηση σε αγαθά (αγορά κατοικίας, ΦΠΑ, εισαγωγές και τελωνειακοί δασμοί κλπ). Ουσιαστικά όχι μόνο δεν έβγαινε χαμένο, αλλά κέρδιζε πολλαπλάσια.
Το πρόβλημα της φοροδιαφυγής λοιπόν είναι ψευδές ως πρόβλημα και εντελώς αποπροσανατολιστικό, όσον αφορά τη μεσαία τάξη. Μάλιστα για την αστική, αν ήθελε μπορούσε να τα πάρει πολλάκις πίσω χωρίς τις αστειότητες με τις αυτόφωρες φυλακίσεις και τις αποφυλακίσεις την επόμενη μέρα. Ωστόσο, τούτο θα μπορούσε να τεθεί μόνο στη βάση της λογικής ότι ουσιαστικά από τούτη επιβαρύνονταν όχι όλη η κοινωνία, αλλά μόνο οι μισθωτοί δημοσίου κι ιδιωτικού τομέα. Βέβαια, με τον καιρό και τούτοι βρήκαν τρόπο να αγκαλιάσουν την παραοικονομία, αλλά σαφώς η φορολόγηση επιβάρυνε κυρίως αυτούς. Ωστόσο, και τούτη η κοινωνική-οικονομική αδικία, με τίποτα δε δικαιολογεί το επιχείρημα ότι για όλα ευθύνονται τα δανεικά μας (ε, ας μη μας δάνειζαν αν ήταν έτσι) ή η φοροδιαφυγή των Ελλήνων μεσοαστών και μικροαστών.
Φυσικά στο παρόν, δεν επεκτείνομαι καθόλου στις πάσης φύσεως προτροπές των ελληνικών κυβερνήσεων για αγορές. Θα θυμίσω σχετικά -πολύ γρήγορα- ότι το κράτος ήταν αυτό προέτρεπε ουσιαστικά τους πολίτες να αγοράζουν κατοικίες διατηρώντας χαμηλές τις αντικειμενικές αξίες, προκειμένου να εισπράξει το ΦΠΑ και να δώσει κίνηση στον κατασκευαστικό κλάδο, ή για αυτοκίνητα νέας -κάθε φορά- γενιάς ή για αγορές μέσω πιστωτικών καρτών (όπως σήμερα), ώστε και το τραπεζικό σύστημα και η αγορά να συντηρούνται αγόγγιστα.

11 έκριναν :

Ασκαρδαμυκτί είπε...

Έλα μωρέ, την υγειά μας να ’χουμε, να φοροδιαφεύγουμε!

Χρήστος Χαρακοπίδης είπε...

Πραγματικά παράξενη λογική Δείμε!!!
Με τη λογική αυτή οι πολιτικοί ανέχονται και τη διαφθορά στη Δημόσια διοίκηση, γιατί προφανώς οι Δημόσιοι υπάλληλοι δεν είναι τα κορόϊδα, που χάριν της μονιμότητας θα παριστάνουν τους μοναδικούς φορολογούμενους που θα συντηρούν το κράτος. Τους επιτρέπει λοιπόν να τα "παίρνουν" από τους φοροφυγάδες κάτω από το τραπέζι σε αντιστάθμισμα των απωλειών λόγω φόρου και φυσικά προσφέρουν κι αυτοί με τη σειρά τους στη δημιουργία θέσεων εργασίας, αφού το εύκολο χρήμα τους κάνει καλούς καταναλωτές!!!.
Συνεπώς και το πρόβλημα της διαφθοράς είναι ψευδές ως πρόβλημα και εντελώς αποπροσανατολιστικό, όσον αφορά τη μεσαία τάξη.
Αν φανταστούμε μάλιστα και ένα γιατρό Δημόσιου Νοσοκομείου που έχει φάει τα νιάτα του στα θρανία για να αμείβεται,όσο προσφέρει για φιλοδώρημα ένας καθώς πρέπει φοροφυγάς στον μπάτλερ του, τότε με το δίκιο του να ζητάει όχι ένα αλλά δέκα φακελάκια για να προσφέρει κι αυτός στην κατανάλωση και στη δημιουργία θέσεων εργασίας!!!
Αν όλες αυτού του είδους "μαύρες" δραστηριότητες ήταν μοχλοί της ανάπτυξης μάλλον δεν θα φτάναμε τώρα σ' αυτό το σημείο. Το αντίθετο μάλλον συνέβη. Η παραδοχή αυτού του "μοντέλου" ανάπτυξης δημιούργησε αυτό το άθλιο, πελατειακό, παρασιτικό κράτος, που φρενάρει κάθε υγιή επιχειρηματική προσπάθεια που θα δημιουργούσε πραγματικές και στέρεες θέσεις εργασίας. Εις υγείαν των αεριτζήδων "επιχειρηματιών" και νταβατζήδων "Δημόσιων υπαλλήλων" και εις βάρος των μισθωτών του ιδιωτικού τομέα και των έντιμων δημόσιων λειτουργών...

ο δείμος του πολίτη είπε...

Χρήστο, κατ' αρχάς καλώς όρισες. Οι πολιτικοί όχι μόνο ανέχονται τη διαφθορά, αλλά συχνά κάνουν και τα στραβά μάτια ή συμβάλουν σε τούτη (πχ ορισμένοι της Τοπικής Αυτοδιοίκησης). Αν ήθελαν να αντιστρέψουν την κατάσταση, ειδικά στη διαφθορά, γιατί δεν το έκαναν ενώ υπήρχαν τόσες συγκεκριμένες καταγγελίες; Ή μήπως δε γνωρίζεις το νόμο 1-1-1 (30% ο εφοριακός, 30% το κράτος και 30% ο ιδιώτης/οφειλέτης). Αυτά έχουν πολλάκις καταγραφεί σε ειδικές επιθεωρήσεις, αλλά ουδείς ίδρωσε.

Η διαφθορά που προφανώς αναφέρεσαι είναι η παράνομη. Βλέπεις η δημοκρατία καταπολεμά μόνο τη διαφθορά που δεν ελέγχει. Γιατί εκείνη που ελέγχεται και συντηρεί τη δημοκρατία είναι καλή. Ονομάζεται ανταγωνισμός, νόμος της αγοράς, επιχειρηματικό συμφέρον. Είναι η ίδια η διαφθορά των δημοκρατικών πολιτικών που στηρίζουν τα ιδιωτικά συμφέροντα, η κοίμηση των συνειδήσεων ή ο αποπροσανατολιστικός αφιονισμός τους, το ρουσφέτι για την πολιτική επιβίωση, το χάρισμα της περιουσίας του λαού. Διαφθορά νόμιμη είναι οι συναλλαγές των κυβερνήσεων με ιδιώτες, μόνο που αυτές ονομάζονται διαγωνισμοί για ιδιωτικοποίηση (απόσπασμα από το δοκίμιό μου η δημαγωγία της δημοκρατίας).

Οπότε, ναι, το ζήτημα της διαφθοράς είναι ψευδές ως πρόβλημα, επειδή αναφέρεται μόνο σε όσα δε συμφέρει το σύστημα κι επειδή ποτέ στην ουσία δεν προσπάθησε να την καταπολεμήσει. Το ερώτημα δεν είναι όμως τούτο. Το ερώτημα είναι γιατί δεν την καταπολέμησε; Προφανώς, απαντώ, επειδή συνέφερε το σύστημα για να προπαγανδίζει κατά των δημοσίων υπαλλήλων και να χτυπά μεμονωμένα τα δύο βασικά στρώματα της μεσαίας τάξης. Μάλιστα αν το θες, το φακελάκι είναι παράνομο επειδή δε φορολογείται. Το ίδιο και τα ιδιαίτερα. Αν φορολογούνταν θα ονομάζονταν αμοιβή και θα ήταν νόμιμη και άρα όχι διαφθορά. Δηλαδή απλά είναι θέμα ονομασίας και στάσης του κράτους.

Με την τελευταία σου παράγραφο, θα συμφωνήσω εν μέρει. Θα μπορούσαν αυτές οι δραστηριότητες όπως και ο άτυπος τομέας εργασίας, να ενισχύσουν την ανάπτυξη. Ωστόσο, έχει φανεί ότι η ανάπτυξη μόνο θεωρητικά στηρίζεται σε τούτα τα μέσα. Η μετανεωτερική ανάπτυξη ουσιαστικά έρχεται σε σύγκρουση με τη μεσοαστική επιχειρηματική δραστηριότητα (ουσιαστικά αναφέρεται μόνο σε βιομηχανική ή μεγαλοαστική).

Πάντως το κράτος από τη φοροδιαφυγή δε ζημιώθηκε. Κι εξηγώ: δε ζημιώθηκε επειδή έπαιρνε τα χρήματα μέσα από ένα διαφορετικό κύκλο εργασιών (εκτός κι αν τα χρήματα κατατίθενταν στο εξωτερικό).

Caesar είπε...

Το βρίσκω υπερβολικό, ότι το κράτος δεν ζημιώθηκε από τη φοροδιαφυγή.

ο δείμος του πολίτη είπε...

Καίσαρα, δεν έχω αποδείξεις να το στηρίξω. Βλέπεις όλες οι σχετικές απογραφές καταγράφουν μόνο ποσα χάνονται από τη φοροδιαφυγή. Δεν καταγράφουν εκείνα που φοροδιέφυγαν συγκριτικά με εκείνα που εισπράχθηκαν (ΦΠΑ κλπ φόροι και τέλη) από την κίνηση της αγοράς. Μία συγκριτική μελέτη θα έδειχνε αν ο συλλογισμός μου είναι αληθής ή λανθασμένος.

Σίγουρα δεν είναι υπερβολικό ότι το κράτος ουδέποτε προσπάθησε να αντιμετωπίσει ουσιαστικά τη φοροδιαφυγή. Γιατί ήταν τόσο δύσκολο, τόσοι υπουργοί και τόσες διακομματικές κυβερνήσεις να μη βρουν τρόπο; Σε άλλες χώρες πώς βρήκαν; Και αφού συλλογιστούμε τούτα, ας δώσουμε μία άλλη ερμηνεία στην πολιτική αυτή στάση που επέτρεπε στη φοροδιαφυγή να γιγαντώνεται.

kapetanios είπε...

πραγματικά είναι τέτοια η διαστρέβλωση της πραγματικότητας δείμε και η πλύση εγκεφάλου των πολιτών που δεν μπορούν να αντιληφθούν τα απλά μαθηματικά που έξοχα παρουσιάζεις στο άρθρο σου.
Η παραοικονομία είναι μέρος του καπιταλιστικού οικονομικού παιχνιδιού κι αν θέλεις σε αυτήν την περίοδο που διανύουμε είναι μέρος της λύσης του προβλήματος της αρνητικής ανάπτυξης. Σε αυτήν ελπίζουμε και ελπίζουν όλοι τους. Και το οικτρό λάθος των φωστήρων της τρόικα και του ΔΝΤ , ίσως και η κακή ενημέρωση που είχαν από τους ανθρώπους τους εδώ ήταν ότι θεώρησαν ότι η παραοικονομία στην χώρα μας ήταν τέτοιου ύψους που θα μπορούσε να λειτουργήσει ως ανάχωμα στην κρίση και την εσωτερική υποτίμηση που επιχειρήθηκε. Πίσω από την πρόταση «υπάρχει πολύ λίπος για να καεί» που για τον ανυποψίαστο πολίτη δεν σημαίνει τίποτε κρύβεται αυτή η 100% λανθασμένη πεποίθηση των επαϊόντων κατά τα άλλα τροικανών και της κουστωδίας τους ότι η παραοικονομία στην χώρα μας ήταν πολύ πάνω από τον μέσο όρο παγκοσμίως που ανέρχεται περίπου στο 30%
Έπαιξαν όμως και έχασαν … μάλλον χάσαμε!
Και τι βγήκαν να πουν όταν είδαν τις καταθέσεις να κατακρημνίζονται μέσα σε ελάχιστους μήνες? Ότι τα κεφάλαια αυτά βγήκαν στο εξωτερικό δήθεν μου τάχαμου για να μας αγοράσου στην συνέχεια τζάμπα(λες και σήμερα μας αγοράζουν ακριβά) και άλλες λοιπές ανοησίες. Η αγορά ήξερε, και ακριβώς επειδή ήξερε ότι ήταν όχι μόνο χωρίς παραπανήσιο λίπος αλλά τελείως στεγνή σε σχέση με τους ρυθμούς ανάπτυξης και το υποτιθέμενο παραγόμενο ΑΕΠ έχασε πολύ γρήγορα την πίστη της ότι θα βγει αλώβητη απ αυτήν την πολεμική που εξαπολύθηκε εναντίον της. Και τα παράτησε φίλε δείμε, και το σώζων εαυτών σωθήτω έγινε το μόνο στο οποίο συμφωνούσαν απαξάπαντες.

Οφείλω να ομολογήσω ότι η ματιά σου στα γεγονότα είναι πιο καθάρια από κάθε άλλη φορά

ο δείμος του πολίτη είπε...

Έλα, ρε καπετάνιε, επιτέλους κάποιος που με καταλαβαίνει. Μακάρι να μπορούσα να βρω όλα τα αριθμητικά στοιχεία, να φανεί πόσο απλό είναι...

thinks είπε...

Θα έβλεπα τις εξής αιτίες φοροδιαφυγής:

- Το κράτος περιμένει να έχεις όλα τα λεφτά έτοιμα να τα δώσεις όταν εκείνοι σου στέλνουν ραβασάκι αφού δουν την δήλωσή σου, αντί να συλλέγονται αυτόματα από τον μισθό σου σιγά-σιγά και μετά να γίνεται ρύθμιση μια φορά τον χρόνο η οποία να είναι ίσως και εις όφελος σου και να σου επιστρέφει το κράτος λεφτά από αυτά που ήδη πλήρωσες.

- Ο φορολογικός κώδικας είναι πιο μπερδεμένος και από τον λαβύρινθο του βασιλιά Μίνωα.

- Οι αποδοχές (μισθοί) στην Ελλάδα, είναι δυσανάλογες (συγκριτικά και ποσοστιαία μικρότερες) από το κόστος ζωής και αυτό δεν αφήνει περιθώρια να πληρωθούν και φόροι από πάνω.

Λύση: Να αποκτήσει το κράτος κάποια επιδεξιότητα στην λειτουργία του μια που τα μεταξωτά βρακιά κι επιδέξεια σκέλια θέλουνε.

ο δείμος του πολίτη είπε...

Πράγματι, Δημήτρη, αυτές είναι οι πλέον σωστές προτάσεις. Μην παραβλέπεις ότι η ελληνική φορολογική νομοθεσία είναι χιλιάδες σελίδες όταν η γερμανική είναι δεκάδες και η γαλλική μερικές εκατοντάδες μόνο. Και το κυριότερο: το φορολογικό σύστημα στις περισσότερες χώρες μένει σταθερό (πέρα από μικροαλλαγές αντικατάστασης άρθρων και εγκυκλίων, όποτε κρίνεται αναγκαίο), αλλά στη χώρα μας αλλάζει κάθε χρόνο (1 1/3 του έτους για την ακρίβεια).

Ξενικός είπε...

Λακωνικές κουβέντες: η φοροδιαφυγή είναι συστατικό της ελληνικής ιδιοσυγκρασίας. Απαντά και στο ερώτημα: γιατί να πληρώνω, αφού οι "άλλοι" κρυφά τα τρώνε. Το ότι οι μη καταβαλλόμενοι φόροι καταλήγουν στην κατανάλωση και γυρίζουν στο δημόσιο υπό μορφή ΦΠΑ, ισχύει. Αλλά ισχύει μόνο για το ποσοστό του ΦΠΑ. Η κατανάλωση των εύπορων στρωμάτων της κοινωνίας αφορά κυρίως αγαθά εισαγόμενα, από αυτοκίνητα έως ακριβά πλακίδια. Η ευρύτερη κοινωνία δεν ωφελείται. Και πάνω απ όλα θα έπρεπε να επικρατήσει η γενική αρχή: ο καθένας ανάλογα με τις δυνάμεις του για τη συντήρηση του (κοινού) κράτους. Αυτό όμως προϋποθέτει ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, που δεν έχουμε...
Ξενικός

ο δείμος του πολίτη είπε...

Ξενικέ, δε συμφωνώ. Ούτε θέμα ιδιοσυγκρασίας είναι ούτε τίποτε άλλο. Αν ήθελαν θα μας έκοβαν το γονίδιο και θα πληρώναμε. Παντού υπάρχει βέβαια φοροδιαφυγή ως αποτέλεσμα της επιθυμίας για μεγαλύτερο κέρδος. Ωστόσο, σε άλλες χώρες υπάρχουν δεκάδες μηχανισμοί που επικοινωνούν μεταξύ τους και την περιορίζουν.

ShareThis