ένας δικός μου πανηγυρικός

αξιότιμες κυρίες και κύριοι, φίλοι bloggers

Γιορτάζουμε σήμερα το σπουδαιότερο ίσως γεγονός των Νέων Χρόνων που διαμόρφωσε την ελληνική ιστορία. Αποτείνουμε φόρο τιμής σε όσους παρέδωσαν εαυτούς στο υπό διαμόρφωση Έθνος με το όραμα της ελευθερίας, με το όνειρο της δημοκρατίας.

Πολλοί είναι εκείνοι που σήμερα διαφωνούν για την ημερομηνία της έναρξης και για τον τόπο που πρωτοξέσπασε η Επανάσταση. Μικρή σημασία έχει ο τόπος. Σημασία έχει ο αγώνας των υπόδουλων ραγιάδων που παρά τη φτώχεια τους, χωρίς όπλα, χωρίς τακτικό στρατό παρά μόνο με τη γνώση του ανορθόδοξου κλέφτικου πολέμου, αλλά με πάθος και αυτοθυσία κράτησαν για χρόνια τον ισχυρότατο οθωμανικό στρατό ανίσχυρο να καταπνίξει μία οργανωμένη εξέγερση.

Αυτό που διέκρινε την Επανάσταση του 1821 σε σχέση με τις δύο προηγούμενες απόπειρες ήταν η εμπιστοσύνη στις ελληνικές δυνάμεις· είχε πια ωριμάσει στη συνείδηση των Ρωμιών η ιδέα ότι δεν μπορούσαν να περιμένουν από τις Ξένες Δυνάμεις άλλο βοήθεια. Ο Ανώνυμος στην Ελληνική Νομαρχία του καλούσε το λαό να πάρει τα όπλα, αφού οι Μεγάλες Δυνάμεις δεν είχαν σκοπό να βοηθήσουν.

Τα μηνύματα του Ρήγα ενθάρρυναν την εθνική ιδέα. Οι ιερείς στα χωριά με τις λίγες δυνάμεις τους και το δικό τους πάθος ενίσχυαν την πίστη και την εθνική ιδέα διδάσκοντας γράμματα και την αρχαία ιστορία. Ο Ευρωπαϊκός Διαφωτισμός, όπως τον μεταλαμπάδευαν φωτισμένοι έμποροι και άνθρωποι των γραμμάτων, προετοίμαζαν τη διακυβέρνηση του νέου Κράτους. Τα επαναστατικά μηνύματα της Γαλλικής Επανάστασης με τις δονήσεις που έφερε στο πολιτικό σκηνικό της εποχής ενίσχυαν την επιθυμία για δημοκρατία κι ελευθερία. Οι επιτυχίες του γαλλικού εθνικού στρατού υπό την αρχιστρατηγία του Ναπολέοντα ενθάρρυναν την εμπιστοσύνη στις λαϊκές εθνικές δυνάμεις.

Ιδιαίτερη όμως μνεία οφείλουμε να κάνουμε στο ρόλο της Φιλικής Εταιρείας. Η συνωμοτική αυτή οργάνωση, αποτελούμενη από ανθρώπους του πνεύματος και εμπόρους και πλοιοκτήτες, ανέλαβε το δύσκολο έργο του συντονισμού της ένοπλης δράσης. Κάτω από ιδιαίτερα αντίξοες συνθήκες και υπό το άγρυπνο βλέμμα των δυνάμεων της συντήρησης και της Παλινόρθωσης, έπρεπε οι συνωμότες να οργανώσουν την Ελληνική Επανάσταση. Έπρεπε να ξεγελάσουν τους κατασκόπους του Μέτερνιχ και της Πύλης.

Με κύριο μοχλό την ελπίδα για ένα ανεξάρτητο και δημοκρατικό Κράτος οι Φιλικοί ένωσαν υπό την καθοδήγησή τους όλα τα προοδευτικά στοιχεία του Έθνους. Οργάνωσαν πολλές ταυτόχρονες εστίες επανάστασης σε όλη τη Βαλκανική, δυσκολεύοντας έτσι την ταυτόχρονη αποστολή οθωμανικού στρατού για την κατάπνιξή τους, ενώ παράλληλα έδιναν χρόνο στο αγώνα της Πελοποννήσου και βοηθούσαν να εδραιωθεί εκεί η Επανάσταση μετά τις πρώτες νίκες που ενθάρρυναν τους αγωνιστές.

Σημειώθηκαν νίκες που έστρεψαν την ευρωπαϊκή προσοχή στους αγνούς επαναστάτες. Οι εκδικητικής φύσης σφαγές των Οθωμανών στη Χίο και τα Ψαρά έφεραν την αντίδραση των Ευρωπαίων Χριστιανών και τη συμπαράστασή τους· φιλέλληνες, λάτρεις του αρχαίου κόσμου που έβλεπαν να αναβιώνουν οι αγώνες των αδούλωτων Ελλήνων, ενίσχυαν οικονομικά και ηθικά τον Αγώνα. Ρομαντικοί άνθρωποι των γραμμάτων βοήθησαν έμπρακτα και πέθαναν για την ελευθερία μας· θυσιάστηκαν πλάι στους νεκρούς ήρωες που ένιωσαν το αρχαίο πνεύμα των Λακεδαιμονίων και των Αθηναίων να αφυπνίζεται μέσα τους.

Στο πρόσωπο των Μεσολογγιτών και των Σουλιωτών έβλεπαν τους αθηναϊκούς λόχους που αγωνίστηκαν στο Μαραθώνα. Ο αγώνας του Αθανάσιου Διάκου και του Οδυσσέα Ανδρούτσου, η θυσία του Μπότσαρη και του Παπαφλέσσα ενσάρκωναν τον ηρωισμό των Θερμοπυλών. Οι νίκες του Κολοκοτρώνη, του Νικηταρά, του Μιαούλη και του Κανάρη θύμιζαν τις επιτυχίες της Σαλαμίνας και των Πλαταιών Ήρωες όλοι τους που η λαϊκή φαντασία τους μεταμόρφωνε σε γίγαντες. Ας θυμηθούμε όμως και το Αρκάδι και το Ζάλογγο όπου οι άμαχοι προτίμησαν το θάνατο από την υποταγή στον κατακτητή. Θυσίες που έγραψαν με αίμα τις σελίδες της Ιστορίας μας, ήρωες που πότισαν με το αίμα τους τη δική μας ελευθερία.

Μα ο αγώνας δεν ήταν μόνο στα πεδία των μαχών. Οι ίδιοι ήρωες πρωτοστατούσαν και στην πολιτική ζωή του Έθνους. Πριν ακόμα εδραιωθεί η Επανάσταση καθιερώθηκαν διοικητικοί μηχανισμοί που λειτουργούσαν πια όχι για το όφελος των Οθωμανών, αλλά για τον ίδιο το λαό. Το Έθνος οργανώθηκε σε Συνέλευση· για πρώτη φορά με πίστη στις δημοκρατικές αξίες μία Βουλή εκλέγεται με καθολική ψηφοφορία, με δικαίωμα εκλογής σε όλους τους πολίτες για να ψηφίσει το πρώτο Σύνταγμα του Ελληνικού Έθνους.

Το ιδανικό της ελευθερίας συντρόφευε τους αγώνες μέχρι την πλήρη απελευθέρωση της ελλαδικής χερσονήσου. Τα αποτελέσματα ήρθαν το 1878 με την ενσωμάτωση της Θεσσαλίας και της Ηπείρου, το 1912 με τους Βαλκανικούς Πολέμους, το 1941 με την Εθνική Αντίσταση και την ενσωμάτωση της Δωδεκανήσου το 1945.

Μα ο αγώνας τους είναι και σήμερα ζωντανός. Ο ίδιος αγώνας για δημοκρατία και ελευθερία ενέπνευσε φοιτητές, τα ίδια οράματα εμπνέουν και σήμερα την εκπαιδευτική κοινότητα που αγωνίζεται για ελεύθερη, δημόσια και δωρεάν εκπαίδευση, για ελεύθερη διακίνηση των ιδεών και προοδευτικές αλλαγές στο εκπαιδευτικό σύστημα.

Τα οράματα του 1821 ενσαρκώνονται σήμερα μέσα από την παιδεία, μέσα από την καθημερινή δράση στο σχολείο, στην εργασία, στην ενασχόληση με τα κοινά. Στέκουν μακριά από τον ατομισμό της σύγχρονης καταναλωτικής κοινωνίας.

Η πολιτεία και η Τοπική Αυτοδιοίκηση έχουμε καθήκον να επεκτείνουμε την ελευθερία που μας παρέδωσαν οι προηγούμενες γενιές. Οι εκπαιδευτικοί απαιτείται να διαπαιδαγωγήσουν με τις αρχές τούτες τη νέα γενιά. Η αγάπη για μάθηση, το δημιουργικό πνεύμα και ο ριζοσπαστισμός των νέων απαιτείται να αναπτυχθούν.

Είναι χρέος όλων μας να συνεχίσουμε τον αγώνα εκείνο. Η ελευθερία δε χαρίστηκε ποτέ· κατακτήθηκε με το αίμα, με τις θυσίες του πολύπαθου τούτου λαού.