και οι πεζοί έχουν δικαιώματα

Σε συνέχεια από το προηγούμενο άρθρο, ας κραυγάσουμε ότι και οι πεζοί έχουν δικαιώματα. Ωστόσο, σε μία χώρα χωρίς οδική παιδεία, χωρίς να έχουν ληφθεί τα κατάλληλα θεσμικά μέτρα για την προστασία του οδοιπόρου δεν μπορούμε να περιμένουμε πολλά. Συνήθως κατηγορούμε τον ίδιο τον οδηγό που παρκάρει όπου επιθυμεί, που κυκλοφορεί με το αυτοκίνητό του ακόμα και για να επισκεφτεί το… περίπτερο της γειτονιάς του. Ωστόσο, κατά τη γνώμη μας το θέμα είναι γενικότερο. Κρίνουμε λάθος την απλά κι ελαφρά τη καρδία εξατομικευμένη κατηγορία και επίρριψη ευθύνης στον οδηγό. Και τούτο, διότι πολύ απλά σχεδόν το σύνολο (οι εξαιρέσεις εμπειρικά είναι πολύ λίγες για να τις υπολογίσουμε) των οδηγών πράττουν ακριβώς αυτό. Ίσως το μόνο ατομικό θέμα που μπορούμε να θέσουμε με υπευθυνότητα είναι ότι οι ίδιοι οι οδηγοί όταν δεν μπορούν να περπατήσουν λόγω των σταθμευμένων οχημάτων, απλά κατηγορούν τους άλλους οδηγούς που πάρκαραν σε πεζοδρόμιο για να επαναλάβουν οι πρώτοι ό,τι κατηγορούν τους δεύτερους. Όταν όμως η οδική μας παιδεία περιορίζεται απλά σε μία στείρα παπαγαλία σημάτων και κανόνων προτεραιότητας των οχημάτων, φαντάζει λογικό ό,τι συμβαίνει στους ελληνικούς δρόμους. Ακόμα, χειρότερα όταν αστυνομικά όργανα στρέφονται υπέρ των οδηγών, κατά των πεζών και όταν ακόμα ακόμα αδιαφορούν για τη βεβαίωση κλήσεων για παράνομο παρκάρισμα.

Και εδώ ακούγεται βέβαια το πολυβασανισμένο ερώτημα γιατί να μην έχουμε αρκετούς χώρους στάθμευσης και γιατί να είναι τόσο ακριβοί. Σε μία δημοκρατική χώρα όπου όλα εξετάζονται υπό το μεταμοντέρνο πρίσμα της προσφοράς και της ζήτησης οι τιμές ακολουθούν τον κανόνα. Θέλουμε να πέσουν οι τιμές; Ας σταματήσουμε να χρησιμοποιούμε το αυτοκίνητό μας. Δε μας αρκούν οι χώροι στάθμευσης ας μην πάρουμε το όχημά μας για τον καφέ ή για την αγορά τσιγάρων. Δυστυχώς, στην Ελλάδα της καραμάνλειας αντιπαροχής που ξεπούλησε κάθε ελεύθερο χώρο χωρίς δυνατότητα δημιουργίας επαρκούς και λειτουργικού σχεδίου πόλης, πού να βρεθεί μέρος να κάνουμε πάρκινγκ… Άρα η λύση ακόμα μία φορά είναι να αφήσουμε το αυτοκίνητό μας.

Μπορούμε κάλλιστα να πιέσουμε την Πολιτεία να εντείνει τους ρυθμούς επέκτασης των αστικών διαδρομών των μέσων μαζικής μεταφοράς. Οφείλουμε να θέσουμε το ίδιο το κοινωνικό κίνημα προ των ευθυνών του. Φυσικά, ένα κίνημα υπέρ των μέσων μεταφοράς και της επέκτασής τους στρέφεται κατά της ίδιας της επίδειξης που μας διδάσκει ο καταναλωτισμός.

Σε μια εποχή που ο ελεύθερος χώρος των πόλεων λιγοστεύει όλο και περισσότερο, κάποιοι πολίτες μάχονται για το δικαίωμά τους - ένα δικαίωμα που θα έπρεπε να θεωρείται αυτονόητο - να περπατούν στο πεζοδρόμιο. Δύο ομάδες[1] παλεύουν για τα δικαιώματα των πεζών να περπατούν χωρίς εμπόδια, ένας πολίτης που συνελήφθη για βανδαλισμό γιατί περπάτησε πάνω από... αυτοκίνητο[2] που είχε καταλάβει το πεζοδρόμιο και του έκλεινε τον δρόμο και η Ένωση πεζών κατέληξαν ακτιβιστές του πεζοδρομίου[3]. Η Τροχαία αδιαφορεί, τα συναρμόδια Υπουργεία κωφεύουν και ο ωχαδερφισμός[4] καλά κρατεί. Σύμφωνα με στοιχεία του Συλλόγου Ελλήνων Συγκοινωνιολόγων, τα αυτοκίνητα που είναι σταθμευμένα παράνομα καθημερινά στο κέντρο της Αθήνας ξεπερνούν τις 35.000. Το 45% των οδηγών, άλλωστε, «παραδέχονται» ότι, ναι, παρκάρουν όπου βρουν[5].

Και ποιο είναι τελικά είναι το δικαίωμα στον ελεύθερο χώρο[6]; Σύμφωνα με τα διεθνώς ισχύοντα, το ελεύθερο πλάτος διέλευσης του πεζοδρομίου πρέπει να είναι 1,80-2,00 μ. στους μη εμπορικούς δρόμους και 3,00-3,50 μ. στους εμπορικούς και στα σημεία συγκέντρωσης του κοινού (όπως οι στάσεις των λεωφορείων). Βέβαια, η ελληνική νομοθεσία προβλέπει ελεύθερο πλάτος 1,50 μ., που αντιστοιχεί σε συνολικό πλάτος πεζοδρομίου περί τα 2 μ. Με όχημα όμως μια ανεκτική προς το αυτοκίνητο πολιτική και πρόσχημα την έλλειψη χώρων στάθμευσης, τα πεζοδρόμια, όπως και οι ράμπες των αναπήρων, έχουν μετατραπεί σταδιακά σε άτυπους χώρους στάθμευσης οχημάτων. Το πρόβλημα επιδεινώνεται από τα δίκυκλα που... παρακάμπτουν τον δρόμο και κυκλοφορούν στα πεζοδρόμια, ενώ πολλά σημεία έχουν καταληφθεί από τραπεζοκαθίσματα καφετεριών. Αποκορύφωμα της κατάληψης των ελεύθερων χώρων είναι τα βουνά από μπάζα αλλά και οι κάδοι απορριμμάτων που, σε συνδυασμό με την διαρκή παραβίαση του ΚΟΚ, μπορούν να καταστήσουν μια ολόκληρη πόλη αδιάβατη. Το αποτέλεσμα είναι οι πεζοί και ακόμη περισσότερο τα άτομα με προβλήματα κινητικότητας να μετανιώνουν που βγαίνουν από το σπίτι τους αφού εκ των πραγμάτων αντιμετωπίζονται ως πολίτες β' κατηγορίας[7].

Φυσικά και είμαστε κατά της τιμωρίας. Αλλά σε κάθε περίπτωση είναι ανάγκη να ξεκινήσει μία καμπάνια, με προσέγγιση διαπαιδαγώγησης του πολίτη και -ακόμα αν θέλετε- να ξαναπεράσουμε όλοι από θρανία (να δούμε πόσα απίδια χωράει το… πόρτ μπαγκάζ).

update (προκύψαν από τη συζήτηση στα σχόλια): Ωστόσο, δεν πρέπει να παραβλέψουμε και το μεταμοντέρνο υπερκαταναλωτισμό και την επιδειξιoμανία που απαιτούν για λόγους κοινωνικής προβολής να έχουμε δύο ή τρια αυτοκίνητα, με αποτέλεσμα καμία επιστημονική μελέτη να μην μπορεί να προβλέψει τι χώρους θα χρειαζόμαστε μετά από 20 και 30 χρόνια. Στην καταναλωτική μας μανία οφείλεται και το γεγονός ότι δεν έχουμε ούτε δίπλα στο σπίτι μας χώρο στάθμευσης καθώς ο νόμος περί πιλοτών προβλέπει μόνο ένα χώρο στάθμευσης για κάθε οικογένεια και όχι τρεις.

---

[1] Street Panthers (πάνθηρες του δρόμου) που εμφανίστηκαν στα πεζοδρόμια της Θεσσαλονίκης το 2003 και η "πεζή", που λειτουργεί εδώ και τεσσεράμισι χρόνια, μάχεται για τα δικαιώματα των πεζών.

[2] Σχετικά έχουν γράψει ο e-lawyer, η Καθημερινή,  ΤΟ ΒΗΜΑ και ΤΑ ΝΕΑ.

[3] βλ. Αχ. Χεκίμογλου, ΤΟ ΒΗΜΑ.

[4] σ.σ. ο όρος είναι δόκιμος όπως και ο σταρχιδισμός.

[5] βλ. Λίνα Γιάνναρου, Καθημερινή.

[6] Μπορέιτε να διαβάσετε και το πόρισμα του
Συνηγόρου του Πολίτη σχετικά με την παρακώλυση της άσκησης του δικαιώματος στην κοινή χρήση του πεζοδρομίου.

[7] Βλ. Αχ. Χεκίμογλου, ΤΟ ΒΗΜΑ.