100 Μεγάλοι Έλληνες & μία eurovision

Εχθές είχαμε το ευτύχημα να μάθουμε ποιοι είναι οι 50 πρώτοι μεγαλύτεροι Έλληνες. Ως ιστορικός, φυσικά όλα τα ονόματα τα γνώριζα. Ωστόσο, εντύπωση μεγάλη μου προκάλεσαν πρόσωπα όχι απλά αμφιβόλου αξίας, αλλά και σταθερά αρνητικής αποτίμησης (π.χ. ο δικτάτορας-βασανιστής Παπαδόπουλος). Φυσικά, τα μισά ονόματα (μάλλον λιγότερα από τα μισά) είναι μύθοι ιστορικοί και τα άλλα μισά μόλις του Κ΄ αιώνα και ιδιαίτερα με δράση τα τελευταία 50-60 χρόνια. Δηλαδή, επί της ουσίας οι μεγαλύτεροι Έλληνες έχουν αποτιμηθεί με βάση την αναγνώρισή τους. Επί της ουσίας, δεν πρόκειται καθόλου για ιστορική αποτίμηση, για γκάλοπ-έρευνα αναγνωρισιμότητας ιστορικών μορφών, ανάμεικτα με τους θρύλους τους. Ψηφίστηκαν οι πιο γνωστοί, με μόνο κριτήριο το πόσο γνωστοί είναι.

Και φυσικά μέσα από ένα αμιγώς εθνοκεντρικό σχολείο είναι πολύ λογικό να προκριθούν πολλοί αρχαίοι -πολύ λίγοι από το μεσαιωνικό Βυζάντιο. Πώς αλλιώς να μη δούμε τον Αισχύλο να είναι σε σημαντικότερη θέση από τον ευρηματικότατο-φιλόσοφο επί σκηνής Ευριπίδη και ο Σοφοκλής να ξεπερνά και τους δύο προηγούμενους (βέβαια, ο Σοφοκλής και ο Αισχύλος διδάσκονταν περισσότερο και παρουσιάστηκαν περισσότερα έργα τους). Είδαμε ήδη τη Βουγιουκλάκη σε σημαντική θέση και θα δούμε ονόματα της Επανάστασης, σβήνοντας άλλες σημαντικές προσωπικότητες, αλλά όχι τον Καντακουζηνό, όχι άλλους μεσαιωνικούς βασιλείς ή ανθρώπους γραμμάτων (π.χ. Φώτιος κλπ). Το τεστ στην ουσία απευθύνεται στην κομφορμιστική ελληνική παιδεία, αν πέρασε ή όχι το μήνυμά της για σύνδεση με την αρχαιότητα. Αλλιώς πώς αλλιώς να μη βρεθεί εκεί μέσα ο Ανδρόνικος ή ο Σημίτης ενώ απουσιάζουν σημαντικές γυναίκες της Αρχαιότητας (Υπατία π.χ.); Πώς αλλιώς να μη δούμε τον Μεγάλο Κωνσταντίνο (το γνωστό σφαγέα και τον Ιουνστινιανό Α΄).

Εν κατακλείδι πρόκειται για μία δημοσκόπηση αναγνωρισιμότητας. Χάνονται ονόματα αξιόλογα και ουσιαστικά σβήνονται έτι περαιτέρω από τη συλλογική μνήμη, αγιοποιούνται άλλες μορφές ως αξιόλογες. Και ακόμα χειρότερα στην παρουσίαση διανθίζονται ακόμα παραπάνω με τους μύθους του δημοκρατικού σχολείου (π.χ. ο Μέγας Κωνσταντίνος θεωρείται σημαντικός επειδή ίδρυσε την Πόλη και επέβαλε το Χριστιανισμό, όταν η μάνα του αναζητούσε το Σταυρό -αλήθεια πότε επιβεβαιώθηκε ιστορικά το τελευταίο και δεν το πήρα χαμπάρι;-, ο Βασίλειος ο Β΄ θεωρείται για τον παρουσιαστή σημαντική προσωπικότητα επειδή προσπάθησε και πέτυχε επί βασιλείας του να αποφύγει το φεουδαλικό διαμελισμό της αυτοκρατορίας -μα η αποφυγή του διαμελισμού είναι ακριβώς το πλέον συντηρητικό μέρος της Βυζαντινής Ιστορίας, η διατήρηση ενός υδροκέφαλου αυτοκρατορικού κράτους είναι το ανατολίτικο στοιχείο που τελικά εμπόδισε την πορεία προς τη δημοκρατία, αλλά εμείς τον κρίναμε σημαντική προσωπικότητα κι ας απέφυγε ο παρουσιαστής το προσωνύμιο Βουλγαροκτόνος, που ο λαός θυμάται πολύ καλά). Φανταστείτε ότι σε πλήρη ανάπτυξη τα ονόματα της Νεότερης και Σύγχρονης περιόδου (δηλαδή μόνο 200 ετών) είναι διπλά από εκείνα της Αρχαιότητας και του Μεσαίωνα μαζί (δηλαδή 1500 ετών).
update: Για το θέμα έγραψε και ο άθεος.

Από την άλλη, για τη eurovision έχω πολλάκις εκφραστεί σε διάφορα ιστολόγια. Ωστόσο, ο ρυθμός που αποκτά πλέον αυτός ο διαγωνισμός, αλλά και τα χρήματα που δαπανούνται για το σόου αυτό δε με αφήνουν σε ησυχία. Ο διαγωνισμός αυτός ποτέ στο παρελθόν δεν προσελκούσε τόσο πολύ την προσοχή των συμπατριωτών μας, αν και στην Ευρώπη εμφάνιζε φοβερά ποσοστά ακροαματικότητας. Στην Ελλάδα αποδείχθηκε ότι το παρακολουθούσαμε επειδή απλά το πρόβαλαν μόνο το ένα από τα δύο υπάρχοντα κρατικά κανάλια, και μη έχοντας πολλές διεξόδους... Ωστόσο, με το που άρχισε να ψηφίζει ο ίδιος ο θεατής, όλα με μιας άλλαξαν.

Ήταν που ήταν μία pop κουλτούρα μοντέρνας έκδοσης (δεκαετίας '70), τώρα πια η ποιότητα έπεσε κι άλλο και μετεξελίχθηκε σε ένα μεταμοντέρνο πανηγύρι διαφημιστών και μιντιακών ειδημόνων. Όλα γίνονται πια για την τηλεοπτική εμφάνιση και όχι για τη σκηνική παρουσία, αφού οι ψηφίσαντες μένουν χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά. Όλα πια γίνονται για τη νίκη και όχι για το ίδιο το τραγούδι, όχι για την Τέχνη. Μία Τέχνη που πια υπό τις ευλογίες της τηλεοπτικής κουλτούρας απομακρύνεται όλο και περισσότερο από τις ανάγκες του λαού, των Ευρωπαίων. Σαφώς και δε υποστηρίξω την ουάλντια θέση "η Τέχνη για την Τέχνη", αλλά όταν η Τέχνη το μόνο που εκφράζει είναι χαζοχαρούμενα ερωτικά τραγουδάκια με μουσικά ακούσματα μακριά από τα παραδοσιακά των λαών της Ευρώπης, τότε τι άλλο να πούμε; Η ίδια η μουσική είναι ξένη από τις παραδόσεις, ο στίχος αφήνει έξω όλα τα σημαντικά προβλήματα που αντιμετωπίζουμε (ανεργία, κρίση οικονομική, κοινωνικά κινήματα κλπ). Το μεταμοντέρνο έχει πια μπει για τα καλά στο πετσί της eurovision.

Φυσικά, δε πιστεύω να θέλει κανείς να σχολιάσουμε την παρουσία του Σάκηηηηηηηηη. Ωστόσο, για να μη κατηγορηθώ για μαξιμαλισμό και αποφεύγοντας το φαταλικό φαντασιακό ότι πρέπει να διακρινόμαστε  πρέπει να θυμίσω μερικά εκπληκτικά τραγούδια που παρουσιάστηκαν στο διαγωνισμό αυτό (ξεχωρίζω ειδικά το μαυροβούνειο τραγούδι που κατατάχθηκε δεύτερο προ τριετίας -νομίζω). Σε κάθε όμως περίπτωση, ειδικά τα τελευταία χρόνια που ψηφίζει το κοινό, πρέπει να αναρωτηθούμε αν σε χαλεπούς καιρούς, αξίζουν τα χρήματα που τόσο απλόχερα ξοδεύονται για την προώθηση των εθνικών τραγουδιών.