Οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στην υγεία: οιωνοί μιας ελληνικής τραγωδίας

Μια εξαιρετική μελέτη που καταδεικνύει τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στην υγεία των Ελλήνων. Οι έξι ερευνητές γράφουν στην αυστηρή, ίσως και ψυχρή, γλώσσα της επιστήμης -και αυτό είναι ένα από τα προσόντα του άρθρου. Ωστόσο, τόσο ο τίτλος όσο και η ακροτελεύτια παράγραφος, (όπου, μεταξύ άλλων, διαβάζουμε: «η κρίση δεν πρέπει να υπονομεύσει την πιο σημαντική πηγή του πλούτου της χώρας: τους ανθρώπους της»), μας υπενθυμίζει τη βαθιά ανθρωπιστική αποστολή της ιατρικής, και ότι τίποτε ψυχρό, εν τέλει, δεν μπορεί να υπάρχει όταν μιλάμε για τους ανθρώπους, τις κοινωνίες τους και την υγεία.


[…] Ο Ρίτσαρντ Χόρτον[1] αναρωτιέται αν παρακολουθεί κανείς τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στην υγεία και την υγειονομική περίθαλψη στην Ελλάδα, δεδομένων των δυσμενών επιπτώσεων που έχουν καταγραφεί σε περιόδους ύφεσης στο παρελθόν.[2] Στο άρθρο αυτό, περιγράφουμε μεταβολές στην υγεία και την υγειονομική περίθαλψη στην Ελλάδα, επί τη βάσει ανάλυσης δεδομένων, τα οποία προέρχονται από τις στατιστικές της Ε.Ε. για το εισόδημα και τις συνθήκες διαβίωσης·[3] τα δεδομένα αυτά παρέχουν συγκρίσιμες συγχρονικές και διαχρονικές πληροφορίες για τα οικονομικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά, καθώς και τις συνθήκες διαβίωσης σε όλη την Ε.Ε. Στην Ελλάδα, επιλέχθηκαν, με την κατάλληλη μεθοδολογία, αντιπροσωπευτικά δείγματα 12.346 και 15.045 ανθρώπων, το 2007 και το 2009 αντίστοιχα· για 26.489 εξ αυτών, συνολικά, διαθέτουμε πλήρη κοινωνικοδημογραφικά στοιχεία. Αντλήσαμε επίσης στοιχεία από εκθέσεις ιατρικών ερευνητικών ινστιτούτων, υγειονομικών περιφερειών και Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων (ΜΚΟ). Οι εκθέσεις αυτές περιλαμβάνουν επιδημιολογικούς δείκτες, στοιχεία για τις εισαγωγές σε νοσοκομεία, καθώς και αναφορές για τα προβλήματα ψυχικής υγείας και την κατάσταση των ευπαθών ομάδων.

Σε σύγκριση με το 2007 –πριν από την κρίση, δηλαδή–, 2009 παρατηρούμε σημαντική αύξηση των ανθρώπων που αναφέρουν ότι δεν πήγαν στον γιατρό ή τον οδοντίατρο, παρόλο που πίστευαν ότι ήταν απαραίτητο (λόγος συμπληρωματικών πιθανοτήτων 1,15, με 95% διάστημα εμπιστοσύνης 1,02–1,30 για τις επισκέψεις στον γιατρό· 1,14, 1,01–1,28 για τις επισκέψεις στον οδοντίατρο), με σταθμισμένες τις διαφορές μεταξύ των συμμετεχόντων στην έρευνα, συμπεριλαμβανομένης της ηλικίας, του φύλου, της οικογενειακής κατάστασης, του μορφωτικού επιπέδου και της διαμονής σε πόλη ή στην ύπαιθρο. Οι βασικοί λόγοι που δεν ζητήθηκε ιατρική βοήθεια δεν φαίνεται να συνδέονται με την αδυναμία πληρωμής (0,87, 0,74–1,02), αλλά με τον μεγάλο χρόνο αναμονής (1,83, 1,26–2,64), την απόσταση που πρέπει να διανυθεί (2,50, 1,35–4,63), την προσδοκία βελτίωσης (1,93, 1,26–2,96) και άλλους λόγους που δεν καταγράφει η έρευνα (1,54, 1,05–2,27). Εφόσον το δημόσιο σύστημα υγείας στην Ελλάδα δίνει τη δυνατότητα στους πολίτες και τους ασφαλισμένους να επισκέπτονται γενικούς γιατρούς δωρεάν, και τα εξωτερικά ιατρεία των νοσοκομείων έναντι 0-5 ευρώ, οι παρατηρούμενες μειώσεις στην πρόσβαση πιθανώς οφείλονται σε προβλήματα στην προσφορά υπηρεσιών: περικοπές κατά 40% περίπου στη χρηματοδότηση των νοσοκομείων,[4] ελλείψεις προσωπικού, περιστασιακές ελλείψεις σε ιατρικό υλικό, και «λάδωμα» του προσωπικού για παρακάμψη της ουράς στις υπερφορτωμένες λίστες αναμονής των νοσοκομείων. [5]

Παρόλο που η πιθανότητα επίσκεψης σε γενικούς γιατρούς ή εξωτερικά ιατρεία μειώθηκε κατ’ άτομο, το 2010 παρατηρήθηκε αύξηση 24% στις εισαγωγές σε δημόσια νοσοκομεία σε σχέση με το 2009,[6] και επιπλέον αύξηση 8% το πρώτο εξάμηνο του 2011 σε σχέση με την ίδια περίοδο του 2010.[7] Οι μεγάλοι ιδιωτικοί πάροχοι υπηρεσιών υγείας, αν και καλύπτουν μικρότερο κομμάτι του τομέα σε σχέση με τους δημόσιους πάροχους, επλήγησαν και αυτοί από τη συμπίεση των οικογενειακών προϋπολογισμών, καταγράφοντας ζημίες με το ξεκίνημα της κρίσης. Μια μελέτη του 2010 ανέφερε μείωση 25-30% στις εισαγωγές σε ιδιωτικά νοσοκομεία.[8]

Υπάρχουν ενδείξεις ότι η κατάσταση της υγείας έχει επιδεινωθεί, ειδικά στις ευπαθείς ομάδες. Παρατηρήσαμε σημαντική αύξηση στον επιπολασμό των ανθρώπων που δηλώνουν ότι η κατάσταση της υγείας τους είναι «κακή» ή «πολύ κακή» (1,14, 1,02–1,28). Οι αυτοκτονίες αυξήθηκαν κατά 17% το 2009 σε σχέση με το 2007, και ανεπίσημα στοιχεία που κατατέθηκαν στη Βουλή δείχνουν αύξηση 25% το 2010 σε σχέση με το 2009.[9] Ο υπουργός Υγείας ανέφερε αύξηση 40% το πρώτο μισό του 2011 σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2010.[10] Η εθνική γραμμή πρόληψης των αυτοκτονιών ανέφερε ότι το 25% των ανθρώπων που τηλεφώνησαν αντιμετώπισε οικονομικές δυσκολίες το 2010,[11] ενώ έρευνες στα ΜΜΕ υποδεικνύουν ότι η αδυναμία αποπληρωμής προσωπικών δανείων μπορεί να αποτελεί βασική αιτία της αύξησης των αυτοκτονιών.[12] Η βία έχει επίσης αυξηθεί: οι ανθρωποκτονίες και οι κλοπές σχεδόν διπλασιάστηκαν μεταξύ 2007 και 2009.[13] Ο αριθμός όσων δικαιούνται επιδόματα πρόνοιας μειώθηκε (0,61, 0,38–0,98) μεταξύ 2007 και 2009, πιθανόν εξαιτίας της περικοπής των κρατικών δαπανών, ενώ με την πλήρη εφαρμογή των μέτρων λιτότητας αναμένεται περαιτέρω μείωση τόσο των δικαιούχων όσο και του ύψους των επιδομάτων.

Στο τέλος του 2010 είχαμε σημαντική αύξηση των κρουσμάτων του HIV. Τα πιο πρόσφατα στοιχεία δείχνουν ότι τα κρούσματα θα αυξηθούν κατά 52% το 2011 συγκριτικά με το 2010 (922 νέες περιπτώσεις έναντι 605), ενώ η μισή από την παρατηρούμενη αύξηση οφείλεται στη μόλυνση από ενδοφλέβια χρήση ναρκωτικών.[14] Τα στοιχεία για τους πρώτους εφτά μήνες του 2011 δείχνουν δεκαπλασιασμό των νέων κρουσμάτων σε χρήστες ναρκωτικών σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2010.[15] Ο επιπολασμός της χρήσης ηρωίνης αυξήθηκε κατά 20% το 2009, από 20.200 σε 24.100, σύμφωνα με εκτιμήσεις του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης και Πληροφόρησης για τα Ναρκωτικά. Οι περικοπές δαπανών του 2009 και 2010 είχαν ως αποτέλεσμα τη μείωση των προγραμμάτων βοήθειας στο δρόμο κατά το ένα τρίτο.[16] Μια έρευνα μεταξύ 275 χρηστών στην Αθήνα, τον Οκτώβριο του 2010, εντόπισε ότι το 85% δεν συμμετείχε σε πρόγραμμα επανένταξης.[17] Πολλά νέα κρούσματα του HIV σχετίζονται επίσης με την αύξηση της πορνείας (και το σεξ χωρίς προφύλαξη που συνδέεται με αυτή).[18] Μια έγκυρη έρευνα ανέφερε περιπτώσεις εκούσιας αυτομόλυνσης από κάποια άτομα με σκοπό να λάβουν το μηνιαίο επίδομα των 700 ευρώ ή να εισαχθούν ταχύτερα σε προγράμματα απεξάρτησης.[19] Τα προγράμματα αυτά παρέχουν πρόσβαση σε συνθετικά οπιοειδή, και η λίστα αναμονής μπορεί να φτάσει ή και να ξεπεράσει τα τρία χρόνια στα αστικά κέντρα.

Ένας άλλος δείκτης των επιπτώσεων της κρίσης είναι η χρήση των κινητών μονάδων υγείας διαφόρων ΜΚΟ. Μέχρι πρόσφατα, οι μονάδες αυτές χρησιμοποιούνταν κυρίως από μετανάστες, αλλά οι Έλληνες Γιατροί του Κόσμου εκτιμούν ότι το ποσοστό των Ελλήνων που απευθύνονται στις μονάδες τους αυτές έχει αυξηθεί, από 3-4% πριν την κρίση, σε περίπου 30%.[20]

Παρά τα πολλά αρνητικά σημάδια, υπάρχουν και ενδείξεις βελτίωσης σε κάποιους τομείς. Η κατανάλωση αλκοόλ ελαττώθηκε αισθητά[21] και, σύμφωνα με στοιχεία της Αστυνομίας, η οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ έχει επίσης μειωθεί.[22] Οι μειώσεις αυτές δεν είναι τεχνητές, δεν οφείλονται δηλαδή σε μειωμένο εντοπισμό λόγω περικοπών του προϋπολογισμού, αφού οι έλεγχοι της Αστυνομίας δεν μειώθηκαν, αντιθέτως περισσότεροι οδηγοί ελέγχθηκαν το 2009 απ’ ό,τι το 2008.

Συνολικά, η εικόνα της υγείας στην Ελλάδα είναι ανησυχητική. Μας υπενθυμίζει ότι, στην προσπάθεια να βρεθούν χρήματα για το χρέος, οι απλοί άνθρωποι πληρώνουν το έσχατο τίμημα: χάνουν την πρόσβαση στην περίθαλψη και την πρόληψη, αντιμετωπίζουν υψηλότερους κινδύνους για μόλυνση από HIV ή άλλα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα και σε κάποιες περιπτώσεις πληρώνουν ακόμα και με την ίδια τους τη ζωή. Χρειάζεται να δοθεί μεγαλύτερη σημασία στην υγεία και την περίθαλψη, προκειμένου η κρίση στην Ελλάδα να μην υπονομεύσει την πιο σημαντική πηγή του πλούτου της χώρας: τους ανθρώπους της.
των Αλέξανδρου Κεντικελένη, Μαρίνα Καρανικολού, 
Ειρήνη Παπανικόλα, Sanjay Basu,Martin McKee, David Stuckler
μετάφραση: Παύλος Καζακόπουλος

[1] Horton R. «Offline: Looking forward to some surprises», Lancet, τόμ. 377 (2011), σ. 2164.
[2] D. Stuckler, S. Basu, M. Suhrcke, A. Coutts, M. McKee, «The public health effect of economic crises and alternative policy responses in Europe: an empirical analysis», Lancet, τόμ. 374 (2009), σ. 315-323.
[3] Eurostat, «Cross-sectional European Union statistics on income and living conditions (EU-SILC), 2007 and 2009 users’ database», Εuropean Commision, Λουξεβούργο 2011.
[4] Τ. Τέλλογλου, συνέντευξη με τον υπουργό Υγείας Ανδρέα Λοβέρδο στους «Φακέλους» της τηλεόρασης του ΣΚΑΪ, 2011
[5] Στο ίδιο.
[6] Θ. Λιακοπούλου, «Από πέρσι τα ιδιωτικά νοσοκομεία… ασθενούν και το ΕΣΥ ανανήπτει», Η Καθημερινή, 12.6.2011.
[7] Ν. Πολύζος, ESY.net. Παρουσίαση του γενικού γραμματέα του Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, ΥπουργείοΥγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, 2011.
[8] ΕΛΣΤΑΤ, Μελέτη για τις υπηρεσίες υγείας, 2010.
[9] Ε. Αυγενάκης, «Ερώτηση: Δραματική αύξηση του αριθμού αυτοκτονιών λόγω οικονομικής κρίσης και φημολογία για τη λειτουργία των κυκλωμάτων τοκογλύφων και εκβιαστών», αρ. 16171, Βουλή των Ελήνων, 2011.
[10] Α. Λοβέρδος, Απάντηση [στην ερώτηση που αναφέρεται στη σημ. 9], αρ. 56885, 2011.
[11] Δ. Κατσαδώρος, Ε. Μπεκιάρη, Κ. Καρύδη κ.ά., «Γραμμή Βοήθειας για την αποτροπή των αυτοκτονιών 1018: χαρακτηριστικά των καλούντων, Ιανουάριος-Δεκέμβριος 2010», 21ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ψυχιατρικής, Αθήνα, 5-7 Μαΐου 2011.
[12] Π. Τσίμας, έρευνα για το ΜEGA, 2011.
[13] A. Carassava, «Crime casts long shadow over Athens», Los Angeles Times, 31.5.2011· Ε.G. Krug, J.A. Mercy, L.L. Dahlberg, A.B. Zwi, «The world report on violence and health», Lancet, τόμ. 360 (2002), σ. 1083-1088· και K. Sundquist, H. Theobald, M. Yang, Χ. Li, S.E. Johansson, J. Sundquist, «Neighborhood violent crime and unemployment increase the risk of coronary heart disease: a multilevel study in an urban setting», Soc Sci Med, τόμ. 62 (2006), σ. 2061-2071.
[14] D. Paraskevis, A. Hatzakis, «An ongoing HIV outbreak among intravenous drug users in Greece: preliminary summary of surveillance and molecular epidemiology data», EMCDDA Early Warning System, 2011.
[15] D. Paraskevis, G. Nikolopoulos, C. Tsiara κ.ά., «HIV-1 outbreak amonginjecting drug users in Greece, 2011: a preliminary report», Eurosurveillance, τ. 16 (2011), σ. 19962.
[16] ΕΚΤΕΠΝ (Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Πληροφόρησης για τα Ναρκωτικά), «Ετήσια έκθεση 2010. Η κατάσταση του προβλήματος των ναρκωτικών και των οινοπνευματωδών στην Ελλάδα».
[17] Στο ίδιο.
[18] EKTEPN, «Report of the ad hoc expert group of the Greek focal point on the outbreak of HIV/AIDS in 2011».
[19] Στο ίδιο.
[20] Ντ. Καρατζιού, «Η κοινωνία σε ανθρωπιστική κρίση», Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, 24.7.2011.
[21] EΛΣΤΑΤ, Έρευνα για τα οινοπνευματώδη, 2010.
[22] ΕΚΤΕΠΝ, «Ετήσια έκθεση 2010», ό.π.

17 έκριναν :

Ασκαρδαμυκτί είπε...

Δεν θα πεθάνουμε ποτέ κουφάλες νεκροθάφτες!

ο δείμος του πολίτη είπε...

Βρε, ούτε να μας θάψουν δε θα μπορούν. Πάντως εγώ το είπα στη γυναίκα μου. Αν πάθω τίποτα και δυσκολεύεται στα λεφτά, ούτε να με κάψει ούτε να θάψει. Ας φάει τα λεφτά στα μπουζούκια...

candy's τετραδιάκι είπε...

Δειμε πρόσεχε τι εύχεσαι γιατί μπορεί να σου τύχει!!!

:D

ο δείμος του πολίτη είπε...

Λες, Καντούλα, λες;

teleytaios είπε...

... να αρρωστήσει ο Άγιος Πέτρος, να τη βγάλουμε και φέτος..., δηλαδή! Έτσι λες στη γυναίκα σου ε; Χα, χα, χα...

Πάντως, για να μιλήσω για κάτι παραπλήσιο, το νέο σύστημα με τον ΕΟΠΥΥ είναι παντελώς για γέλια. Άκου σκεπτικό: Ο κάθε συμβεβλημένος γιατρός μπορεί να δεχτεί 50 επισκέψεις τη βδομάδα από ασφαλισμένους του ΕΟΠΥΥ (Δημόσιο, ΙΚΑ, ΤΕΒΕ, ΟΓΑ). Κάθε Δευτέρα δηλαδή γίνεται χαμός (το βίωσα προσωπικά χωρίς να το ξέρω). Κι αν αρρωστήσει κάποιος Τρίτη ή Τετάρτη ή άλλη μέρα πρέπει να πληρώσει! (Κι αυτό το βίωσα). Και γιατροί συμβεβλημένοι δεν υπάρχουν γιατί για 200 επισκέψεις τους δίνουν 1.000€ νομίζω (5€ ανά επίσκεψη!!!). Σκέψου, στην Ευρυτανία υπάρχει μόνο ένας γιατρός συμβεβλημένος με τον ΕΟΠΥΥ και δε θυμάμαι τώρα ποιας ειδικότητας. Στη Λαμία υπάρχει μόνο ένας παθολόγος! Καρδιολόγος δεν υπάρχει. Καραγκιοζιλίκια!!! Κατάντια φίλε μου Δήμο, οπότε

... να αρρωστήσει ο Άγιος Πέτρος, να τη βγάλουμε και φέτος...

thinks είπε...

Σωστά και ανθρώπινα όλα αυτά, αλλά, αν δεν υπάρχου λεφτά ποιός θα πληρώσει το καθημερινό κόστος ενός νοσοκομείου και των φαρμάκων που παρασκευάζονται στο εξωτερικό, ή την παραγωγή φαρμάκων που γίνεται με άδεια εταιρειών του εξωτερικού στην Ελλάδα, και ποιός θα πληρώσει τους μισθούς των νοσηλευτών και των φακελάκηδων. Δυστυχώς όλα αυτά έχουν στην σημερινή δομή της κοινωνίας ένα κόστος, και για να υπάρξει κοινωνία μέσα στην οποία να υπάρξει περίθαλψη, προτεραιότητα έχει η επιβίωση, οικονομικά, της ίδιας της κοινωνίας.

Νομίζω ότι αν και σωστοί (αλλά δυστυχώς ουτοπικοί) οι προβληματισμοί της ανάρτησης, ιδιαίτερα στην Ελλάδα πριν φτάσουμε σε αυτούς τους προβληματισμούς πρέπει πρώτα να ρωτήσουμε γιατί η κοινωνία θεωρεί φυσικό να δίνει φακελάκια σε γιατρούς που ήδη παίρνουν μισθό, και γιατί υπάρχουν γιατροί που τα δέχονται.

ο δείμος του πολίτη είπε...

Τελευταίε, όχι ακριβώς, αλλά εκεί κοντά είμαστε τελικά. Ό,τι σώσουμε. Επειδή μικρή αρρωσταίνει συνέχεια και ο παιδίατρος θέλει 20άρικα κάθε βδομάδα (συν τα μισά φάρμακα που κόπηκαν) έκοψα τη νταντά της μικρής... (κάποιος ακόμα έχασε λεφτά, σκέψου, όχι τη δική μου πολυτέλεια).

Στο ΕΟΠΥΥ η δεύτερη επίσκεψη θα είναι 10€. Το καλό με αυτό είναι ότι αν ούτως ή άλλως είχες γιατρό ιδιώτη, τώρα θα συνεχίσεις πρακτικά να τον πληρώνεις (λίγο φτηνότερα) κι εκείνος θα σου συνταγογραφεί φάρμακα και σου παίρνει και λιγότερα χρήματα. Εμένα με παθολόγο και παιδίατρο με βοήθησε πολύ.

Ούτε τάφο, ούτε καύση. Στο νεκροτομείο να με αφήσει και τα έξοδα ταφής να τα φάει με τις κόρε μου...

ο δείμος του πολίτη είπε...

Thinks, κι εγώ έπρεπε να θέσω έναν ανάλογο προβληματισμό μαζί με την ανάρτηση. Ουσιαστικά αυτοί οι γιατροί τι έκαναν τα προηγούμενα χρόνια; Πώς πάλευαν για τις τόσες σπατάλες;

Ωστόσο, κατά τη γνώμη μου οι σπατάλες κλπ, δεν είναι το αίτιο, αλλά η αφορμή. Όταν υπήρχαν χρήματα γιατί δεν ετοίμασαν σχέδια αντιμετώπισης για τους αστέγους; Γιατί απλά εθελοτυφλούσαν στην ύπαρξή τους οιονεί νεκρών; Ο νεοφιλελευθερισμός πρώτα βάλλει την υγεία, την παιδεία και τον πολιτισμό. Δηλαδή τον ίδιο τον Άνθρωπο. Αυτο ζούμε, αγαπητέ.

thinks είπε...

Σωστός ο τωρινός προβληματισμός σου σχετικά με το γιατί δεν ετοίμασαν σχέδια αντιμετώπισης όταν υπήρχαν τα χρήματα, και να σου θυμίσω ότι κάποιος κακομοίρης πριν δυόμισι χιλιάδες χρόνια θεώρησε επίκαιρο να γράψει ένα παραμυθάκι για ένα μερμήγκι και ένα τζιτζίκι.

Και, ως προς το τέλος της απάντησής σου, και κινούμενος από την πρώτη παράγραφο του σχολίου μου αυτού, να διερωτηθώ πόσο "νέο" είναι το "νέο" του "νεοφιλελευθερισμού".

Μην αφήνουμε fashionable ιντελεκτουέλ λεξούλες και στενά-χρονική αντιμετώπιση της άμεσης εμπειρίας να καλύπτουν μια πολύ βαθύτερη πραγματικότητα.

ο δείμος του πολίτη είπε...

Ξέρεις γιατί έβαλα το νεοφιλελευθερισμό; Ο νεωτερικός καπιταλισμός, είχε ανάγκη το μορφωμένο δυναμικό και στην Ευρώπη (λόγω της γειτνίασης των σοσιαλιστικών καθεστώτων) έφερε το Κράτος Πρόνοιας (βοηθούντος φυσικά και του κινήματος). Ο νεοφιλελευθερισμός ή αν θες η μεταμοντέρνα δημοκρατία έχουν βάλει στο στόχαστρο όλα τούτα. Δεν είναι λέξεις για να το παίξω κάποιος, αλλά μία διαφορετική αντιμετώπιση του συστήματος προς τον Άνθρωπο.

thinks είπε...

Για να κάνω την Αισωπική μου προσπάθεια κι εγώ, σαν παιδί που είμαι, να πω ότι όταν δούμε ένα άσπρο πράγμα μπροστά στο καράβι στην θάλασσα, μπορούμε να φέρουμε συνεργεία να το πελεκήσουμε και να το εξαφανίσουμε, αυτό όμως απλά θα κάνει το παγόβουνο από κάτω να σηκωθεί και να ξαναβγεί μπάστακας ένα άσπρο πράμα μπροστά μας. Η μόνη λύση είναι, αντί να κόβουμε την κορφή του παγόβουνου να ζεστάνουμε τον ωκεανό. Όμως αυτό ίσως είναι πέρα από τις δυνάμεις μας. Ίσως να πρέπει να μάθουμε να ζούμε γύρω από το παγόβουνο. Γιατί στο κάτω-κάτω, κι αν μπορούσαμε να ζεστάνουμε τον ωκεανό, θα άλλαζε το κλίμα του πλανήτη και θα ψοφούσαμε ούτως ή άλλως.

thinks είπε...

Δήμο, ωραία η ονείρωξη ότι το κίνημα κατέκτησε και τα λοιπά, αλλά θα μπορούσε κάποιος να σου αντικρούσει ότι το κίνημα κατέκτησε παπάρια και ότι την περίθαλψη την έχτισαν τα αφεντικά όταν χρειαστήκαν περισσότερους άμεσα υγιείς δουλοπάροικους -κάτι όπως ένας αυτοκράτορας που κάνει θρησκεία του κράτους κάτι που ήταν απαγορευμένο γιατί κατάλαβε ότι θα είχε περισσότερους λεγεωνάριους να πολεμάνε καλύτερα αν πεθαίνανε για τον θεούλη τους αντί για την αφεντιά του...

ο δείμος του πολίτη είπε...

Δημήτρη, κοντολογίς γράφεις ότι λέω μαλακίες. Κι όμως -χωρίς να κάνω ιστορική ανάλυση- η πάλη των τάξεων διαμόρφωσε όλο τον Κ΄ αιώνα (αν και όλο το βόρειο ημισφαίριο έπρεπε να γράψω). Τα συμπληρωματικά επιχειρήματα είναι άξια ως συμπληρώσεις. Υγιείς πάντα βρίσκονταν να εργαστούν. Το σύστημα είχε πρωτίστως ανάγκη από εκπαιδευμένους ανθρώπους. Αλλά το αίτημα για εκπαίδευση και υγεία είναι παλαιότερα. Όπως και το αίτημα των γυναικών για ψήφο είναι νεώτερο του 1945 όπου άρχισε να εμφανίζεται στο δυτικό κόσμο (γενικώς). Απλά κάποια στιγμή ωριμάζουν οι υποκειμενικές συνθήκες και τα αφεντικά ανακαλύπτουν ότι δεν έχουν να χάσουν αν το εφαρμόσουν, ενώ αντίθετα θα χάσουν πολλά από τις συγκρούσεις και τις διεκδικήσεις (πολιτική αναταραχή). Πολλά μπορεί να αντιτείνει κανείς, αλλά όχι και να λες ότι γράφω μαλακίες (ξεφεύγει, φρονώ).

Από την άλλη, η αισωπική αναλογία μάλλον είναι ανεπιτυχής. Σέβομαι τη θέση, αλλά για τα δικά μου σταθμά είναι λίγο ηττοπαθής και μοιρολατρική. Σα να λέμε αν δε μπορούμε να γλιτώσουμε το βιασμό, ας τον απολαύσουμε. Όχι. Τα μέτρα μπορούν να πολεμηθούν και μέσω του αγώνα να περιοριστούν

(σ.σ. δε μιλώ για κανένα κομμουνιστικό όραμα ή κάτι ανάλογο, σοσιαλδημοκρατικά θέτω τις προσεγγίσεις μου).

thinks είπε...

Δήμο, καθόλου δεν λέω αυτό. "Μαλακίες" λέμε όλοι ή κανένας. Αυτό που σου προτείνω είναι ότι την αλήθεια, όλο το παγόβουνο, δεν την λέει ποτέ μόνο ένας, ή μόνο μια γενική άποψη. Προτείνω ότι, βρίσκεται δια μέσου των γραμμών όλων των απόψεων. Επί του προκειμένου, το παράδειγμα δεν λέει ότι έχεις άδικο, αλλά σε προσκαλεί να επιχειρηματολογήσεις αν πιστεύεις ότι υπάρχει πλάνη σε αυτά που γράφω στα δύο αμέσως από πάνω σχόλιά μου. Και αν πιστεύεις ότι υπάρχει κάποια αλήθεια στα δικά μου σχόλια, τότε, τι γενική εικόνα θα έβγαινε από τον συνδυασμό των λεγομένων και των δυό μας, και τριών και τεσσάρων και πέντε μας...

Όσο για τον ΧΧ αιώνα (ή Κ', ή 20ο, η τα έτη 5660-5760, και για τους Μάγια δεν ξέρω), πράγματι το μεγαλύτερο κτήμα οποιουσδήποτε προσπάθειας θα ήταν η παιδεία -αλλά που επετεύχθη αυτό; κοίτα γύρω σου. Ηττοπαθής; Εγώ πάλι θα έλεγα ότι υπάρχει διαφορά μεταξύ ηττοπάθειας και ρεαλισμού. Ένας ηττοπαθής θα σκύψει το κεφάλι ότι και να πιστεύει ενώ ένας ρεαλιστής μπορεί να φέρει έστω και λίγο καλύτερο αποτέλεσμα διεκδικώντας με σωστότερο τρόπο από τις σωστότερες κατευθύνσεις μέσω συμπλήρωσης αντί αφαίρεσης, θετικότητας αντί άρνησης.

ο δείμος του πολίτη είπε...

Τότε θα μεταφράσω ως αναίρεση τη χρήση της λέξη της λέξης "ονείρωξη". Δε με πειράζει η σχετική κριτική, απλά με ξάφνιασε. Δέχομαι ότι καθένας μας έχει να παρουσιάσει μία διαφορετική οπτική της αλήθειας. Το πιστεύω και το δέχομαι.

Θα συμφωνήσω πάντως, Thniks, ότι η διεκδίκηση έχει πολλές μορφές. Ούτε είναι αναγκαίο να έχουμε την ίδια μορφή ούτε να συρόμαστε από τις παραδοσιακές δυνάμεις της άρνησης ή του αγώνα.

thinks είπε...

Το "ονείρωξη" το εννοούσα σαν διασταύρωση ονείρου-φαντασίας-μονόπλευρης, και στα Αγγλικά θα είχα γράψει "It's always self-gratifying to fantasize that the movement has achieved this and that, but one could also argue (...)" Αν η λέξη που χρησιμοποίησα σημαίνει αποκλειστικά ότι έβριζα ή διασκέδαζα την γνώμη σου, ζητώ συγγνώμη και από εσένα και τους αναγνώστες.

Με το υπόλοιπό σου σχόλιο συμφωνώ και διευκρινίζω ότι οι επιτυχίες έρχονται, νομίζω, όταν δυό αντίθετες απόψεις μπορούν να βρουν ένα κοινό παρανομαστή όχι μέσω συμβιβασμών αλλά σεβασμού και κατανόησης όχι μόνο του άλλου αλλά και της πραγματικότητας που είναι πάντα υπεράνω κάθε μεμονωμένης άποψης.

ο δείμος του πολίτη είπε...

Η λέξη σημαίνει "τελείωμα σεξουαλικό στο όνειρο" ("υγρές νύχτες") που το παράφρασα ελαφρώς σε "μαλακία". Κατάλαβα τι εννοούσες. Αλλά μην ανησυχείς δε σε παρεξήγησα, απλά με ξάφνιασες.

ShareThis