εναλλακτικός τίτλος: βαρέθηκα το «λαϊκισμό"
Τους τελευταίους μήνες έχουμε γεμίσει αντιθετικές γνώμες, θέσεις επιθετικές. Η κοινωνία έχει πια κορεστεί από ρητορικά δίπολα. Πολιτικές θέσεις σε όχθες χωρίς δυνατότητα ανέγερσης γεφυρών εξαπολύουν σφοδρές επιθέσεις ένθεν κι εκείθεν με συχνά τον άμαχο πληθυσμό να οδηγείται σε πόλωση. Η πατρίδα των σωτήρων προσπαθεί να βρει την πατρίδα των χρεοκοπημένων, των άστεγων, των άσιτων. Ο ελιτίστικος ρεαλιστικός λόγος των ευρωλάγνων και υπέρμαχων των δανειακών συμβάσεων και των μεταρρυθμίσεων έρχεται σε σύγκρουση με τους λαϊκιστές και μηδενιστές.
Ουσιαστικά όμως αναρωτιέμαι κατά πόσο είναι μόνο θέσεις ρητορικές, σχήματα επιλεκτικού λόγου ή εθελοντική τυφλότητα. Γιατί να είναι κάποιος τυφλός (φανατικός) ή μυωπικός (να βλέπει διαφορετικά τα πράγματα) δεν είναι τόσο κατακριτέο. Αλλά το να εθελοτυφλεί, δεν μπορεί παρά να υποκρύπτει σχεδιασμό πολιτικό, επιλεκτικότητα και …
Και αν ο λαϊκισμός συγκαλύπτει προπαγάνδα, εκλογική στόχευση, χειραγώγηση και πατερναλισμό, ο ελιτισμός των σωτήρων υποκρύπτει αντιλαϊκή ταξική λογική. Η κατηγορία του λαϊκισμού απευθύνεται αφειδώς σε οποιοδήποτε "απέναντι". Λαϊκιστής είναι μόνο ο απέναντι, ποτέ ένας δικός μας. Ο λαϊκισμός δεν επιδέχεται αυτοκριτικής, αλλά μόνο λιθοβολισμού. Όποιος διαφωνεί μαζί μας είναι λαϊκιστής χωρίς διάκριση.
Ακόμα και η υπεράσπιση πολιτικών που κρίθηκαν πολλάκις στην εκλογική αρένα, ακόμα και κατακτήσεις λαϊκές που υιοθετήθηκαν από δημοκρατικές κυβερνήσεις, κρίνονται σήμερα λαϊκίστικες.
Είμαστε σε εκείνη τη χρονική ρωγμή της μεταπολίτευσης που ο μετανεωτερικός λόγος της πλήρους άρνησης, του άκριτου σχίσματος με το παρελθόν και του μηδενισμού όσων πέρασαν οι προηγούμενες γενιές, πλησιάζει το λαϊκίστικο λόγο και τον πληθωρισμό των όρων.
Ο ελιτίστικος αντιλαϊκισμός δεν είναι τίποτε άλλο από δεξιόστροφες και νεοφιλελεύθερες ισοπεδωτικές ρητορείες που ταυτίζουν τη σημερινή κατάντια της χώρας με τον παρελθόν. Ξεχνούν ή παραβλέπουν τεχνιέντως όμως ότι η κρίση δεν είναι φυσικό γέννημα, αλλά λειτουργεί ως επικοινωνιακό άλλοθι για τη διάλυση της μεσαίας τάξης και τη μετατροπή της κοινωνίας μας σε μεσαιωνικό εργασιακό παράδεισο για τις επενδύσεις των πολυεθνικών ελίτ. Ο ελιτίστικος λόγος είναι από μόνος του λαϊκίστικος επειδή -αν και δε χρησιμοποιεί λαϊκή γλώσσα- λειτουργεί πατερναλιστικά και προσπαθεί κι αυτός να ποδηγετήσει τους πολίτες στη μοναδική ορθή αλήθεια/κατεύθυνση.
Στην ουσία όποιος χαρακτηρίζει σήμερα λαϊκίστικη τη σημερινή αριστερά (ακόμα κι αν προδίδει κάποιο συνθετικό του πολιτικού αυτοπροσδιορισμού), είναι ο ίδιος λαϊκιστής. Και κρίνεται λαϊκιστής επειδή μιλά εξ ονόματος ή για το καλό του λαού (όπως ο αντίπαλός του), επειδή κατέχει μόνος του το απόλυτο δίκιο (όπως ο αντίπαλός του), επειδή αρνείται έναν εποικοδομητικό διάλογο (όπως ο αντίπαλός του). Είναι λαϊκιστής επειδή οι κατηγορίες του προς τους αντιπάλους δηλητηριάζουν την πολιτική ωριμότητα που υποτίθεται ότι απαιτεί.
Γιατί τελικά δεν είναι δηλητηριώδης ο λαϊκισμός, αλλά ο τρόπος χρήσης του. Δηλητηριώδης είναι κάθε στάση που φέρνει σε άμυνα τον απέναντι και δεν επιτρέπει διάλογο. Δηλητηριώδης είναι κάθε πολιτική σωτηρίας που επιλέγεται ερήμην του λαού, που χρεοκοπεί οριζοντίως τους πολίτες, αλλά επιτρέπει την αύξηση κερδών σε εξαγωγείς, μεγαλοπαραγωγούς και μεγαλοβιομηχάνους.
περισσότερα για το λαϊκισμό στο δοκίμιο
14 έκριναν :
Πολύ καλό, Δήμο, εξαιρετικό ποστ.
Είσαι σαφής και απολύτως συγκεκριμένος.
-"Στην ουσία όποιος χαρακτηρίζει σήμερα λαϊκίστικη τη σημερινή αριστερά (ακόμα κι αν προδίδει κάποιο συνθετικό του πολιτικού αυτοπροσδιορισμού), είναι ο ίδιος λαϊκιστής. Και κρίνεται λαϊκιστής επειδή μιλά εξ ονόματος ή για το καλό του λαού (όπως ο αντίπαλός του), επειδή κατέχει μόνος του το απόλυτο δίκιο (όπως ο αντίπαλός του), επειδή αρνείται έναν εποικοδομητικό διάλογο (όπως ο αντίπαλός του). Είναι λαϊκιστής επειδή οι κατηγορίες του προς τους αντιπάλους δηλητηριάζουν την πολιτική ωριμότητα που υποτίθεται ότι απαιτεί."
-" Δηλητηριώδης είναι κάθε στάση που φέρνει σε άμυνα τον απέναντι και δεν επιτρέπει διάλογο.
Καλή σου μέρα και καλό τριήμερο, φίλε.
Με τις λέξεις θα παίζουμε τώρα;
Τα δύο θετικά της ανάρτησής σου:
α) η συντομία του
β) η εμφάνιση του συμπαθούς Σπίθα που πολύ μας έλειψε...
Καλώς το, Σπίθα. Πού χάθηκες, βρε ψυχή; Στείλε κανένα mail, χαθήκαμε, γαμώ τη ΔΗΜΑΡ σου...
Άσκαρ, ειδικά για το τελευταίο συμφωνώ. Αλλά όταν οι λέξεις είναι κατηγορίες, τότε κάπως πρέπει να απαντήσουμε, γιατί βαρέθηκα τις κοτσάνες, ρε πούστη μου.
Ναι, Ασκαρ, με τις λέξεις θα "παίξουμε".
Ισχυρίζομαι ότι οι λέξεις και οι έννοιες έχουν υποστεί "βιασμό" από την πολιτική όπως την βιώνουμε σήμερα.
λέξεις χωρίς ουσιαστικό περιεχόμενο που τις ακούμε αφειδώς, καθημερινά.
Λείπει το μέτρο και η συνέπεια.
Δεν κρίνω λοιπόν από τα μεγαλόστομα και υπερβατικά αερολογήματα, αλλά από την συνέπεια λόγων και πράξεων σε διάρκεια χρόνου.
Δήμο, θα επικοινωνήσουμε, φίλε, άμεσα.
Η ΔΗΜΑΡ, διακρίνεται για την συνεπεία της, άλλωστε :))
Ο Δήμος, πάντως, διακρίνεται, για την συνεπεία του.
Αυτά που γράφει, αυτά πιστεύει και αυτό είναι ένα από τα βασικά και διαχρονικά χαρακτηριστικά του, πέραν των άλλων.!
Γι'αυτό σχολιάζω, άλλωστε στο ποστ του.
Δεν χάθηκα, βέβαια, απλώς μετρώ τα βήματα και τις λέξεις μου, πλέον, για να μην "χαθώ"..
" μέσα στην πολλή συνάφεια,.."
κατά τα γνωστά :))
Σπίθα, σ' ευχαριστώ και πάλι. Καιρός να επιστρέψεις πια...
Σπίθα, εγώ θεολόγος είμαι και θεολογικά θα σου απαντήσω: ο άνθρωπος πρέπει και κάπως να ξεσπάει-ξεσκάει.
Γι’ αυτό χρειάζεται και η πλάκα και οι κοτσάνες, με μέτρο πάντα.
Λοιπόν, θα ξαναρχίσουμε τις παλιές γυναικο-πλακίτσες μας;
Με βρίσκει σύμφωνο το κείμενο. Έχω παρατηρήσει πάντως ότι πολλοί χρησιμοποιούν την έννοια "λαϊκισμός" με διαφορετική ερμηνεία. Πχ, κάποιοι τον εννοούν ως: Ο λόγος που "χαϊδεύει" τα αφτιά του κόσμου, απλοποιώντας σύνθετες έννοιες. Για άλλους είναι απλά η γενίκευση καταστάσεων. Και για κάποιους άλλους, είναι εξ' όρισμού η αντίθετη γνώμη ;)
Ο λαϊκισμός είναι κατηγορία [ου εύκολα βγάζουμε. Ακόμα και ο ΑΓΠ που που άκουγε Ρίτα και μόνο για τούτο χαρακτηρίζεται λαϊκιστής. Δηλαδή εκείνοι που προβάλλουν και στηρίζουν την υποκουλτούρα;
Ενδεικτικά από τους Τεγόπουλο και Φυτράκη:
Λαϊκισμός: (ο) ουσ.
1. επιφανειακή μίμηση λαϊκών προτύπων
2. πολιτική πρακτική που αποσκοπεί στον προσπορισμό πολιτικού οφέλους με προγράμματα και ενέργειες που φορτίζουν συναισθηματικά έναν λαό και ακυρώνουν την κριτική και τον έλεγχο
Θα συμφωνήσω στο μεγαλύτερο μέρος του κειμένου και ειδικά στο ότι πλέον κανένας δεν χρησιμοποιεί τη λέξη "λαϊκισμός" με την πραγματική της σημασία αλλά απλώς ως κατηγορητήριο για την αντίθετη άποψη. Γενικά οι λέξεις "λαϊκισμός" και "φασισμός" στα νεοελληνικά σημαίνουν: Εμένα δεν μου αρέσει! (Φασισμός: Η νεοελληνική ερμηνεία...)
Θεωρώ όμως ατυχή την παρακάτω φράση: Ο ελιτίστικος λόγος είναι από μόνος του λαϊκίστικος επειδή -αν και δε χρησιμοποιεί λαϊκή γλώσσα- λειτουργεί πατερναλιστικά και προσπαθεί κι αυτός να ποδηγετήσει τους πολίτες στη μοναδική ορθή αλήθεια/κατεύθυνση.
Όπως είδαμε και από τον ορισμό που παρέθεσα, οποιαδήποτε προσπάθεια κατεύθυνσης της γνώμης του λαού προς κάπου, μόνο λαϊκισμός δεν μπορεί να θεωρηθεί! Μάλλον το αντίθετο είναι!!!
Αν τώρα στην εποχή μας, αυτοί που κατέχουν ένα κλικ καλύτερα τα της οικονομίας μας ακούγονται ελιτίστικοι, αυτό σίγουρα δεν οφείλεται στο γεγονός ότι προσπαθούν να μιλήσουν στα πρότυπά μας, αλλά στο γεγονός ότι εμείς έχουμε μπει πλέον σε ξένα χωράφια, στα οποία δεν δίναμε καμία σημασία την εποχή του μεγάλου πανηγυριού, αλλά τώρα βλέπουμε ότι αναγκαστικά πρέπει να τους δώσουμε σημασία!!!
The Schrodinger's Dragon, η λεξικογραφική ερμηνεία αφήνει έξω από τη σημασία πολλά σημεία. Ο πατερναλισμός και το οικονομικό όφελος ή το πολιτικό είναι βασικές συνιστώσες. Ο λαϊκιστής εμφανίζεται ως εκπρόσωπος του λαού, ως ο μόνος που γνωρίζει το σωστό για το λαό κι έτσι "χαϊδεύει τα αυτιά" (από το δικό μου σχετικό αναλυτικό δοκίμιο) .
Δείμο, αν θεωρείς ανεπαρκή την ερμηνεία του λεξικού, θα δεχτώ οποιαδήποτε άλλη ερμηνεία μου προτείνεις με παραπομπή. Μέχρι τότε το να πιστεύει κάποιος ότι γνωρίζει το καλό του λαού, ιδίως όταν αυτό το καλό δεν συμβαδίζει με τις ευρέως αποδεκτές πεποιθήσεις του λαού, μόνο λαϊκισμός δεν μπορεί να θεωρηθεί. Για την ακρίβεια είναι το αντίθετο. Και επιμένοντας να χαρακτηρίζεις αυτόν λαϊκιστή, δεν βλέπω σε τι διαφέρεις από τους νεοέλληνες ως προς τη χρήση της συγκεκριμένης λέξης; Την χρησιμοποιείς κι εσύ κατά το δοκούν!
Να υποθέσω ότι δε διάβασες το σύνδεσμο για το σχετικό δοκίμιο :) Δε δίνω ορισμό. Δε με ενδιαφέρουν οι ορισμοί μόνοι τους, αλλά κοιτώ και τα μέσα που χρησιμοποιεί ο λαϊκισμός και ο ελιτισμός. Το φαινόμενο είναι ευρύτερο κοινωνικό και πολιτικό και δεν μπορεί μέσα σε ένα λεξικό να περιγραφεί ή να αναλυθεί επαρκώς.
Δείμο δεν διάβασα το δοκίμιο ακόμα! Γιατί τρέχω πανικόβλητος με δουλειές. Αλλά θα το διαβάσω, ίσως και σήμερα το βράδυ.
Λες όμως ότι ένα λεξικό δεν μπορεί να περιγράψει επαρκώς την έννοια λαϊκισμός! Συμφωνώ. Το ότι κάτι δεν περιγράφεται επαρκώς συγκριτικά με την ερμηνεία του λεξικού όμως, σημαίνει απλώς ότι επιδέχεται περαιτέρω ανάλυσης και τίποτα περισσότερο. Όταν η ανάλυση βαδίζει στην αντίθετη κατεύθυνση από αυτήν της ερμηνείας του λεξικού, αυτό δεν λέγεται περαιτέρω ανάλυση αλλά αυθαιρεσία! Γιατί στην ίδια λογική τότε μπορούμε να αντιστρέφουμε οτιδήποτε γράφεται στα λεξικά, καθιστώντας τα ουσιαστικά άχρηστα.
Τυπικό παράδειγμα τέτοιας αυθαιρεσίας αποτελεί π.χ. η απαίτηση κάποιων αριστερών να ερμηνεύουμε τις έννοιες με βάση το "χρωματισμένο" φιλοσοφικό λεξικό των Ρόζενταλ - Γιούντιν ή η απαίτηση των θρήσκων να ερνηνεύουμε έννοιες με βάση τα ιερά βιβλία τους. Σε καμία περίπτωση φυσικά δεν συγκρίνω τη δική σου θεώρηση με αυτά, απλώς πιστεύω ότι δεν μπορούμε να αγνοούμε τους κινδύνους από τον αφορισμό των λεξικών.
Με απτό παράδειγμα, Τεγόπουλος - Φυτράκης και πάλι:
Αγάπη: (η) ουσ.
1. βαθιά ψυχική συμπάθεια, στοργή
2. ψυχικός δεσμός, φιλία
3. ζωηρό ενδιαφέρον, κλίση, αφοσίωση σε κάποιον ή σε κάτι
4. ο έρωτας
5. το αντικείμενο του έρωτα ή της βαθιάς συμπάθειας
Επαρκής ο ορισμός;;; Ασφαλώς όχι! Δίνει αυτό το δικαίωμα στους ΧΟ να λένε ότι "ο θεός είναι αγάπη" και τα λεξικά δεν μπορούν να το αποδώσουν επαρκώς;;; Με τίποτα!!!
Δημοσίευση σχολίου