Πολίτης, αυτός ο "εξαφανισμένος" πρωταγωνιστής

Τους τελευταίους μήνες και ιδιαίτερα μετά τις εκλογές, δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις έγκριτων δημοσιογράφων και επιστημόνων που αρθρογραφούν ή μιλούν για τις τεκτονικές πολιτικές μεταβολές της Ελληνικής Δημοκρατίας. Διαβάζουμε κείμενα για τα κόμματα, το δικομματισμό, το λαϊκισμό, τη Μεταπολίτευση, αλλά ποτέ δε διαβάσαμε ένα κείμενο για τους πολίτες. Από την πλειονότητα των άρθρων, απουσιάζει παντελώς ο Πολίτης ως κεντρικό πρόσωπο των εξελίξεων.

Πολίτης, αυτός ο άγνωστος. Πρωταγωνιστής τυπικά της δημοκρατίας, αλλά τόσο μακριά από το λόγο των βαρύγδουπων και διχαστικών αναλύσεων. Απουσιάζει τόσο ως ατομική έκφραση πολιτικής κρίσης όσο και ως συλλογική έκφραση. Παραβλέπεται ότι αυτός απαρτίζει έκφραση των ταξικών υποκειμένων μιας δομημένης κοινωνίας που ενεργεί πρωτίστως με το ατομικό του συμφέρον κοιτώντας τη συλλογική διάδραση. Αποσιωπάται ουσιαστικά ότι ο Πολίτης είναι ο ίδιος ο Άνθρωπος.

Ο Πολίτης δεν εμφανίζεται να έχει δική του βούληση, αλλά ότι ως έρμαιο ψυχαναγκαστικών διαταραχών αποφασίζει για το μέλλον των άλλων (εδώ κολλάει, από άλλο δρόμο, και η διορθωτική ψήφος του ΚΚΕ). Σύμφωνα με τις αναλύσεις αυτές, ο Πολίτης παύει να λειτουργεί ως υποκείμενο της αστικής δημοκρατίας, παύει να είναι ένα ον με αξιοπρέπεια, αλλά κάποιος που απλά αποζητά να μεταφέρει την ευθύνη των πράξεών του ως ένα νήπιο που ξέρει ότι έφταιξε. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η ερμηνεία της ψήφου οργής και διαμαρτυρίας.

Ουσιαστικά, η ερμηνεία αυτή όχι μόνο ψαλιδίζει το πολιτικό σκεπτικό από μέρους του Πολίτη, αλλά τον υποβιβάζει σε ένα εξωανθρώπινο ον που απλά θυμώνει, αγανακτεί και τιμωρεί εκδικητικά τους… σωτήρες του. Ακυρώνει ακόμα και την τυπική κυριαρχία του στο πολίτευμα.  Ματαιώνει την πολιτικοκοινωνική αλληλεπίδραση απέναντι στις πολεμικές ιαχές των απολογητών των νεοφιλελεύθερων πολιτικών, ροκανίζει κάθε έννοια συλλογικότητας.

Δεν είναι τυχαίο ότι όλοι οι αναλυτές πριονίζουν πρωτίστως αυτή τη συλλογικότητα. Κυριαρχεί στο λόγο τους μία -όχι και τόσο καινοφανής- ρητορεία κατά των συλλογικών διεκδικήσεων, εναντίον του συνδικαλισμού συλλήβδην και συνολικά κάθε πολιτικής οργανωμένης πρότασης. Τονίζεται η ατομική ιδιοτέλεια και ο κοινωνικός ανταγωνισμός, ενώ η κοινωνία εξετάζεται στο πλαίσιο όχι ταξικών συγκρούσεων, αλλά μόνο ως συγκρουσιακή οργάνωση κοινωνικών στρωμάτων.

Εχθρός της δημοκρατίας, εξάλλου, είναι η συλλογική έκφραση. Σύμμαχος του μεταμοντέρνου είναι ο ατομισμός. Κι ο Πολίτης εξετάζεται ως άτομο αποκομμένο από κάθε κοινωνική υπερατομική έκφραση, απομονωμένος από τις κοινωνικές διαδράσεις. Έτσι, μετατρέπεται σε ιδιώτη μακριά από την επίδραση των κοινωνικοπολιτικών συνθηκών που τον πλαισιώνουν.

Στόχος αυτής της -όχι και τόσο- νέας θέσης για το ρόλο του είναι να εμφανιστεί ως υπήκοος κι όχι ως εντολέας. Ο πολίτης με τη νέα προπαγάνδα, οφείλει να υπακούει στους ηγέτες, στους κυβερνώντες (αιρετούς ή διορισμένους δεν έχει σημασία) γιατί εκείνοι γνωρίζουν το καλό του. Αυτός όχι απλά δε γνωρίζει το καλό του, αλλά έχει ανάγκη τους ηγέτες για να τον καθοδηγούν και να φροντίζουν για το μέλλον του, να τον προστατεύουν, όπως ο γονέας το παιδί σε μία άκρως μακιαβελική αντίληψη.

Μάλιστα, η θέση τούτη προχωρά ακόμα περισσότερο. Αφού ο πολίτης δε γνωρίζει το καλό του, δεν ξέρει και να ψηφίζει για το καλό του, άρα πρέπει να του επιβληθεί μια κυβέρνηση που να φροντίζει για αυτόν, ακόμα κι αυτός δεν τη θέλει ή δεν την ψήφισε· κυβερνήσεις, δηλαδή, τεχνοκρατών, μη αιρετών οργάνων, σχεδόν ελέω θεού.

δημοσιεύτηκε στο tvxs