η νεοφιλελεύθερη αντιδημοκρατικότητα

γράφτηκε για το eklogika.gr

Σήμερα πια οι μεσοαστοί χάνουν και τα λίγα χαρακτηριστικά μαζί με το υλικό κεφάλαιο που τους διαχωρίζουν από άλλα λαϊκά στρώματα. Χάνουν τις ευκαιρίες μόρφωσης με πολιτικές διαχειριστικών μεταρρυθμίσεων. Άλλοτε υποχρεώνονται να εγκαταλείψουν τα όνειρα για ανώτατες σπουδές, αφού το οικογενειακό εισόδημα δεν αρκεί για σπουδές σε άλλη πόλη ή για προεξεταστική προετοιμασία. Οι ταξικοί φραγμοί στην εκπαίδευση ολοένα κι εντείνονται περιορίζοντας την ακαδημαϊκή μόρφωση σε όλο και λιγότερους.

Την ίδια στιγμή, φραγμούς προσπαθούν να ανεβάσουν όλο και περισσότερες κυβερνήσεις στην ιντερνετική πρόσβαση. Στο όνομα των πνευματικών δικαιωμάτων ή και απευθείας παρεμβάσεις για πολιτικού περιεχομένου άρθρα, δείχνουν το αντιδημοκρατικό πνεύμα της Νέας Οικονομίας και της κοινωνίας των αγορών.

Και ας μην παραβλέπουμε την ένταση της αστυνομοκρατίας. Για τη διασφάλιση της πάση θυσία πάταξης των ασχημονούντων, ο κουκουλονόμος προβλέπει ότι πρέπει να υπάρχουν ειδικής μορφής δικαστήρια που να δικάζουν τους "κουκουλοφόρους" –επιστροφή, μ’ άλλα λόγια σε μια μορφή έκτακτων στρατοδικείων. Η όλη φιλολογία περί κουκουλοφόρων στην πραγματικότητα δεν είναι τίποτα περισσότερο από μία αφαιρετική -και σε μεγάλο βαθμό αυθαίρετη- ιδεολογική κατασκευή, με την οποία διάφοροι παράγοντες της δημόσιας ζωής (ΜΜΜΕ και πολιτικοί) επιχειρούν να οικοδομήσουν την εικόνα (και να ποινικοποιήσουν τις πρακτικές) του αναδυόμενου "εσωτερικού εχθρού"^[1].

Την ίδια στιγμή, έκθεση καταδικάζει πλήρως τις αναίτιες συλλήψεις και έρευνες πολιτών στο δρόμο υπό το πρόσχημα της ασφάλειας και της αντιμετώπισης της τρομοκρατίας. «Τα στάνταρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχουν δοκιμασθεί και παραβιασθεί κατά τη διάρκεια αυτών των ακινητοποιήσεων και ερευνών πολιτών στο δρόμο».  Είναι η δεύτερη, μετά την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, αποδοκιμασία των πρακτικών δημοκρατικών κυβερνήσεων που ζηλεύουν τη δόξα των παρακρατικών μηχανισμών του αντιδημοκρατικού πολιτεύματος. «Τα κράτη διευρύνουν διαρκώς τις εξουσίες τους στη σύλληψη, ανάκριση και έρευνα των ατόμων και περιορίζουν τους ελέγχους για πρόληψη των καταχρήσεων. Εγείρονται έτσι σοβαρά ερωτήματα, κατά πόσο οι καθολικές, μαζικές συλλήψεις και έρευνες σε διακηρυγμένες ζώνες ασφάλειας, είναι απαραίτητες σε μια δημοκρατική κοινωνία»^[2].

Ήδη η Monde Diplomatique προειδοποιούσε όμως από δεκαετίας ότι οι αστυνομικές δυνάμεις των ανεπτυγμένων χωρών της Δύσης στρατιωτικοποιούνται, προκειμένου να αντιμετωπίσουν τις κοινωνικές εξεγέρσεις του μέλλοντος. Οι ελληνικές δυνάμεις καταστολής θα διαβούν το Ρουβίκωνα το 2004, όταν το ελληνικό κράτος δαπανά το μεγαλύτερο ποσό στην ιστορία των Ολυμπιακών Αγώνων για την "ασφάλεια" της διοργάνωσης^[3].

Παλαιότερα σημειώναμε ότι πρόκειται για ένα νέο μοτίβο του Δυτικού Κόσμου που ολοένα εντείνεται. Η βία του κρατικού φορέα σε πολλά κράτη μετά την 11^η Σεπτέμβρη και τα τρομοκρατικά χτυπήματα στις ΗΠΑ έχει ενισχυθεί και ουσιαστικά άρχισε να περιορίζει την ελευθερία τόσο της έκφρασης όσο και της διαμαρτυρίας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο πατριωτικός νόμος στις ΗΠΑ, ο αντιτρομοκρατικός νόμος στο Ηνωμένο Βασίλειο, αλλά και στην υπόλοιπη Ευρώπη ολοένα και πιο έντονα περιστέλλονται οι ελευθερίες των πολιτών στο όνομα της ασφάλειάς τους από ενδεχόμενα τρομοκρατικά χτυπήματα^[4].

Η ενίσχυση των δυνάμεων καταστολής αποτελεί αναγκαιότητα της δημοκρατίας. Στη φάση που ζούμε είναι υποχρεωτικό -με όρους νεοφιλελευθερισμού- να ενισχυθούν οι μονάδες διατάραξης και διάσπασης των αντιδράσεων. Όταν το κράτος πρόνοιας διαστέλλεται και οι εταιρίες -θέση- πιέζουν ολοένα και εντονότερα για «ελευθερίες ανάπτυξης», οι πολίτες -αντίθεση- αντιδρούν. Οι τελευταίοι μη έχοντας ισχυρή πολιτική υποστήριξη έρχονται σε ευθεία σύγκρουση με τις κυβερνήσεις τους. Και αυτονόητα η βία φέρνει αντι-βία. Η σχέση κράτους και πολιτών είναι καθαρά διαλεκτική και οι όποιες αντιδράσεις του πρώτου επενεργούν αντιστρόφως ανάλογα στους τελευταίους. Δεν είναι διόλου τυχαίο ότι στην παγκοσμιοποιημένη κοινωνία μας οι αριστερές δυνάμεις έχουν πια εξοβελιστεί σε μονοψήφιο εκλογικό ποσοστό^[5].

Και η νεοφιλελεύθερη αντιδημοκρατικότητα έρχεται να ισχυροποιηθεί με τα σύγχρονα παρασυντάγματα^[6]. Τα δύο μνημόνια «Οικονομικής και Χρηματοπιστωτικής Πολιτικής» και «Συνεννόησης στις Συγκεκριμένες Προϋποθέσεις Οικονομικής Πολιτικής» του ν. 3845/ 2010, όπως συνεχώς αναθεωρούνται, με την «εκτελεστική» τους μεταγενέστερη νομοθεσία, ουσιαστικά αποτελούν ένα νέο «παρασύνταγμα», γιατί η εφαρμογή τους προϋποθέτει αναγκαστικά τον παραμερισμό πολλών θεμελιωδών ρυθμίσεων του οικονομικού – και όχι μόνον – συντάγματος, ενόψει μιας νέας εκδοχής κατάστασης ανάγκης: της αποφυγής της χρεωκοπίας. Μάλιστα, η έκταση και η ένταση των επεμβάσεων που επιφέρει η βίαιη αυτή αναπροσαρμογή του ελληνικού οικονομικού συστήματος, σε συνδυασμό με την έξωθεν επιβολή της, δικαιολογεί απολύτως τον ισχυρισμό του Κουκιάδη ότι επιχειρείται να επιβληθεί «δίκαιο κατεχόμενης χώρας». Πράγματι, η ασφυκτική δέσμευση της κυβερνητικής πολιτικής από τις προβλέψεις των μνημονίων, συνιστά περιορισμό της εθνικής κυριαρχίας πολύ χειρότερο από αυτόν του διεθνούς οικονομικού ελέγχου που είχε επιβληθεί στη χώρα μετά την πτώχευση της το 1893. (Για την ακρίβεια, μάλιστα, ο τότε διεθνής οικονομικός έλεγχος δεν επιβλήθηκε το 1893, αλλά το 1897, μετά τον ατυχή ελληνοτουρκικό πόλεμο. Μόνον τότε έγινε αναγκαστικά δεκτή η επιβολή του ελέγχου, ως αναπόδραστη δηλαδή αποδοχή συντριπτικής στρατιωτικής ήττας, σε συνδυασμό με τις πολεμικές αποζημιώσεις)^[7].

Για «αντισυνταγματικές-πραξικοπηματικές» αποφάσεις έκανε λόγο ο καθηγητής Γ. Κασιμάτης, ενώ αντίστοιχα για «δίκαιο κατεχόμενης χώρας» έκανε λόγο ο Ι. Κουκιάδης, ενώ ο Κατρούγκαλος τόνιζε πως ανάλογες ρυθμίσεις θα επιβάλλονταν μόνο σε χώρα που είχε υποστεί «συντριπτική στρατιωτική ήττα». Σε ανάλογο ύφος ο Χρυσόγονος έκανε λόγο για «δημοκρατία μόνο των θεσμών», που λειτουργεί δηλαδή μόνο τυπικά μέσα σε θεσμούς κλειστούς μακριά όμως από τη λαϊκή βούληση και το συναίσθημα.

---

[1] Ιός της Κυριακής, Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, 01/03/2009.

[2] Χρήστος Ζέρβας, Εκθεση-ράπισμα στις προληπτικές συλλήψεις, Ελευθεροτυπία, 21/03/2010

[3] Κ. Κιτίδη, Α. Χατζηστεφάνου, Debtocracy, εκδ. Λιβάνη, Αθήνα 2011, σελ. 31.

[4] Δήμος Χλωπτσιούδης, η δημαγωγία της δημοκρατίας, εκδ. Συνείδηση, Θεσσαλονίκη 2009, σελ. 3.

[5] ό.π. σελ. 16.

[6] Παρασυντάγματα στην Ιστορία των Ελληνικών Συνταγμάτων ονομάζονται οι μετεμφυλιακές νομοθεσίες κα κανονιστικές διατάξεις που εκτός Συντάγματος, αλλά με ισχύ τέτοιου, επέβαλαν μέτρα κατά των ατομικών και πολιτικών δικαιωμάτων ακόμα κι αν αυτές οι διατάξεις ήταν αντίθετες προς τα ισχύοντα Συντάγματα (πχ του 1952) στο όνομα του κομμουνιστικού κινδύνου.

[7] Γιώργος Κατρούγκαλου, Το «παρασύνταγμα» του μνημονίου και ο άλλος δρόμος, Νομικό Βήμα, Φεβρουάριος 2011.