η Αλίκη στη χώρα των εξετάσεων

δημοσιεύτηκε στο schooltime.gr

Κατατέθηκε για διαβούλευση η πρόταση νόμου του αρμόδιου Υπουργείου για το Νέο Λύκειο… Ήδη η Κυβέρνηση είχε καταφέρει με πολλούς λαγούς άρθρα να προετοιμάσει την κοινή γνώμη για το τι περίπου θα περιελάμβανε το νομοσχέδιο.

Κεντρικός πόλος της νέας αντιμεταρρύθμισης είναι η επέκταση των εξετάσεων και η «πανελλαδικοποίησή» τους.  Οι εξετάσεις υπό το πρόσχημα της αντικειμενικοποίησης καθίστανται ο απόλυτος τρόπος ελέγχου των μαθητικών επιδόσεων επί της ύλης και φυσικά εισαγωγής τους στο πανεπιστήμιο. Πλην των εξετάσεων είναι χαρακτηριστικό ότι δεν προβλέπεται καμία νέα μέθοδος αξιολόγησης …

Το Λύκειο, λοιπόν, μετατρέπεται σε ένα απέραντο εξεταστικό κέντρο[1]. Ο μαθητής αντιμετωπίζεται ως ενήλικας και η εντατικοποίηση γίνεται μέσω των εξετάσεων ο βασικός άξονας του Νέου Λυκείου. Η λυκειακή σφαίρα περιστρέφεται γύρω από τον ενήλικο μαθητή, αδιαφορώντας για την ψυχολογία του. Οι αρχές της Ψυχοπαιδαγωγικής και της Διδακτικής εγκαταλείπονται προκειμένου μέσω της τάχα αντικειμενικοποίησης της εξέτασης των μαθητών να αποκλειστούν όσο γίνεται περισσότεροι. Ο μαθητής ήδη από την Α΄ Λυκείου εξετάζεται (με ό,τι αυτό σημαίνει για την ψυχική του υγεία) για ημι-πανελλαδικές εξετάσεις στο τέλος του έτους χωρίς να αποκλείεται και μία ενδιάμεση εξεταστική ημι-πανελλαδικού χαρακτήρα (βλ. παλαιότερη πρόταση Επιτροπής Εθνικού Διαλόγου υπό τον Μπαμπινιώτη που ζητούσε εξετάσεις και το Φεβρουάριο).

Θυμίζουμε όμως οι εξετάσεις έχει αποδειχθεί στατιστικά ότι δεν εξετάζουν τις ικανότητες του μαθητή, όσο κι αν φαίνεται έτσι (βλ. τα παλαιότερα άρθρα μας το πώς διαμορφώνει η κοινωνική προέλευση τις μαθητικές επιδόσεις εδώ κι εδώ). Αντίθετα, ουσιαστικά βαθμολογείται η οικογενειακή μόρφωση και η κοινωνική προέλευση του μαθητή.

Και τούτο χωρίς να λάβουμε υπόψη τα φροντιστήρια… Γιατί η κοινωνική κινητικότητα της ελληνικής κοινωνίας -στηριζόμενη στην ακαδημαϊκή μόρφωση- ουσιαστικά καθιστά την παραπαιδεία αναγκαία[2] και όπως εύκολα γίνεται αντιληπτό η επέκταση των εξετάσεων και η συνδιαμόρφωση του βαθμού απόλυσης από τη Μέση Εκπαίδευση και εισαγωγής στα ακαδημαϊκά ιδρύματα πόσο θα επιβαρύνουν τα νοικοκυριά.

Και αν το οικονομικό ζήτημα γίνεται εύκολα αντιληπτό, ας υπογραμμίσουμε πως στις παρούσες συνθήκες ουσιαστικά αποκλείεται η πλειονότητα των μαθητών από τα τμήματα υψηλής και μεσαίας ζήτησης και μάλλον οδηγούνται οι περισσότεροι υποψήφιοι εκτός πανεπιστημίου. Μάλιστα η αποσύνδεση από τα ΑΕΙ, ουσιαστικά δίνει την ψευδαίσθηση στους μαθητές ότι τουλάχιστον θα λάβουν το απολυτήριο λυκείου, ένα απολυτήριο που τελικά δε θα αντικατοπτρίζει κανένα εργασιακό προσόν.

Θα ήθελα όμως να ξανασημειώσω ότι η διαφωνία με την επέκταση των εξετάσεων είναι διπλή:

α) επιβαρύνει την ψυχολογία του μαθητή και τον αντιμετωπίζει ως εργαζόμενο ενήλικα (που όμως τούτος ο "ενήλικας" εργάζεται τις διπλές ώρες από τους εργαζόμενους[3]). Κατά βάση το Νέο Λύκειο θα προτρέπει σε μόνιμο άγχος τους μαθητές, θα επιβάλει μία μόνιμη διαδικασία αποστήθισης κι ψευτοερμηνείας. Οι παιδαγωγικοί στόχοι να αγαπήσει ο μαθητής το σχολείο και να μάθει ο μαθητής πώς να μαθαίνει καταδικάζονται από τις συνεχείς εξετάσεις, παράλληλα

β) δεν αποτελεί ένδειξη ικανότητας, αλλά αποκλειστικά επιβραβεύει την αποστήθιση και την ανώτερη κοινωνική προέλευση αντιβαίνοντας όλες τις βασικές αρχές της Παιδαγωγικής, της Παιδοψυχολογίας, της Διδακτικής και της Κοινωνιολογίας της Εκπαίδευσης και

γ) το τελικό απολυτήριο για όποιον αντέξει δεν αποτελεί παρά ένα κουρελόχαρτο χωρίς να αποδεικνύει καμία εργασιακή δυνατότητα και ουσιαστικά καθιστά τη νέα γενιά έρμαιο εμπόρων της -μεταλυκειακής ή μεταγυμνασιακής- γνώσης ή απλά φτηνό ανειδίκευτο προσωπικό.

Επιπρόσθετα, ας τονίσουμε πως μόνο η αλλαγή των κατευθύνσεων και η επιβολή εξετάσεων δεν αλλάζουν το χαρακτήρα του Λυκείου. Ο χαρακτήρας του Λυκείου, αν θέλουμε να μιλάμε για μεταρρύθμιση, αλλάζει μόνο αν αλλάξουν τα σχολικά εγχειρίδια (η πρόταση για πολλά, παράλληλα εγχειρίδια προφανώς εγκαταλείπεται ακόμα μία φορά) και αν αλλάξει το λεγόμενο αναλυτικό και μετατραπεί σε curriculum (ευέλικτο συνδιαμορφωμένο πρόγραμμα από δάσκαλο και μαθητές), κάτι που φυσικά ξεχνάμε συνεχώς μέσα στο κυνήγι της ύλης και των πολλαπλών εξετάσεων.

Μέσα λοιπόν σε αυτό το αντιπαιδαγωγικό εξεταστικό κέντρο ειδικής βαρύτητας τα όποια θετικά στοιχεία εμφανίζονται λειτουργούν ως καρότο σε έναν βασανισμένο και δεμένο με αγκάθια λαγό… Η διαθεματική εργασία (project), η κάποια αύξηση επιλεγόμενων μαθημάτων και τα μαθήματα εμβάθυνσης, η Βιολογία στην πρώτη τάξη, το μάθημα Διοίκησης του Κράτους και η μεταφορά της Οικονομίας στη δεύτερη τάξη απλά χάνονται υπό το βάρος των πανελλαδικής εμβέλειας εξετάσεων σε όλες τις τάξεις.

Πέραν τούτων πρέπει να σημειωθούν και ορισμένες επικοινωνιακές αστειότητες. Για παράδειγμα το Υπουργείο βαυκαλίζεται ότι μειώνονται τα μαθήματα στα σχολικά έτη… Στην ουσία άλλαξε τα ονόματα ορισμένων τομέων και τα μεταφράζει σε ένα μάθημα (sic): τα τρία διακριτά φιλολογικά μαθήματα υπό ένα ενιαίο τίτλο καταγράφονται ως ένα μάθημα, το ίδιο τα δύο μαθηματικά και ομοίως τα τρία διακριτά αντικείμενα των φυσικών επιστημών (sic).

Ομοίως αστεία -αν όχι αντεπιστημονική κι ενδεικτική του δεξιού ζήλου της κυβέρνησης- είναι η επιλογή να κριθούν το ίδιο σημαντικά τα Θρησκευτικά στο Λύκειο (2 ώρες) με την Ιστορία, τη Βιολογία, την Πληροφορική, τις Ξένες Γλώσσες ακόμα και τη διαθεματική εργασία κλπ…

Στα τραγελαφικά του νομοσχεδίου είναι ο τρόπος υπολογισμού του βαθμού απόλυσης και εισαγωγής, αφού απαιτούνται δεκάδες μαθηματικές πράξεις υπό προϋποθέσεις, που αμφιβάλλουμε αν θα μπορεί ένα μέσος μαθητής ή ένας γονιός να τον προσεγγίσει με ακρίβεια.

Εν κατακλείδι, το Νέο Λύκειο έρχεται όχι μόνο να εντατικοποιήσει τη μαθητική μόρφωση, αλλά σχεδιάζει από νωρίς μια πρωτόγνωρη μορφωτική κι εργασιακή γενοκτονία. Και φυσικά η κυβέρνηση θα βρει συμμάχους σε αυτή τη μεταρρύθμιση: σύμμαχοί της θα είναι όλοι εκείνοι που υπό το κανιβαλιστικό πνεύμα της επιβίωσης θα χαρούν γιατί θα υπάρχουν στο μέλλον λιγότεροι πτυχιούχοι και περισσότεροι ανειδίκευτοι… Οι γονείς όμως; Οι εκπαιδευτικοί; Οι προοδευτικοί άνθρωποι που ενδιαφέρονται για μία μορφωμένη κοινωνία, για μία Πολιτεία που επενδύει στην πραγματική μόρφωση, στο ανθρώπινο κεφάλαιο (κι όχι στις εξετάσεις, την άγνοια/αμορφωσιά και τις απολύσεις);

---

[1] Υπολογίζουμε 13 μαθήματα προς 3 εξετάσεις/διαγωνίσματα όλο το έτος κατ’ ελάχιστον (η μία ημι-πανελλαδική) στην Α΄ Λυκείου, 14 μαθήματα προς 3 εξετάσεις το έτος στη Β΄ τάξη, 10 μαθήματα προς 3 εξετάσεις και 4 μαθήματα πανελλαδικώς εξεταζομένων. Ουσιαστικά σε μία τριετία ο μαθητής καλείται να εξεταστεί περισσότερες από 100 φορές (39+42+30+4) εκ των οποίων οι 41 πανελλαδικής εμβέλειας.

[2] Και φυσικά η παραπαιδεία δεν χτυπιέται με αύξηση των εξετάσεων, αλλά με επενδύσεις στο πρόγραμμα σπουδών, την αύξηση των διαθεματικών εργασιών και με φροντιστηριακό τμήματα μέσα στο σχολείο.

[3] Θυμίζουμε ότι ένας ενήλικας εργαζόμενος εργάζεται από 8 έως 15 ώρες τη μέρα (αν είναι τυχερός κι έχεις δουλειά), ενώ ο μαθητής μόνο στο σχολείο θα εργάζεται 6-8 ώρες και περίπου άλλες τόσες στο σπίτι του, χωρίς καν το τεκμήριο της ηλικίας.