παρέλαση της κενότητας στην εκπαίδευση

γράφτηκε για το schooltime.gr και δημοσιεύτηκε στο tvxs.gr

Κάθε χρόνο στις δύο εθνικές επετείους μαθητές με γαλανόλευκες ή παραδοσιακές ενδυμασίες παρελαύνουν ανάμεσα σε εκστασιασμένους γονείς που σπεύδουν να θαυμάσουν τα παιδιά τους. Θεωρούν και οι δύο πλευρές ότι πράττουν το καθήκον τους γεμάτοι περηφάνια προς την πατρίδα τιμώντας ήρωες…

Όλοι τους όμως ξεχνούν τούτες τις δύο μέρες ότι η τιμή προς την πατρίδα δεν αποδίδεται με παρελάσεις, αλλά τα έργα. Γιατί άραγε δε ζητούν οι γονείς να γίνεται μαθητική παρέλαση τη 17^η Νοέμβρη; Δεν είναι πατριωτικού χαρακτήρα η θυσία και ο αγώνας για την ελευθερία και τη δημοκρατία;

Ας γίνουμε πιο αιρετικοί…

Αντιλαμβάνονται οι γονείς ότι η παρέλαση έρχεται σε πλήρη αντίθεση με το καμάρι προς το τέκνο τους; Η παρέλαση συμβολίζει το στρατιωτικό κομφορμιστικό πλαίσιο της εκπαίδευσης. Οι παρευρισκόμενοι οφείλουν να χειροκροτούν το στρατιωτικοποιημένο μαθητικό σύνολο, κι όχι το άτομο. Για να πάμε πιο πέρα… Θέλουμε τελικά ένα στρατοποιημένο μαθητικό σύνολο ή ένα ανθηρό μαθητικό περιβάλλον συνεργασίας και διακρίσεων;

Η παρέλαση καταργεί την ατομικότητα (όχι τον ατομισμό) και τη συνεργασία στα μέλη μιας ομάδας. Επιβάλλει το ρόλο της ομάδας και του αρχηγού-διοικητή (κάποιος εκπαιδευτικός, συνήθως γυμναστής) σε βάρος της πρωτοβουλίας και του σεβασμού της ατομικής ιδιαιτερότητας. Στον αντίποδα, όμως απολαμβάνουν τον κανιβαλιστικό ανταγωνισμό της βαθμοθηρίας και ως γονείς υπερηφανευόμαστε ή ντρεπόμαστε για τις σχολικές επιδόσεις, αλλά χαιρόμαστε με τον κομφορμισμό στο όνομα ενός πατριωτικού φαντασιακού απόδοσης τιμών προς ήρωες του παρελθόντος.

Οι μαθητικές παρελάσεις δεν είναι τίποτε περισσότερο από ένα αναχρονιστικό σύστημα επιβολής του υπάκουου μαθητικού συνόλου στις εντολές ενός εκπαιδευτικού. Είναι ένα θέαμα που φουσκώνει από υπερηφάνεια γονείς, αλλά ξεχνούν εντελώς τον κομφορμιστικό χαρακτήρα της. Ο στρατιωτικός βηματισμός όμως αρμόζει μόνο στο Στρατό κι όχι σε μαθητές. Άλλωστε, το στρατιωτικό βήμα δεν αρμόζει στο σύγχρονο χαρακτήρα του σχολείου. Οι παρελάσεις, και ιδιαίτερα με τον τρόπο με τον οποίο πραγματοποιούνται, βρίσκονται σε πλήρη αναντιστοιχία και με το αρχικό νόημα που αυτές είχαν στην εποχή του ελέγχου πολιτικών φρονημάτων, αλλά και με τη σύγχρονη πραγματικότητα και τις παιδαγωγικές αντιλήψεις που -θα έπρεπε να- κυριαρχούν.

Οι μαθητές όμως δεν είναι στρατιώτες κι ούτε θέλουμε να αισθάνονται έτσι. Θέλουμε ένα δημοκρατικό σχολείο, ένα χώρο που σέβεται τον παιδικό/εφηβικό ψυχοσυναισθηματικό κόσμο.  Τα ίδια τα παιδιά δεν εισπράττουν καν όσα θα έπρεπε να εισπράττουν. Αντίθετα, μερικές φορές γίνονται και τα ίδια μάρτυρες ρατσιστικών συμπεριφορών, όταν βλέπουν ν' αποκλείονται από αυτές συμμαθητές τους ή να υποβιβάζονται και να υποτιμώνται λόγω ύψους/βάρους/χρώματος.

Ο πατριωτισμός, αγαπητοί φίλοι, αναδεικνύεται με έργα μέσα στο σχολείο. Οι παρελάσεις εντείνουν το εθνικιστικό στοιχείο σε βάρος του εθνιστικού/πατριωτικού και καλλιεργούν στους μαθητές το αίσθημα του υπερήρωα λαού που πάντα νικά και είναι θύμα της μοναδικότητάς του. Οι γονείς αντί να διεκδικούν μία εκπαίδευση που να αναδεικνύει όλες τις δεξιότητες του παιδιού τους και να του καλλιεργεί νέες, γίνονται μέρος ενός θεάματος τριτοκοσμικού χαρακτήρα.

Η διατήρηση του αναχρονιστικού θεσμού υποδηλώνει μάλλον την έλλειψη αυτοπεποίθησης της χώρας παρά την περηφάνια της νεολαίας. Αναβιώνει τη λογική μιας υπερηφάνειας για την πατρίδα που στέκει στο θέαμα κι όχι στην ουσία, μιας αίσθησης ικανοποίησης των νεκρών μέσα από ένα σύμβολο που χρωματικά τουλάχιστον έρχεται σε αντίθεση με το κόκκινο (του αίματος) και το χακί (της στρατιωτικής στολής). Σήμερα ζητούμενο για την Ελλάδα αποτελεί σήμερα η αυτοπεποίθηση ότι μια πολιτική ενότητα ιδανικών και αξιών, και αυτό που ενώνει την πολιτική κοινότητα δεν είναι ο μιλιταρισμός της και ο στρατός της αλλά η στοχοπροσήλωση σε τούτες τις αξίες.