η λιγότερο χρεωμένη αυτοδιοίκηση και μία πρόταση διαφορετική

Γράφαμε την προηγούμενη φορά ότι το Μεσοπρόθεσμο όχι μόνο προβλέπει τη διάλυση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, αλλά επιβάλλει και Επιτρόπους πάνω από τους ΟΤΑ ώστε να “ελέγχονται καλύτερα”. Δηλαδή εκτός από την Αρχή Νομιμότητας (που ελέγχει τις αποφάσεις των δήμων), εκτός από την Περιφέρεια (που ελέγχει τις αποφάσεις κλπ) εμφανίζεται και ένας διορισμένος ακόμα Επίτροπος.

Βέβαια, κανένας λόγος για να ελέγχουν οι πολίτες τους αιρετούς. Κρίνεται ριζοσπαστική η φιλελεύθερη (διόλου αριστερή) λογική ότι οι εκλεγμένοι δεν πρέπει να ελέγχονται πολιτικά από κανέναν -πλην του λαού, ειδικά σε τοπικό επίπεδο-, αλλά μόνο νομικά. Εξάλλου, η δημοκρατία τούτες τις μέρες βρίσκεται σε πολεμική σύγκρουση με τη λιτότητα. Και οι τοπικές κοινωνίες είναι οι πρώτες που πληρώνουν αυτό το τίμημα. Και δυστυχώς κάποιοι συμφωνούν -ακούσια συνήθως- στον περιορισμό της δημοκρατίας και τον έλεγχο των τοπικών κοινωνιών από τους πολίτες (όπως τούτο εκφράζεται με εκλογές και με Δημοτικά Συμβούλια) με την τοποθέτηση κομισάριων στο Υπουργείο Εσωτερικών για να παρακολουθούν τους δήμους.

Rob Gonsalves

Όταν έγραφα για επίθεση της Κεντρικής Εξουσίας προς την αυτοδιοίκηση, για φόβο βουλευτών προς τους τοπικούς άρχοντες, για κατάργηση των λιγοστών άμεσων δημοκρατικών θεσμών ορισμένοι διαφώνησαν και ήθελαν να χρεώσουν στους δήμους όλα τα στραβά της χώρας.Κι όμως οι ελληνικοί ΟΤΑ, σύμφωνα με επίσημη ενημέρωση του Επιτρόπου Όλι Ρεν, είναι οι λιγότερο χρεωμένοι στην Ευρωπαϊκή Ένωση (2η θέση). Μετά από αυτό γεννάται ακόμη μία φορά το ερώτημα πώς θα λειτουργήσουν οι φορείς της αυτοδιοίκησης με τόσο μειωμένους και μάλιστα σε μια τέτοια κρίση που οι δημότες έχουν όλο και περισσότερες ανάγκες για εκπόνηση αποτελεσματικών δράσεων κοινωνικής πολιτικής.
Δεν αναιρώ τα προβλήματα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης ούτε τις περιπτώσεις διαφθοράς ή κατασπατάλησης του δημόσιου χρήματος. Αντιτείνω όμως ότι η λύση για τα προβλήματα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, δεν είναι ο ασφυκτικός έλεγχος από την Κεντρική Διοίκηση και ο γραφειοκρατικός-αντιδημοκρατικός υπερφαλλαγισμός της, αλλά ο έλεγχος από τους πολίτες και η ουσιαστική λειτουργία των Δημοτικών Συμβουλίων.

Η πρόταση που θα μπορούσε να θέσει σε άλλη βάση το διάλογο είναι ο διαχωρισμός της κανονιστικής και την εκτελεστικής λειτουργίας των Δημοτικών Συμβουλίων. Αν πάψουν οι Δημοτικοί Σύμβουλοι να γίνονται αντιδήμαρχοι (όπως υποχρεωτικά γίνεται σήμερα και μόνο από την πλειοψηφούσα παράταξη) και οι τελευταίοι διορίζονται εκτός ΔΣ από το Δήμαρχο, τότε ο Δήμαρχος πραγματικά ελέγχεται για το έργο του εντεταλμένων του κι όχι για τις ισορροπίες που κρατά με τη δημοτική του ομάδα.

Οι Δημοτικοί Σύμβουλοι μπορούν να γίνονται αντιδήμαρχοι, Πρόεδροι κλπ μόνο εφόσον αποποιηθούν -έστω και για ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα την αιρετή τους θέση (υπάρχουν κι επιλαχόντες Σύμβουλοι).

Με ένα τέτοιο σκεπτικό ο Δήμαρχος γίνεται ένα πραγματικά εκτελεστικό όργανο που θα ενεργεί στο όνομα του Δημοτικού Συμβουλίου, ενώ οι αντιδήμαρχοι θα εκτίθενται συνεχώς στο ΔΣ και θα ελέγχονται άμεσα από αυτό χωρίς τη δική τους ψήφο, χωρίς να υπερψηφίζουν τον εαυτό τους.

Το προτεινόμενο μοντέλο θα παραμείνει δημαρχοκεντρικό, αλλά ο Δήμαρχος δε θα είναι άρχων, αλλά εκτελεστικό όργανο αποσπασμένο από το Δημοτικό Συμβούλιο που αποφασίζει βάσει εισηγήσεων του Δημάρχου και των εντεταλμένων Αντιδημάρχων.

Και μάλιστα ένα τέτοιο μέτρο θα μπορούσε να συνδυαστεί άμεσα με την εφαρμογή της απλής αναλογικής για τους Δημοτικούς Συμβούλους και ενισχυμένης για το Δήμαρχο (προεδρικό εκλογικό μοντέλο).