το δημόσιο: ένας δαίμονας πάνω από την ιδιωτικότητα

γράφτηκε για το tvxs.gr

Πριν ακόμα από την επίσημη έναρξη της κρίσης, “ειδικοί” και φιλελεύθεροι δαιμονοποιούσαν και κατήγγειλαν κάθε τι δημόσιο και κοινό, προπαγανδίζοντας υπέρ της ιδιωτικής πρωτοβουλίας και του ιδιωτικού τομέα και του επιχειρείν. Η ανωτερότητα της ιδιωτικότητας παρουσιάζεται -διά των προβληματικών πολιτικών αποφάσεων και της κακής διαχείρισης του κράτους από το δικομματικό σύμπλεγμα που σήμερα κυβερνά ακόμα- με λογική αξιώματος, διανθισμένη από χοντροκοπιές, παραλογισμούς και κοινοτοπίες που ταυτίζονταν ή επιβάλλονταν ως κοινή λογική.

Η αγαπημένη αφήγηση των φιλελεύθερων και των νεοδεξιών για τα αίτια της κρίσης είναι ο τρόπος λειτουργίας του σπάταλου κράτους. Διαδίδουν -και με επιλεκτική χρήση αριθμών αποδεικνύουν- ότι για όλα φταίει το κράτος, το κακό και σπάταλο δημόσιο (βλ. γελοιότητες περί κορπορατισμού, σοβιετίας της Ελλάδας κλπ)... Χωρίς να απορρίπτουμε τις πολιτικές ευθύνες για τη διανομή του χρήματος και τις υπερκοστολογήσεις των δημοσίων έργων, πρέπει να έχουμε κατά νου ότι ουσιαστικά τοξικός είναι ο ιδιωτικός τομέας.

Η εθνική ελίτ στηρίζεται σχεδόν αποκλειστικά στην προστασία του κράτους -κι όχι στο μεταξύ τους ανταγωνισμό- και το μοίρασμα του δημόσιου πλούτου με τη μορφή εργολαβιών ή αναθέσεων. Άλλωστε, το κράτος πάντα αποτελούσε στηλοβάτη της οικονομίας, χαρίζοντας ή νοικιάζοντας εργασίες σε ιδιώτες που εκτελούσαν για εκείνο (κατασκευές, υπηρεσίες κλπ). Ιδιωτικός τομέας χωρίς κρατικό χρήμα δεν υπάρχει. Και είναι λογικό.

Ο κατασκευαστικός κλάδος εξ ολοκλήρου στηρίχτηκε σε δημόσιο χρήμα. Οι τράπεζες χρεοκόπησαν και μόνο χάρη στην παρέμβαση του κράτους σώθηκαν. Βέβαια το ίδιο έγινε και στις τοξικές τράπεζες των ΗΠΑ και της ΕΕ. Δεν είμαστε πρωτοπόροι. Όλος ο ιδιωτικός τραπεζικός τομέας διασώθηκε -για να παρουσιάζει σήμερα κέρδη δισεκατομμυρίων- από δικές του μαύρες τρύπες χάρη στην ανακεφαλαιοποίηση και την αύξηση του δημόσιου χρέους προς όφελός του. Ομοίως και το εφολιστικό κεφάλαιο, παρά το αφορολόγητο που απολαμβάνουν από την εποχή της χούντας, επιδοτείται προκειμένου να διατηρεί όλες τις γραμμές σε μια νησιωτική χώρα ζωντανές. Αναλόγως και δεκάδες μεγάλες -και μεσαίες- επιχειρήσεις και βιομηχανίες στηρίζονται πρωτίστως στις δημόσιες επενδύσεις ή αγορές και δευτερευόντως στην κατανάλωση ή τις ιδιωτικές επενδύσεις.

Μάλιστα σε τέτοια αντίθεση, ώστε η μικρομεσαία επιχειρηματικότητα να είναι εκείνη η οποία στηρίζεται εξολοκλήρου στην ιδιωτική αγορά και κατανάλωση (αφού δεν έχει πρόσβαση στα κέντρα λήψης αποφάσεων και αδυναμία συμμετοχής σε διαγωνισμούς του δημοσίου, αναγκαστικά περιμένει μόνο από τους πολίτες).

Ωστόσο, αξίζει να σημειωθεί, ότι η κρατούσα ερμηνεία της ελληνικής κρίσης, παρ' όλο που αμέσως μεταφέρθηκε στην υπόλοιπη Ευρώπη, ακόμη και στον αγγλοσαξονικό κόσμο, δεν τεκμηριώθηκε πουθενά, ούτε καν στη χώρα μας. Παραμένει προϊόν ιδεολογικής ατζέντας του ευρωπαϊκού νεοφιλελευθερισμού για την αποδόμηση των κρατικών και κοινωνικών δαπανών με πρόσχημα την υποθετική βελτίωση ανταγωνιστικότητος. Αποκρύπτουν όχι μόνο την ιδιωτική τοξικότητα και ότι χωρίς κρατικό χρήμα δεν υπάρχει ισχυρός ιδιωτικός τομέας, αλλά και ότι ο δημόσιος τομέας είναι πιο ανοιχτός σε έλεγχο και πιο διαφανής από τον ιδιωτικό και σαφώς λιγότερο εγκληματικός. Μάλιστα η τοξικότητα του ιδιωτικού τομέα διακρίνεται ακόμα πιο μελανά από την αδιαφανή δράση των αγορών (χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο).

Την ίδια ακριβώς επίθεση δέχεται το δημόσιο σε όλη την ΕΕ. Σε κάθε χώρα ενορχηστρώνεται η συκοφαντία κατά του κράτους βάσει των ιδιαίτερων συνθηκών που επικρατούν. Αποκρύπτεται συστηματικά η ευθύνη του ακραία εκμεταλλευτικού χαρακτήρα των εθνικών ελίτ στη ρίζα του προβλήματος του δημόσιου χρέους. Και σήμερα εκμεταλλεύονται το πρόβλημα που δημιούργησαν προκειμένου να ενισχύσουν την κερδοφορία τους.

Η πολιτική της ελεύθερης αγοράς και η ιδεολογία της καθιστούν δαιμονικό -με θρησκευτική διάσταση και λογική αυθεντίας- κάθε τι δημόσιο και μαζί με αυτό και κάθε έννοια κοινωνικής σταθερότητας και απλώματος των δημοκρατικών δικαιωμάτων σε περισσότερους πολίτες. Θεοποιώντας την ιδιωτική πρωτοβουλία -πολιτικοί και φιλελεύθεροι διανοούμενοι και δημοσιογράφοι, προκρίνουν ένα αυτιστικό πολιτικό τοπίο υπάκουων υπηκόων, ώστε ελεύθερο το κράτος να μοιράζει απλόχερα και χωρίς αντιδράσεις δημόσιο χρήμα σε μεγάλες ιδιωτικές επιχειρήσεις.

Ο απώτερος στόχος είναι το κράτος να μη δαπανά για προνοιακές δομές και δημόσιες κοινωνικές επενδύσεις (σπατάλες/δαπάνες), αλλά εκείνα τα χρήματα και οι υπηρεσίες να μεταφερθούν στην τοξική και διεφθαρμένη μεγαλοαστική επιχειρηματικότητα. Βέβαια, έτσι επιβεβαιώνεται ακόμα μία φορά ότι ο μεγάλος ιδιωτικός τομέας μπορεί μόνο να στηρίζεται σε χρήμα των φορολογουμένων, κρατικές παραγγελίες, δημόσιες επενδύσεις. Το σημερινό νεοφιλελεύθερο σύμπλεγμα από διαπλεκόμενους δημοσιογράφους και πολιτικούς μέχρι ιδεολόγους της ελεύθερης αγοράς θέλει -χωρίς κανένα προηγούμενο παράδειγμα- να μετατραπεί το κράτος σε απλό μεσάζοντα για τα επιχειρηματικά κέρδη και ελεγκτή του ανταγωνισμού των ελίτ. Θέλουν το δημόσιο απλά να αναλαμβάνει τη θεσμική κατοχύρωση των κερδών τους -σε βάρος βεβαίως της κοινωνίας- και τον έλεγχο των μαζών (διά της βασικής εκπαίδευσης, της αστυνομίας και του στρατού).

Περιθωριοποιούν τον πολίτη που τυπικά τον αποκαλούν πρωταγωνιστή των αποφάσεων, στιγματίζουν όποιον συμμετέχει και κρίνει τον αδιαφανή ιδιωτικό τομέα. Ο πολίτης γίνεται ιδιώτης, ένα οικονομικό ον χωρίς πολιτικό ρόλο, διδάσκεται να απέχει από την παρακολούθηση της διαπλοκής και της αδιαφάνειας που ορίζουν το δημόσιο και το κρατικό και εγκλωβίζεται μόνο στα δικά του βάσανα. Άλλωστε, οι πεινασμένοι και οι αγωνιούντες για την επόμενη μέρα, ποτέ δεν επαναστάτησαν. Και η μεσαία τάξη είχε αρχίσει και να αποκτά πλούτο και να πιέζει για μεγαλύτερη συμμετοχή της στα κέντρα λήψης των αποφάσεων και στον έλεγχο της πολιτικής σκηνής.