Με αφορμή άρθρο του Σκεπτικιστή και εκεί σχόλιό μου εκτιμώ ότι το πρόβλημα με το βιβλίο της Ιστορίας της ΣΤ΄ δημοτικού που ανέκυψε, έγκειται στο πώς βλέπουμε την Ιστορία σαν μέσο διδασκαλίας. Εκτός από τις μεθοδολογικές προσεγγίσεις για τον τρόπο που γράφεται μία ιστορική μελέτη μπαίνουν πια και παιδαγωγικά ζητήματα. Σε μία εποχή που η Ελλάδα στόχευε -όπως και όλη η Ευρώπη- στην ανάπτυξη εθνική συνείδησης των πολιτών, επένδυσε στην εθνική ιστορία όπου όμως πολύ συχνά έκανε φανατικές αναφορές σε αντίπαλα κράτη. Ωστόσο, κανείς παιδαγωγικά δεν μπορούσε να υπολογίσει ότι οι συνθήκες αλλάζουν και πώς αντίπαλα κράτη μπορούν να γίνουν φίλοι ή γενικά ότι όλος ο κόσμος μπορεί να μετατραπεί σε ένα χωριό.
Το όλο ζήτημα βέβαια αναδεικνύει και την ανικανότητα των επιστημόνων και ιδιαίτερα των θεωρητικών παιδαγωγών ότι τίποτα δεν είναι στάσιμο. Το μεθοδολογικό αυτό πρόβλημα καταντά ιδεολογικό αν σκεφτούμε ότι αυτό το υπερασπίζονται αστοί επιστήμονες και πολιτικοί ορώντες γραμμικά την κοινωνική και την ιστορική εξέλιξη.
Ωστόσο, η ιστορία δεν μπορεί πια να μένει προσκολλημένη στην εθνικιστική λογική που τη διακατείχε παλαιότερα. Σήμερα πολιτικά προέχει η καλλιέργεια ευρωπαϊκής συνείδησης και όχι εθνικής. Από την άλλη γνωρίζουμε πολύ καλά την εθνικιστική και αντιπατριωτική στάση των εκκλησιαστικών παραγόντων και όλων των ελληναράδων. Αντιπατριωτική την κρίνω επειδή ακριβώς όχι μόνο είναι κατά της πατρίδας με την έννοια των περιουσιών και των ανθρώπων της, αλλά και κατά των ίδιων των πολιτών καθώς τους κλείνει στις παρωπίδες του φανατισμού και της αδυναμίας ορθής κρίσης των πολιτικών και κοινωνικών πραγμάτων.
Η ιστορία είχε μετατραπεί σε αντικείμενο προπαγάνδας, χειρότερης ίσως από εκείνης του μαθήματος των θρησκευτικών. Η όλη πολιτική προπαγάνδα -συχνά αντικομουνιστική και πάντα αντιτουρκική- οδήγησε στη σχεδιαζόμενη εθνικιστική συνείδηση αυτών που σήμερα αντιδρούν στο εν λόγω βιβλίο και σε όλα τα σχέδια ιστορικών κειμένων που προωθούν μία συλλογική συνείδηση. Κανείς δε σκέφτηκε ποτέ ότι ίσως να υπήρχαν ανακρίβειες και λάθη στα όσα εκείνοι διδάχθηκαν. Εξάλλου, μεθοδολογικά ξέρουμε ότι είναι πολύ εύκολο να αλλάξουμε την ιστορία (ο Ζοζέ Σαραμάγκου -ο μεγάλος Νομπελίστας Πορτογάλος- το έθεσε το ζήτημα στο έργο του η πολιορκία της Λισσαβόνας) βλέποντας απσπασματικά τμήματά της και επιλέγοντας όποια αρχειακά και βιβλιογραφικά κείμενα θέλουμε. Το πρόβλημα είναι πως όλοι οι άσχετοι νομίζουν ότι μπορούν να έχουν ιστορική κρίση και να σχολιάσουν την ιστορία παραβλέποντας μέσα στην εθνικιστική τους ασυναρτησία τις σύγχρονες επιστημονικές και παιδαγωγικές αρχές. Το αστείο της υπόθεσης είναι ότι στις λαϊκές τάξεις η ιστορική συνείδηση διαμορφώθηκε από την κινηματογραφική προπαγάνδα της χούντας με ταινίες για την Επανάσταση ή την Κατοχή (όπου και πάλι βέβαια οι αριστεροί καλλιτέχνες έβαζαν τα δικά τους ιδεολογικά στοιχεία).
Τα ιστορικά σχολικά εγχειρίδια δεν μπορούν να μένουν όμως μόνο σε απλή παράθεση γεγονότων -μία τάση που κυριαρχούσε προ δεκαετιών- ούτε επιτρέπεται να αναφέρονται μόνο σε πολεμικά γεγονότα -όπως κατά κύριο λόγο διδάσκουμε σήμερα. Βασικότερα σημεία διδασκαλίας πρέπει να είναι εκείνα που καταδεικνύουν την εξέλιξη της κοινωνίας μας και υπογραμμίζουν το πού στηρίζεται ο σημερινός ανθρώπινος πολιτισμός. Έτσι, κρίνουμε σκόπιμο να διδάσκονται λαογραφικά στοιχεία των διαφόρων πολιτισμών (αρχαίος και μεσαιωνικός ελληνικός ή ευρωπαϊκός) και για τα έθιμα (π.χ. καρναβάλια, Τσικνοπέμπτη, Χριστούγεννα κλπ). Βέβαια καθώς αυτά άπτονται θρησκευτικών ζητημάτων και ανάπτυξης θρησκευτικής συνείδησης του μαθητή αναγκαία κρίνουμε και τη θρησκειολογική (κοινωνικής και ιστορικής) καλλιέργειά τους και φυσικά όχι από θεολόγους ή τουλάχιστον όχι από τη Χριστιανική σκοπιά και κριτική. Και ακόμη: ποιος ο λόγος σε μία παγκοσμιοποιημένη κοινωνία να διδάσκουμε μόνο τον ελληνικό πολιτισμό, παραβλέποντας άλλους αρχαιότερους και ίσως -ως σχήμα λόγου- ανώτερους (δε δέχομαι με κανένα τρόπο ανωτερότητα πολιτισμών ή γλωσσών); Ο λόγος γίνεται για τους άλλους μεσογειακούς πολιτισμούς (αιγυπτιακό, βαβυλωνιακό, ασσυριακό, περσικό, τουρκικό), ακόμα κι αν υπήρχαν σχέσεις εχθρικές με τους Έλληνες. Επιπλέον, δε μαθαίνουμε τίποτε για ιστορία των αρχαϊκών πολιτισμών του Νέου Κόσμου ή τους ιθαγενείς της Αυστραλίας και τους αφρικανικούς πολιτισμούς. Στόχος, λοιπόν, έπρεπε να είναι η διδασκαλία της ιστορίας των κοινωνιών.
Το μάθημα οφείλει να αποβλέπει όχι στη στείρα εκμάθηση γεγονότων, αλλά είναι αναγκαίο να στοχεύει στην ανάπτυξη της κριτικής ικανότητας των μαθητών. Είναι ίσως το σημαντικότερο μάθημα που μπορεί να οδηγήσει σε μία κοινωνία κριτικά σκεπτόμενων ανθρώπων (μαζί βέβαια και με άλλα αντικείμενα -εξάλλου τα αντικείμενα πρέπει να είναι και διαθεματικά και να μην ωρώνται αποσπασματικά, αλλά σε συνδυασμό και με τα άλλα μαθήματα). Σαφώς και τα βιβλία αυτά θα περιλαμβάνουν κριτική ανάλυση, αλλά βασικά θα ωθούν τους μαθητές να μελετούν και να κρίνουν οι ίδιοι. Έτσι, φτάνουμε και στο ζήτημα της διδασκαλίας.
Ένα ζήτημα που βλέπω ως σημαντικότερο είναι ο τρόπος που διδάσκεται το μάθημα της Ιστορίας. Όλοι μας έχουμε πολύ και πολλές άσχημες εμπειρίες και σχέσεις μίσους με τη σχολική ιστορία. Το αίτιο κατά κύριο λόγο και είναι η παπαγαλία στην οποία μας οδηγούσαν άσχετοι με το αντικείμενο καθηγητές -συνήθως συνάδελφοί μου φιλόλογοι- που γνώριζαν μόνο αυτή την παιδαγωγική -ή καλύτερα αντιπαιδαγωγική και αντιεπιστημονική μέθοδο. Σήμερα πια θεωρείται απαράδεκτο να απαιτείται παπαγαλία για το μάθημα της ιστορίας και σε αυτό -θεωρητικά τουλάχιστον- βοηθούν και τα νέα συγγράμματα που έχουν αφήσει εκτός κειμένου όλες τις άχρηστες λεπτομέρειες Επιπρόσθετα, με το σύγχρονο εκδημοκρατισμό της κοινωνίας και των επιστημών άρχισαν να ακούγονται απόψεις που παλαιότερα απαγορεύονταν και δεν εισακούονταν με τίποτα. Εξάλλου, έχουν αρχίσει πια να σβήνουν και οι αναμνήσεις περί πατρίδας, οικογένειας και θρησκείας, που είναι παλαιότερες της χούντας και με τις οποίες ανδρώθηκαν ιδεολογικά τόσοι Έλληνες.
Η Ιστορία είναι ένα μάθημα ευχάριστο και θεωρείται πλέον μία κοινωνική επιστήμη. Στην εκπαιδευτική πράξη θα έπρεπε να στηρίζεται στο διάλογο του εκπαιδευτικού με τους μαθητές του προκειμένου να μαθαίνουν μέσα από τη συζήτηση και όχι με το διάβασμα. Επιπλέον, η Ιστορία μετατρέπεται σε ανώφελο μάθημα όταν δεν καλλιεργεί την κριτική ικανότητα των μαθητών και δεν τους προετοιμάζει με κριτικό πνεύμα και μόρφωση τέτοια που να μπορεί να τους ωφελήσει στις μελλοντικές κοινωνικές τους δράσεις, όταν σημειωτέον η κοινωνική δομή αλλάζει συνέχεια.
Έτσι, είναι αναγκαίο να διδάσκεται μέσα από τις πηγές και τα αποσπάσματα -που θα έπρεπε να είναι περισσότερα- τα οποία παρατίθεται στο σχολικό εγχειρίδιο. Ακόμα και τα ίδια τα διαγωνίσματα οφείλουν να στηρίζονται στην κριτική σκέψη των μαθητών και να βαθμολογούν την ανάλυση με ερωτήσεις επί των πηγών. Συμπληρωματικά αξίζει να πούμε ότι ιδιαίτερης αξίας είναι οι περίπατοι σε αρχαιολογικές τοποθεσίες -και όχι τόσο οι εκδρομές- με τη συνοδεία εξειδικευμένων ιστορικών που θα εισάγονται ή θα καταλήγουν στη συγγραφή ιστορικών πονημάτων από ομάδες μαθητών ή ατομικής μορφής. Εξάλλου, οι εργασίες ιστορίας με τη συμβουλή εύκολης βιβλιογραφίας βοηθούν όχι μόνο στην κριτική σκέψη του μαθητή, αλλά και στη βελτίωση της παραγωγής γραπτού λόγου με άμεσες συνέπειες στη βαθμολογία της έκθεσης και των άλλων φιλολογικών μαθημάτων.
66 έκριναν :
Πάρα πολύ καλό.
Η "έτοιμη τροφή", που καταντάει προπαγάνδα είτε σοφτ, είτε χάρντκορ,είναι το ίδιον του εκπαιδευτικού μας συστήματος ειδικά στην σπουδή του πολιτισμού.
Τι νόημα έχει στην 6η δημοτικού να ασχοληθούν με το θέμα της μικρασιατικής καταστροφής. Αργότερα βάζοντας π.χ. στο λύκειο τουρκικές, ελληνικές και άλλες πηγές θα άφηναν την διαδικασία της σχολικής ομάδας να το αγγίξει.
Το θέμα της μικρασιατικής καταστροφής είναι σταθμός για πολλά πράγματα από την διαμόρφωση των αξόνων της εθνικής εξωτερικής μας πολιτικής μέχρι την σύμπηξη της σύγχρονης ιδεολογίας, είναι πολύ αστείο να το αφήνουν σε τσιτάτα και από εδώ και από κει.
Κοίτα υπάρχουν πολλές αιτίες για αυτό το θέμα. Μία άποψη είναι η κυκλική διδασκαλία όπου ανά 3 χρόνια διδάσκονται την ίδια περίοδο απλά αναλυτικότερα. Αλλιώς κινδυνεύουν να μη γνωρίζουν τίποτε μέχρι την πρώτη τους επαφή, ενώ η γύρω κοινωνία θα σχολιάζει αυτό το ζήτημα.
Για εμένα δυστυχώς ιστορία δεν μαθαίνει κανείς στο σχολείο. όχι τουλάχιστον αν δεν υπάρχει δάσκαλος που να αναγνωρίζει τη σημασία αυτού που διδάσκει.
Γιατί η ιστορία είναι το θεμέλιο πάνω στο οποίο χτίζουμε το οικοδόμημα που θέλουμε να λέγεται κοινωνία και στο οποίο ζούμε.
Επείδή λοιπόν αυτοί οι δάσκαλοι σπανίζουν ,ιστορία μαθαίνει κανείς μόνο εάν αποφασίσει πραγματικά να την ψάξει, μόνο αν ενδιαφερθεί ο ίδιος πραγματικά.
Η ταπεινή άποψη του πνεύματος.
Την καλησπέρα μου.
Κι όμως έχεις απόλυτο δίκιο.
Πρωτα μαθαινεις τον εαυτο σου,μετα μαθαινεις τους αλλους.Αν δεν ξερεις τον εαυτο σου δεν μπορεις να μαθεις για τους αλλους.Αναγνωριζοντας το ενα αναγνωριζεις το αλλο.Σε επομενο σταδιο βλεποντας τους αλλους μαθαινεις και για τον εαυτο σου.Αμα μαθεις στα παιδια να σεβονται τους αλλους πριν μαθουν να σεβονται τον εαυτο τους-πραγμα που κανουν πολλοι γονεις εγκληματικα-φτιαχνεις προσωπικοτητες υποδουλες και φοβικες.Οταν κανεις ιστορια ακολουθεις τους ιδιους κανονες,που ακολουθει και η ζωη.Αλλιως,ή κανεις προπαγανδα ή κανεις ξενοδουλη πολιτικη.Επειδη η ιστορια χτιζει πολιτικες συνειδησεις.Και,παντως δεν παιζεις με την ιστορια.Την οποια μαθαινεις μετα τα 20,ετσι κι αλλιως.Απο τις βιβλιοθηκες και την κριτικη σκεψη.Να εισαι καλα.
Με βρίσκεις σύμφωνη σε όσα προτείνεις και μάλιστα δεν είναι και τόσο δύσκολο να εφαρμοστούν στην τάξη.
Η αλλαγή των βιβλιών είναι άλλο θέμα βέβαια. Δύσκολο να πετύχεις την αντικειμενικότητα σε οποιοδήποτε θέμα, πάντα κρίνεις ανάλογα με την κοινωνία στην οποία ζεις, γιατί είσαι κομμάτι της, μπορείς άραγε να ξεφύγεις απ' αυτό;
Δηλαδή, καιρέ, να μη διδάσκουμε ιστορία στα παιδιά ή να διδάσκουμε μόνο εθνική ιστορία;
Εξαιρετικό κείμενο για ένα πολύ ταλαιπωρημένο θέμα.
Δυστυχώς το κάθε σχολείο κάθε χώρας με την ιστορία κάνει πολιτική και περνά μέσα από αυτή την κυριαρχούσα ιδεολογία.
Όσο αυξάνει το επίπεδο επιμόρφωσης του λαού τόσο και η ιστορία θα αποκτά την όσο το δυνατόν αντικειμενικότερη θεώρηση της χωρίς ποτέ να πάψει να διαθέτει τον υποκειμενισμό του κάθε συγγραφέα η αυτού που την διδάσκει.
Ακόμα και εκτός σχολείου ο καθένας μας διαμορφώνει μια άποψη για την ιστορία που λίγο πολύ εξαρτάται από τις επιλογές των πηγών που έχει κάνει που και αυτές συνήθως βασίζονται στην κοινωνικοοικονομική θεώρηση που έχει για την ζωή.
Η διδασκαλία μιας καθαρής version της παραχαραγμένης εθνικής ιστορίας ενός λαού, δημιουργεί μια φανατική εθνική συνείδηση και αυτό είναι κάτι που ανέκαθεν ήταν επιθυμητό στους λαούς (ακόμα και στις Η.Π.Α.), γιατί εξασφάλιζε την επιθετικότητα των οπλιτών την ώρα της μάχης.
Επίσης είχε ως αποτέλεσμα μια μειοψηφία σταδιακά να αρνιόταν εξ ολοκλήρου αυτό που λέμε εθνική ιστορία και να καίει σημαίες ή να δίνει συνεντεύξεις σε προπαγανδιστικά έντυπα της άλλης πλευράς.
Η αλήθεια όμως βρίσκεται κάπου στη λογική του κειμένου σου. Βρήκα πολλά χρήσιμα στοιχεία.
Ο στόχοι κυρίως είναι το πόσο ανοιχτόμυαλο πρέπει να είναι το παιδί ανάλογα με την ηλικία του και να μπορούσαμε αυτό να το περάσουμε σε όλα τα παιδιά ανεξαιρέτως.
Πολύ καλό κείμενο... ειδικά το :
"Ωστόσο, η ιστορία δεν μπορεί πια να μένει προσκολλημένη στην εθνικιστική λογική που τη διακατείχε παλαιότερα. Σήμερα πολιτικά προέχει η καλλιέργεια ευρωπαϊκής συνείδησης και όχι εθνικής. Από την άλλη γνωρίζουμε πολύ καλά την εθνικιστική και αντιπατριωτική στάση των εκκλησιαστικών παραγόντων και όλων των ελληναράδων. Αντιπατριωτική την κρίνω επειδή ακριβώς όχι μόνο είναι κατά της πατρίδας με την έννοια των περιουσιών και των ανθρώπων της, αλλά και κατά των ίδιων των πολιτών καθώς τους κλείνει στις παρωπίδες του φανατισμού και της αδυναμίας ορθής κρίσης των πολιτικών και κοινωνικών πραγμάτων."
αποτελεί ύλη για πολύ ανάλυση...
@καιρός: Αν φτάσει κάποιος στα 20 η όποια ιδεολογία έχει διαμορφωθεί. Αν το παιδί γίνει ξενόφοβος τουρκοφάγος ελληναράς-παπαδοπαίδι κτλ, έτσι θα μείνει δεν πα να διαβάσει και 843 βιβλία διότι η κριτική σκέψη που αναφέρεις θα απουσιάζει..
Καλό θα ήταν σε μικρές τάξεις να παρουσιάζονται ξερά γεγονότα, αποφορτισμένα, και σε μεγαλύτερες να εμφανίζονται οι όποιες αποχρώσεις.... κατά τα άλλα με κάλυψε ο Δείμος
Κι ένας λίγο διαφορετικός τρόπος...
Στο σχολείο του γιού μου πως μαθαίνουν ιστορία;
Έχουν μακριές λουρίδες τυλιγμένες που τις απλώνεις και πάνω έχουν τις χρονολογίες με τα βασικά γεγονότα. Έχουν και καρτέλες που περιέχουν για κάθε γεγονός συνοδευτικές πληροφορίες, αποσπάσματα, αποκόμματα, κτλ. Τα παιδιά αναζητούν τις καρτέλες που τους ενδιαφέρουν και τις τοποθετούν γύρω γύρω από τη μακριά λουρίδα και χτίζουν (το κάθε παιδί αν μόνο του μελετάει ιστορία εκείνη τη στιγμή, ή η ομάδα παιδιών που μαζί μελετάνε) μια εικόνα της ιστορίας. Μια άλλη μέρα θα επιλέξουν άλλες καρτέλες (ίσως και τις ίδιες) να φτιάξουν μια άλλη εικόνα.
Δε ξέρω αν αναπτύσει τη κριτική ικανότητα, θέλω να πιστεύω πως ναι. Όσο καλό κι αν είναι ένα βιβλίο, λίγα παιδιά θα διαβάσουν με κέφι, για το συγκεκριμένο ιστορικό γεγονός, τη συγκεκριμένη μέρα που θα τους πει ο δάσκαλος.
Συμφωνώ με zaphod.
Πάρα πολύ ενδιαφέρον αυτό που γράφει η Αλκιμήδη.
Τα βιβλία ιστορίας σχετίζονται με πολύ περισσότερα και σημαντικότερα πράγματα από την ίδια την ιστορία. Σχετίζονται με τη διαμόρφωση της συνείδησης των ανθρώπων και με το σχεδιασμό του μέλλοντος που θέλουμε. Θέλουμε ένα μέλλον όπου θα μισούμε και θα φοβόμαστε; Ή ένα μέλλον όπου θα προσπαθούμε να συνεργαζόμαστε με αυτοπεποίθεση; Το βιβλίο είναι προς τη σωστή κατεύθυνση, και αν τελικά αλλαχτεί θα είναι μεγάλη ήττα για όσους ονειρεύονται μια Ελλάδα ευρωπαϊκή, έξω απ' τη βαλκανική μιζέρια.
Να διδασκουμε τι μας διδασκουν τα γεγονοτα.
το παραπάνω σχόλιο του Καιρού με βρίσκει απολύτως σύμφωνο.
Η Ιστορία δεν πρέπει να είναι κάτι στατικό. Εξελίσσεται κι αυτή όπως όλες οι επιστήμες. Μαθαίνουμε και ερευνούμε. Ψυχρά, ήρεμα και μακριά από ηρωϊσμούς και πάθη.
Κι εγώ συμφωνώ με την πρόταση του Καιρού. Τα γεγονότα διδάσκουν, αλλά εμείς θα μένουμε απλά στην παράθεση γεγονότων; Μα αυτό δεν είναι ιστορία. Κάτι τέτοιο αποθαρρύνει τους μαθητές από το να μαθαίνουν κάτι ουσιαστικό, ενώ αναγκαστικά τους στρέφει στη στείρα και ανούσια παπαγαλία.
Το θέμα είναι να μαθαίνουν ευχάριστα με στόχο όχι την εκμάθηση, αλλά την ανάπτυξη κριτικής ικανότητας και της καλύτερης κοινωνικής συμβίωσης. Η απλή γεγονοτολογία δε βοηθά προς αυτή την κατεύθυνση, αλλά μόνο ενισχύει τη στειρότητα και τον άβουλο πολίτη, έρμαιο των ιδεολόγων των ΜΜΕ και των προπαγανδιστών εθνικιστικών ιδεών και της ορθοδοξίας (βλ. ΕΛ).
Από κει και πέρα πρέπει να σχολιάζουμε τα γεγονότα, όπως ακριβώς κάνουμε με τα παιδιά μας. Στο παιδί του ο καθένας σχολιάζει και αναλύει. Αυτό οφείλει να κάνει και το κράτος, αλλά πιο ευχάριστα και πιο αντικειμενικά. Το νέο βιβλίο και πολλά νέα βιβλία (Γυμνασίου κυρίως) βοηθούν προς αυτή την κατεύθυνση.
Κατά την άποψη μου, το πρόβλημα με την διδασκαλία της Ιστορίας και όλων των άλλων μαθημάτων έχει να κάνει κυρίως με την έλλειψη προσανατολισμού στην παιδεία.
Από την μία θέλει να είναι χώρος παίδευσης και ταυτόχρονα, επί του πρακτέου, αποτελεί χώρο αξιολόγησης που όλοι πασχίζουν να αναδείξουν την αντικειμενικότητα του αδιαφορώντας για τα αποτελέσματα που προκύπτουν για την νέα γενιά.
Σε ένα τέτοιο ανταγωνιστικό πεδίο δεν μπορεί να υπάρχει εκπαίδευση και παίδευση.
Υπάρχει πίεση άγχος και ανάδειξη της εσωστρέφειας και του εγωισμού σαν τα κύρια προσόντα για το μέλλον.
Το πρόβλημα είναι στην αλλαγή τρόπου σκέψης και στόχων. Παλαιότερα έβλεπαν την κοινωνία στατικά και είχαν ως στόχους μόνο τον καλό και αγαθό πολίτη (τελείως αρχαιοελληνικό). Σήξμερα βλέποντας οι παιδαγωγοί ότι η κοινωνία αλλάζει και εξελλίσσεται σε σημείο ώστε να μην μπορέι να προβλεφθεί πώς θα είναι σε 15 ή 20 χρόνια, εκτίμησαν ότι αναγκαίο είναι να εφοδιαστεί ο μαθητής με όλα εκέινα τα βασικά στοιχέια γνώσεων και δξειοτήτων προκειμένου να μπορεί να αυτοεκπαιδεύεται και να προσαρμόζεται στις νέες κάθε φορά καταστάσεις. Βέβαια, για να γίνει αυτό χρειάζεται κριτική και αφαιρετική ικανότητα από τους μαθητές και όχι παπαγαλία.
Φίλε μου,
διάβασα με προσοχή το άρθρο σου, αλλά και τα σχόλια των επισκεπτών σου. Όλα αποτελούν γενικόλογους αφορισμούς για την ιστορία χωρίς να γίνεται κριτική στο συγκεκριμένο βιβλίο ιστορίας της Στ΄ Δημοτικού, το οποίο, όπως υποπτεύομαι, οι περισσότεροι δεν έχουν κρατήσει στα χέρια τους.
Θα παρακαλούσα, να εκθέτατε τις απόψεις σας για το συγκεκριμένο βιβλίο, ώστε, η καλοπροαίρετη κριτική, να αποτελούσε εφαλτήριο βελτιωτικών ενεργειών των συγγραφέων.
Το ζήτημα από το άρθρο μου δεν ήταν πάνω στο βιβλίο της Ιστορίας της ΣΤ΄ άμεσα αλλά ουσιαστικά το θέμα της Ιστορίας γνεικότερα.
Προσωπικά το διάβασα το βιβλίο πάντως και δεν έχω ενστάσεις επιστημονικές, αλλά παιδαγωγικές (σχετικά με τον τρόπο διδαδκαλίας και εξέτασης πάνω στην εν λόγω ύλη).
Bάλτε search στη λέξη “απατεωνας” στο Google και απολαύστε το αποτέλεσμα
http://www.google.gr/search?sourceid=navclient&ie=UTF-8&rls=DVXA,DVXA:2005-28,DVXA:en&q=%CE%B1%CF%80%CE%B1%CF%84%CE%B5%CF%89%CE%BD%CE%B1%CF%82
… όσο είναι καιρός γιατί Λιακόφιλοι στείλαν mail στο google.
+βλογιοκοψον+
Iστορία είναι το μάθημα που μαθαίνει κανένας μόνος του, ανατρέχοντας σε διάφορες πηγές, συνδυάζοντας και διασταυρώνοντας τα γεγονότα, ερευνώντας τις κοινωνικές προεκτάσεις και τις επιδράσεις σήμερα των ιστορικών γεγονότων.
Γιά τους μαθητές σημαντική είναι η συμβολή του καθηγητού της ιστορίας.
Αν το βιβλίο κινείται σ αυτή την κατεύθυνση θα μπορούσε να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις των εκπαιδευομένων.
για να μείνεις στην... ιστορία!!!
έχεις πρόσκληση απο μένα για την ρουφιανο-πυραμίδα!
καλό απογευμα
Τελική άποψη. Για την Ιστορία- αν όχι για όλα τα μαθήματα- δεν χρειάζονται βιβλία. Ενημερωμένοι και δουλευταράδες δάσκαλοι με φαντασία χρειάζονται. Επίσης χρειάζονται βιβλιοθήκες, υλικά και άλλα βοηθήματα.
"Ωστόσο, η ιστορία δεν μπορεί πια να μένει προσκολλημένη στην εθνικιστική λογική που τη διακατείχε παλαιότερα."
Δηλαδή δείμο του πολίτη το "οι ήρωες πολεμούν σαν Έλληνες"
να γίνει "οι Έλληνες πολεμούν σαν ήρωες" ?? Ξαναδηλαδή μπορεί να γίνει και "οι ήρωες πολεμούν σαν Παλαιστίνιοι" ας πούμε? Μπανάλ μου ακούγεται!
Μήπως ζητάς πολλά?
Το βιβλίο δεν το διάβασα.
Φίλε μου,
επίτρεψέ μου να διαφωνήσω. Θεωρώ ότι το βιβλίο δε διακρίνεται για την επιστημονικότητά του.
Ιστορίσ, νομίζω, είναι η αντικειμενική περιγραφή σημαντικών γεγονότων ή προσώπων με τεράστια προσφορά στον τόπο τους, και γιατί όχι, στην παγκόσμια κοινότητα. Δεν ομιλώ φυσικά δια την "κρατική" ιστορία η οποία προσανατολίζεται ανάλογα με τις σκοπιμότητες της κάθε εποχής. Αυτό γίνεται, όπως εχθές, και σήμερα. Μόνο που η θρησκευτική παραχάραξη παραχωρεί τη θέση της στην πολιτική μέσα στα πλαίσια κάποιας ελληνοτουρκικής φιλίας. Η τηλεόραση με τα SURVIVOR και τους "μπακλαβατζήογλου" στα "Σύνορα της αγάπης" έρχεται να συνδράμει το έργο του Σχολείου.
Η Ιστορία μας, το παρελθόν μας "πάει περίπατο"!
Ενδεικτικά, έφτασαν μόνο είκοσι (20) στίχοι του βιβλίου, για να καλύψουν τις πολεμικές επιχειρήσεις 4 ετών -1821-1824- (σ.44) και άλλοι δεκαεννιά (19) για την περίοδο -1825-1827- (σ.45).
Ιστορία, φρονώ ότι, είναι η αντικειμενική καταγραφή ΣΗΜΑΝΤΙΚΩΝ γεγονότων, που συμπερασματικά αναδεικνύουν την αξία του διαλόγου, που οδηγεί στην Ειρήνη.
Για να μη μακρηγορήσω, θεωρώ για παράδειγμα, απαράδεκτο, να διατίθενται τρεις σελίδες για τον αθλητισμό (σ. 130,131,132) και καμία για την επιστήμη - αφού φυσικά δεν υπάρχει στην Ελλάδα.
Οι μαθητές πρέπει να πληροφορηθούν τα ανδραγαθήματα της συμπαθέστατης κ. Βούλας Πατουλίδου (για την Ελλάδα, ρε, γαμώ το!) και να καμαρώσουν και φωτογραφία της, αλλά δε θα ακούσουν ποτέ για το Γεώργιο Παπανικολάου (τεστ ΠΑΠ).
Μέσα στις δεκαοχτώ "αράδες" -αρχίζω να χάνω την ψυχραιμία μου- (σ. 133) που αναφέρονται στον πολιτισμό το μόνο έργο που κατονομάζεται είναι το "Άξιον Εστί" και ο δημιουργός του Οδυσσέας Ελύτης. Εδώ δε χωρούσε ο "παγκόσμιος" Νίκος Καζαντζάκης, ο Νομπελίστας Γιώργος Σεφέρης, ο Γιάννης Ρίτσος, ο τιμημένος με το βραβείο Λένιν!
Στην επόμενη σελίδα φιγουράρουν -και επάξια- Χατζηδάκης και Θεοδωράκης. Λείπει όμως ο Δημήτρης Μητρόπουλος, η "Θεία" (LA DIVINA) Μαρία Κάλας, ο Σκαλκώτας, ο Καλομοίρης.
Για να μην κουράσω άλλο, θέλω τελικά, ορθολογική και αξιολογική επιλογή των θεμάτων. Μέσα δε από την εξιστόρηση, των όποιων πολεμικών γεγονότων, να αναδεικνύεται η αξία της ΕΙΡΗΝΗΣ.
Είναι παιδαγωγική αρχή η αρχή των αντιθέτων. Για να τονίσουμε το λευκό παρουσιάζομε το μαύρο. Θα μπορούσε, λοιπόν, η ιστορία του αίματος να γίνει ύμνος στην Ειρήνη, τη Δικαιοσύνη, την Ελευθερία, την Αδελφοσύνη, την Πρόοδο και την Ευημερία των λαών!
Αντίθετα, στο συγκεκριμένο βιβλίο, ευτελίζονται τα πάντα.
Τάσο, συμφωνούμε απολυτως.
Ανώνυμε, είναι βέβαιο ότι για να μπορέσει να γίνει σωστά το μάθημα της ιστορίας δε χρειάζονται απλά ημίμετρα, αλλά είναι αναγκαία εργαστήρια ιστορίας και βιβλιοθήκες και ακόμα εργαστήρια πληροφορικής σε κάθε σχολείο για αναζήτηση πληροφοριών.
Απολλόδωρε, αφήνεις έξω από τη σκοπιμότητα του όγκου την ηλικία στην οποία απευθύνεται το βιβλίο. Δηλαδή απαιτείς να φορτώσουμε με δεκάδες λεπτομερείς σελίδες πολεμικών γεγονότων ένα 12χρονο παιδί το οποίο θέλουμε να μεγαλώσουμε και με αισθήματα αγάπης και κοινωνικής ειρήνης. Συγνώμη, αλλά με εντυπωσιάζει η θέση ότι θα πρέπει να μάθουν το είναι το τεστ Παπ στα 12. Κι εγώ μιλάω για σεξουαλική διαπαιδαγώγηση στα σχολεία, αλλά δεν εννοούσα στο δημοτικό.
Αυτό που δεν κατανοώ με τους πολέμιους του βιβλίου -εκτός από το πώς μπορούν και αλλάζουν επιχειρηματολογία ή αποκρύπτουν επιχειρήματα ανάλογα με την περίσταση- είναι το ότι πρέπει όλη η ελληνική εθνική και πολιτιστική ιστορία να διδαχθεί σε ένα 12χρονο παιδί, για του οποίου τις ψυχολογικές, τις μαθησιακές και τις κοινωνικο-συναισθηματικές ανάγκες ουδέποτε ενδιαφέρθηκε κανείς. Στο όνομα του να αντιδράσουμε σε οτιδήποτε στο όνομα όλης της προσπάθειας απεθνικοποίησης της ιστορίας και με αφορμή το ζήτημα προβάλλονται οι απαιτήσεις τους (τώρα από πού ξεφύτρωσαν απαιτήσεις δε γνωρίζω και μάλλον είναι άλλο ανέκδοτο) και πρέπει όλα να τα πληρώσουν αγοράκια και κοριτσάκια 12 ετών που ακόμα δε μπήκαν στην εφηβεία.
Φίλε μου,
μου απαντάς : "αφήνεις έξω από τη σκοπιμότητα του όγκου την ηλικία στην οποία απευθύνεται το βιβλίο.."
Με παρεξήγησες, ή εγώ δεν κατάφερα να σε κάνω να καταλάβεις. Ζήτησα ορθολογιστική χρήση του συγκεκριμένου χώρου, που πρέπει να καλυφθεί. Όχι ας πούμε 3 σελίδες αθλητισμού και καμία επιστήμης. Το αν προσπαθείς να εκμεταλλευθείς σαν επιχείρημα το όνομα του Γεωργίου Παπανικολάου, που χρησιμοποίησα, θα ήθελα να μου εξηγήσεις τί θα πούμε στα 11χρονα και 12χρονα παιδάκια, που θα αρχίσουμε να εμβολιάζουμε με εμβόλια κατά του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας;
Αποφεύγω να χαρακτηρίσω τους υπαινιγμούς σου "...εκτός από το πώς μπορούν και αλλάζουν επιχειρήματα ανάλογα με την περίσταση...", θα σε ρωτήσω όμως γιατί αγνόησες στην απάντησή σου αυτή τα ονόματα του Καζαντζάκη, Σεφέρη,Ρίτσου,Μητρόπουλου,Κάλας, Σκαλκώτα,Καλομοίρη, που χρησιμοποίησα στις θέσεις μου και χρησιμοποίησες μόνο το όνομα του Παπανικολάου, που πίστεψες ότι σε εξυπηρετεί;
Όσο δε για το ειρωνικό σου ύφος, που ακολουθεί, "...τώρα από πού ξεφύτρωσαν απαιτήσεις δε γνωρίζω και μάλλον είναι άλλο ανέκδοτο..."
αφήνω μόνους τους φωτισμένους από το άγιο πνεύμα να κυνηγούν φαντάσματα!
Δυστυχώς, η πλειονότητα των πολιτών διαμορφώνει την εθνική, θρησκευτική και ιστορική της συνείδηση με βάση τις διδαχές του σχολείου. Γι΄ αυτό ακριβώς το λόγο, το περιεχόμενο των σχολικών βιβλίων έχει σημαντικό πολιτικό χαρακτήρα. Εκ των πραγμάτων, τα σχολικά βιβλία περιλαμβάνουν όσα συμφέρουν την κοινοβουλευτική εξουσία.
Όσα δεν δυμφέρουν την αστική κοινοβουλευτική μας δημοκρατία, κρύβονται επιμελώς. Πόσα παιδιά (αλλά και ενήλικοι) γνωρίζουν ότι η Μπουμπουλίνα ήταν αρβανίτισσα; Πόσοι μαθητές γνωρίζουν για τον αφορισμό της επανάστασης των Υψηλάντηδων από τον Πατριάρχη Γρηγόριο;
Η αλήθεια είναι η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση πρέπει να γίνεται νωρίτερα από τα 12 (χρησιμοποίησα σχήμα λόγου για αποφυγή χώρου, αλλά δεν το πέτυχα όπως φαίνεται). Η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση και η διδασκαλία της λογοτεχνίας ή του αθλητισμού ας θυμόμαστε πάντα ότι είναι ζήτημα άλλων βιβλίων. Είναι αστείος ο υπαινιγμός ότι βλέποντας τις αδυναμίες περί των διάσημων (και όχι μεγάλων) λογοτεχνών απλά δεν το ανέφερα. Απλά είναι φαιδρό να μιλάω για λογοτέχνες και αθλητισμό στο βιβλίο της ιστορίας. Οι εν λόγω συγγραφείς έκριναν σκόπιμο να αναφερθούν στην εν λόγω διάταξη και επειδή ακριβώς είναι μερικά γεγονότα πιο γνωστά στα παιδιά να τα συνδέσουν με την Ιστορία. Σιγά να μην κάνουμε και μάθημα αθλητισμού κλπ στα πλαίσια της Ιστορίας στα παιδιά. Θέλετε να βγουν αυτά; Ας βγουν δε με νοιάζει.
Αλλά στα διαλογικά σας ερωτήματα βλέπω ότι ξεχάσατε να γράψετε πώς αποδέχομαι το βιβλίο γιατί οι κριτικές που ακούγονται είτε αποβλέπουν στην πληρέστατη εκμάθηση των παιδιών με ανούσιες εθνικιστικές ασυναρτησίες (αναφέρομαι σε άλλους και όχι σε εσάς) και παράλληλα να φορτώσουμε σε ένα βιβλίο που μιλάει για Ιστορία όλη τη λεπτομέρεια άλλων αντικειμένων.
Αλλά και αν το θέλετε στο κάτω κάτω της γραφής μόνο ειδικοί παιδαγωγοί μπορούν να κρίνουν αν το βιβλίο είναι κατάλληλο για την παιδική και αθώα ψυχή ενός 11χρονου ή 12χρονου. Εκτός αν θέλουμε να κάνουμε ΕΛ και υπερεθνικιστές από το δημοτικό ακόμα. Πρέπει κάποτε να κατανοήσουμε ότι ο λόγος γίνεται για παιδιά και όχι για βιβλία ενηλίκων που και να κρίνουν μπορούν και να μην επηρεαστούν ψυχολογικά. Εξάλλου, στο δημοτικό δε δημιουργούμε πολίτες, ούτε επιστήμονες. Στόχος του δημοτικού είναι η κοινωνικοποίηση του παιδιού και η ανάπτυξη δεξιοτήτων και ικανοτήτων που αργότερα στη ΜΕ θα μπορεί -θεωρητικά δυστυχώς- να καλλιεργήσει ως το επαγγελματικό επίπεδο. Είναι αδιανόητο να θέλετε να φορτώσετε μία τσάντα 10 κιλών που την κουβαλά ένα πλάσμα 25-30 κιλών με βιβλίο Ιστορίας των Κοινωνιών αρτίως εξοπλισμένη με της ειδικευμένες γνώσεις ενός μεταπτυχιακού.
Σχετικά βέβαια με θέματα ότι υπονοώ ή όχι μάλλον μιλάω ανοιχτά και ευγενικά. Αλλά επιτέλους όλοι θέλουν να κάνουν φωστήρες από το δημοτικό.
Με αφορμή τα παραπάνω και μιλώντας στο κάτω κάτω της γραφής και σαν Ιστορικός των Κοινωνιών (θρησκειολόγος) και σαν εκπαιδευτικός με παιδαγωγικές ανησυχίες (φιλόλογος), θεωρώ πώς αντί να κάνουμε λόγο για τον τρόπο διδασκαλίας και τη φύση του μαθήματος της Ιστορίας εισερχόμαστε στο θέμα ενός βιβλίου και σε ζητήματα που δεν αρέσουν σε παιδιά και ως εκ τούτου θα τα αναγκάσει να μείνουν κολλημένα στην παπαγαλία. Όχι άλλη στειρότητα. Κέντρο της τάξης είναι ο ΜΑΘΗΤΉΣ και τα ΕΝΔΙΑΦΈΡΟΝΤΆ του. Ούτε οι επιστήμονες είναι το κέντρο, ούτε τα βιβλία, ούτε ο εκπαιδευτικός της πράξης. Ούτε οι γονείς και οι φωστήρες. Κέντρο είναι ο μαθητής και στις δικές του επιθυμίες και ανάγκες θα πρέπει το πρόγραμμα να προσαρμόζεται το σχολείο ολόκληρο. Μόνο έτσι θα μάθει ένα παιδί. Με το να φορτώνουμε πράγματα και άχρηστα για την ηλικία του και αντικείμενα που στρέφουν στη στειρότητα πνεύματος και κρίσης για ιδεολογικούς και πολιτικούς σκοπούς σαφώς και με βρίσκουν πολέμιο. Το παιδί πρέπει να μάθει να αμφιβάλλει. Και αυτό μπορεί να γίνει μόνο με την ανάπτυξη της κριτικής και των δεξιοτήτων του.
Μανουσάκη, δεν θα διαφωνήσω. Θεωρώ ότι έχεις απόλυτο δίκιο. Αλλά στο καπιταλιστικό σύστημα της αστικής ιδεολογίας, οφείλουμε να βλέπουμε και το ρεαλισμό. Δεν κατάλαβα το ύφος σου (αν συμφωνείς ή διαφωνείς), αλλά θεωρώ ότι πρόκειται με τίποτα να πετύχουμε ένα διάλογο για τον αν πρέπει να ή όχι να διδάξουμε την πάλη των τάξεων ή "αντεθνικά" ζητήματα. Ας περιορίσουμε τουλάχιστον τις εθνικιστικές φαιδρότητες και το μονοπώλιο των πολεμικών και το μονοπώλιο των πολεμικών γεγονότων με στόχο μια δημοκρατική μεταθρησκευτική κοινωνία.
δειμο.. ας αφήσουμε την Ιστορία του τόπου μας για λίγο και να μιλήσουμε για... 5 πραγματάκια
Παιχνίδι είναι αλλά….για να έχουμε και τον νου μας χαχαχα
Θα γίνει κι αυτό, καπετάνιε. Αλλά σε λίγες μέρες.
As καταγραφεί και αυτό:
»Σκοπός της ιστορικής έρευνας δεν είναι μονάχα να πλησιάσει την αντικειμενική αλήθεια. Σκοπός είναι επίσης να αντλήσει από την έρευνα των ιστορικών γεγονότων γνώση για την παραπέρα εξέλιξη της κοινωνίας … είναι επίσης να προσφέρει αποδεικτικό υλικό για τη θεμελίωση της θεωρίας, της πράξης, της δράσης. Όπου αυτά δεν γίνονται εκεί επικρατούν ποικιλώνυμες και ποικιλόμορφες θεωρίες της αντίδρασης και της ιστορικής πισωδρόμησης»
Τάσο, θα συμφωνήσω μαζί σου. Έχω απλά πρόβλημα στην εν λόγω διατύπωση, επειδή ακριβώς η Ιστορία δεν προσφέρει γραμμικά και πρακτικά γνώση για την εξέλιξη της κοινωνίας. Αντίθετα προσφέρει κριτική ικανότητα για να μπορούμε να κρίνουμε τις νέες καταστάσεις της κοινωνίας μας. Η γραμμική αντίληψη της κοινωνικής εξέλιξης μας οδήγησε -και παιδαγωγικά- σε αντιλήψεις και σχεδιασμούς που τα πράγματα άφησαν πίσω. Επίσης, δεν επιτρέπει στην κοινωνία μια τέτοια αντίληψη να δεχθεί τις αλλαγές και να προσαρμοστεί σε αυτές. Έτσι, αντιπροτείνω την κριτική σκέψη και την αναλυτική ικανότητα.
Για την έρευνα βεβαίως το είπα με άλλο τρόπο, οπότε συμφωνούμε.
Έγραψες:«ποιος ο λόγος σε μία παγκοσμιοποιημένη κοινωνία να διδάσκουμε μόνο τον ελληνικό πολιτισμό, παραβλέποντας άλλους αρχαιότερους και ίσως -ως σχήμα λόγου- ανώτερους (δέχομαι ανωτερότητα πολιτισμών ή γλωσσών); Ο λόγος γίνεται για τους άλλους μεσογειακούς πολιτισμούς (αιγυπτιακό, βαβυλωνιακό, ασσυριακό, περσικό, τουρκικό), ακόμα κι αν υπήρχαν σχέσεις εχθρικές με τους Έλληνες. Επιπλέον, δε μαθαίνουμε τίποτε για ιστορία των αρχαϊκών πολιτισμών του Νέου Κόσμου ή τους ιθαγενείς της Αυστραλίας και τους αφρικανικούς πολιτισμούς. Στόχος, λοιπόν, έπρεπε να είναι η διδασκαλία της ιστορίας των κοινωνιών.»
1)Το βιβλίο από λίγο που το κοίταξα δεν είναι κακό. Θα μπορούσε να βελτιωθεί ή να εμπλουτιστεί αλλά φυσικά όχι να αποσυρθεί.2)Συμφωνώ ότι δεν πρέπει να διδάσκεται μια εθνικιστική Ιστορία. Αλλά η εθνική Ιστορία θα μπορούσε να διδάσκεται χωρίς πρόβλημα για τους μαθητές.3)Εάν στα πλάισια πολιτισμού και αβροφροσύνης και παραδεχτούμε ότι υπάρχουν ανώτεροι πολιτισμοί από τον αρχαιοελληνικό θα έπρεπε να περιμένουμε ότι και οι Αιγύπτιοι και οι Πέρσες για τους ίδιους λόγους θα παραδέχονταν για τον αρχαιοελληνικό. Μου θυμίζει κάτι από Βροντάκηδες και Φουρτουνάκηδες.4) Κάθε πολιτισμός μπορεί να διαφέρει αλλά δεν μπορώ να βάλω όλους τους πολιτισμούς στο ίδιο σακί. Όπως όλα τα Πανεπιστήμια δεν είναι το ίδιο καλά, όπως όλες οι ομάδες δεν είναι το ίδιο καλές, όπως όλες οι ιδεολογίες δεν είναι το ίδιο καλές. Το θέμα δεν είναι να παραδεχτόυμε σώνει και καλά ότι τελικά όλοι οι άλλοι πολιτισμοί ήταν ανώτεροι. Δεν κερδίζουμε τίποτα. Τι θα μπορούσε από αυτούς τους πολιτισμούς να γίνει σήμερα εφαρμογή; Μήπως ο αιώνιος μυστικισμός τους; Μήπως η τάση τους και η ροπή τους προς τη φυσική έρευνα; Μήπως οι δημοκρατικοί θεσμοί; (Αυτός ο μη πολιτισμός δεν ειναι το μεγαλύτερο πρόβλημά μας άλλωστε Δείμε του ΠΟΛΙΤΗ;) Υπήρχαν πολίτες στην Αίγυπτο, στην Περσία, στους Ασσύριους ή στους Μάγιας; Ούτε καν σήμερα! Αλλά οι ιδέες του Πολίτη, της Δημοκρατίας, της ύπαρξης Νόμου,του σεβασμού της ιδιωτικής ζωής είναι σήμερα το θεμέλιο κάθε πολιτισμένης/προηγμένης κοινωνίας.(και όλες ελληνικά προϊόντα.)
Μπορεί να πρόσφεραν στοιχεία αυτοί οι πολιτισμοί αλλά ένας πολιτισμός κρίνεται από το Πολιτικό του επίπεδο και όχι από παραμυθένιες ερμηνείες που σήμερα δεν μας κοστίζει τίποτα να θαυμάζουμε. Οι Πυραμίδες για μας είναι μεγαλοπρεπή οικοδομήματα αλλά για τους Αιγυπτίους ήταν η φιλοσοφία τους. Αλλά είναι τάφοι! Και μάλιστα για έναν άνθρωπο!!!
Η ουσία για μένα είναι ότι η ιστορία και το σχολείο πρέπει να καλλιεργούν δημοκρατική συνείδηση πάνω από όλα. Και αυτό δεν επιτυγχάνεται με διδασκαλία για τις Χίλιες και μία Νύχτες...
Πάρης
Η "Κυκλική Διδασκαλία" στην Ιστορία π.χ. σήμερα πρέπει να τροποποιηθεί.
Για την Ε'& Στ Δημοτικού Θα έβλέπα ένα corpus με τίτλο "ιστορία της ανθρώπινης προόδου", όπου συνολικά θα μάθαινε το παιδί πως έφτασε ο παγκόσμιος πολιτισμός μας μέχρι εδώ.
Μεγαλύτερη σημασία θα δινόταν στον πολιτισμό, τις ανακαλύψεις, τις εφευρέσεις τις κοινωνικές τάσεις και στην μεταβολή των νοοτροπιών, παρά στους ηγέτες τους πολέμους τις συγκρούσεις κλπ.
Σε ένα πίνακα συνοπτικά θα μπορούσε να παρατεθεί τι γινόταν την ίδια στην στιγμή στον Ελλαδικό χώρο.
Πληροφορίες σαν την επίμαχη του Μικρασιατικού θα μπορούσε να είναι ουδέτερες και σύντομες.
Π.χ "Κεμάλ: Μεγάλα τμήματα του Πληθυσμού της Οθωμανικής Αυτοκτρατορίας με Τουρκική Εθνική Συνείδηση τον θεώρησαν μοναδικό ηγέτη, στο σημείο που ακόμα και σήμερα η σκέψη του να επηρεάζει την πολιτική ζώή της Τουρκίας. Όμως άλλοι λαοί της Οθ. Αυτ. (πχ. Αρμένιοι) τον θεώρησαν δυνάστη."
Στην Α' Β,Γ, Γυμνασίου τα παιδιά θα διδάκονταν Αρχαία και Μεσαιωνική Ιστορία (ορισμένα επιλεγμένα θέματα, πχ. Πελλοπονησιακός Πόλεμος, πιο εκτεταμένα, άλλα με συνοπτικές αναφορές σε πίνακες και γενικές εισαγωγές για την εποχή, τις επιστημονικές και καλλιτεχνικές τάσεις κλπ. )
Στο Λύκειο - Νεώτερη και Σύγχρονη Ιστορία αποκλειστικά από τις πηγές με ενεργητική μάθηση.
Ως προς το μάθημα του Θρησκευτικού πολιτισμού που θίγεις ακροθιγώς, οι ίδιες μεθόδοι, ασφαλώς όχι κατήχηση, ασφαλώς πληροφορίες για όλες τις θρησκείες, αλλά ταυτόχρονα λίγες περισσότερες για ότι ενδιαφέρει τον Ελληνικό χώρο και όχι μόνο διδασκαλία κάποιων Ορθόδοξων πηγών παραπάνω, αλλά και για την Λαϊκή Θρησκεία και τους Συμβολισμούς της κλπ κλπ...
Ανώνυμε, πρέπει να ομολογήσω ότι έκανα τραγικό λάθος όταν έγραψα ότι (δέχομαι ανωτερότητα πολιτισμών ή γλωσσών) και αμέσως μόλις το είδα το διόρθωσα. Έφαγα μία λέξη πολύ σημαντική. Σαφώς και έχεις δίκιο και δεν αποδέχομαι με τίποτα τη φράση που αρχικά δακτυλογράφησα. Ο δαίμων του πληκτρολογίου με κατέστρεψε. Άσε που δεν ταιριάζει το σχήμα λόγου. Συμφωνώ σε όσα λες όχι μόνο για τα αίτια που παρουσιάζεις, αλλά κυρίως επειδή όλοι οι πολιτισμοί και οι γλώσσες είναι το ίδιο γιατί εκφράζουν και καλύπτουν ανάγκες συγκεκριμένων κοινωνιών μέσα στο συγκεκριμένο γεωγραφικό περιβάλλον.
Τσουκνίδα, η λύση που προτείνεις είναι απόλυτα αποδεκτή από εμένα. Μάλιστα εγώ συμπληρώνω και βασικά στοιχεία Νεότερης Ιστορίας, ώστε στο λύκειο να αναλύουν ιστορικά κοινωνικά φαινόμενα (μετανάστευση, πολιτική-σύγχρονη ιστορία, νομίσματα και οικονομική ιστορία κλπ) και ιστορικά προβλήματα που όμως επηρεάζουν τη ζωή μας.
Για τα θρησκευτικά το θίγω ακροθιγώς κυρίως λόγω όγκου του κειμένου. Έχεις δίκιο αν και έθεσα ως προϋπόθεση ότι η μελέτη θα είναι θρησκειολογική. Διαφωνώ με τη θεολογική διδασκαλία. Ας γίνει στην Εκκλησία. Όχι στο σχολείο. Εκεί μόνο κοινωνικοποίηση και κριτική σκέψη πρέπει να παράγουμε (και δεξιότητες).
(&Τσουκνίδα). Κι εγώ για θρησκειολογική προσέγγιση μίλησα.
Σίγουρα με κάποιες παραπάνω πληροφορίες που θα αφορούν τον Ελλαδικό χώρο.
Σε αυτό που ας πούμε διαφωνώ, είναι η καχυποψία απέναντι στους σημερινούς απόφοιτους των θεολογικών σχολών ότι είναι σχετικά καταρτισμένοι και οπωσδήποτε όχι "στρατευμένοι" τουλάχιστον στην θεσμική εκκλησία (τουλάχιστον όσο και οι απόφοιτοι των άλλων σχολών) για να διδάξουν αυτό το μάθημα.
Δες κι εδώ http://www.xristianiki.gr/page_GREEK_7.htm
αναλυτικές απόψεις μου επί του θέματος
Ναι, ναι ξέρω. Μια και είσαι θεολόγος σε καταλαβαίνω. Ωστόσο, πες μου σε παρακαλώ πόσοι από εκέι μπορούν πραγματικά να διδάξουν θρησκειολογία με αντικειμενικότητα (έστω σχετική); Βέβαια εγώ τη θέτω στα πλαίσια της Ιστορίας. Βέβαια γίνεται και σε αυτόνομα πλαίσια με περισσότερες ώρες. Αλλά αυτό είναι πιο δύσκολο από το να γίνει ένα βιβλιο Ιστορίας με θρησκειολογικές κατευθύνσεις.
Κοίταξε, έχω σπουδάσει και θεολογία, ανάμεσα στα άλλα που έκανα στη ζωή μου. Δεν απασχολούμαι επαγγελματικά.
Αν βγάλεις τους παππάδες και άλλους με ειδικό καθεστώς - ένα 20 %- οι άλλοι, είναι σαν τους λοιπούς αποφοίτους.
Αν δεις και το πρόγαγραμμα σπουδών της Θεολογίας ΑΠΘ ας πούμε έχει πολλά θρησκειολογικά μαθήματα.
Δεν λέω, θέλει βελτίωση.
Όμως ποιός κλάδος δεν θέλει βελτίωση. Εγώ προσωπικά θεωρώ ότι τα πανεπιστημαικά τμήματα πρέπει να κόψουν κάθε ομφάλιο λώρο με την θεμσική εκκλησία.
Και θα συμφωνήσω απόλυτα μαζί σου.
Δείτε τα παρακάτω με προσοχή:
1.Η κα Κουλούρη έχει γράψει το Εναλακτικό Εγχειρίδιο Ιστορίας του CDRSEE για την έκδοση του οποίου έγινε ειδική εκδήλωση. Τη συζήτηση συντόνισε σε ειδική εκδήλωση στις 8/11/2006 ο κος Τσίμας ο οποίος όλως τυχαίως πριν 3-4 βδομάδες έκανε εκείνη την καταπληκτικής "αντικειμενικότητας" εκπομπή για το θέμα του βιβλίου υποστηρίζοντας με πονηρο και έξυπνο τρόπο το βιβλίο της κας Ρεπούση. Ανάμεσά τους παρίστατο "η εκσυχρονίστρια" του ΠΑΣΟΚ Μαριλένα Κόππα, ο Νίκος Γεωργιάδης της ΝΔ που για το συγκεκριμένο θέμα στα κανάλια δεν έχει "φανεί" πουθενά κάνοντας τον "Κινέζο". Ο λαλίστατος κος Λιάκος που "οργώνει" τα ΜΜΕ του Λαμπράκη εφημερίδες και τηλεόραση και ο κος Βερέμης υποστηρικτής όλως τυχαίως του "Σχεδίου Ανάν". πηγή για την "ενδιαφέρουσα εκδήλωση : http://www.see-jhp.org/news_jhp_131106.html
Ρίχνοντας μια ματιά στους χρηματοδότες του CDRSEE και του εγχεριδίου της κας Κουλούρη και ψάχνοντας λιγάκι παραπάνω βλέπουμε ότι υπάρχουν κυβερνητικοί οργανισμοί της Ελλάδας όπως ΥΠΕΞ, Δήμος Θεσσαλονίκης, ΤΙΤΑΝ, η ΕΤΕ με την επένδυση των 4 δις δολ στην τραπεζική αγορά της Τουρκίας.Πάμε τώρα στα "αγγελάκια" του "νεοταξισμού"
Συνεχίζω με τους ξένους κυβερνητικούς χρηματοδότες και δίνω και πηγές
Είναι οι USAID (Although USAID and the State Department are separate organizations, both report to the Secretary of State.), State department, United Kingdom foreign & commonwealth office, Matthew Niemitz, United States Institute for Peace funded by Congress, The German Ministry of foreign affairs, Stability Pact for South Eastern Europe sponsored by Germany.
Συνεχίζω με μερικές απο τις ΜΚΟ
FOSIM (πηγή http://www.soros.org.mk/),
Fund for an open Society - Serbia ποιανού; Σόρος ξανά, πηγή (http://www.fosserbia.org/?change_lang=en, )
NED, The Soros Foundation also provided monies to Otpor.
The National Endowment for Democracy (NED), which is funded by the U.S. Congress through the State Department authorizations
πηγή http://www.rferl.org/featuresarticle/2005/04/47268268-9e3d-414a-928d-435ff4de8af2.html
Έχει και συνέχεια Balkan Trust for Democracy Funding Organizations: Charles Stewart Mott Foundation, German Marshall Fund, USAID - United States Agency for International Development
πηγή: http://www.gmfus.org/balkantrust/.
επίσης: The Balkan Trust for Democracy (BTD) is a 10-year, ... The Balkan Trust is based in Belgrade and makes grants in Albania, ... Soros Open Network
πηγή www.transparentfunding.ro/index.php?section=programs&action=show&id=105 - 17k
United States Institute of Peace funded by Congress
Όλοι οι παραπάνω κυβερνητικοί οργανισμοί φυσικά πρόσωπά και ΜΚΟ βρίσκονται υπό μορφή λίστας στη σελ. http://www.cdsee.org/aboutus_donors.html.
Ορίστε λοιπόν οι "γερές πλάτες" της κας Κουλούρη, Λιάκου και της κας Ρεπούση που η κα Γιαννάκου παρόλες τις πάνδημες αντιδράσεις (σε πρόσφατη δημοσκόπηση στο ΘΕΜΑ η λαική αντίδραση για το θέμα του βιβλίου είναι άνω του 80%) δυσκολεύεται τόσο μα τόσο πολύ να το αποσύρει γιατί και η κα Ρεπούση είναι απ το γρανάζι του ίδιου συστήματος και το βιβλίο της εξυπηρετεί τους σκοπούς τους και είναι γραμμένο στο ίδιο μήκος κύματος και ύφος με της κας Κουλούρη η οποία και φιλοδοξεί απ την επόμενη χρονιά να διαθέσει το Εγειρίδιο Εναλλακτικής Ιστορίας μέσω του Υπουργείου Παιδείας στους εκπαιδευτικούς. Με σύμμαχο τον Πρόεδρο του Εθνικου Συμβουλίου Παιδείας κο Βερέμη που ήταν στην εκδήλωση του βιβλίου της μάλλον δε θα συναντήσει και πολλά προβλήματα σε σχέση ότι μάλλον και τη «δουλειά» θα την πάρει ο ΔΟΛ οπότε θα χει υποστήριξη και μέσων ενημέρωσης.
2. Δείτε και αυτό για τη σχέση του ΔΟΛ..για να καταλάβετε τις υπόγειες διαδρομές του βιβλίου ιστορίας στ΄. Εγκρίθηκε υπό Κ. Σημίτη με ΥΠΕΞ Γ. Παπανδρέου και ΥΠΕΠΘ Π. Ευθυμίου..αγαπημένα παιδιά του ιδρύματος Λαμπράκη στο οποίο βέβαια και έδωσαν το έργο της έκδοσής του στα "Ελληνικά Γράμματα Α.Ε" αποδειξη σελίδα http://www.pi-schools.gr/prok_ekp_ylikou_03/atelier_13257.doc και http://www.dol.gr/finance.htm.. Μόνον έτσι μπορεί να εξηγηθεί γιατί τέτοια φρενίτιδα για την υποστήριξη του εν λόγω βιβλίου απο την κα Κουλούρη που γράφει στο ΒΗΜΑ (επιφυλλιδογράφος στο ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ) και προβάλλονται απόψεις της στο ΜΕΓΚΑ, δείτε την επαγγελματική ενασχόληση εκείνων των 5 πανεπιστημιακών με τον ΔΟΛ που βγήκαν να το στηρίξουν όπως οι καθηγητές Αντώνης Λιάκος (αρθογραφεί στην εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ σχέση του με το εναλλακτικό της Κουλούρη και CRDSEE), Βασίλης Παναγιωτόπουλος, Ηλίας Νικολακόπουλος (αρθογραφεί στα ΝΕΑ και συνεργάζεται με τον τηλ. Σταθμό ΜΕΓΚΑ), Χρήστος Λούκας και Στέφανος Πεσμαζόγλου και των περιοδικών τους απ τις Εκδόσεις Νεφέλη και Ελληνικά Γράμματα συμφερόντων Λαμπράκη. Θυμάστε τι έλεγαν;; Ούτε διόρθωση χρειάζεται το βιβλίο ούτε τίποτα. Μην ξεχνάμε και τους άλλους υπάλληλους του Λαμπράκη τύπου Τσίμα με τη γνωστής αντικειμενικότητας εκπομπή για το θέμα του βιβλίου και τη σχέση του με την εκδήλωση της CRDSEE για το εναλλακτικό εγχειρίδιο της κας Κουλούρη, τα πύρινα άρθρα του κου Πρετεντέρη περί εθνικιστών για να καλύψουν τα δικά τους «έννομα» αργύρια, και τα άρθρα τόσων και τόσων άλλων «Ηρακλειδών» υπέρμαχων του βιβλίου τα οποία δημοσιεύονταν αφειδώς από ΤΑ ΝΕΑ, ΤΟ ΒΗΜΑ, και ΤΟ ΜΕΓΚΑ..
3. Έχει πολύ πλάκα τελικά όταν ψάχνεις στο ιντερνετ. Δείτε αυτό εδώ..http://www.cdsee.org/seminar_eucp_conerence_report.html έχει πολύ πλάκα..και δείτε εδώ και το ΕΛΙΑΜΕΠ το οποίο συμμετέχει στην εν λόγω εκδήλωση, θυμηθείτε τον κο Βερέμη για το σχέδιο Ανάν την υποστήριξη του στο νέο βιβλίο ιστορίας αλλά και την παρουσία του για το βιβλίο της κας Κουλούρη..α ρίξτε μια ματιά και στους έλληνες αλλά και στους ξένους χορηγους εδώ http://www.eliamep.gr/eliamep/content/home/about_eliamep/funding/el/..αν δείτε μερικές συμπτώσεις μεταξύ των χρηματοδοτών του CRDSEE και του ΈΛΙΑΜΕΠ μη σας ξενίσει απλές διαβολικές συμπτώσεις..
Μετά από όλα τα παραπάνω φαινεται πλέον καθαρά ότι υπήρξε και από ποιούς πολιτική βούληση για "συμφιλίωση" με την Τουρκία και να γίνει η Μικρασιατική Καταστροφή "Συνωστισμός" και τόσα και τόσα άλλα. Η πολιτική βούληση και τα πρόσωπα συνδυάστηκαν με επιχειρηματικά συμφέροντα εσωτερικού όπως ΕΤΕ ΤΙΤΑΝ κ.α επίσης με Κυβερνητικούς χρηματοδότες εσωτερικού και του εξωτερικού και ΜΚΟ χρηματοδοτούμενες είδαμε απο που. Ο επόμενος κρίκος στην αλυσίδα είναι ποιός θα πάρει τη δουλειά έτυχε οι συγκεκριμένοι πολιτικοί να χουν "ιδιαίτερη σχέση" με τον ΔΟΛ και τσουπ πάρε τη δουλειά Λαμπράκη. Πριν γίνει βέβαια αυτό είχαν βάλει δικούς τους στο ΠΙΣ αλλά και διόρισαν τον κο Βερέμη Πρόεδρο του Συμβουλίου Εθνικης Παιδείας..η συνέχεια ήταν εύκολη, βρήκαν τους "ιστορικούς", "καθηγητάδες", "επιμελητες" του εν λόγω βιβλίου (βλ. Ρεπούση), είτε ελπίζοντας και ποντάροντας στην "επιστημοσύνη τους" ή στην "αγάπη προς τα ευρώπουλα" και την επιστημονική τους εξέλιξη την οποία θα υποβοηθούσαν."Χτίστηκαν" τριγύρω από την υπεράσπιση του βιβλίου ή «της δουλειάς» θέσεις άμυνας και επίθεσης με τους "δήθεν έγκυρους" Τσίμα, Πρετεντέρη και λοιπούς δημοσιογράφους του ΔΟΛ, συνεπικουρούμενοι από τους Πέντε Πανεπιστημιακούς σελ http://www.in.gr/news/article.asp?lngEntityID=784709, (τσεκάρετε και την έμμεση υποστήριξή τους στο Εναλλακτικό Εγχειρίδιο της κας Κουλούρη) για να υποστηρίξουν το βιβλίο "δικών τους συμφεροντων" απο θυγατρική της μαμάς εταιρείας και χρησιμοποιώντας συμμάχους είτε από τους αργυρώνητους είτε από τους αγνούς αριστερούς προβάλλοντάς τους την καραμέλα την οποία θα "έτρωγαν" πιο εύκολα.. Ότι πίσω από τις αντιδράσεις κρύβονται κυρίως κυριότατα εκκλησιαστικοί κύκλοι (βλ΄. Αρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο που τους προκαλεί αλλεργία όπως και σε μένα όπότε διεγείρει τα αντανακλαστικά τους) και από την άλλοι εθνικιστικοί κύκλοι προβάλλονται το δέον στα διάφορα πάνελ τους Γεωργιάδη του ΛΑΟΣ και τον Κο Ψωμιάδη με τα ετικετάκια των εθνικιστών ή στις φυλλάδες τους ότι ιδού οι "απέναντι" και να "ξυπνήσουν τα εμφυλιοπολεμικά σύνδρομα και των δύο πλευρών, για να πετύχουν τι;; Οι μεν να βρίζουν τους δε "εθνικόφρονες και παπαδαριά" και οι δε "δήθεν αριστερούς" και "αναρχοκου*****στές" και οι υπόλοιποι να κάνουν "ήσυχοι τη δουλειά" αποπροσανατολίζοντας τους υπόλοιπους και ματσωνοντας μπόλικα φράγκα από κρατική δουλειά..
Απέδειξα με επιχειρήματα και δικές τους ιστοσελίδες για αυτούς που μπορούν να τα δουν για τους άλλους ας μείνουν στα λαγούμια τους, ΠΟΙΟΙ ήταν οι πολιτικοί εμπνευστές, ποιοί οι χρηματοδότες, ποιοί οι λόγοι, ποιοί οι δήθεν καθηγητάδες, ποιοί οι "ιστορικοί", "δημοσιογράφοι", "άνθρωποι των Γραμμάτων" της πολιτικής",που "νοιάζονται" και γιατί "νοιάζονται" τόσο για την "ιστορική αλήθεια"..η αλυσίδα έχει κρίκους, Πολιτικούς, χρηματοδότες, εκδοτικά συγκροτήματα, δημοσιογράφους, ιστορικούς και Πανεπιστημιακούς. Α και παρεπιπτόντως ο κος Βερέμης δείτε απο τα πιο πάνω ποστ μου για αυτον είναι και Πρόεδρος του συμβουλίου εθνικής Παιδείας. Δείτε πότε και από ποιόν διορίστηκε..όλα είναι προμελετημένα..Αυτά τα ολίγα για όσους ενδιαφέρονται να το ψάξουν νηφάλια και ψύχραιμα και για να καταλάβουν ότι αυτό που νοιάζει τους περισσότερους απο τη φάρα των συγκεκριμένων δήθεν ιστορικών, δημοσιογράφων, πανεπιστημιακών, είναι όχι η ιστορική πραγματικότητα και αλήθεια που νοιάζει πιθανόν τον περισσότερο απλό κόσμο και μας τους "ρομαντικούς" και "αφελείς" αλλά η μάσα και η επιστημονική και επαγγελματική ανέλιξη με οποιοδήποτε κόστος..Με πολλά ευρώ και υποσχέσεις επαγγελματικής και επιστημονικής ανέλιξης και για πολιτικούς και οικονομικούς λόγους ναι η ιστορία ξαναγράφεται πολύ μα πάρα πολύ εύκολα και πώς πολύ εύκολα μια γενοκτονία όπως η Ποντιακή αναγνωρισμένη από το Εθνικό και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο παραλείπεται και η Μικρασιατική Καταστροφή μετατρέπεται σε «Συνωστισμό»…
Πραγματικά ενδιαφέροντα στοιχεία όλα αυτά. Βασική μου αρχή τα ανώνυμα σχόλια να περνάνε γρήγορα. Είναι βλέπετε πολύ εύκολο να κρίνετε χωρίς να επιθυμείτε να κριθείτε. Γιατί στην περίπτωση που θέλατε να κριθείτε αυτομάτως θα είχατε ένα δικό σας link να μου δώσετε. Ωστόσο, θα σας αφιερώσω μερικές αράδες.
Πέραν τούτων και αναμένοντας να εξετάσω ενδελεχώς τις προτεινόμενες αναφορές, απλά ακόμα μία φορά μου επιβεβαιώνετε την ανθελληνική συνωμοσία που Αμερικανοί, Τούρκοι και Λαμπρακικοί οργανώνουν, στην οποία βέβαια και η Ολλανδία.
Αποφεύγετε πολύ εύκολα και με δόλιο τρόπο την ουσία του συγκεκριμένου άρθρου που είναι η ίδια η τακτική στη διδασκαλία της Ιστορίας. Παράλληλα, μένετε στεγνά δεμένος στο άρμα των κακών Τούρκων χωρίς να κάνετε λόγο για πιθανότητα ειρήνευσης (αλλά και μνήμης) ούτε για κριτική ικανότητα των μαθητών (αφού πρέπει να μαθαίνουν τουρκικές θηριωδίες, αλλά όχι ελληνικές -λες και οι Έλληνες το 1974 δεν επιχείρησαν να επέμβουν στα κυπριακά πράγματα παραβιάζοντας εν γνώσει όλων τα συμφωνημένα).
Μπροστά στα επιχειρήματα της συνωμοσίας, αλλά και σε εκείνα του καλού ελληνικού Έθνους θα προτιμήσω ένα βιβλίο που έχει λάθη, αλλά έχει μία σωστή παιδαγωγική μέθοδο -κανένα εξάλλου δεν είναι άψογο. Όχι άλλη παπαγαλία, όχι άλλη βία. Να γίνουν συμπληρώσεις μόνο δέχομαι που να τονίζουν τη δυναμική των λαών και την πάλη των τάξεων. Να συμπληρωθεί και το ότι το ελληνικό έθνος δεν υπάρχει από την αρχαιότητα, αλλά μόνο μετά τη Γαλλική Επανάσταση (και τυπικά με την έναρξη της Επανάστασης του 1821). Είναι θέμα Ιστορίας και όχι αηδίας (το αιώνιο και πανάρχαιο ελληνικό Έθνος).
Επειδή προσπερνάτε στοιχεία που παρέθεσα με πηγές και επομένως ΑΠΟΔΕΙΞΕΙΣ τόσο απλά και εύκολα επιτρέψτε μου να σας στείλω και άλλα..όσο για την ανωνυμία μου δικαίωμά μου..τις πηγές μου όμως τσεκάρετε και αν κάνω λάθος και στο 0.5% λάθος απαντήστε μου με επιχειρήματα..διαβάστε αυτό το άρθράκι στις 16/11/2003 για να δείτε πόσο πλησίασε το βιβλίο της Ρεπούση την τουρκική εκδοχή.
1821 Ελληνική επανάσταση
* Οι έλληνες μαθητές διδάσκονται ότι η Ελληνική Επανάσταση και ο εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας των Ελλήνων της εποχής «οδήγησε στη δημιουργία του ανεξάρτητου ελληνικού κράτους και έτσι τέθηκε τέλος σε μια εποχή σκλαβιάς και καταπίεσης». (και σε αυτό απλά θυμηθείτε την πηγή Ντε Μπρεβ απ το βιβλίο και τις 2-3 σειρές με τα "αναλυτικότατα σχόλια" για την οθωμανική καταπίεση και στην κάτω παράγραφο τι διδάσκονται τα τουρκόπουλα)
* Οι τούρκοι μαθητές διδάσκονται ότι πρόκειται για μια από τις «εξεγέρσεις» στον χώρο των Βαλκανίων και αντιμετωπίζεται ως «εκδήλωση αγνωμοσύνης προς τους Οθωμανούς οι οποίοι κυβερνούσαν με δικαιοσύνη και ανοχή». (ότι λέει δηλαδή η πηγή Ντε Μπρεβ, πλήρης συμμόρφωση του δικού μας βιβλίου)
1922 Μικρασιατική Καταστροφή
* Για τα ελληνικά βιβλία ιστορίας «ελληνικά στρατιωτικά τμήματα αποβιβάστηκαν στην Ιωνία για την τήρηση της τάξης και την προστασία των χριστιανικών πληθυσμών». H Μικρασιατική Καταστροφή που ακολούθησε οδήγησε στον «ξεριζωμό» χιλιάδων Ελλήνων από τα παράλια της Μικράς Ασίας. (θυμηθείτε τα περί συνωστισμού που γράφει το τωρινό δείτε απο κάτω τι διαβάζουν τα τουρκοπουλα)
* Για τα τουρκικά βιβλία ιστορίας πρόκειται για «επιθέσεις των ελληνικών στρατευμάτων κατά των αμάχων» και ο «απελευθερωτικός αγώνας του Κεμάλ Ατατούρκ» οδήγησε στη δημιουργία της τουρκικής δημοκρατίας. «Στις 9.9.1922 στη Σμύρνη οι Ελληνες ρίχτηκαν στη θάλασσα».
Το ΒΗΜΑ, 16/11/2003 , Σελ.: A34
http://tovima.dolnet.gr/print_article.php?e=B&f=14017&m=A34&aa=1
τώρα για την συνέχεια ή μη του ελληνικού έθνους και της άποψής σας περί μη συνέχειάς του σας παραπέμπω στην έννοια Ρωμιός και Ρουμ που χρησιμοποιούν ακόμα και σήμερα οι Τούρκοι για τους Έλληνες της Ανατολής αλλά και στη γλώσσα που μιλούν αρκετές χιλιάδες Τόύρκοι στην περιοχή του Ποντου και την ονομάζουν Ρούμτζα ή Ρωμέϊκα..η έννοια του Ελληνα είχε αντικατασταθεί από κείνη του Ρωμιού..αν εσείς πιστεύετε ότι πιστεύετε ότι είστε δικαίωμά σας..ο όρος Ελλάδα-Έλληνας είναι συγκεκριμένος αλλά και ταυτόχρονα συμβατικός. Κάπως πρέπει να ονομάσουμε αυτή την χώρα και τους ανά τους αιώνες κατοίκους της. Αυτοπροσδιοριζόμαστε ως Έλληνες και ο τόπος μας λέγεται Ελλάδα. Η Ελλάδα λοιπόν δεν υπήρξε ποτέ Οθωμανική, όπως δεν υπήρξε ποτέ Ρωμαϊκή, ή Βενετσιάνικη, κλπ, κλπ, παρ'όλο που όλοι αυτοί οι λαοί "πέρασαν" από τα μέρη μας. Και τούτο διότι άλλο πράγμα η κατάκτηση και ΤΕΛΕΙΩΣ άλλο η εκούσια ή έστω η αναγκαστική αφομοίωση. Η αλήθεια είναι το εξής αδιαμφισβήτητο ιστορικό γεγονός: Ότι οι Έλληνες τα 400 αυτά χρόνια τελούσαν υπό ΚΑΤΟΧΗ πέρα από την θέλησή τους ως άτομα αλλά και ως Εθνότητα μιάς και Κράτος δεν υπήρχε υπό την επίσημη έννοια. Βέβαια αυτό ίσως να "ενοχλεί" "κάποιους" εντός και εκτός της ελληνικής επικράτειας.. Προφανώς οι τελευταίες σου τρεις αράδες είναι η πεμπτουσία της προσωπικής σας φιλοσοφίας και ιδεοληψίας..υπήρχε ή δεν υπήρχε μέχρι το 1453 ένα μόρφωμα εθνικο με συγκεκριμένη γλώσσα θρησκεία και νοοτροπία στην περιοχή μας;; Η μετάβαση απο το παλαιότερο Ελλην σε εκείνο του Ρωμιού έγινε για συγκεκριμένους θρησκευτικο΄-πολιτικούς λόγους το οποίο Έλλην λόγω της ειδωλολατρείας ήταν συνώνυμο της βρισιάς;; Το Ρωμιός αντικατέστησε το Έλλην και στα πλαίσια της θρησκείας αλλά και της Ανατολικής Ρωμαικής Αυτοκρατορίας..Αθανάσιος Διάκος "Ρωμιός γεννήθηκα. Ρωμιός θα πεθάνω.."Δέχεστε ή όχι ότι το Ρωμιός είναι συνώνυμο του Έλληνα;; Αποκάλεσε ποτέ κανείς υπάρχει στην παράδοση των Αρμενίων ή των Βουλγάρων η έννοια της εθνικής υπόστασης ή η λέξη Ρωμιός;; Φυσικά και όχι..Αυτή την ιδεοληψία περί μη συνέχειας του ελληνικού έθνους κρατήστε την για την πάρτη σας.. λοιπόν και επειδή έχω διαβάσει το βιβλίο "ιστορίας" πηγαίντε σελ. 18 δεύτερη και τρίτη παράγραφο να δείτε πώς περιγράφετε η ζωή και τα "δεινά" των ελληνοφώνων κατεσάς και σελ 19 που έχει την πηγή Ντε Μπρεβ που λέει για το πόσο καλά φέρνονταν οι Σουλτάνοι στους κατακτημένους λαούς και αμέσως από κάτω την ερώτηση που κάνουν "πώς φέρνονταν οι Σουλτάνοι στους κατακτημένους λαούς;;" Η πεμπτουσία της απάτης του βιβλίου είναι αυτές οι δύο σελίδες, όλα τα λεφτά..Προτιμήστε λοιπόν ένα βιβλίο που παραθέτει τις πηγές που θέλουν οι πολιτικοί εντολοδότες και οι συγγραφείς εντολοδόχοι με λάθη και ιστορικές παραλείψεις και ανακρίβειες και δώστε βάση στο περιτύλιγμα του βιβλίου στα Σι Ντι Ρομ και στη σωστή κατ εσάς μέθοδο διδασκαλίας αλλά με το το μη σωστό περιεχόμενο για να χουν τα καλύτερα αποτελέσματα..
Είναι πολύ εύκολο να κατηγορούμαι, εφόσον γράφω ονομαστικά (και εννοώ την έκθεση όλων των απόψεων του δείμου του πολίτη). Βέβαια χρειάζεται ένα μάθημα περί της ιστορίας του Έθνους.
Ελληνικό έθνος λοιπόν πριν την έναρξη της Επανάστασης δεν υπάρχει (συμβατικά βέβαια ορίζεται το 1821, αφού μπορούμε να μιλήσουμε και νωρίτερα για τέτοιο ή καλύτερα αργότερα). Η έννοια του Έθνους έχει οικονομικό χαρακτήρα και πολιτικό (εκτός από τα φανερά κοινά γνωρίσματα ηθών, εθίμων, πολιτισμού κτλ) χαρακτήρα. Είναι μία κοινοτική οντότητα με κοινή οικονομική δομή και αγορά και πολιτικά υφίσταται σε όλο τον κόσμο μόνο μέσα από αστικά εθνικά πολιτεύματα. Δεν μπορεί να γίνει λόγος για Έθνος στην αρχαιότητα (είναι ένας ηλίθιος και αντεπιστημονικός αναχρονισμός τούτος), αφού δεν υπάρχει αστικό κι ούτε καν ενιαίο σύστημα διακυβέρνησης. Στην αρχαιότητα και το μεσαίωνα κάνουμε λόγο για λαότητες.
Η κακή ερμηνεία που δίνετε στην έννοια του Έθνους σας οδήγησε βεβαίως και σε λάθος συμπεράσματα για τη θέση μου. Εφόσον δεν υπήρχε τότε έθνος, δεν υπάρχει και συνέχεια. Φυλή ελληνική υπάρχει και είναι λογικό (παρά τις επιγαμίες και τις επιμιξίες).
Βέβαια, οι Τούρκοι μας αποκαλούν Γιουνάν και τη χώρα Γιουνανιστάν (από το Ίωνας). Από την άλλη το Ρωμιός είναι απόρροια της λέξης Ρωμαίος, γιατί οι Βυζαντινοί είχαν συνείδηση και αυτοπροσδιορισμό ότι ήταν Ρωμαίοι και όχι Έλληνες (που ήταν και προσβλητικό λόγω της ενθύμησης της προχριστιανικής ειδωλολατρικής θρησκείας τους και αναλόγως και οι Οθωμανοί θεωρούσαν το Τούρκος προσβολή επειδή παρέπεμπε στην προ Ισλάμ εποχή των απίστων). Οι Βυζαντινοί δεν ήταν Έλληνες(αρνούνται είπαμε και τον όρο ακόμη) αλλά μία πολυεθνική και υπερεθνική αυτοκρατορία, όπως και η Οθωμανική.
Βέβαια δεν είμαι σε θέση να παραδώσω τέτοια μαθήματα από εδώ. Ελλάδα όμως ήταν μια γεωγραφική περιοχή στα Βαλκάνια και οι κάτοικοί της έτσι ονομάζονταν. Αυτό σημαίνει ότι κάθε κατακτητής της εν λόγω περιοχής τη χαρακτήριζε ρωμαϊκή, βυζαντινή, οθωμανική κτλ. Τουλάχιστον αυτά μέχρι την ανεξαρτησία και τη σύσταση του Έθνους. Ρωμιοί εξάλλου ήταν και οι Σλάβοι υπήκοοι του Βυζαντίου και οι μουσουλμάνοι της Συρίας (διαβάστε λίγο ιστορία, την παλιά καλή σχολική έστω). Και μη συγχέεται έννοιες αλλοιωμένες (βλ. σχόλιο Αθανάσιου Διάκου) που εκφράστηκαν σε συγκεκριμένες εποχές. Διαβάστε λίγο Θεοφάνη, λίγο Μαλάλα και τόσους άλλους συγγραφείς. Σας παρακαλώ, πριν από τέτοια επιθετικά σχόλια τουλάχιστον να έχετε μελετήσει βασικά στοιχεία ιστορίας. Δεν είναι όλα Έθνος μιας θρησκείας. Είναι η διαμόρφωση μιας πολυάιματης ομάδας ανθρώπων που προέκυψε από πολλές κατακτήσεις και σκληρούς αγώνες. Τουλάχιστονσας παρακαλώ, τιμήστε το αίμα όσων αγωνίστηκαν για την ελευθερία και την παιδεία σας και μην προσβάλλεται τη μνήμη τους μέσα από ανιστόρητες ανέκδοτες αναφορές.
Ωραιότα ανέκδοτα μας λες..διάβασε αργά αργά και προσεκτικά τα παρακάτω..
Σύμφωνα μέ τόν Κωνσταντίνο Παπαρρηγόπουλο η Ρωμαϊκή κυριαρχία διήρκησε μέχρι τόν 5ο αιώνα, καί ομοίως συμφωνεί η ιστορικός Ελένη Γλυκατζή Αρβελέρ, η οποία αναφέρει: "Κατά τήν διάρκεια της περίοδου (379-641), τό Βυζάντιο θά αποκτήσει τά χαρακτηριστικά, πού θά τό καταστήσουν αργότερα, Ελληνική Αυτοκρατορία της χριστιανικής Ανατολής." O Finlay θεωρεί ότι: "από τό 716 η ιστορία των Ελλήνων τοσούτον στενώς συμπλέκεται μετά των χρονικών της κραταιώς ήδη οργανωθείσης αυτοκρατορικής κυβερνήσεως, ώστε η ιστορία του ανατολικού κράτους αποτελεί έκτοτε έν όλον μετά της του ελληνικού έθνους ιστορίας..
Οι μεσαιωνικοί Ελληνες ή Ρωμιοί, όπως αποκαλούσαν τούς εαυτούς τους, ήταν εξίσου ικανοί μέ τούς προγόνους τους στήν τέχνη. Σύμφωνα μέ τόν ιστορικό Steven Runciman: "Η βυζαντινή τέχνη ήταν από τίς μεγαλύτερες σχολές τέχνης παγκοσμίως. Κανένας αρχαίος Ελληνας δέ θά μπορούσε νά χτίσει τήν Αγία Σοφία, αυτό απαιτούσε πολύ βαθιά τεχνική γνώση".
Και άρπα και τούτο..
"TA NEA" Σάββατο 26 Μαρτίου 2005
Αρ. Φύλλου 18198
ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ ΚΟΥΡΤΟΒΙΚ
Eθνική εποποιία, επική εθνοποιία...
Ομολογώ ότι δεν βρήκα και τόσο φοβερά ενδιαφέρον το μελέτημα του Σβορώνου, για το οποίο τόση συζήτηση γίνεται τελευταία. Μιλάω, βέβαια, ως μη ειδικός. Αλλά σε μη ειδικούς, και όχι σ' επαγγελματίες ιστορικούς, απευθύνεται αυτό το κείμενο, που γράφτηκε πριν από σαράντα χρόνια για ένα Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό της Νεωτέρας Ελλάδος του εκδοτικού οίκου Ελευθερουδάκη και δεν δημοσιεύτηκε τότε, γιατί μεσολάβησε η δικτατορία των συνταγματαρχών.
Αντίθετα, είναι ενδιαφέρων ο διάλογος που διεξάγεται από τις στήλες του Βήματος με αφορμή αυτό το κείμενο, ανάμεσα στους καθηγητές Νάσο Βαγενά από τη μια, Νίκο Δεμερτζή και Αντώνη Λιάκο από την άλλη. Ενδιαφέρων τόσο για τις απόψεις που εκτίθενται όσο και αυτός καθ' εαυτός, ως φαινόμενο: υπερβαίνοντας κατά πολύ τα όρια μιας «έριδας των λογίων», απηχεί τη γενικότερη αναταραχή που προκαλεί στην Ελλάδα η ώθηση της ιστορικής εξέλιξης προς έναν επαναπροσδιορισμό του περιεχομένου της εθνικής συνείδησης.
Το ίδιο το δοκίμιο του Σβορώνου μού φάνηκε ένα μείγμα από αυτονόητες διαπιστώσεις (δεν λέω κοινοτοπίες από σεβασμό προς τον κορυφαίο ιστορικό), αφοριστικούς ισχυρισμούς και κάποιες αντιφάσεις. ΄Ισως την εποχή που γράφτηκε να είχε άλλο ειδικό βάρος. Είναι προφανές όμως ότι σήμερα δεν πυροδοτεί διαμάχες για την ιστορική αξία του, αλλά για τον επίκαιρο χαρακτήρα που έχει ή που του αποδίδεται.
Ο Σβορώνος προσπαθεί, απ' ό, τι κατάλαβα, να χαράξει μια μέση οδό ανάμεσα σε δύο διαμετρικά αντίθετες και ιδεολογικά συγκρουόμενες αντιλήψεις για το ελληνικό έθνος: από τη μια την εθνικιστική αντίληψη της σταθερής φυλετικής σύστασης και της διαχρονικής εθνικής συνείδησης του ελληνικού λαού, από την άλλη την περίπου επίσημη θέση της τότε Αριστεράς ότι το νεοελληνικό έθνος άρχισε να διαμορφώνεται στο όψιμο Βυζάντιο, γύρω στον 11ο - 12ο αιώνα, και δεν αποτελεί συνέχεια του αρχαίου Ελληνισμού.
Στον «ιστορικό συμβιβασμό» που επιχειρεί, ο Σβορώνος απορρίπτει τις ιδέες της αδιατάρακτης φυλετικής ομοιογένειας και της ύπαρξης ελληνικού έθνους στην αρχαιότητα (αυτό δα έλειπε για έναν μαρξιστή ιστορικό!), δέχεται όμως ότι οι ελληνόγλωσσοι πληθυσμοί της νότιας Βαλκανικής και των μικρασιατικών παραλίων είχαν σε ολόκληρη την ιστορική διαδρομή κοινή συνείδηση, που τους διαφοροποιούσε από τους όμορους λαούς ή εθνότητες. H συνείδηση αυτή μορφοποιόταν γύρω από έναν θεματικό πυρήνα που άλλαζε από περίοδο σε περίοδο, καθώς παλιότερα και νεότερα στοιχεία (το όμαιμον, η ιδέα του πολίτη, η αυτοκρατορική ιδέα, η χριστιανορθόδοξη πίστη) συνδυάζονταν κάθε φορά με διαφορετικό τρόπο. Ώσπου, στο τέλος του 18ου και τις αρχές του 19ου αιώνα, οι ιστορικές συνθήκες οδήγησαν στη γέννηση μιας νέας και περιεκτικότερης σύνθεσης, που κυοφορούνταν ήδη από την εποχή των Κομνηνών: στη μορφή του Ελληνισμού που ονομάζεται ελληνικό έθνος.
O κορυφαίος ιστορικός Νίκος Σβορώνος (εδώ στην προπολεμική Λευκάδα, ανάμεσα στις θειάδες του ποτ τον μεγάλωσαν) επιχειρεί έναν «ιστορικό συμβιβασμό» ανάμεσα σε δύο ιδεολογικά συγκρουόμενες αντιλήψεις για το ελληνικό έθνος: την εθνικιστική, της φυλετικής καθαρότητας, και την αριστερή, της ασυνέχειας. Στη θέση τους προτείνει την ιδέα της διαχρονικής κοινής συνείδησης που πήρε διάφορες μορφές - πυροδοτώντας μετά θάνατον - μιαν άλλη πλέον διαμάχη
Αυτό το σχήμα, το κάπως εγελιανό, δεν μας φαίνεται σήμερα ούτε αιρετικό ούτε πρωτότυπο. Θα το δέχονταν αμέσως Έλληνες απ' όλο το πολιτικό και ιδεολογικό φάσμα, μ' εξαίρεση ίσως την παρυφή του δεξιού μέρους του. Ούτε φυλετική καθαρότητα (ποιο έθνος άλλωστε είναι φυλετικά καθαρό;), αλλά ούτε φυλετική ασυνέχεια ή αλλοτρίωση. Διαχρονική κοινή συνείδηση, που πήρε διάφορες μορφές. Το ελληνικό έθνος δεν κατασκευάστηκε, δεν επινοήθηκε, αλλά είναι ένα φυσιολογικό (με την ιστορική έννοια) αποκρυστάλλωμα του Ελληνισμού. Πώς γίνεται λοιπόν και το κείμενο του Σβορώνου δίνει λαβή για μια τόσο οξεία αντιπαράθεση;
Το κρίσιμο και «πονηρό» σημείο είναι η διαχρονική συνείδηση. Πώς πρέπει να την εννοήσουμε; Το κείμενο μένει αρκετά αόριστο πάνω σ' αυτό. Ο Σβορώνος, που έχει πιθανότατα κατά νου μια πολιτισμική συνέχεια, αναφέρει επανειλημμένα ως ένα από τα βασικότερα, αν όχι το βασικότερο πειστήριο της διαχρονικής συνείδησης του Ελληνισμού τη γλώσσα. Αλλ' ακριβώς το ζήτημα της γλώσσας δείχνει τι ερμηνευτικές αλχημείες μπορούν να γίνουν εδώ. Κανένας δεν μπορεί ν' αμφισβητήσει τη συνεχή διαδρομή της ελληνικής γλώσσας από την αρχαιότητα ώς σήμερα. Αυτό όμως δεν είναι το ίδιο με το να πει κανείς ότι η ελληνική γλώσσα, με όλες τις φάσεις της, είναι μία και ενιαία. Το πρώτο είναι ένα ιστορικό δεδομένο. Το δεύτερο είναι ένα ιδεολόγημα, που ελέγχεται από τη γλωσσολογία, όπως θα ελεγχόταν από τη ζωολογία ο ισχυρισμός ότι το άλογο και ο πρόγονός του, που λεγόταν μεσόιππος, είναι το ίδιο είδος.
Με παρόμοιο τρόπο, το ότι οι ελληνικοί πληθυσμοί είχαν διαχρονικά κοινή συνείδηση δεν σημαίνει κατ' ανάγκην ότι η συνείδηση αυτή ήταν στην ουσία της η ίδια, «ομοία εαυτή». Ασφαλώς πολλά ήθη, παραδόσεις, δοξασίες, στοιχεία της λαϊκής ποίησης ταξίδεψαν από την αρχαιότητα ή και από την προϊστορία ώς την εποχή μας. Πολλά άλλα όμως χάθηκαν ή αποβλήθηκαν, καινούργια πήραν τη θέση τους. Και τα ήθη, οι παραδόσεις κ. λπ. δεν συνιστούν από μόνα τους συνείδηση. Ο Ιωάννης Κακριδής, στο Οι αρχαίοι ΄Ελληνες στη νεοελληνική λαϊκή παράδοση (ένα βιβλίο που πρέπει να πω ότι με κατατάραξε, όταν το διάβασα στα νιάτα μου), έδειξε πόσο αποξενωμένη είναι η νεοελληνική λαϊκή συνείδηση από τους αρχαίους Έλληνες. Ο Σβορώνος δείχνει αμήχανος, όταν πρέπει να εξηγήσει πώς συμβιβάζεται με το σχήμα του το γεγονός ότι οι εκχριστιανισμένοι Έλληνες της βυζαντινής περιόδου, τουλάχιστον ώς τον 11ο αιώνα, αποκαλούσαν ΄Ελληνες τους «άλλους», δηλαδή τους ειδωλολάτρες. Μιλάει για συνειδησιακό διχασμό, για τοπικές εξαιρέσεις, για την αρχική (αλλά γρήγορα εγκαταλειμμένη) διάκριση ανάμεσα στον «Έλληνα» (τον ειδωλολάτρη του ελληνικού πολιτισμικού χώρου) και τον «εθνικό» (τον αμέτοχο της ελληνικής παιδείας ειδωλολάτρη). Με όλα αυτά όμως δεν μπορεί να εξουδετερώσει την ενοχλητική διαπίστωση ότι στο σημείο αυτό, αν δεν υπάρχει ρήξη στη συνέχεια της συνείδησης του Ελληνισμού, υπάρχει οπωσδήποτε μετάλλαξή της.
Όταν πραγματοποιήθηκε η ιταλική ενοποίηση, ο Καβούρ, ο πρωτεργάτης της, είπε: «Φτιάξαμε την Ιταλία, τώρα πρέπει να φτιάξουμε και Ιταλούς». Είναι πολύ πιθανό ότι κανένας από τους δημιουργούς του ελληνικού κράτους δεν θα μπορούσε να πει κάτι ανάλογο, και από αυτή την άποψη έχει δίκιο ο Βαγενάς. ΄Ηταν πιο εύκολο και πιο αποδοτικό να δεχτούν οι κάτοικοι της Ελλάδας ότι είναι Έλληνες παρά οι κάτοικοι της Ιταλίας ότι είναι Ιταλοί. Δεν έχουν όλοι οι λαοί τις ίδιες προϋποθέσεις αφοσίωσης σε μια εθνική ιδεολογία. Και τα έθνη δεν είναι κατασκευές με την έννοια ότι δημιουργούνται αυθαίρετα. Αν οι «θεωριοκρατούμενοι», όπως τους λέει ο Βαγενάς, ιστορικοί εννοούν αυτό (οι συνομιλητές του πάντως δεν νομίζω ότι το κάνουν), έχουν τυφλωθεί από τη βιβλιόσκονη. H εθνική ιστορία ή «αφήγηση», σύμφωνα με τη μεταμοντέρνα ορολογία, είναι ένα ψηφιδωτό στο οποίο πραγματικές ψηφίδες, ακόμη και επιμέρους ψηφιδωτές εικόνες, συνδέονται μέσω φανταστικών υλικών. Τα προβλήματά της αρχίζουν από τη στιγμή που έρχονται στο φως ψηφίδες οι οποίες δεν ταιριάζουν σ' αυτό το σχήμα.
Για τη ζωή των ανθρώπων, μεγαλύτερη σημασία από τους ιδρυτικούς μύθους ενός έθνους έχουν τα πολιτικά και κοινωνικά αιτήματα που νομιμοποιούνται από αυτούς. Το ελληνικό έθνος επικύρωσε την ύπαρξή του με μια επανάσταση που, περισσότερο από τα εθνικά κινήματα άλλων λαών, συνδεόταν με χειραφετικά αιτήματα διαρκούς ακτινοβολίας. Γιατί δεν ήταν εμπνευσμένα μόνον από τη Γαλλική Επανάσταση, αλλά και από τις αρχές του ελληνικού Λόγου και της ελληνικής πόλεως, που φαινόταν φυσικό ν' αποκατασταθούν με την εθνική «παλιγγενεσία» της Ελλάδας.
http://ta-nea.dolnet.gr/print.php?e=A&f=18198&m=P06&aa=1
και διάβασε και το βιβλιαράκι του Σβορώνου ελπίζω να σου κάνει και να μην τον θεωρείς "εθνικιστή"..χα χα χα χα χα έχετε πολύ μα πάρα πολύ πλάκα τελικά σεις οι "αριστεροί"... Το ελληνικό έθνος γένεση και διαμόρφωση του νεόυ ελληνισμού"..
Οι Βυζαντινοί πού συνέχισαν μέ φανατισμό νά ομιλούν τήν αρχαία Ελληνική γλώσσα καί νά εξελληνίζουν τά ξένα ονόματα θεωρούσαν τιμή τους ότι ήταν απόγονοι των Αρχαίων Ελλήνων. Τά πρώτα βιβλία πού μάθαιναν τά παιδιά ήταν η Ιλιάδα καί η Οδύσσεια του Ομήρου καί οι αγαπημένοι τους ήρωες ήταν μεταξύ άλλων, ο Λεωνίδας καί ο Μέγας Αλέξανδρος. O Παναγιώτης Κανελλόπουλος άριστος μελετητής της Ελληνικής Ιστορίας μάς παραθέτει στό βιβλίο του, Γεννήθηκα στό 1402: "Οι πατέρες της Εκκλησίας πήραν από τήν αρχαία Αθήνα τά φώτα τους, ενώ οι άριστα μορφωμένοι Πατριάρχες, Φώτιος καί Αρέθας, είχαν αγκαλιάσει τόν Πλάτωνα. Όταν δε οι Φράγκοι κατέλαβαν τήν Βασιλεύουσα, ξύπνησε έντονα η Ελληνική συνείδηση των Ελλήνων καί αισθάνθηκαν όσοι αποσύρθηκαν στήν Μικρά Ασία, αντικρύζοντας τήν Σμύρνη, τήν Έφεσσο καί τή Μίλητο, τό Ελληνικό αίμα νά ρέει στίς φλέβες τους. Εάλω μέν η πατρίς, αλλ' ανδρί σοφώ πάς τόπος Ελλάς".
H Ελένη Γλύκατζη - Αρβελέρ, στό έργο της: L'idelogie politique de l' empire byzantin υποστηρίζει ότι: "Tό βασικό χαρακτηριστικό της πνευματικής ζωής του Βυζαντίου κατά τούς αιώνες του μεγαλείου του, παραμένει η ανανέωση του ενδιαφέροντος γιά τήν ελληνική αρχαιότητα καί τίς επιτεύξεις της. Είναι πράγματι σημαντικό ότι σ'αυτή τήν περίοδο οι αναφορές στόν κλασσικό κόσμο καί στίς αξίες του πολλαπλασιάζονται, ενώ η μελέτη της κλασσικής λογοτεχνίας κατακτά όλο καί περισσότερο, όχι μόνο τίς σχολές της Κωνσταντινουπόλεως, αλλά επίσης καί τό ενημερωμένο κοινό. Oι βυζαντινοί συνειδητοποιούν όλο καί περισσότερο, τούς προνομιακούς δεσμούς τους μέ τήν ελληνική αρχαιότητα εξαιτίας της ελληνοφωνίας τους. Αυτό τούς διαφοροποιεί από τόν λατινικό κόσμο, ενώ στίς στιγμές κρίσης μεταξύ της χριστιανικής Δύσης καί του Βυζαντίου, η αναφορά στόν ελληνισμό βεβαιώνει τήν υπεροχή της βυζαντινής παιδείας έναντι των Δυτικών τούς οποίους τούς συγχέουν σκόπιμα μέ τόν βαρβαρικό κόσμο."
O ιστορικός Norman H. Baynes υποστηρίζει μέσα από τό βιβλίο του BYZANTIUM, INTRODUCTION TO EAST ROMAN CIVILIZATION, Oxford University Press: Μέσα στήν αυτοκρατορία, η παιδεία του ελληνιστικού κόσμου, πού αναπτύχθηκε στά βασίλεια των διαδόχων του Μεγάλου Αλεξάνδρου, συνεχίζεται καί επηρεάζει βαθιά τά επιτεύγματα του Βυζαντίου. Γιατί οι Βυζαντινοί είναι χριστιανοί Αλεξανδρινοί. Στήν τέχνη ακόμα ακολουθούν τά ελληνιστικά πρότυπα, κληρονομούν τή ρητορική παράδοση, τήν φιλομάθεια, τό θαυμασμό γιά τό μεγάλο αιώνα της κλασσικής Ελλάδος. Είναι τιμή του πού ο βυζαντινός κόσμος έκανε συνείδησή του καί ζήτησε νά ελαφρώσει τά βάρη της ζωής, θεμελιώνοντας νοσοκομεία γιά τούς ασθενείς, τούς λεπρούς καί τούς αδύνατους, κτίζοντας ξενοδοχεία γιά τούς οδοιπόρους καί τούς ξένους, γηροκομεία γιά τούς γέρους, οίκους μητρότητος γιά τίς γυναίκες, καταφύγια γιά τά εγκαταλελειμμένα παιδιά καί τούς πτωχούς καί φιλανθρωπικά ιδρύματα.
Και τελειώνω μαζί σας και δεν ξανασχολούμε παρά μόνο για όσους μπουν στη σελίδα σας παραθέτω ολόκληρη την παρακάτω βιβλιογραφία
ρωμαϊκής Ανατολής" στην Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμ. Ζ', Βυζαντινός ελληνισμός - πρωτοβυζαντινοί χρόνοι 324-642 μ.Χ., Εκδοτική Αθηνών Α.Ε., Αθήνα 1978, σελ. 6
↑ Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμ. Ζ', Βυζαντινός ελληνισμός - πρωτοβυζαντινοί χρόνοι 324-642 μ.Χ., Εκδοτική Αθηνών Α.Ε., Αθήνα 1978, σελ. 6
↑ Ό.π., σελ. 5
↑ Norman H. Baynes και Η.St.L.B. Moss, Βυζάντιο, Εισαγωγή στο Βυζαντινό Πολιτισμό (μτφρ. Δημητρίου Ν. Σακκά), 8η έκδ., Παπαδήμας, Αθήνα 2004, σελ. 102
↑ Georg Ostrogorsky, Ιστορία του Βυζαντινού Κράτους, Τόμος Α', Ιστορικές Εκδόσεις Στέφανος Δ. Βασιλόπουλος, Αθήνα, 2002, 7η έκδ., σελ. 84
↑ βλ. Ελένη Γλυκατζή-Αρβελέρ, Η Πολιτική Ιδεολογία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, Ψυχογιός, 1988, σελ. 39.41.73
↑ Μπέγζος Μ., Ευρωπαϊκή Φιλοσοφία της Θρησκείας, Γρηγόρης, 2004, σελ. 187
↑ Encyclopedie de la Pleiade, Ιστορία και Μέθοδοι της, Τόμος Δ', ΜΙΕΤ, 1980, σελ. 56
↑ Heinz-Gunther Nesselrath, Εισαγωγή στην Αρχαιογνωσία, Τόμος Α', Παπαδήμας, 1997, σελ. 450
↑ UNESCO: Ιστορία της Ανθρωπότητας, τόμ. 12, εκδ. Χ. Τεγόπουλου-Ν. Νίκας & ΣΙΑ Ο.Ε., Αθήνα 1970, σελ. 4137
↑ Georg Ostrogorsky, Ιστορία του Βυζαντινού Κράτους, Τόμος Α', Ιστορικές Εκδόσεις Στέφανος Δ. Βασιλόπουλος, Αθήνα, 2002, 7η έκδ., σελ. 52. / Βλ. και Α.Α.Vasiliev, Ιστορία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, Μπεργαδής, Αθήνα, 1954, σελ. 22: "...παρά την ζωηρή του περιγραφή...δεν είναι ασφαλώς το ύφος του εκείνο που χρειάζεται για να διεγείρη τον σεβασμό για τα πρόσωπα ή την περίοδο, με την οποία ασχολείται ή για να οδήγηση σε μια λεπτομερέστερη μελέτη τους. Ο απαράμιλλος του σαρκασμός και η υποτίμησι, βρίσκονται διαρκώς εν δράσει [...] είναι ανίκανος να θαυμάση με ενθουσιασμό πράγματα ή πρόσωπα. Σχεδόν κάθε ιστορία, όταν την χειρίζουνται με αυτόν τον τρόπο, αφίνει την αξιοκαταφρόνητη πλευρά της να κυρίαρχη στην σκέψι του αναγνώστου. Ίσως καμιά ιστορία δεν θα έμενε αστιγμάτιστη με έναν τέτοιο χειρισμό. [...] "Αυτός ο τρόπος διαχειρίσεως του θέματος", παρατηρεί ο J. Β. Bury "ανταποκρίνεται προς την περίφρονητική θέσι που παίρνει ο συγγραφεύς" [...] Η ερμηνεία που δίνει ο Γίββων στην εσωτερική ιστορία της Αυτοκρατορίας, μετά τον Ηράκλειο, δεν είναι μόνον επιπόλαιη αλλά συγχρόνως δίνει λανθασμένη εντύπωσι των γεγονότων."
↑ Α.Α.Vasiliev, Ιστορία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, Μπεργαδής, Αθήνα, 1954, σελ. 442
↑ J. Β. Bury, A History of the Later Roman Empire, London: Macmillan, 1889, τόμ. 1, σελ. V
↑ Στήβεν Ράνσιμαν, Βυζαντινός Πολιτισμός, Β' Εκδοση, Εκδόσεις Γαλαξίας-Ερμείας, σσ.202 κ.εξ.
↑ Norman H. Baynes και Η.St.L.B. Moss, Βυζάντιο, Εισαγωγή στο Βυζαντινό Πολιτισμό (μτφρ. Δημητρίου Ν. Σακκά), 8η έκδ., Παπαδήμας, Αθήνα 2004, σελ. 42
↑ "Βυζάντιο", Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος-Λαρούς-Μπριτάννικα, τόμ. 46, εκδ. Δίας, Αθήνα 2004: "...αν και η στενή έννοια της εθνικής προέλευσης δεν απέκτησε στο Βυζάντιο καθοριστική σπουδαιότητα...Η υπερεθνική αυτή συνείδηση της αποστολής της αυτοκρατορίας, η καθαρά οικουμενική χριστιανική συνείδηση, δεν μπορούσε να αποδυναμωθεί ή απορροφηθεί...από την εθνική συνείδηση μιας μόνο εθνότητας. Ο Ρωμαίος ή Βυζαντινός...αγωνιζόταν να πραγματοποιήσει το όραμα της συνένωσης ολόκληρης της οικουμένης στην ίδια αυτοκρατορία..."
↑ Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμ. Ζ', Βυζαντινός ελληνισμός - πρωτοβυζαντινοί χρόνοι 324-642 μ.Χ., Εκδοτική Αθηνών Α.Ε., Αθήνα 1978, σελ. 10
↑ Ό.π., σελ. 13
↑ Steven Runciman, Η Τελευταία Βυζαντινή Αναγέννηση (μτφρ. Λάμπρος Καμπερίδης), επανέκδοση της 1ης έκδοσης, Δομός, Αθήνα 1991, σελ. 37
↑ Georg Ostrogorsky, Ιστορία του Βυζαντινού Κράτους, Τόμος Α', Ιστορικές Εκδόσεις Στέφανος Δ. Βασιλόπουλος, Αθήνα, 2002, 7η έκδ., σελ. 217
↑ Ελένη Γλυκατζή-Αρβελέρ, Η Πολιτική Ιδεολογία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, Ψυχογιός, 1988, σελ. 16
↑ Norman H. Baynes και Η.St.L.B. Moss, Βυζάντιο, Εισαγωγή στο Βυζαντινό Πολιτισμό (μτφρ. Δημητρίου Ν. Σακκά), 8η έκδ., Παπαδήμας, Αθήνα 2004, σελ. 55
↑ Ελένη Γλυκατζή-Αρβελέρ, Η Πολιτική Ιδεολογία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, Ψυχογιός, 1988, σελ. 40-41
↑ Αθηνά Κόλια-Δερμιτζάκη, Συνάντηση Ανατολής και Δύσης στα Εδάφη της Αυτοκρατορίας - Οι Απόψεις των Βυζαντινών για τους Σταυροφόρους, Α' ανατύπωση, Ίδρυμα Γουλανδρή-Χορν, Αθήνα 2000, σελ. 29
↑ Ό.π., σελ. 30
↑ Αλέξης Σαββίδης, Μελέτες Βυζαντινής Ιστορίας 11ου - 13ου αιώνα, β' έκδ., Καρδαμίτσας, Αθήνα 1995, σελ. 81
↑ Μία από τις πρώτες μαρτυρίες που οι Ρωμαίοι έπαψαν να είναι πολιτική οντότητα για να γίνουν θρησκευτική κοινότητα, βρίσκεται στη διαθήκη της Άννας Παλαιολογίνας Νοταρά, που γράφει το 1493 στη Βενετία: "Πρώτον να με μνημονεύουν κατά την τάξιν των Ρωμαίων Χριστιανών" (Πάρις Γουναρίδης, Γένος Ρωμαίων, Βυζαντινές και Νεοελληνικές Ερμηνείες (διάλεξη στη σειρά "Βυζαντινή πραγματικότητα και νεοελληνικές ερμηνείες", 11 Ιαν. 1994), Ίδρυμα Γουλανδρή-Χορν, Αθήνα 1996, σελ. 21)
↑ Ό.π., σελ. 18-19
↑ Σχετικά με τη σπουδαιότητα του "1204" στη διαμόρφωση των ιδεών του νεώτερου ελληνισμού βλ.:
Norman H. Baynes και Η.St.L.B. Moss, Βυζάντιο, Εισαγωγή στο Βυζαντινό Πολιτισμό (μτφρ. Δημητρίου Ν. Σακκά), 8η έκδ., Παπαδήμας, Αθήνα 2004, σελ. 82
Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμ. Ζ', Βυζαντινός ελληνισμός - πρωτοβυζαντινοί χρόνοι 324-642 μ.Χ., Εκδοτική Αθηνών Α.Ε., Αθήνα 1978, σελ. 29
Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμ. Θ', Βυζαντινός ελληνισμός - μεσοβυζαντινοί χρόνοι 1071-1204 μ.Χ. και υστεροβυζαντινοί χρόνοι 1204-1453 μ.Χ., Εκδοτική Αθηνών Α.Ε., Αθήνα 1980, σελ. 5,244
Ελένη Γλυκατζή-Αρβελέρ, Η Πολιτική Ιδεολογία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, Ψυχογιός, 1988, σελ. 127
Γ. Καραγιαννόπουλος, Το Βυζαντινό Κράτος, Τόμος Β', Ερμής, 1988, σελ. 148
Steven Runciman, Η Τελευταία Βυζαντινή Αναγέννηση (μτφρ. Λάμπρος Καμπερίδης), επανέκδοση της 1ης έκδοσης, Δομός, Αθήνα 1991, σελ. 33-34
Απόστολου Ε. Βακαλόπουλου, Νέα Ελληνική Ιστορία (1204-1985), η' έκδ. Βάνιας, Θεσ/νίκη 1993, σελ. 12
Γιώργος Καραμπελιάς, 1204 η Διαμόρφωση του Nεώτερου Eλληνισμού, Eναλλακτικές Eκδόσεις, Αθήνα 2006
↑ Απόστολου Ε. Βακαλόπουλου, Νέα Ελληνική Ιστορία (1204-1985), η' έκδ. Βάνιας, Θεσ/νίκη 1993, σελ. 13
↑ Νικήτα Χωνιάτη, Χρονική Διήγησις, 5,580
↑ Πάρις Γουναρίδης, Γένος Ρωμαίων, Βυζαντινές και Νεοελληνικές Ερμηνείες (διάλεξη στη σειρά "Βυζαντινή πραγματικότητα και νεοελληνικές ερηνείες", 11 Ιαν. 1994), Ίδρυμα Γουλανδρή-Χορν, Αθήνα 1996, σελ. 14
↑ Παναγιώτης Χρήστου, Οι περιπέτειες των εθνικών ονομάτων των Ελλήνων, 2η έκδ., Κυρομάνος, Θεσσαλονίκη 1993, σελ. 129
↑ Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμ. Ζ', Βυζαντινός ελληνισμός - πρωτοβυζαντινοί χρόνοι 324-642 μ.Χ., Εκδοτική Αθηνών Α.Ε., Αθήνα 1978, σελ. 10
↑ "Είναι αληθές ότι κατά τους τρεις τελευταίους αιώνες το Βυζάντιο ησθάνθη εαυτόν περισσότερον ελληνικόν από οποτεδήποτε άλλοτε, αφού μάλιστα περιωρίσθη γεωγραφικώς εις τον Βαλκανικόν χώρον και τας νήσους" (Τωμαδάκης Ν., Οι Λόγιοι του Δεσποτάτου της Ηπείρου και του βασιλείου της Νικαίας, Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 1993, σελ. 8)
Και τέλος τα παρακάτω:
Ο νέος Ελληνισμός
Σημαντικός σταθμός στην πορεία του νέου Ελληνισμού υπήρξε το περίφημο διάταγμα του Καρακάλλα το 212 μ.Χ. με το οποίο παραχωρούνταν το δικαίωμα του ρωμαίου πολίτη σε κάθε υπήκοο της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Τότε και οι Έλληνες ονομάστηκαν Ρωμαίοι και διατήρησαν το όνομα αυτό ως σήμερα (όταν λέγονται "Ρωμιοί"). Το όνομα Ρωμαίος εύκολα εκτόπισε το εθνικό Έλλην, γιατί θύμιζε τους ειδωλολάτρες Έλληνες των πρώτων χριστιανικών χρόνων. Έμενε όμως στο λαό η ανάμνηση των προγόνων με το ένδοξο παρελθόν, που ονόμαζε Έλληνες, και τα λείψανα των μνημείων τους "ελληνικά", λέξη που υπάρχει ως τοπωνύμιο και σήμερα. Τους προγόνους αυτούς φανταζόταν ως γίγαντες και η αντίληψη διατηρήθηκε ως τελευταία σε απομακρυσμένες περιοχές της χώρας. Ωστόσο, αντί να χάσουν οι Έλληνες την εθνική τους οντότητα ως πολίτες της Ρώμης, συνέβη τούτο το παράξενο: διατήρησαν το όνομα Ρωμαίοι › Ρωμιοί ως τις μέρες μας ως δικό τους όνομα.
Η μεταφορά της πρωτεύουσας της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας από τη Ρώμη στο Βυζάντιο είναι ένας άλλος σημαντικός σταθμός στην πορεία του εθνικού μας βίου. Στο γεγονός αυτό, που ήρθε σε μια κρίσιμη ώρα, για να διαφυλάξει το γένος από τον αφανισμό, πρέπει να αναζητήσουμε τις ρίζες του νεοελληνικού δέντρου. Με το χωρισμό της Αυτοκρατορίας σε Δυτικό και Ανατολικό κράτος, το δεύτερο δέχεται την ακτινοβολία και την επίδραση του ελληνικού πολιτισμού, ο οποίος με τον καιρό υπερισχύει και επικρατεί.
Ένα σπουδαίο στοιχείο στην ανάπτυξη του νέου Ελληνισμού είναι η Ορθόδοξη Ανατολική Εκκλησία, που καθώς περιορίζεται στο Βυζάντιο, ταυτίζεται με τον Ελληνισμό και γίνονται έννοιες ταυτόσημες. Ορθοδοξία και Ελληνισμός, πίστη και πατρίδα, συμπίπτουν και οι Έλληνες ζουν, αναπνέουν και ελπίζουν μ' αυτές. Μετά την τετάρτη σταυροφορία, τα κράτη της Νικαίας, της Τραπεζούντας, της Ηπείρου και αργότερα του Μοριά, είναι ελληνικά δεσποτάτα και οι ηγεμόνες τους έχουν ελληνική συνείδηση. Εκεί αναπτύσσεται και ανδρώνεται ο νέος Ελληνισμός.
Στις επαρχίες, η λαϊκή παράδοση είναι έντονη και οι ρωμαϊκές συνήθειες της Κωνσταντινούπολης βρίσκονται μακριά. Τα νέα κρατίδια έχουν να αντιμετωπίσουν πολυάριθμους κινδύνους. Για να αντισταθούν, καταφεύγουν στο αρχαίο παρελθόν με το λαμπρό πολιτισμό και τον επικό ηρωισμό. Ο Διγενής Ακρίτας επαναλαμβάνει τα κατορθώματα του Αχιλλέα και οι αρχαίοι Έλληνες, οι ειδωλολάτρες που είχαν δημιουργήσει τέτοια αριστουργήματα, δεν είναι πια ασυμπαθείς. Το όνομα Έλλην επανέρχεται μετά την πρώτη Άλωση και εκτοπίζει σιγά σιγά το Ρωμαίος.
Όμως, ο νέος Ελληνισμός είναι συνυφασμένος και παίρνει ουσιαστικά σάρκα και οστά στα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Νέες δοκιμασίες περιμένουν το γένος και ο εθνισμός, η θρησκεία, οι παραδόσεις, είναι τα στοιχεία εκείνα, στα οποία θα βασιστεί, για να υποφέρει τη μακρόχρονη δουλεία και να επιτελέσει το θαύμα του Εικοσιένα.
Ο Διαφωτισμός - Οι πρόδρομοι
Μετά την Άλωση, η πνευματική παράδοση του νέου Ελληνισμού συνεχίζεται στην Ιταλία και αργότερα στο Φανάρι και στις παραδουνάβιες ηγεμονίες. Εκεί διατηρήθηκε η πάτριος παιδεία και φούντωσε η εθνική συνείδηση. Εκεί και τα Γράμματα γνώρισαν ακμή. Την κατάκτηση του δεσποτάτου της Πελοποννήσου, τον τουρκοβενετικό πόλεμο 1463-1479, την κατάρρευση του αποικιακού κράτους της Βενετίας και τον τουρκοβενετικό πόλεμο 1684-1718, ακολούθησαν αλλεπάλληλα μεταναστευτικά κύματα, που ξεχύθηκαν στην Ευρώπη, όπου δημιουργήθηκαν αξιόλογες ελληνικές παροικίες ή κοινότητες.
Οι πιο σημαντικές από αυτές υπήρξαν της Βενετίας, του Λιβόρνου, του Cargese, της Αυστρίας και της Ουγγαρίας, από τις οποίες η πιο σπουδαία ήταν της Βιέννης, που έγινε πριν την Επανάσταση κέντρο εθνικό και πνευματικό του Ελληνισμού της αποδημίας, της Τεργέστης, της Ρουμανίας, της Ρωσίας, της Μάλτας, κλπ. Οι Έλληνες του εξωτερικού ανάστησαν το Γένος και ανάπτυξαν τις προγονικές αρετές. Μελέτησαν και πρόβαλαν τους αρχαίους συγγραφείς και συντέλεσαν στην πνευματική πρόοδο του Έθνους. Έγινε πια συνήθεια και οι νέοι μας πήγαιναν στο Πατάβιο, στη Ρώμη, στη Βενετία, για να ακολουθήσουν ευρύτερες σπουδές. Επιστρέφοντας στη σκλαβωμένη πατρίδα, έφερναν τις νέες ιδέες και καλλιεργούσαν τον Ελληνικό Διαφωτισμό, που επηρεάστηκε έτσι από την αγγλική, τη γερμανική, την ιταλική και ιδιαίτερα τη γαλλική σκέψη.
Στην Ελλάδα, ο Διαφωτισμός ακολούθησε βασικά τα ίδια με το γαλλικό, γιατί η ελληνική παιδεία ήταν εκείνη που έπαιρναν οι Φαναριώτες συνεχιστές της πνευματικής πορείας του έθνους στον ελλαδικό χώρο, στα χρόνια της δουλείας. Ως υπάλληλοι της Υψηλής Πύλης, ως ηγεμόνες ημιανεξάρτητων ηγεμονιών, χρησιμοποιούσαν τη γαλλική που είχε καθιερωθεί με τη συνθήκη της Ραστάττης ως γλώσσα της διπλωματίας. Γάλλοι οικοδιδάσκαλοι έφταναν στην Πόλη και στις παραδουνάβιες ηγεμονίες για να διδάξουν τη γλώσσα και το γαλλικό βιβλίο, όργανο της ευρωπαϊκής παιδείας και των νέων ιδεών, έμπαινε στα σπίτια των Φαναριωτών. Φυσικό λοιπόν, στη χώρα μας ο διαφωτισμός να έρθει κυρίως από τη Γαλλία και το πρώτο ελληνικό μυθιστόρημα των νεότερων χρόνων, τα "Φιλοθέου Πάρεργα", έργο που γράφτηκε το 1718, αλλά εκδόθηκε μόλις το 1800, να προέλθει από Φαναριώτη, τον ηγεμόνα Νικόλαο Μαυροκορδάτο.
Αυτός είναι ο λόγος που ο νεοελληνικός διαφωτισμός αρχίζει ουσιαστικά στα μέσα του 18ου αιώνα. Αν θελήσουμε να δούμε τα στάδια του διαφωτισμού στη χώρα μας, θα διακρίνουμε τρεις περιόδους της γαλλικής παιδείας. Η πρώτη φτάνει ως το 1774, οπότε με τη συνθήκη Κιουτσούκ- Καϊναρτζή νέες δυνάμεις ανεβαίνουν στην ηγεσία του γένους. Κατά την προδρομική αυτή περίοδο του νεοελληνικού διαφωτισμού, την προσοχή των ελληνικών λογίων συγκεντρώνει ο Βολταίρος με τα κηρύγματά του περί ελευθεροφροσύνης. Το έργο του προβάλλεται και μεταφράζεται στην Ελλάδα από τους φιλελεύθερους συγγραφείς, αλλά αποτελεί και αντικείμενο πολεμικής των αντιπάλων τους. Στην περίοδο αυτή ξεχωρίζουν τρία ονόματα: του Ευγένιου Βούλγαρη, του Θωμά Μανδακάση και του Ιώσηπου Μοισιόδακα.
Ο Βούλγαρης είναι ο πρωτοπόρος. Δέχεται νέος την επίδραση των προοδευτικών ιδεών της εποχής του και τις εισάγει στη διδακτική του. Στη "Λογική" του, το 1766, καταδικάζει την πρόληψη των αρχαίων και αναφέρεται σε επιφανείς φιλοσόφους της Δύσης, όπως στον Καρτέσιο, το Νεύτωνα, τον Χομπς, τον Λοκ και τον Λάιμπνιτς. Ιδιαίτερα προβάλλει το Βολταίρο, του οποίου εκδίδει το 1766 έμμετρη μετάφραση ενός διηγήματός του. Δυστυχώς όμως ο Βούλγαρης παρέμεινε πάντα αρχαϊστής και θεωρούσε τη δημοτική ασυμβίβαστη με τη φιλοσοφία. Στη "Λογική" του έγραφε: "Εκσυρικτέον το χυδαϊστί διαλέγεσθαι".
Στην Ευρώπη, ο διαφωτισμός έλυσε το ζήτημα του γλωσσικού οργάνου με την αντικατάσταση της λατινικής γλώσσας από τις εθνικές γλώσσες του κάθε τόπου.
Στην Ελλάδα, όμως, τα πράγματα για το γλωσσικό δεν ήταν το ίδιο εύκολα, όπως στη Δύση. Εδώ δεν είχαμε μία γλώσσα ξένη, αλλά τη γλώσσα των προγόνων και οι περισσότεροι δεν μπορούσαν να εξηγήσουν πώς ήταν δυνατό να αναστηθεί η προγονική δόξα χωρίς την αποκατάσταση της αρχαίας γλώσσας. Υπήρξε όμως μία μέση λύση, εκείνη του Νικηφόρου Θεοτόκη, ο οποίος συνέλαβε σωστά την παιδευτική σημασία του γλωσσικού και χωρίς να καταφύγει στη δημοτική, που τη θεωρούσε φθαρμένη από ξένες προσμείξεις, χρησιμοποίησε μία γλώσσα απλή και εύληπτη, χωρίς αρχαϊσμούς, που βοήθησε πολύ την εισαγωγή των επιστημονικών γνώσεων της εποχής στη χώρα μας, που ήταν και η σημαντικότερη προσφορά του ευρωπαϊκού διαφωτισμού.
Ο Θωμάς Μανδακάσης, γιατρός από την Καστοριά, ο οποίος εξέδωσε το 1760 στη Λειψία το "Περί των αοράτων δια των ορατών εννοουμένων πραγμάτων", ήταν υπέρμαχος της δημοτικής. Ο προοδευτικός λόγιος έγραφε σε ένα ποίημά του προς τον Καισάριο Δαπόντε:
Συ δε την γλώσσαν την απλήν μη την καταφρονήσεις ότι αρίστη και αυτή, ως θέλεις την γνωρίσεις. Και τόσας χάριτας γλυκάς και νοστιμάδας έχει οπού και όλων των εθνών τας γλώσσας υπερέχει.
Συστηματικότερα ασχολείται με την αγωγή ο Ιώσηπος Μοισιόδακας, ο οποίος βρίσκεται στην αφετηρία μαζί με τον Βούλγαρη, όμως μένει πιστός στις αρχές του ως το τέλος και γίνεται οπαδός της δημοτικής. "Πρώτος οπού εδοκίμασε να εκθέσει έκφρασιν δημοτικήν τα φιλοσοφικά μαθήματα", θα γράψει γι' αυτόν ο Π. Κοδρικάς. Όλες οι προσπάθειες και τα έργα του Μοισιόδακα αποβλέπουν "υπέρ του αληθινού φωτισμού των ανθρώπων". Αρχίζει τη διδασκαλία του με τα μαθηματικά, βάζει τους μαθητές του να αναλύσουν και να μεταφράσουν κλασσικά κείμενα και γράφει "Πραγματεία περί παίδων αγωγής ή Παιδαγωγία" (Βενετία 1779), όπου απηχεί απόψεις του Τζων Λοκ.
Πικραμένος από τους συντρόφους του, με κλονισμένη την υγεία, ο Μοισιόδακας πεθαίνει το 1800, τότε που ο Βούλγαρης είχε φτάσει στα ανώτατα αξιώματα.
Ωστόσο, η πρώτη αυτή περίοδος του νεοελληνικού διαφωτισμού παραμένει προδρομική, ώσπου να φανεί, κορυφαία του μορφή, ο Καταρτζής που θα συνειδητοποιήσει όλα τα φλέγοντα προβλήματα του Ελληνισμού.
Η ακμή του Διαφωτισμού
Η δεύτερη περίοδος του νεοελληνικού διαφωτισμού ξεκινάει από τη συνθήκη Κιουτσούκ-Καϊναρτζή και φθάνει ως το τέλος του δεκάτου ογδόου αιώνα. Κατά την ανακαινιστική αυτή περίοδο, μεγάλη επίδραση ασκεί στην Ελλάδα η έκδοση της γαλλικής Εγκυκλοπαίδειας. Ο Δημ. Καταρτζής-Φωτιάδης, φωτισμένος και σεβαστός άρχοντας, του οποίου το έργο παρέμενε ανέκδοτο, άρχισε να μεταφράζει το λεξικό της Γαλλικής Ακαδημίας. Ο ίδιος, στον "Λόγο προτρεπτικόν εις το γνώθι σαυτόν δελφικόν γράμμα και την κοινήν παιδαγωγίαν του έθνους, ή σοφός, ημιμαθής, αμαθής", γραμμένο το 1787, κάνει την πρώτη απόπειρα για τη σύνταξη ελληνικής βιβλιογραφίας. Τον απασχολεί έντονα το θέμα της εθνικής μας απογραφής. Μαζί και το γλωσσικό. Ο φωτισμένος δάσκαλος νωρίς έγραψε μία γραμματική της "ρωμαίικιας γλώσσας" και εξέθεσε τη γλωσσική θεωρία του στο "Σχέδιο ότι η ρωμαίικια γλώσσα, όταν καθώς λαλιέται και γράφετ' έχει στα λογογραφικά της τη μελωδία και στα ποιητικά της ρυθμό, και το πάθος και την πειθώ στα ρητορικά της. Ότι τέτοια, είναι σαν την ελληνική, κατά πάντα καλίτερ' απ' όλαις ταις γλώσσαις. Κι ότ' η καλλιέργειά της κ' η συγγραφή βιβλίων σ' αυτήνα είναι γενική και ολική αγωγή του έθνους", που έγραψε το 1783 και ήταν σημαντικότατη προσφορά του ελληνικού διαφωτισμού. Παράλληλα, ο Καταρτζής ασχολήθηκε με βασικά θέματα της νεοελληνικής αγωγής και παιδείας. Συνέταξε "Δικανική Τέχνη", "Νεοελληνική Στιχουργική", το φιλοσοφικό δοκίμιο "Εγκώμιο του φιλοσόφου, μακαρισμός του ορθοδόξου, ψόγος του αθέου, ταλάνισμα του δεισιδαίμων", όπου διαγράφεται με καθαρότητα η φιλοσοφική του θέση, δηλαδή ο άνετος ανθρωπισμός του φωτισμένου δεσποτισμού, και πολλά παιδαγωγικά έργα.
Ο Καταρτζής κοιτάζει με κάθε τρόπο πώς θα φωτίσει το γένος του. Η γλώσσα δεν είναι γι' αυτόν σκοπός, αλλά μέσο παιδείας και αγωγής, γι' αυτό, όταν είδε ότι η προσπάθειά του στη δημοτική δεν βρήκε απήχηση στην αυλή της Βλαχίας (το ύφος του, γράφει ο Κοδρικάς, "ως κακόζηλον απεδοκιμάσθη", Μελέτη της κοινής ελληνικής διαλέκτου παρά Παναγιωτάκη Καγκελλαρίου Κοδρικά, Παρίσι 1818, σελ. λβ'), αποφάσισε να γράψει "κατά το ύφος των σπουδαίων", "αδιαφορώντας με ότι τρόπον και αν είναι, μόνον να ωφελήση το γένος του". Η στροφή όμως αυτή δεν πρέπει να καταλογισθεί σε βάρος του, όταν γνωρίζουμε τα κίνητρα που τον ώθησαν. Ο Καταρτζής υπήρξε μεγάλη μορφή, όχι μόνο του νεοελληνικού διαφωτισμού, αλλά γενικά και της ιστορίας της παιδείας μας.
Στον κύκλο των μαθητών του Καταρτζή ανήκει ο Ρήγας Φεραίος και ο Αθανάσιος Χριστόπουλος, που θα μας δώσουν τα πρώτα γνήσια δείγματα της λογοτεχνίας μας, οι Δημητριείς Δανιήλ Φιλιππίδης και Γρηγόριος Κωνσταντάς, που θα εκδώσουν το 1791 στη Βιέννη "Γεωγραφία Νεωτερική" στη δημοτική, από τα πιο χαρακτηριστικά έργα της περιόδου, κείμενο ισάξιο με την "Ελληνική Νομαρχία", στο οποίο δίνουν και πολιτικές υποθήκες στους συμπολίτες τους.
Κατά τη δεύτερη αυτή περίοδο του νεοελληνικού διαφωτισμού, παρατηρείται στροφή προς τους προγόνους και συνειδητοποιείται ο ελληνικός εθνισμός. Ο περιηγητισμός προς την Ελλάδα, ο οποίος υπογραμμίζει τη σχέση ανάμεσα στον αρχαίο και τον νέο Ελληνισμό, συμβάλλει σημαντικά προς την κατεύθυνση αυτή. Και θα έρθει κατά την επομένη περίοδο η ηγετική μορφή του διαφωτισμού στη χώρα μας, ο Αδαμάντιος Κοραής, για να καλλιεργήσει συστηματικά την αγάπη και την έφεση των Ελλήνων προς τα κλασσικά γράμματα.
Την τρίτη περίοδο του νεοελληνικού διαφωτισμού πρέπει να την αντιστοιχήσουμε με την κίνηση μιας ομάδας γάλλων διανοουμένων, των ιδεολόγων, οι οποίοι ήσαν υπέρμαχοι της ελευθερίας και της ισότητας, αλλά αποδοκίμαζαν τις βιαιοπραγίες για την εφαρμογή τους. Οι διανοούμενοι αυτοί έμειναν μακριά από κάθε δράση και κατά την περίοδο της Γαλλικής Επανάστασης και στους ναπολεόντειους χρόνους. Το πνεύμα των ιδεολόγων αντιπροσωπεύει σε μας ο Αδαμάντιος Κοραής, του οποίου η προσφορά δεν περιορίζεται μόνο στα όρια του διαφωτισμού.
Με το λαμπρό "Υπόμνημα περί της παρούσης καταστάσεως του πολιτισμού εν Ελλάδι", που τυπώνει για πρώτη φορά το 1803 στο Παρίσι στα γαλλικά και είναι ασφαλώς το σπουδαιότερο κείμενο του νεοελληνικού διαφωτισμού, ο Κοραής αναλαμβάνει το έργο της διαφώτισης των ξένων για τα ελληνικά πράγματα, βέβαιος για την αναγέννηση της πατρίδας του. "Δεν έλαβον την γραφίδα, γράφει, ω Πατρίς μου, ειμί διά να αναγγείλω πρώτος την αρχίσασαν αναγέννησίν σου εις ολόκληρον την Ευρώπην και ιδιαιτέρως εις το φιλόξενον και φιλάνθρωπον αυτό έθνος, εντός των κόλπων του οποίου εύρον μίαν νέαν πατρίδαν, αφ' ότου είχον την δυστυχίαν να σε αποχωρισθώ... Μία ελαφρά βροχή και ολίγη καλλιέργεια θα ήρκουν διά να κάμουν να ανθήσουν εκ νέου όλα εκείνα τα πλούτη, τα οποία άλλοτε εκάλυπτον (το έδαφός σου)".
Είπαν σωστά τον Κοραή μεγάλο φιλόλογο, όμως ο Χιώτης σοφός υπήρξε και μεγάλος πατριώτης. Πάντα προσδοκούσε την απελευθέρωση της πατρίδας του. Γι' αυτήν μοχθούσε με όλες του τις δυνάμεις. Όλες του οι προσπάθειες, είτε φιλολογικές, είτε πολιτικές, σ' αυτήν κατέτειναν. Η ελευθερία θα έρθει με την πνευματική αναγέννηση και την άνοδο του πνευματικού επιπέδου του λαού. Βροντοφωνεί γι' αυτό να κτισθούν σχολεία. Προτείνει μάλιστα και ένα εξελιγμένο εκπαιδευτικό σύστημα, σύμφωνα με τη νέα παιδαγωγική της Δύσης. "Όλαι μας αι προλήψεις και αι κακίαι", τονίζει, "προέρχονται από της απαιδευσίας την καταραμένην αχλύν, ομίχλην, καταχνιάν. Μόνη η παιδεία, ελευθερώνουσα τον νουν από την άγνοιαν, διδάσκει τον άνθρωπον τα προς τον Θεόν και τον πλησίον καθήκοντα".
Για την ανάπτυξη και την πρόοδο της παιδείας χρειάζονται βοηθήματα και εγχειρίδια. Οι νέοι της Ελλάδας πρέπει να γνωρίσουν τα κλασσικά κείμενα και να αντλήσουν πνευματική δύναμη από τα τεράστια αποθέματα της αρχαιότητας. Ο ίδιος ο Κοραής παρουσιάζει εκπληκτική δραστηριότητα στον τομέα αυτό. Ήδη το 1800 με τη διδακτορική διατριβή του πραγματοποιεί την πρώτη έκδοσή του αρχαίου κειμένου. Είναι το "Περί αέρων, υδάτων, τόπων" του Ιπποκράτη. Τέσσερα χρόνια αργότερα, εκδίδει τα "Αιθιοπικά" του Ηλιοδώρου και το 1805 αρχίζει την έκδοση της μνημειώδους "Ελληνικής Βιβλιοθήκης" του. Στην προσπάθειά του τον βοηθούν ευκατάστατοι έλληνες έμποροι και κυρίως οι αδελφοί Ζωσιμάδες. Εκδίδει Ισοκράτη, Πλούταρχο, Αριστοτέλη, Ξενοφώντα, Πλάτωνα, Λυκούργο, κλπ. Παράλληλα, εκδίδει χωριστά και άλλα κείμενα, όπως τα "Πάρεργα" της Ελληνικής Βιβλιοθήκης, τον Αίσωπο, την Ιλιάδα. Τα κείμενα παρουσιάζει κριτικά επεξεργασμένα και προτάσσει εκτεταμένα προλεγόμενα, όπου εκθέτει τις γλωσσικές, πολιτικές, παιδαγωγικές και άλλες απόψεις του. Η φήμη του ολοένα απλώνεται και περισσότερο. Τον μνημονεύουν κοντά στα ονόματα των μεγάλων ευρωπαίων φιλολόγων. Αυστηροί κριτές, όπως ο γάλλος Κουριέ, αναγνωρίζουν την αξία του. Μαζί ο Κοραής ασχολείται συστηματικά στους 5 τόμους των "Ατάκτων" του με τη νεοελληνική γλώσσα. Στο γλωσσικό επιδιώκει μία μέση λύση. Η άποψή του είναι να αποτελέσει τη βάση της ελληνικής η νέα γλώσσα, η οποία, για να ανταποκριθεί στις υπάρχουσες ανάγκες, πρέπει να διατηρήσει μερικούς αρχικούς τύπους: "Διόρθωσιν ονομάζω της γλώσσης, όχι μόνον τον μετασχηματισμόν διαφόρων βαρβαρόμορφων λέξεων και συντάξεων, αλλά και την φυλακήν πολλών άλλων, τας οποίας ως βαρβάρους σπουδάζουν να εξορίσωσιν από την γλώσσαν, όσοι μετά προσοχής δεν ηρεύνησαν την φύσιν της γλώσσης". Μπορεί ο Κοραής να έγινε εισηγητής μιας μέσης γλώσσας, όμως μελέτησε όσο κανείς στον καιρό του τη νεοελληνική και με τη διδασκαλία του οδήγησε τελικά στη δημοτική, την οποία ακολούθησαν πολλοί από τους οπαδούς του.
Με αφορμή το γλωσσικό, άρχισε την περίοδο αυτή η λεγόμενη "μάχη των φυλλαδίων", της οποίας ωστόσο τα αίτια δεν είναι τόσο επιφανειακά. Κορυφαίες μορφές στη μεγάλη φιλολογική διαμάχη των Ελλήνων, που άρχισε το 1815, για να ανακοπεί με την κήρυξη της Ελληνικής Επανάστασης, είναι ο Αδαμάντιος Κοραής και ο Παναγιώτης Κοδρικάς. Ο δεύτερος συνοψίζοντας τις διαφορές τους θα πει: "Πρόκειται άρα περί δύο ή τριών γραικοβαρβαρικών λεξειδίων". Εκείνο που έχει σημασία για τη διαμάχη αυτή δεν είναι το τι πρέσβευε η κάθε παράταξη, αλλά το πείσμα, η ένταση των φιλολογικών αγώνων που έδωσαν νεύρο και οντότητα στην πνευματική ζωή των Ελλήνων και με τα δύο αντιμαχόμενα περιοδικά, τον "Λόγιο Ερμή", που είχε ιδρύσει ο Γαζής, και την "Καλλιόπη" έδωσαν στους Ευρωπαίους το μέτρο της πνευματικής στάθμης του αγωνιζόμενου για την απελευθέρωσή του έθνους μας.
Πρόμαχος του συντηρητισμού υπήρξε ο Κοδρικάς. Γεννημένος στην Αθήνα, διαμορφώνει τις αντιλήψεις του στο φαναριώτικο κλίμα και τρέπεται προς τη συστηματοποίηση της φαναριώτικης γλώσσας. Υποστηρίζει ότι έχει διαμορφωθεί μία γλώσσα στα έγγραφα των Πατριαρχείων και των ηγεμόνων της Μολδοβλαχίας. Αυτή πρέπει να επικρατήσει, όπως η γλώσσα των Βερσαλλιών. Ανεξάρτητα από την αντιδραστική θέση του, δεν πρέπει να υποτιμηθεί η προσπάθειά του για την προβολή του έθνους του, καθώς και οι προθέσεις του.
Ο Νεόφυτος Δούκας, ένας από τους σπουδαιότερους εκπροσώπους του αρχαϊσμού, τρέπεται προς αυτόν, όχι από συντηρητισμό, αλλά από κλασσική επίδραση. Κατά τα άλλα, είναι άνθρωπος ζωντανός, αγαπά το γένος του και περιμένει την αναγέννησή του. Οι γλωσσικές του όμως πεποιθήσεις έγιναν αιτία να αδικηθεί η προσφορά του. Ο Αθανάσιος Πάριος κατεχόταν πάντα από πνεύμα αντιδραστικό. Φανατικός, εριστικός, θρησκόληπτος, τα έβαλε με τον Κοραή, όταν έπεσε στα χέρια του ένα γράμμα του σοφού διδάσκαλου, όπου κατηγορούσε τη νηστεία. Η μανία του ήταν τέτοια, που έφτασε να κατηγορήσει όσους σπούδαζαν στη Δύση για ανήθικη διαγωγή! Η "Αντιφώνησίς" του, τυπωμένη το 1802, είναι το πιο αντιδραστικό κείμενο της περιόδου του διαφωτισμού.
Στην περίοδο αυτή κινούνται στο προσκήνιο ένα σωρό λόγιοι. Ο Κωνσταντίνος Κούμας, πιστός και αφοσιωμένος οπαδός του Κοραή. Με το έργο του η νεοελληνική παιδεία στρέφεται προς το γερμανικό στοχασμό. Ο συνεργάτης του Κωνσταντίνος Οικονόμος δημοσίευσε το 1816 μία μετάφραση του "Φιλάργυρου" του Μολιέρου, που έμεινε γνωστή με τον τίτλο "Εξηνταβελώνης". Ο Αθανάσιος Ψαλίδας, περισσότερο εκπαιδευτικός παρά συγγραφέας, προχώρησε πέρα από τον Κοραή στο γλωσσικό ζήτημα και έγινε οπαδός της δημοτικής. Νέος, εξέδωσε στη Βιέννη μερικά φυλλάδια, μεταφράσεις και έγραψε ένα μισοτελειωμένο φιλοσοφικό σύγγραμμα. Άφησε ανέκδοτα διδακτικά έργα. Στον κύκλο των οπαδών του Κοραή ανήκουν ακόμη ο Θεόφιλος Καΐρης και η αδελφή του Ευανθία, ο Νεόφυτος Βάμβας, ο Κωνσταντίνος Βαρδαλάχος κ.ά. Προσκείμενο προς τον κοραϊσμό πρέπει να θεωρήσουμε και τον Άνθιμο Γαζή. Οι διάδοχοί του στην έκδοση του "Λογίου Ερμού" Κωνσταντίνος Κοκκινάκης και Θεόφιλος Φαρμακίδης θα γίνουν στενοί συνεργάτες του διδασκάλου. Ο Κωνσταντίνος Νικολόπουλος και ο Γρηγόριος Ζαλίκογλου θα δημιουργήσουν έναν δικό τους αρχαϊκό κοραϊσμό.
Δεν λείπουν από την περίοδο και οι ακραίες θέσεις. Το 1806 εκδίδεται ανώνυμα η "Ελληνική Νομαρχία", σημαντικό κείμενο του διαφωτισμού, που δείχνει πολιτική ωριμότητα και προηγμένες κοινωνικές αντιλήψεις. Έχει χαρακτήρα λιβελλογραφικό, μας παρέχει όμως ενδιαφέρουσες στατιστικές πληροφορίες για την Ελλάδα και διατυπώνει ένα πρόγραμμα για την απελευθέρωση και αναγέννηση του γένους. Επιτίθεται εναντίον των προεστών και αποκαλεί τους Φαναριώτες "βρωμοάρχοντες της Κωνσταντινούπολης".
Ακόμη βιαιότερη είναι η έμμετρη σάτιρα, που με τον τίτλο "Ρωσσαγγλογάλλος" κυκλοφορεί στα ίδια χρόνια. Στρέφεται εναντίον των κοτζαμπάσηδων, των Φαναριωτών και του ανωτέρου κλήρου. Χαρακτηριστικά είναι όσα λέγει ο μητροπολίτης:
Αφ' ου το ράσο τούτο φόρεσα,
πλέον τινά ζυγόν δεν γνώρισα.
Δύο ποθώ, ναι, μα τες Εικόνες
άσπρα πολλά και καλές κοκόνες.
Λίγο πριν από τον Αγώνα, βγαίνουν στο Παρίσι οι "Στοχασμοί του Κρίτωνος", ένα φυλλάδιο με βίαιη επίθεση κατά του ανωτέρου κλήρου, που το έκαψαν στα Πατριαρχεία.
Γενικά για το νεοελληνικό διαφωτισμό πρέπει να πούμε ότι, στα χρόνια του αποκτούμε εθνικό πνευματικό βίο, που θα σταθεί ένας από τους κυριότερους παράγοντες της εξέγερσης των Ελλήνων το 1821 εναντίον των ασιατών κατακτητών, καθώς μάλιστα οι κυριότεροι εκπρόσωποί του υπήρξαν εθνεγέρτες και ενδιαφέρθηκαν για τα πολιτικά πράγματα της πατρίδας τους. (Ο Βούλγαρης απευθύνθηκε στην Αικατερίνη, ο Ιγνάτιος Ουγγροβλαχίας στον Τσάρο, ο Βελεστινλής στον Βοναπάρτη, ο Κοραής σε τόσες πολιτικές φυσιογνωμίες). Αυτός ο οργασμός εκδόσεων παντός είδους διδακτικών και επιστημονικών συγγραμμάτων, λεξικών, εγκυκλοπαιδικών έργων, αρχαίων κειμένων, η σύσταση σχολείων και βιβλιοθηκών, η κυκλοφορία φιλολογικών περιοδικών, οι πρώτες θεατρικές παραστάσεις, η ανάπτυξη της δημοσιογραφίας, οι φιλολογικές έριδες, δημιουργούν μία ζωντανή πνευματική ζωή, με κίνηση ιδεών, με δίψα για απελευθέρωση, με προσδοκίες για την ανάσταση του γένους. Όλα αυτά τελικά θα βοηθήσουν το έθνος να τραβήξει μπροστά, να αναγεννηθεί και να συνεχίσει την ιστορική του πορεία.
Ουπς χε χε και τούτα δώ μάλλον δεν τα χετε ξαναδιαβάσει
Είναι χαρακτηριστικό, ότι σε μια περίοδο συρρίκνωσης του Βυζαντινού Κράτους, ο αυτοκράτορας Ιωάννης Γ' Βατάτζης (1222-1254) δέχεται την ελληνική εθνική καταγωγή του. Απαντώντας στον πάπα Γρηγόριο Θ', ο οποίος απευθύνεται σ' αυτόν ονομάζοντας τον Γραικό, ο βυζαντινός αυτοκράτορας βεβαιώνει ότι "ο Μ. Κωνσταντίνος παραχώρησε τη βασιλεία των Ρωμαίων στο γένος των Ελλήνων".
Σύμφωνα με τον Παναγιώτη Χρήστου: "Η επανεμφάνισις του ονόματος Έλλην με την εθνική του σημασία έγινε όταν είχε λησμονηθή πλέον η ύπαρξις των ειδωλολατρών και η χρήσις του ήταν ακίνδυνη για τον Χριστιανισμό. Η επανεμφάνισις ακολούθησε την ίδια οδό με την εξαφάνισι. Το όνομα από εθνικό είχε εκπέσει πρώτα σε πολιτιστικό κι έπειτα σε θρησκευτικό και τέλος εξαφανίστηκε. [...] Με την επανεμφάνισί του τώρα, για την δήλωσι καταστάσεων του παρόντος, γίνεται πρώτα πολιτιστικό κι έπειτα πάλι εθνικό".
Για ανέκδοτα δε γνωρίζω -ίσως είναι μειονέκτημά μου το ότι δεν έχω χιούμορ, αλλά μόνο σαρκασμό. Ας είναι όμως. Κάνετε μία προσέγγιση καθαρά ιστορική θέλετε να πείτε και όλο αυτό για να εξετάσουμε το εθνικό ζήτημα; Εκτός κι αν είναι -εκτός θέματος- επίδειξη γνώσεων. Εγώ δεν είπα ότι οι Έλληνες δεν είναι Έλληνες ούτε έθεσα θέμα μνήμης των ηθών και των παραδόσεων. Αλλά επειδή κι εγώ ήμουν παιδί τρίτης δέσμης τουλάχιστον τα διάβασα στην Γ΄ λυκείου.
Ωστόσο, κάπου φαίνεται ότι περάσατε πολύ γρήγορα τα όσα έθεσα ως προϋπόθεση για το Έθνος. Εκτός κι αν βέβαια άλλα στάνταρντ έχουμε για για τους Έλληνες κι άλλα για ξένους λαούς. Βέβαια όλα αυτό έρχεται να στηρίξει κρίσεις περί εθνικιστικού παραμιλητού -και μάλιστα μέσα από κακής ποιότητας επίδειξη γνώσης, εφόσον δεν κατέχετε καν το θέμα που συζητείται.
Το εύκολο ερώτημα θα ήταν να ζητήσω να θέσετε εσείς έναν ορισμό του Έθνους, αλλά και πάλι θα βγείτε εκτός θέματος, οπότε και το κρίνω άσκοπο να συζητάμε για αγγουροντομάτα όταν το ερώτημα είναι τι θα πιούμε.
Και γω παιδί της 3ης δέσμης είμαι..αυτό που δυσκολεύεστε να καταλάβετε και σας παρέθεσα όλα τα παραπάνω και με το που τα βρήκατε σκούρα και δύσκολα αρχίσατε να "πιπιλάτε" την εθνικιστική καραμέλα είναι η απάντηση σε δικές σας τρεις τέσσερις αράδουλες που ακολουθούν αντός αγκύλης στο ότι ελληνες σταμάτησαν να υπάρχουν και μας προέκυψαν με παρθενογένεση στο τέλος του 18ου 19ου αιώνα [Να συμπληρωθεί και το ότι το ελληνικό έθνος δεν υπάρχει από την αρχαιότητα, αλλά μόνο μετά τη Γαλλική Επανάσταση (και τυπικά με την έναρξη της Επανάστασης του 1821). Είναι θέμα Ιστορίας και όχι αηδίας (το αιώνιο και πανάρχαιο ελληνικό Έθνος).] και διαβάστε Renan να δείτε τον ορισμό του Έθνους, γλώσσα θρησκεία κοινή παράδοση, τον Γερμανό Fichte, και μελετήστε τις ομοιότητες με εκείνες του Ιταλού Μαντσίνι. Στην αρχαιότητα και στους πολέμους μεταξύ των πόλεων-κρατών υπήρχε η συνείδηση ότι ήταν πόλεμοι μεταξύ Ελλήνων..και επειδή λέτε πώς είστε και παιδί της 3ης δέσμης σας παραπέμπω και στο Θουκυδίδη και στον Πλάτωνα οι οποίοι σαφώς κάνουν λόγω για εμφυλίους πολέμους αλλά και στις Ολυμπιάδες στις οποίες έπαιρναν μέρος μόνον οι Έλληνες το γένος..αλλά ότι και να παραθέσω οι παρωπίδες σας καλά κρατούν..προφανώς για εσάς και τους ομοίους σας ο όρος Ελληνική Παλιγγενεσία σας προκαλεί φλύκταινες.. Ελπίζω να μπαίνατε στον κόπο τότε που μας ανάγκαζαν στην παπαγαλία να διαβάζατε τις πηγές του και να ψάχνατε και άλλες πηγές πέραν εκείνων που είναι κοντά στην ιστορία που μας προσέφεραν στο πιάτο και πέραν εκείνων που είναι κοντά σε συγκεκριμένες ιδεολογίες..
Διορθώνω τις πρώτες αράδες μου..σεις ακόμα χειρότερα μιλάτε ότι ξαφνικά μας προέκυψαν έλληνες απο το 1789 και μετά και δεν υπήρξε ποτέ στο παρελθόν έστω και ένας χαλαρός συνεκτικός δεσμός..ήμαρτον που λεει και ο Γεωργίου..
Μου δίνετε είναι η αλήθεια την αφορμή για ένα νέο άρθρο που σκέφτομαι -ακόμα στη σκέψη είμαι, λόγω χρόνου- για το Έθος. Αυτό που δεν θέλετε να δέιτε και αποφεύγετε συστηματικά είναι ο ορισμός που έδωσα στην έννοια του Έθνους και όχι στα κοινά στοιχέια. Διότι -ας επαναλάβω με μερικές αλλαγές- Ελληνικό έθνος λοιπόν πριν την έναρξη της Επανάστασης δεν υπάρχει γιατι η έννοια του Έθνους έχει εκτός από τα γνωστά κοινά γνωρίσματα και οικονομικό και πολιτικό χαρακτήρα, αφού είναι μία κοινοτική οντότητα με κοινή οικονομική και πολιτική δομή. Δεν μπορεί να γίνει λόγος για Έθνος στην αρχαιότητα, αφού δεν υπάρχει αστικό κι ούτε καν ενιαίο σύστημα διακυβέρνησης. Στην αρχαιότητα και το μεσαίωνα κάνουμε λόγο για λαότητες.
Ποιος αρνήθηκε τους Έλληνες δεν ξέρω και τα κοινά στοιχέια μεταξύ τους, ποιος μίλησε για παρθενογένεση δεν κατανόησα, αλλά αν το λέτε ίσως ξέρετε καλύτερα. Το θέμα είναι μεθοδολογικό. Δεν υπάρχει Έθνος, αλλά μόνο λαότητα πριν την ανάπτυξη αστικής και κατά συνένεια εθνικής ιδεολογίας.
Η βιβλιογραφία καλή είναι, αλλά όχι σκέτα ονόματα για΄τι τέτοιο είναι πάρα πολλά. Ας δούμε τη λέει για το Έθνος και την έννοιά του ο Θουκυδίδης ή ο Πλάτων ή αγαπητός μου Ηράκλειτος και Ηρόδοτος. Εξάλλου, για τον Όμηρο Ελλάς είναι μια μικρή περιοχή της Θεσσαλίας και άλλοι ονομάζονται Αχαιοί, Δαναοί και Αργείοι. Αυτό σημαίνει ότι δεν είναι Έλληνες οι Αχαιοί και οι Δωριείς. Φυσικά και είναι Έλληνες (γλώσσα, θρησκεία κτλ), αλλά δεν αποτελούν Έθνος. Δέστε λίγο και τη λεπτομέρεια. Είπαμε δεν μπορώ να παραδώσω μαθήματα. Συνείδηση κοινών αναφορών είχαν και είναι τουλάχιστον ηλίθιο να ειπωθεί το αντίθετο. Έθνος όμως δεν υπήρξε επειδή έλλειπαν βασικά οικονομικά και πολιτικά χαρακτηριστικά.
Δέστε -χωρίς ειρωνεία αυτή τη φορά- αναλυτικά το προοπροηγούμεξο σχόλιό μου. Εκεί ίσως εντοπίσετε τη μεθοδολογική μας διαφορά που άλλαξε τον ρου του διαλόγου.
"ΕΛΛΗΝΩΝ ΠΡΟΜΑΧΟΥΝΤΕΣ ΑΘΗΝΑΙΟΙ, ΧΡΥΣΟΦΟΡΩΝ ΜΗΔΩΝ ΕΣΤΟΡΕΣΑΝ ΔΥΝΑΜΗ"
Επιγραφή τύμβου Μαραθώνος..αρχαία ελληνικά γνωρίζεις φαντάζομαι..και πιο κάτω ρίξε μια ματιά στα παρακάτω κεφ. του Θουκυδιδη.
ΘΟΥΚΥΔΙΔΟΥ ΙΣΤΟΡΙΑΙ ΒΙΒΛΙΟ Α
ΚΕΦ 2. Αι μεταναστεύσεις
Διότι είναι προφανές ότι η χώρα που καλείται σήμερον Ελλάς δεν ήτο μονίμως κατοικημένη εξ αρχής, αλλ' εγίνοντο εις το παρελθόν συχναί μεταναστεύσεις και οι κάτοικοι χωρίς πολλάς δυσκολίας εγκατέλειπαν τας εστίας των, εξαναγκαζόμενοι εις τούτο από νέους πολυαριθμοτέρους εκάστοτε εποίκους. Καθόσον ούτε το εμπόριον, όπως σήμερον διεξάγεται, υπήρχε τότε, ούτε ασφαλής διά ξηράς ή διά θαλάσσης συγκοινωνία, και καθένας εξεμεταλλεύετο το έδαφος, το οποιον είχε υπό την κατοχήν του, τόσον μόνον όσον ήρκει διά την συντήρησίν του. Ούτε πλούτον έσώρευαν, ούτε την γην εφύτευαν, τόσον μάλλον καθόσον αι εγκαταστάσεις των δεν ήσαν ωχυρωμέναι και ως εκ τούτου εφοβούντο μήπως από στιγμής εις στιγμήν άλλοι επιδρομείς επέλθουν και τους αφαιρέσουν κάθε τι που έχουν. Επειδή, εξ άλλου, επίστευαν ότι οπουδήποτε ημπορούν να εξασφαλίσουν την αναγκαίαν καθημερινήν τροφήν, εμετανάστευαν όχι απροθύμως και δι' αυτό δεν ήσαν ισχυροί ούτε κατά το μέγεθος των πόλεων, ούτε κατά την πολεμικήν γενικώς παρασκευήν. Αλλά τα ευφορώτερα προ πάντων διαμερίσματα υπέκειντο εις διηνεκείς μεταβολάς των κατοίκων - όπως, λόγου χάριν, αι επαρχίαι, αι οποίαι σήμερον ονομάζονται Θεσσαλία και Βοιωτία, και το μεγαλύτερον μέρος της Πελοποννήσου, εκτός της Αρκαδίας, και από την άλλην Ελλάδα τα καλύτερα μέρη. Διότι η ευφορία της γης έφερεν αύξησιν της δυνάμεως ωρισμένων προσώπων, η οποία επροκάλει εμφυλίους σπαραγμούς, από τους οποίους τα διαμερίσματα αυτά εφθείροντο τόσον μάλλον, καθόσον ήσαν περισσότερον εκτεθειμένα εις εξωτερικάς επιδρομάς. Η Αττική, εν πάση περιπτώσει,λόγω του ότι το έδαφός της είναι ισχνόν και πτωχόν, υπήρξεν ανέκαθεν απηλλαγμένη από στάσεις και διά τον λόγον αυτόν διετήρησε πάντοτε τους ιδίους κατοίκους. Και έχομεν εδώ απόδειξιν του ισχυρισμού μου ότι, λόγω της μεταναστεύσεως, τα άλλα μέρη της Ελλάδος δεν ηυξήθησαν εις πληθυσμόν όπως η Αττική. Διότι οι δυνατώτεροι από εκείνους, όσοι, ένεκα εξωτερικών πολέμων ή εσωτερικών στάσεων εξεδιώκοντο από την άλλην Ελλάδα, κατέφευγαν εις τας Αθήνας ως εις τόπον ασφαλή, και, πολιτογραφούμενοι, κατέστησαν την πόλιν, ευθύς από τους παλαιότατους χρόνους, ακόμη πλέον πολυάνθρωπον, εις τρόπον ώστε επειδή η Αττική απέβη ανεπαρκής διά τον πληθυσμόν της πόλεως οι Αθηναίοι απέστειλαν αποικίας εις την Ιωνίαν.
ΚΕΦ 3. Το όνομα Ελλάς
Την αδυναμίαν, άλλωστε, των παλαιών καιρών μου φαίνεται ότι αποδεικνύει και το γεγονός προ πάντων ότι πριν από τα Τρωικά τίποτε δεν επεχείρησεν από κοινού η Ελλάς. Νομίζω μάλιστα ότι το όνομα αυτό ούτε είχε δοθή ακόμη εις όλην την χώραν, ούτε καν υπήρχε προ του Έλληνος, υιού του Δευκαλίωνος, αλλά τα διάφορα φύλα, και εις μεγαλυτέραν έκτασιν το Πελασγικόν, έδιδαν το όνομά των εις τα υπ' αυτών κατοικούμενα διαμερίσματα. Αλλ' από την εποχήν που ο Έλλην και οι υιοί του απέβησαν ισχυροί εις την Φθιώτιδα, και την βοήθειάν των επεκαλούντο οι κάτοικοι των άλλων πόλεων, τα διάφορα φύλα, συνεπεία της επικοινωνίας αυτής, ωνομάζοντο ήδη επί μάλλον και μάλλον Έλληνες, μολονότι πολύς επέρασε καιρός πριν το όνομα τούτο ημπορέση να επικράτηση γενικώς. Την καλυτέραν απόδειξιν παρέχει ο Όμηρος. Διότι, μολονότι έζησε πολύ ύστερον και από τα Τρωικά, πουθενά δεν ωνόμασε με το όνομα αυτό όλους, ούτε άλλους εκτός εκείνων που ηκολούθησαν τον Αχιλλέα από την Φθιώτιδα, οι οποίοι ήσαν και οι πρώτοι Έλληνες, αλλ' αποκαλεί αυτούς εις τα ποιήματά του γενικώς Δαναούς και Αργείους και Αχαιούς. Ούτε βαρβάρους, άλλωστε, μνημονεύει διά τον λόγον, ως νομίζω, ότι ούτε οι Έλληνες είχαν ακόμη διακριθή διά κοινού αντιθέτου ονόματος. Οπωσδήποτε τα διάφορα ελληνικά φύλα, επί των οποίων το όνομα των Ελλήνων, λόγω κοινότητος της γλώσσης, εξηπλώνετο διαδοχικώς από μίαν περιφέρειαν εις άλλην, έως ότου επεξετάθη ακολούθως επί του συνόλου των, δεν έκαμαν καμμίαν κοινήν επιχείρησιν πριν από τα Τρωικά, ένεκα αδυναμίας και ελλείψεως αμοιβαίας επικοινωνίας. Άλλωστε, και την εκστρατείαν ακόμη κατά της Τροίας τότε μόνον επεχείρησαν από κοινού, όταν είχαν ήδη αποκτήσει αξιόλογον εμπειρίαν της θαλάσσης.
και δείτε και τα παρακάτω..
Ο Ηρόδοτος ο Αλικαρνασσεύς, ο συγγραφέας της ιστορίας των Περσικών πολέμων, έδωσε τον ακόλουθο ορισμό του «Έλληνικού», δηλαδή της ελληνικότητας, στην Ιστορία του (8, 144):
τὸ Ἑλληνικόν, ἐὸν ὅμαιμόν τε καὶ ὁμόγλωσσον, καὶ θεῶν ἱδρύματά τε κοινὰ καὶ θυσίαι ἤθεά τε ὁμότροπα
ΜΕΤ. το Ελληνικόν, το οποίο είναι όμαιμον και ομόγλωσσο και έχει κοινούς τόπους ιδρυθέντες για τους θεούς και θυσίες και παρόμοια ήθη
Ο Ηροδοτος (1, 148) κοροϊδεύει τον ισχυρισμό των Ιώνων των δώδεκα πόλεων της Μικράς Ασίας πως είναι περισσότερο Ίωνες από τους υπόλοιπους, αναφέροντας τα διάφορα έθνη με τα οποία έχουν αναμιχθεί:
Τούτων δὴ εἵνεκα καὶ οἱ Ἴωνες δυώδεκα πόλις ἐποιήσαντο, ἐπεὶ ὥς γέ τι μᾶλλον οὗτοι Ἴωνές εἰσι τῶν ἄλλων Ἰώνων ἢ κάλλιόν τι γεγόνασι, μωρίη πολλὴ λέγειν, τῶν Ἄβαντες μὲν ἐξ Εὐβοίης εἰσὶ οὐκ ἐλαχίστη μοῖρα, τοῖσι Ἰωνίης μέτα οὐδὲ τοῦ οὐνόματος οὐδέν, Μινύαι δὲ Ὀρχομένιοί σφι ἀναμεμίχαται καὶ Καδμεῖοι καὶ Δρύοπες καὶ Φωκέες ἀποδάσμιοι καὶ Μολοσσοὶ καὶ Ἀρκάδες Πελασγοὶ καὶ Δωριέες Ἐπιδαύριοι, ἄλλα τε ἔθνεα πολλὰ ἀναμεμίχαται. Οἱ δὲ αὐτῶν ἀπὸ τοῦ πρυτανηίου τοῦ Ἀθηναίων ὁρμηθέντες καὶ νομίζοντες γενναιότατοι εἶναι Ἰώνων, οὗτοι δὲ οὐ γυναῖκας ἠγάγοντο ἐς τὴν ἀποικίην ἀλλὰ Καείρας ἔσχον, τῶν ἐφόνευσαν τοὺς γονέας.
ΜΕΤ. Γι' αυτούς τους λόγους οι Ίωνες έχτισαν δώδεκα πόλεις επειδή είναι τάχα αυτοί περισσότερο Ίωνες από τους άλλους Ίωνες, ή με πιο καλή καταγωγή, μιλώντας με πολλή μωρία, αφού κατάγονται από τους Άβαντες από την Εύβοια σε σημαντικό βαθμό, και αναμίχθηκαν με Μίνυες από τον Ορχομενό και Καδμείους και Δρύοπες και αποδάσμιους Φωκαείς και Μολοσσούς και Πελασγούς από την Αρκαδία και Δωριείς από την Επίδαυρο, και με πολλά άλλα έθνη. Αυτοί ξεκίνησαν από το πρυτανείο των Αθηνών, νομίζοντας πως έχουν την πιο ευγενική καταγωγή, όμως δεν πήραν γυναίκες μαζί τους στην αποικία αλλά πήραν γυναίκες από την Καρία, αφού φόνευσαν τους γονείς τους.
Στη συνέχεια (1, 147), αποδέχεται ειρωνικά τον ισχυρισμό τους, αναγνωρίζοντας πως χρησιμοποιούν το όνομα περισσότερο από τους άλλους Ίωνες:
Ἀλλὰ γὰρ περιέχονται τοῦ οὐνόματος μᾶλλόν τι τῶν ἄλλων Ἰώνων, ἔστωσαν δὴ καὶ οἱ καθαρῶς γεγονότες Ἴωνες.
Αλλά μιας και χρησιμοποιούν το όνομα περισσότερο από τους άλλους Ίωνες, ας είναι λοιπόν Ίωνες με καθαρή καταγωγή.
Ο Ηρόδοτος (1, 58) αναφέρει πως το Ελληνικό έθνος είχε την ίδια γλώσσα, αποσχίσθηκε από το Πελασγικό, και μεγάλωσε με την προσθήκη άλλων βαρβαρικών εθνών, και κυρίως του Πελασγικού. Φαίνεται δηλαδή πως οι Έλληνες αποτελούσαν έναν κλάδο του ευρύτερου Πελασγικού έθνους, ο οποίος μίλησε Ελληνικά. Στη συνέχεια προσεχώρησαν σε αυτούς τόσο Πελασγοί οι οποίοι δεν μιλούσαν Ελληνικά, αλλά και άλλοι βάρβαροι:
τὸ δὲ Ἑλληνικὸν γλώσσῃ μὲν ἐπείτε ἐγένετο αἰεί κοτε τῇ αὐτῇ διαχρᾶται, ὡς ἐμοὶ καταφαίνεται εἶναι: ἀποσχισθὲν μέντοι ἀπὸ τοῦ Πελασγικοῦ ἐόν ἀσθενές, ἀπό σμικροῦ τεο τὴν ἀρχὴν ὁρμώμενον αὔξηται ἐς πλῆθος τῶν ἐθνέων, Πελασγῶν μάλιστα προσκεχωρηκότων αὐτῷ καὶ ἄλλων ἐθνέων βαρβάρων συχνῶν. πρόσθε δὲ ὦν ἔμοιγε δοκέει οὐδὲ τὸ Πελασγικὸν ἔθνος, ἐὸν βάρβαρον, οὐδαμὰ μεγάλως αὐξηθῆναι.
ΜΕΤ. Το Ελληνικό έθνος είχε πάντοτε την ίδια γλώσσα: αφού αποσχίσθηκε από το Πελασγικό ήταν ασθενές, αλλά από μικρό που ήταν αρχικά αυξήθηκε μέσω των πολλών προσχωρήσεων σε αυτό Πελασγών και άλλων βαρβαρικών εθνών. Μου φαίνεται πως το Πελασγικό έθνος, δεν μεγάλωσε όταν ήταν βαρβαρικό.
Ο Θουκυδίδης (Ιστορία, 1, 3) αναφέρει πως το Ελληνικό όνομα δεν ήταν σε κοινή χρήση έως ότου πολλά άλλα έθνη και ιδιαίτερα το Πελασγικό το υιοθέτησαν μέσω των σχέσεών τους με τον Έλληνα και τους γιούς του:
δοκεῖ δέ μοι, οὐδὲ τοὔνομα τοῦτο ξύμπασά πω εἶχεν, ἀλλὰ τὰ μὲν πρὸ Ἕλληνος τοῦ Δευκαλίωνος καὶ πάνυ οὐδὲ εἶναι ἡ ἐπίκλησις αὕτη, κατὰ ἔθνη δὲ ἄλλα τε καὶ τὸ Πελασγικὸν ἐπὶ πλεῖστον ἀφ' ἑαυτῶν τὴν ἐπωνυμίαν παρέχεσθαι, Ἕλληνος δὲ καὶ τῶν παίδων αὐτοῦ ἐν τῇ Φθιώτιδι ἰσχυσάντων, καὶ ἐπαγομένων αὐτοὺς ἐπ' ὠφελίᾳ ἐς τὰς ἄλλας πόλεις, καθ' ἑκάστους μὲν ἤδη τῇ ὁμιλίᾳ μᾶλλον καλεῖσθαι Ἕλληνας, οὐ μέντοι πολλοῦ γε χρόνου [ἐδύνατο] καὶ ἅπασιν ἐκνικῆσαι.
ΜΕΤ. Μου φαίνεται πως ούτε το όνομα είχε καθολική αποδοχή, αλλά πριν από τον Έλληνα το γιο του Δευκαλίωνα δεν υπήρχε, και διάφορες ονομασίες, και επί το πλείστον η Πελασγική χρησιμοποιούνταν για τα έθνη, όταν όμως ο Έλλην και οι γιοί του έγιναν ισχυροί στη Φθιώτιδα, και πήγαν προς βοήθεια στις άλλες πόλεις, με την αμοιβαία συναναστροφή επικράτησε η ονομασία, αλλά και πάλι μετά από πολύ χρόνο κατόρθωσε να επιβληθεί σε όλους.
O Ισοκράτης ο Αθηναίος, ρήτορας και πολιτικός, μιλώντας πιθανώς στους Ολυμπιακους αγώνες, έδωσε έναν διαφορετικό ορισμό της Ελληνικότητας, θέλοντας να αναδείξει την αίγλη της Αθηναϊκής παιδείας (Πανηγυρικός, 50):
καὶ τὸ τῶν Ἑλλήνων ὄνομα πεποίηκεν μηκέτι τοῦ γένους, ἀλλὰ τῆς διανοίας δοκεῖν εἶναι, καὶ μᾶλλον Ἕλληνας καλεῖσθαι τοὺς τῆς παιδεύσεως τῆς ἡμετέρας ἢ τοὺς τῆς κοινῆς φύσεως μετέχοντας.
ΜΕΤ. και έκανε το όνομα των Ελλήνων να μην δηλώνει πλέον την καταγωγή αλλά τη διανόηση, και περισσότερο να καλούνται Έλληνες αυτοί που μετέχουν στη δικιά μας παιδεία παρά στην κοινή φύση.
Το Ελληνικό όνομα δεν ήταν πάντοτε σε ευρεία χρήση, ούτε ήταν δηλωτικό της ίδιας οντότητας. Στον Όμηρο (B, 684-5) οι Έλληνες είναι μαζί με τον Αχιλλέα, και όχι όλοι οι συμμετέχοντες στην Τρωϊκή εκστρατεία:
Μυρμιδόνες δὲ καλεῦντο καὶ Ἕλληνες καὶ Ἀχαιοί,
τῶν αὖ πεντήκοντα νεῶν ἦν ἀρχὸς Ἀχιλλεύς.
ΜΕΤ. αυτοί που λεγόντουσαν Μυρμιδόνες και Έλληνες και Αχαιοί, αυτοί είχαν πενήντα καράβια με αρχηγό τον Αχιλλέα
Παραταύτα, ο Αριστοτέλης ο Σταγειρίτης, σύγχρονος του Ιπποκράτη και πολύ νεώτερος του Ομήρου μας λέει (Μετεωρολογικά, 352b) πως οι Έλληνες πριν αποκτήσουν αυτό το όνομα ήταν γνωστοί ως Γραικοί:
ᾤκουν γὰρ οἱ Σελλοὶ ἐνταῦθα καὶ οἱ καλούμενοι τότε μὲν Γραικοὶ νῦν δ’ Ἕλληνες
ΜΕΤ. Γιατί κατοικούσαν εκεί οι Σελλοί και οι τότε καλούμενοι Γραικοί που τώρα λέγονται Έλληνες
Πολλοί συγγραφείς, βασιζόμενοι στον ορισμό του Ισοκράτη, υποστηρίζουν πως η ελληνικότητα δεν έχει φυλετικό περιεχόμενο. Ωστόσο, στους αρχαίους Ολυμπιακούς αγώνες η συμμετοχή βασιζόταν σαφώς στην Ελληνικότητα, η οποία νομιζόταν με βάση την καταγωγή, όπως αποδεικνύει ο τρόπος με τον οποίο κατάφερε να λάβει μέρος σε αυτούς ο Αλέξανδρος Α' ο Μακεδών (Ηρόδοτος, 5, 22):
Ἀλέξανδρος δὲ ἐπειδὴ ἀπέδεξε ὡς εἴη Ἀργεῖος, ἐκρίθη τε εἶναι Ἕλλην καὶ ἀγωνιζόμενος στάδιον συνεξέπιπτε τῷ πρώτῳ.
ΜΕΤ. Ο Αλέξανδρος επειδή απέδειξε πως είναι Αργείος, κρίθηκε πως είναι Έλληνας και αγωνιζόμενος στο δρόμο του σταδίου ήρθε πρώτος.
Ο ίδιος ο Ισοκράτης δεν θεωρούσε τον παράγοντα της καταγωγής ως ασήμαντο, αλλά περηφανευόταν για την καθαρότητα της καταγωγής των Αθηναίων (Πανηγυρικός, 24) υποστηρίζοντας πως σε αντίθεση με άλλους, οι Αθηναίοι δεν ήταν «μιγάδες»:
Ταύτην γὰρ οἰκοῦμεν οὐχ ἑτέρους ἐκβαλόντες οὐδ’ ἐρήμην καταλαβόντες οὐδ’ ἐκ πολλῶν ἐθνῶν μιγάδες συλλεγέντες
ΜΕΤ. Γιατί σ' αυτήν εδώ τη χώρα κατοικούμε, χωρίς να έχουμε διώξει άλλους από αυτήν, ούτε καταλαμβάνοντάς την όταν ήταν ακατοίκητη, ούτε αναμεμιγμένοι από πολλά έθνη
Ο Πλάτων ο Αθηναίος φιλόσοφος, δεν αφήνει επίσης καμιά αμφιβολία για το γεγονός πως η καταγωγή έπαιζε σημαντικό ρόλο στον ορισμό της ελληνικότητας (Μενέξενος, 245c-d), κάνοντας σαφή διαχωρισμό ανάμεσα σε φύσει και νόμω Έλληνες:
μόνοι δὲ ἡμεῖς οὐκ ἐτολμήσαμεν οὔτε ἐκδοῦναι οὔτε ὀμόσαι. οὕτω δή τοι τό γε τῆς πόλεως γενναῖον καὶ ἐλεύθερον βέβαιόν τε καὶ ὑγιές ἐστιν καὶ φύσει μισοβάρβαρον, διὰ τὸ εἰλικρινῶς εἶναι Ἕλληνας καὶ ἀμιγεῖς βαρβάρων. οὐ γὰρ Πέλοπες οὐδὲ Κάδμοι οὐδὲ Αἴγυπτοί τε καὶ Δαναοὶ οὐδὲ ἄλλοι πολλοὶ φύσει μὲν βάρβαροι ὄντες, νόμῳ δὲ Ἕλληνες, συνοικοῦσιν ἡμῖν, ἀλλ’ αὐτοὶ Ἕλληνες, οὐ μειξοβάρβαροι οἰκοῦμεν, ὅθεν καθαρὸν τὸ μῖσος ἐντέτηκε τῇ πόλει τῆς ἀλλοτρίας φύσεως.
ΜΕΤ. μόνοι εμείς δεν τολμήσαμε ούτε να παραδοθούμε ούτε να ορκιστούμε. Γιατί είναι τόσο ευγενικό, ελεύθερο και βέβαιο το φρόνημα της πόλης και φυσικά μισεί το βαρβαρικό, επειδή αληθινά είμαστε Έλληνες μη αναμεμιγμένοι με βαρβάρους. Ούτε Πέλοπες ούτε Κάδμοι ούτε Αιγύπτιοι ούτε Δαναοί ούτε άλλοι πολλοί που είναι στη φύση τους βάρβαροι, αλλά κατά σύμβαση Έλληνες, συζούν με μας, αλλά Έλληνες, όχι ανάμικτοι με βαρβάρους κατοικούμε, και γι' αυτό το μίσος της ξένης φύσης καθαρά κληρονομήθηκε στην πόλη μας.
Πολύ αργότερα, ο γεωγράφος Στράβων από την Αμάσεια (Γεωγραφικά, 17, 1) παρατηρεί για τους Αλεξανδρείς πως αν και ήταν μιγάδες, ήταν Έλληνες γιατί θυμόντουσαν τον Ελληνικό τρόπο ζωής.
καὶ γὰρ εἰ μιγάδες, Ἕλληνες ὅμως ἀνέκαθεν ἦσαν καὶ ἐμέμνηντο τοῦ κοινοῦ τῶν Ἑλλήνων ἔθους
ΜΕΤ. αν και μιγάδες, ήταν ανέκαθεν Έλληνες και θυμόντουσαν τον κοινό τρόπο ζωής των Ελλήνων
Ο Στράβων αναφέρεται και στο παρελθόν, λέγοντας πως οι άλλοι λαοί (εκτός από τους Κάρες που ως μισθοφόροι ήταν διασπαρμένοι σ' όλη την Ελλάδα) σπάνια μάθαιναν Ελληνικά και υιοθετούσαν τον Ελληνικό τρόπο ζωής (Γεωγραφικά, 14, 2):
τῶν γὰρ ἄλλων οὔτ’ ἐπιπλεκομένων πω σφόδρα τοῖς Ἕλλησιν, οὔτ’ ἐπιχειρούντων ἑλληνικῶς ζῆν ἢ μανθάνειν τὴν ἡμετέραν διάλεκτον, πλὴν εἴ τινες σπάνιοι καὶ κατὰ τύχην ἐπεμίχθησαν καὶ κατ’ ἄνδρα ὀλίγοις τῶν Ἑλλήνων τισίν·
ΜΕΤ. Οι άλλοι [εκτός από τους Κάρες] δεν έρχονταν σε στενή επαφή με τους Έλληνες, ούτε επιχειρούσαν να ζουν Ελληνικά ή να μάθουν τη δικιά μας γλώσσα, εκτός από σπάνιες και κατα τύχη μεμονωμένες περιπτώσεις που αναμίχθηκαν με τους Έλληνες.
Στην ίδια χρονική περίοδο ο Διονύσιος ο Αλικαρνασσεύς (Ρωμαϊκή Αρχαιολογία, 1, 89) αναφέρει πώς επέρχεται ο αφελληνισμός στους Έλληνες που συγκατοικούν κοντά με βαρβάρους.
ἐπεὶ ἄλλοι γε συχνοὶ ἐν βαρβάροις οἰκοῦντες ὀλίγου χρόνου διελθόντος ἅπαν τὸ Ἑλληνικὸν ἀπέμαθον, ὡς μήτε φωνὴν Ἑλλάδα φθέγγεσθαι μήτε ἐπιτηδεύμασιν Ἑλλήνων χρῆσθαι, μήτε θεοὺς τοὺς αὐτοὺς νομίζειν, μήτε νόμους τοὺς ἐπιεικεῖς, ᾧ μάλιστα διαλλάσσει φύσις Ἑλλὰς βαρβάρου
ΜΕΤ. επειδή άλλοι οι οποίοι συγκατοίκησαν ανάμεσα σε βαρβάρους, με το πέρασμα λίγου χρόνο ξέμαθαν κάθε τι Ελληνικό, έτσι ώστε ούτε Ελληνικά μιλούσανε, ούτε χρησιμοποιούσανε τα επιτηδεύματα των Ελλήνων, ούτε αναγνώριζαν τους ίδιους θεούς, ούτε τους επιεικείς νόμους, που περισσότερο διαχωρίζουν την Ελληνική από την βαρβαρική φύση
Ο Αισχίνης κατηγορεί τον Δημοσθένη (Κατά Κτησιφώντος, 172) ότι είναι ελληνίζων βάρβαρος λόγω της καταγωγής της μητέρας του. Βέβαια, εδώ υπάρχει εμπάθεια λόγω της πολιτικής αντιπαλότητας, όμως το γεγονός πως χρησιμοποιείται αυτός ο τρόπος επίθεσης αποδεικνύει τη σημασία που είχε η καταγωγή για έναν Αθηναίο της εποχής εκείνης.
Οὐκοῦν ἀπὸ μὲν τοῦ πάππου πολέμιος ἂν εἴη τῷ δήμῳ, θάνατον γὰρ αὐτοῦ τῶν προγόνων κατέγνωτε, τὰ δ’ ἀπὸ τῆς μητρὸς Σκύθης βάρβαρος ἑλληνίζων τῇ φωνῇ· ὅθεν καὶ τὴν πονηρίαν οὐκ ἐπιχώριός ἐστι.
MET. Λοιπόν από τον παππού του είναι εχθρός του δήμου, γιατί αυτός καταδικάστηκε σε θάνατο από τους προγόνους σας, και από τη μεριά της μητέρας του είναι Σκύθης βάρβαρος που μιλάει Ελληνικά, άρα και η κακία του δεν είναι ντόπιας προέλευσης.
Παρέθεσα τα παραπάνω για να δείξω ότι όλοι ειχαν συνείδηση της κοινης καταγωγης τους την ιδια γλωσσα και θρησκεια, και τα ιδια εθιμα οποτε συγκροτουν ενα κοινό έθνος άσχετα μέ τήν ονομασία τού καθενός..Εθνος, σύνολον ανθρώπων κοινής καταγωγής, κοινών παραδόσεων, κοινης ιστορίας καί κοινών ηθών καί εθίμων
Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικό Ηλίου..
Καλά αγαπητέ, αν εσείς θέλετε να ορίζετε το ΈΘνος με το δικό σας τρόπο και πέρα από τα οικονομικο-κοινωνιό-πολιτιστικά συστήματα, τότε είναι δικαίωμά σας. Τι να πω. Ο καθείς με το βίτσιο και με το δικό του ορισμό πορευσάσθω ες την επιστήμης οδόν. Αν δεν μπορείτε να καταλάβατε τι λέει ο συνομιλητής πρέπει λίγο να διαβάσετε τους όρους και τις προϋποθέσεις διαλόγου (Α΄ Λυκείου, Παπανούτσος, Τερζάκης, Παναγιωτόπουλος, ΠΛωρίτης).
Αγαπητέ φυσικά και δεν παραθέτω κάτι δικό μου ως προσωπική άποψη..Σας έχω παραθέσει απόψεις του ΦΙΧΤΕ, ΜΑΝΣΙΝΙ, ΡΕΝΑΝ, πλειάδα αρχαίων ελλήνων που δήλωναν μια ενότητα φυλετική και συνεκτική τον ορισμό του Νεώτερου Εγκυκλοπαιδικού του Ηλίου για το Έθνος και μου απευθύνεστε για αυτές τις παραθέσεις σε β' πληθυντικό και λέτε ψευδώς ότι αποτελούν προσωπικές μου απόψεις..και φυσικά συμφωνώ και επαυξάνω στο "καθείς με το βίτσιο του" Σύ είπας..
Κατ' αρχάς καθ' όλη τη διάρκεια των σχολιασμών απευθυνόμουν στο πρόσωπό σας σε β΄πληθυντικό -θέμα ευγένειας προς ανώνυμο και τρόπο να κατανοήσει (δεν το πέτυχα) ότι υπάρχει απόσταση σημαντική από τη δική μου περί επώνυμου σχολιασμού.
Ο ορισμός του Έθνους δεν αποτελεί δική μου εφεύρεση. Η έννοια είναι σαφής και απλά εσείς επιθυμείτε να συγχέεται κατά την αστική εθνοκεντρική ιστοριογραφία τις έννοιες της λαότητας και του ΈΘνους. Δεν ευθύνομαι εγώ. Και όπως είδατε δεν έχω καμία επιθυμία να αντιπαραθέσω τσιτάτα και βιβλιογραφικές αναφορές (επειδή ακριβώς δεν είναι αυτός ο ρόλος ενός επιστήμονα, αλλά συνθετικός και κριτικός (αλλά ή δεν είστε επιστήμονας ή απλά αδιαφορείτε).
"One of the most influential doctrines in history is that all humans are divided into groups called nations. It is an ethical and philosophical doctrine in itself, and is the starting point for the ideology of nationalism. Members of a "nation" share a common identity, and usually a common origin, in the sense of ancestry, parentage or descent. A nation extends across generations, and includes the dead as full members. Past events are framed in this context; for example; by referring to "our soldiers" in conflicts which took place hundreds of years ago. More vaguely, nations are assumed to include future generations.
A nation is not a state, and while traditionally monocultural, it may also be multicultural in its self-definition. The term nation is often used as a synonym for ethnic group (sometimes "ethnos"), but although ethnicity is now one of the most important aspects of cultural or social identity, people with the same ethnic origin may live in different nation-states and be treated as members of separate nations for that reason. National identity is often disputed, down to the level of the individual. The national identity refers both to the distinguishing features of the group, and to the individual's sense of belonging to it. A very wide range of criteria is used, with very different applications. Small differences in pronunciation may be enough to categorize someone as a member of another nation. On the other hand, two people may be separated by difference in personalities, belief systems, geographical locations, time and even spoken language; yet regard themselves, and be seen by others, as members of the same nation.
The first requirement for the definition is that the characteristics should be shared - a group of people with nothing in common cannot be a nation. Because they are shared, the national population also has a degree of uniformity and homogeneity. And finally, at least some of the characteristics must be exclusive - to distinguish the nation from neighbouring nations. All of the characteristics can be disputed, and opposition to secessionist nationalism often includes the denial that a separate nation exists.
NATION
A self-identifying people who share a common history, often language, a common culture and a homeland. A nation is the most persistent and resistant organization of people-culture- territory
a race of people of common descent, history, language or culture, etc, but not necessarily bound by defined territorial limits of a state φυσικά υπάρχουν και έθνη χωρίς κρατική υπόσταση
" με βάση αυτό, το οποίο δεν είναι δική μου εφεύρεση, πηγή εξακολουθείτε να καλείτε τους ελληνες της αρχαιότητας όπου και οι ίδιοι κάνουν τη διάκριση σύμφωνα με λεγομενά τους ως λαότητα;; Οι Κούρδοι της Τουρκίας οι οποίοι δεν έχουν κρατική υποσταση, δική τους οικονομική δομή και λοιπά αποτελούν για σας έθνος ή λαότητα;; Αλλά στου κουφού την πόρτα πάρτη την πόρτα και φύγε..καλό απόγευμα δείμε του πολίτη, δεν είμαι επιστήμονας..ευτυχώς..
Κούρδοι, ε; Αποτελούν λαότητα. Με την έννοια που το θέτετε το έθνος το american nation είναι μπαρούφα κατ' εσάς, όπως και τα έθνη κατά Παύλο είναι τα έθνη και ο εθνικός δεν είναι ο άπιστος, ο ειδωλολάτρης, αλλά κάποιος που ανήκει σε έθνος. Καλά. Χαίρομαι που είμαι αναλυτικός νους τότε. Καλή η βιβλιογραφία, αλλά πρώτα ας την εξετάζουμε από τις αντίθετες σκοπιές πριν την παραθέσουμε. Ζήτω ο ορθολογισμός και η κρίση των πηγών.
Εντάξει με πείσατε ότι οι Κούρδοι όπως λέτε αποτελούν λαότητα και όχι εθνότητα (αυτό κι αν είναι ανέκδοτο), όπως και για όλα τα άλλα...Να χαίρεστε τον αναλυτικό σας νου και τον ορθολογισμό σας..τα σέβη μου..
Θα θελα να κάνω δύο ερωτήσεις στον αγαπητό Δείμο του Πολίτη..σχετικά με την ύπαρξη του κρυφού σχολειού ή όχι (το οποίο προσωπικά πιστεύω ότι μάλλον δεν υπήρξε στο βαθμό που μας παρουσιαζόταν μέχρι τώρα αλλά όχι όμως να κριθεί και άξιο μη μνημόνευσης από τους συγγραφείς του βιβλίου)θα θελα να μου πείτε την άποψή σας σε σχέση με την πηγή του Φωτάκου γραμματέα του Κολοκοτρώνη ο οποίος στα Απομνημονεύματά περί της Ελληνική Επαναστάσεως, 1ος τ. από Αγροτικές Συνεταιριστικές Εκδόσεις, 1977 [Σειρά: Βιβλιοθήκη Ιστορικών Κειμένων, αρ. 2] στη σελ. 27 τελευταία παράγραφο γράφει "Μόνοι των οι Έλληνες εφρόντιζαν δια την παιδείαν, η οποία εσυνίστατο εις το να μανθάνουν τα κοινά γράμματα, και ολίγην αριθμητικήν ακανόνιστον. εν ελλείψει δε διδασκάλου ο ιερέας εφρόντιζε περί τούτου. Όλα αυτά εγίνοντο εν τω σκότει και προφυλακτά από από τους Τούρκους"
η πηγή αυτή εσείς την κρίνεται αξιόπιστη;; Επίσης περιφερόμενος στο διαδίκτυο βρίσκω την εξής πληροφορία. Από το περιοδικό "Η Μελέτη" τεύχος Ιανουαρίου 1909 υπάρχει το άρθρο "Οι Διδάσκαλοι του Γένους - Κωνσταντίνος Κούμας 1777-1836", υπάρχει η εξής πηγή.
"Πώς δε διήλθεν τα πρώτα έτη του βίου του ο Κούμας μας λέγει ο ίδιος εις την αυτοβιογραφίαν του.
Μέχρι του δεκάτου έτους της ηλικίας του -λέγει- δεν είδεν ούτε εκκλησίαν ούτε σχολείον. Εφυλάσσετο κλειστός εντός του πατρικού του οίκου, διότι οι γονείς του εφοβούντο μη τον αρπάσουν οι Γιαννίτσαροι"..μιλάμε για την περίοδο γύρω στα 1790.
Ὁ Κούμας ἐγκαθίσταται διδάσκαλος τοῦ ἀρτισυστάτου σχολείου τῆς Λαρίσης. Τοῦ σχολείου τούτου ἡ λειτουργία εἶχε διακοπῆ ἐπὶ τριάκοντα ἔτη περίπου, ἀπὸ τῶν ταραχῶν δηλονότι, αἵτινες καὶ ἐν Θεσσαλίᾳ ἐξηγέρθησαν ἕνεκα τῆς ἐπαναστάσεως τοῦ 1770 μέχρι τοῦ ἔτους 1798, κατὰ τὸ ὁποῖον κατώρθωσεν ὁ Καλλιάρχης νὰ τὸ ἀνασυστήσῃ.
«Ἀλλ᾿ ὁ Κούμας δὲν ἐδίδαξεν ἐπὶ πολὺ εἰς τὴν Λάρισαν. Οἱ Γιανίτσαροι, λέγει ἦσαν ἐν Θεσσαλίᾳ τόσον θηριώδεις, ὥστε καὶ ἐκεῖνος, ὅπως ὅλοι οἱ χριστιανοὶ κάτοικοι αὐτῆς, δὲν εὔρισκεν ἡσυχίαν.»
Δύο παρατηρήσεις: εξ όσων γνωρίζω δεν είναι απολύτως διασταυρωμένο για το πότε ακριβώς το παιδομάζωμα σταμάτησε. Γράφεται όμως ότι αυτό έγινε γύρω στο 1660.Σύμφωνα όμως με το Live-Pedia.gr η τελευταία φορά που έχει καταγραφεί είναι το 1705 στη Νάουσα. "Παιδομάζωμα λέγεται η στρατολογία, με τη βία, παιδιών των χριστιανών υπηκόων της τουρκικής αυτοκρατορίας, που είχε σαν σκοπό να επανδρώσει τα σώματα των γενιτσάρων ή να τα τοποθετήσει στις υπηρεσίες των ανακτόρων του σουλτάνου.", σύμφωνα με το Live-Pedia.gr και αντιπαραβάλτε το με την αναφορά του στο βιβλίο ιστορίας ως "η στρατολόγηση των νέων χριστιανών".
Η δεύτερη παρατήρηση έχει να κάνει ότι η εκπαιδευτική διαδικασία πολύ συχνά λόγω πολιτικών και άλλων γεγονότων ήταν πολύ δύσκολο να προχωρει απρόσκοπτα.
Επίσης βρήκα και αυτή την πηγή:
Ο Puaux (Πυώ) περιηγήθηκε την Ήπειρο το 1913, ακριβώς μόλις τα εδάφη αυτά είχαν ελευθερωθεί από τον ελληνικό στρατό. Συνομιλώντας με Έλληνες Ηπειρώτες, οι οποίοι τότε για πρώτη φορά απηλλάγησαν από τον τουρκικό ζυγό, μαθαίνει έκπληκτος και τα εξής : «Κανένα βιβλίο τυπωμένο στην Αθήνα δεν γινόταν δεκτό στα σχολεία της Ηπείρου. Ήταν επιβεβλημένο να τα προμηθεύονται όλα από την Κωνσταντινούπολη. Η Ελληνική Ιστορία ήταν απαγορευμένη. Στην περίπτωση αυτή λειτουργούσαν πρόσθετα κρυφά μαθήματα, όπου χωρίς βιβλία, χωρίς τετράδια, ο νεαρός Ηπειρώτης μάθαινε για τη μητέρα Πατρίδα, διδασκόταν τον Εθνικό της Ύμνο, τα ποιήματά της και τους ήρωές της. Οι μαθητές κρατούσαν στα χέρια τους την ζωή των δασκάλων τους. Μία ακριτομυθία, μια καταγγελία ήταν αρκετή. Δεν είναι συγκινητικό, αυτά τα διακόσια μικρά αγόρια και τα διακόσια πενήντα κοριτσάκια να δέχονται τις επιπλέον ώρες των μαθημάτων (στην ηλικία, που τόσο αγαπούν τα παιχνίδια), να συζητούν για την Ελλάδα και επιστρέφοντας στις οικογένειές τους με τα χείλη ραμμένα να κρατούν τον ενθουσιασμό μυστικό στην καρδιά;» (σελ. 126).
Μας λέει δηλ. ο ξένος αυτός περιηγητής ότι υπήρχε κατα κάποιο τρόπο ένα είδος κρυφού σχολειού για εθνικό φρονηματισμό μέχρι ουσιαστικά τις αρχές του 20ου αιώνα.
Από την άλλη υπάρχει η αντιδιαστολή της πηγής με τον Κοσμά τον Αιτωλό που ίδρυσε σε 10χρόνια περίπου πάνω από 100 σχολεία.
Κλείνοντας έχω την αίσθηση ότι αυτό που ιδίως δεν ήθελαν οι Τούρκοι είναι όχι τόσο το να μάθουν οι ελληνόπαιδες της εποχής γραφή ανάγνωση και αριθμητική όσο ίσως τη διδαχή της Ιστορίας και την καλλιεργεια εθνικής συνείδησης η οποία θα στρεφόταν εν συνεχεία εις βάρος τους
Θα θελα την άποψή σας επ' αυτών.
Χρήστος.
Χρίστο μου, δε θα διαφωνήσω απόλυτα. Βέβαια, το άρθρο αναφέρεται σε άσχετο θέμα από την αντιπαραβολή θέσεων σχετικά με το βιβλίο της ΣΤ΄ Δημοτικού. Το κρυφό σχολειό υπήρχε -και μόνο ηλίθιος θα έλεγε το αντίθετο. Ωστόσο, η ύπαρξή του ήταν σπασμωδικές κινήσεις Ελλήνων όταν υπήρχαν πιέσεις από Οθωμανούς (και όχι Τούρκους) πολιτικές και στρατιωτικές. Γενικά για συγκεκριμένους λόγους οι πιέσεις ήταν περιορισμένες και μόνο εκτείνονταν κάθε φορά που γίνονταν κάποιοι ξεσηκωμοί ή εξεγέρσεις μικρής κλίμακας (ή επειδή φοβόταν ο κάθε πασάς-διοικητής μιας περιοχής). Το κρυφό σχολείο και το παιδομάζωμα κινούνται στα ίδια αίτια και έχουν σχετική επικάλυψη.
Αναφορές δεν υπάρχουν πολλές για κρυφό σχολείο, αλλά υπάρχουν περισσότερες που αφήνουν να φανούν σχολεία σε πολλές περιοχές. Μη ξεχνάς όμως ότι μιλάμε για φεουδαλικό καθεστώς (σχετική αυτονομία ανά περιοχή) και όχι για κεντρικό πολιτειακό σύστημα διακυβέρνησης. Ο Σουλτάνος σε μια τέτοια αχανή αυτοκρατορία ήταν αδύνατο να ελέγχει τα πάντα. Στην ουσία υπεύθυνοι ήταν οι διάφοροι πασάδες και οι κοτζαμπάσηδες.
Όντως εξαιρετικό το κείμενο σου αλλά δεν θα πρέπει να παραλείψουμε και το γεγονός ότι η Ιστορία δεν γράφεται μόνο από το κράτος-έθνος που σχετίζεται με αυτήν αλλά ενίοτε και από τους επικυριαρχούς του.Εγώ όμως αγαπητέ φίλε, επιμένω, να γράφεις περισσότερα για την θρησκεία.
analysis, με τιμάς ιδιαιτέρως. Αλλά τα θα σε λυπήσω γιατί τα ενδιαφέροντά μου έχουν αλλάξει σχετικά. Αν και δεν αποκλείω τίποτα γιατί η θρησκεία είναι όντως η αδυναμία μου.
Δημοσίευση σχολίου