δημοτική παράταξη και πρωτοβουλίες πολιτών

αναδημοσίευση από τη μελέτη μας
Τοπική Αυτοδιοίκηση

προοπτικές ανάπτυξης και κοινωνικής συνοχής

Και στην οραματική μιας δημοκρατικής κι αριστερής δημοτικής αρχής σημαντικότατη είναι η λειτουργία της δημοτικής παράταξης. Ωστόσο, στο σχετικό νόμο για τη λειτουργία των πρωτοβάθμιων ΟΤΑ δε γίνεται πουθενά λόγο για δημοτικές παρατάξεις. Η δημοκρατία βλέπει μόνο συνδυασμούς, έναν εκλογικό δηλαδή εφήμερο σχηματισμό που διαμορφώνεται λίγους μόνο μήνες πριν την έναρξη της προεκλογικής περιόδου. Ο λόγος των πολιτών ουσιαστικά δεν έχει κανένα νόημα να εκφράζεται μέσα από τοπικές μη εκλογικές συσπειρώσεις, που αποτελούν και τη δημοτική παράταξη -διοίκησης ή αντιπολίτευσης.

Η παράταξη αποτελεί ουσιαστικά ένα διευρυμένο κοινωνικό φορέα, που στη συλλογικότητά του εκφράζει τις αντίρροπες θέσεις της κοινωνίας. Βέβαια, στο δημοκρατικό δημαρχοκεντρικό σύστημα τα μέλη των παρατάξεων -υπάκουα και αναμένοντας ανταμοιβή της συνένωσής τους- διαμορφώνουν τη στάση τους. Ουσιαστικά, δηλαδή, ή υπακούν τυφλά ή αντιδρούν με γνώμονα όχι ιδέες και θέσεις πολιτικές, αλλά το αντίκρισμα που έλαβαν. Εντούτοις, η παράταξη ως συλλογικός τοπικός φορέας αποτελεί ένα ουσιαστικό κομμάτι της κινηματικής δημοκρατίας· αποτελεί ίσως και τον πιο κοντινό φορέα στη δημαρχιακή διοίκηση, αφού η τοπική αρχή είναι δικό της κομμάτι.

Η δημοτική παράταξη όμως δεν μπορεί να στέκεται ούτε απέναντι ούτε και να είναι ταυτόσημη με τη δημοτική αρχή. Οι δημοτικές παρατάξεις, για όποιον τοποθετείται στην αριστερή πλευρά της άσκησης πολιτικής, πρέπει να γίνουν κυψέλες προβληματισμού χωρίς να φοβόμαστε τις ιδέες και τις διαφωνίες που ενδέχεται να προκύψουν. Προάγουν την ανανέωση που μπορεί να έρθει μόνο μέσα από ανοιχτές διαδικασίες· διαδικασίες στις οποίες θα είναι προσκεκλημένοι όλοι οι κάτοικοι της περιοχής. Εξάλλου, η παράταξη δεν αποτελεί μια κλειστή διοικητική ομάδα, αλλά ένα ζωντανό οργανισμό που θρέφεται από τη δημιουργική συμμετοχή των πολιτών. Σε κάθε, βέβαια, περίπτωση η παράταξη -που επιθυμεί μια κινηματική λογική στη λειτουργία της- δεν αποτελεί μία κλειστή ομάδα υποψηφίων ή χειροκροτητών. Αν στόχος της παραμένει ο προβληματισμός και η έκφραση των αναγκών της τοπικής κοινωνίας, είναι υποχρεωμένη να είναι ανοιχτή στους πολίτες και χωρίς θέσφατα να ανανεώνει το δυναμικό και την κριτική της στάση.

Η τοπική αρχή μέσα από την επαφή και τη συνεργασία με τις πρωτοβουλίες πολιτών ή με άλλες μορφές οργάνωσης του κινήματος, όχι μόνο έρχεται δίπλα στη λαϊκή βάση, αλλά ταυτόχρονα ξεφεύγει και από την ύβρη των κλειστών θυρών στις απαιτήσεις των πολιτών. Εμπλουτίζεται με νέες ιδέες, φιλτράρει τους στόχους της όχι σε μία ψηφοθηρική λογική, αλλά σε μία οραματική προοπτική για τον τόπο. Άλλωστε, οι ίδιες οι κινηματικές δράσεις είναι εκείνες που  ενισχύουν την τοπική διεκδίκηση προς την εξουσία.

Είναι επιβεβλημένη ανάγκη όμως οι πρωτοβουλίες τούτες να λειτουργούν στο πρότυπο της αυτοοργάνωσης. Μόνο όσο είναι αυτοδιοικούμενο και ανεξέλεγκτο μπορεί το κίνημα να παράγει ιδέες και να αμφισβητεί. Και η αμφισβήτηση είναι η λειτουργικότερη αρετή της δημοκρατίας, αφού θέτει υπό συνεχή κρίση και έλεγχο κάθε θεσμό, κάθε δράση. Η αμφισβήτηση του κινήματος είναι η πεμπτουσία της προόδου, αφού εγκαταλείπει τη λογική της επανάπαυσης, αρνείται το σκεπτικό της στασιμότητας και θέτει σε κίνηση όλη την κοινωνία προς εξεύρεση νέων, καλύτερων και πιο ανθρώπινων λύσεων για τα ζητήματα που την αφορούν.

Σαφώς και μία ανεξέλεγκτη οργάνωση μπορεί να έρχεται σε αντίθεση με τις πολιτικές κινήσεις της τοπικής αρχής. Ωστόσο, η εμπειρία δείχνει ότι οι κινηματικές πρωτοβουλίες -επειδή ακριβώς δεν αποσκοπούν στην πολιτική σύγκρουση ως αντιπολιτευτικό αυτοσκοπό, αλλά στην επίλυση ακανθωδών προβλημάτων- έχουν την ευελιξία της ιδεολογικής ανανέωσης, του διαλόγου και της συνεργασίας.

Στον αντίποδα τέτοιων δράσεων στέκονται οι κινήσεις πολιτών που σχεδόν εξορισμού έχουν τη μικροπολιτική στόχευση της εκλογικής νίκης. Πρόκειται για κινήσεις οι οποίες το μόνο που αφουγκράζονται από το κίνημα είναι η δυσαρέσκεια απέναντι σε κάποια τοπική αρχή και τελικά χρησιμοποιούν τον ψευδή τίτλο του ανεξάρτητου τάχα κοινωνικού φορέα. Κινήσεις που τελικά όταν ανέλθουν στο δημαρχιακό θώκο, κλείνονται στην αιρετή ασυλία και απομακρύνονται από το κίνημα, γραφειοκρατικοποιούνται στο πνεύμα των δημοκρατικών δομών και θεσμών και παύουν πια να εμπλουτίζουν τα οράματά τους. Εξάλλου, de facto αυτές οι κινήσεις απαρτίζονται από ψηφοφόρους και λειτουργούν θύραθεν των υπολοίπων κατοίκων οι οποίοι ως ετεροδημότες χάνουν κάθε δικαίωμα λόγου για τον τόπο τους.