για την περιβαλλοντική εκπαίδευση

Σύμφωνα με το άρθρο ΙΙΙ, παρ.13, του νόμου 1892/’90, βάσει του οποίου εντάχθηκε επίσημα η περιβαλλοντική εκπαίδευση στη Β’ θμια εκπαίδευση³, «σκοπός της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης είναι να συνειδητοποιήσουν οι μαθητές  τη σχέση του ανθρώπου με το φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον του, να ευαισθητοποιηθούν για τα προβλήματα που συνδέονται με αυτό και να δραστηριοποιηθούν με ειδικά προγράμματα, ώστε να συμβάλουν στη γενικότερη προσπάθεια αντιμετώπισής τους. Με αποφάσεις του Υπουργού Εθνικής Παιδείας καθορίζονται τα πλαίσια και ο τρόπος εφαρμογής και χρηματοδότησης ειδικών προγραμμάτων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης»⁴.

Παράλληλα, η σημασία της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης τονίζεται από την Unesco και ορίζεται ως μια διαδικασία μέσω της οποίας το άτομο και οι κοινωνικές ομάδες συνειδητοποιούν το περιβάλλον τους και αποκτούν τις γνώσεις, τις αξίες, τις ικανότητες, την εμπειρία και τη θέληση που θα τους επιτρέψουν να δράσουν ατομικά και συλλογικά για την επίλυση των προβλημάτων του περιβάλλοντος και τη βελτίωση της ζωής τους.

Σύμφωνα, εξάλλου, με τις προτάσεις της Κυβέρνησης και του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας, Διά Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων προάγεται το νέο πράσινο σχολείο που «καλλιεργεί την περιβαλλοντική συνείδηση στο Μαθητή. Η εξοικονόμηση ενέργειας, Η υγιεινή διατροφή, η φροντίδα και ο σεβασμός στο περιβάλλον και η ικανότητα αξιοποίησής του με βιώσιμο τρόπο περνάει από τη βιωματική γνώση και το "παιχνίδι"  του μαθητή με τη φύση που μετατρέπεται σε προστασία και αγάπη για αυτήν».

Αξίζει να σημειώσουμε ότι στο εξωτερικό υπάρχουν ήδη από χρόνια ειδικά περιβαλλοντικά εκπαιδευτικά ιδρύματα (προπαρασκευαστικά κολέγια –όπως το ECHS- ή Γυμνάσια και Λύκεια –όπως Λύκειο Περιβαλλοντικών Μελετών HSES στη Νέα Υόρκη και το γυμνάσιο SES στην Apple Valley της Minnesota που μάλίστα βρίσκεται δίπλα σε ζωολογικό κήπο).

Στη χώρα μας ήδη λειτουργούν Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και φυσικά τα προγράμματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης των Γυμνασίων. Ειδικοί Επιστήμονες με παιδαγωγική κατάρτιση μπορούν να εργαστούν σε αυτό το πρωτότυπο και πρότυπο σχολείο.

Δεν αρμόζει όμως να λησμονούμε τη σημασία των ελεύθερων χώρων για την ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη της παιδικής προσωπικότητας σε συνδυασμό με το παιχνίδι. Το παιχνίδι ως λειτουργία πολύ συχνά και φυσικά δρα στον ανοιχτό, ελεύθερο, υπαίθριο χώρο της πόλης. Οι λεγόμενοι παιδότοποι και οι παιδικές χαρές αποτελούν μια ειδική κατηγορία υπαίθριων - ελεύθερων χώρων μέσα στην πόλη, μιας και πρόκειται για χώρους με εξειδικευμένη χρήση, οι οποίοι άλλοτε διαμορφώνονται ως τεχνητοί και άλλοτε ως φυσικοί, και απευθύνονται σε αυτή τη συγκεκριμένη κατηγορία χρηστών, τα παιδιά.

Η επαφή του ανηλίκου με τα φυσικά στοιχεία (χώμα, νερό, λάσπη, φυτά) συμβάλλει καταλυτικά κι αναντικατάστατα στη φυσιολογική σωματική, νοητική και συναισθηματική ανάπτυξή του. Έτσι, ολοένα και περισσότερο τα τελευταία χρόνια ευνοούνται πρακτικές σχεδιασμού που επιτρέπουν στο παιδί να βρει τη θέση του μέσα στο φυσικό χώρο. Ιδιαίτερα για τα παιδιά της πόλης που βιώνουν καθημερινά ένα τεχνοποιητό περιβάλλον, γεμάτο από σκληρές φόρμες και υλικά, η ύπαρξη ελεύθερων χώρων πρασίνου, ειδικά διαμορφωμένη για παιχνίδι, αποτελεί σημαντική προσφορά.

Καθώς οι ελεύθεροι και ανοικτοί χώροι δίνουν στα παιδιά ευκαιρίες να διαμορφώσουν το "παιχνίδι" τους στο φυσικό περιβάλλον και να συνδεθούν κοινωνικά και χωρικά με τη γειτονιά, αναπτύσσουν ένα συναισθηματικό δέσιμο με τον τόπο και το φυσικό και κοινωνικό του περιβάλλον. Στους ανοιχτούς χώρους μπορούν να αναπτύξουν ψυχοκινητικές δραστηριότητες, αναγκαίες για τη συναισθηματική τους ισορροπία· έχουν τη μοναδική ευκαιρία να καλλιεργήσουν κοινωνικές επαφές με συνολικούς υποστηρίζοντας την κοινωνική συνοχή μέσα από την ολοκληρωμένη κοινωνικοποίηση του παιχνιδιού και της νεαρής συντροφικότητας-παρέας.

Ο χώρος παιχνιδιού πρέπει να αποτελέσει βασική μέριμνα. Οι στατικές παιδικές χαρές είναι μέρος μιας τέτοιας πολιτικής, αλλά σίγουρα η ορθή συναισθηματική και ψυχική ανάπτυξη της παιδικής προσωπικότητας δεν μπορεί να περιοριστεί σε αυτές. Είναι αναγκαία όσο ποτέ για την κοινωνική ανάπτυξη και την κοινοτική συνοχή η δημιουργία "περιβαλλοντικών αυλών" και "κήπων για παιδιά" είτε στο εκπαιδευτικό τους περιβάλλον είτε μέσα σε ένα δίκτυο ελεύθερων χώρων στην πόλη που να αποτελούν έναν τρόπο κατανόησης των φυσικών διαδικασιών.