Ο "φράχτης του αίσχους" και ο μετανεωτερικός εθνικισμός

Τις τελευταίες ημέρες την έντυπη και ηλεκτρονική ειδησεογραφία και αρθρογραφία μονοπωλεί ο "φράχτης του αίσχους" στον Έβρο. Την είδηση υποδεχτήκαμε άλλοι με ικανοποίηση, άλλοι με αφωνία έκπληξης κι άλλοι με ενόχληση. Καθώς τα τελευταία 15 χρόνια παρατηρείται μια πύκνωση της διασυνοριακής κινητικότητας, οι μεταναστευτικές ροές προς την Ευρώπη έχουν πια πάρει τη μορφή ορμητικών χειμάρρων. Τίθεται όμως το ερώτημα αν ένα τείχος μπορεί να ανακόψει αυτή τη χειμαρρώδη πορεία και να αποτελέσει -μαζί με άλλα αστυνομικά μέτρα- λύση.

Η κυβέρνηση, λοιπόν, έχει επιλέξει ένα αποτρεπτικό μέτρο αμφίβολης αποτελεσματικότητας. Πράγματι δεν υπάρχει ούτε μία ουσιαστική μελέτη ή άλλη απόδειξη για τα εκτιμούμενα αποτελέσματα. Πρόκειται ουσιαστικά για μία πρόταση επικοινωνιακής απορρόφησης και αποπροσανατολισμού του λαού από τη χρόνια πολιτική και πολιτειακή αδιαφορία για τη μετανάστευση και την αδυναμία ενσωμάτωσης των μετακινούμενων πληθυσμών.

Για δεκαετίες καμία κυβέρνηση δεν προχώρησε σε ολιστική αντιμετώπιση του φαινομένου. Έλειψαν οι επίσημες καταγραφές ενώ παράλληλα απουσίαζαν οι δομές αλληλεγγύης και συνοχής. Έτσι ο ρατσισμός και η ξενοφοβία μετεξελίχθηκαν σε εγγενή κοινωνικά χαρακτηριστικά. Το καρκίνωμα του φυλετικού μίσους απλώθηκε ως μετάσταση σε όλους μας θεωρώντας αυτονόητο το διαχωρισμό με κριτήριο την ελληνικότητα. Η δε Τοπική Αυτοδιοίκηση –υπό το βραχνά της οικονομικής και γραφειοκρατικής ασφυξίας και στην αγχόνη της επανεκλογής και του λαϊκισμού- έμενε απλός παρατηρητής (στην καλύτερη περίπτωση) ή ταυτίζονταν με τα τοπικά ρατσιστικά συναισθήματα (ειδικά στην ύπαιθρο)[1].

Η απουσία, λοιπόν, της κυβερνητικής τεκμηρίωσης για την επιβεβλημένη οικοδόμηση του μεθοριακού φράχτη, απλά έρχεται λαϊκίστικα κα αποπροσανατολιστικά να δείξει ότι κάτι κάνει. Ουσιαστικά ο φράχτης συνθέτεις μια συντηρητική απάντηση στο οξύ μεταναστευτικό πρόβλημα. Είναι μια επιλογή του Κ΄ αιώνα (που τόσο αποδοκιμάστηκε) στις συνθήκες παγκοσμιοποίησης του ΚΑ΄ αιώνα.

Η αλλαγή πλεύσης της κυβέρνησης από τις παλαιότερες διακηρύξεις-προτάσεις του ΠΑΣΟΚ και του ΙΣΤΑΜΕ δεν είναι όμως απλά επικοινωνιακή. Αυτή η εθνική περιχαράκωση είναι η νεοφιλελεύθερη πρόταση για τη μετανάστευση. Εφαρμόζεται υπό τη μορφή της ιδιαίτερης ακροδεξιάς οπτικής σε όλες τις ανεπτυγμένες/δυτικού τύπου κοινωνίας.

Είναι η μεταμοντέρνα αντίληψη για το έθνος-καταναλωτή, ήσυχο, αποπροσανατολισμένο και απομονωμένο από φτωχά αλλοδαπά στοιχεία. Η νεωτερική αντίληψη της πολυπολιτισμικότητας δίνει τη θέση της πια στο μετανεωτερικό εθνικισμό. Πρόκειται για μια επιλογή που αποκαλύπτει το νεοφιλελεύθερο όραμα για ένα μετανεωτερικό εντειχισμένο έθνος, μια φρουρούμενη εθνική κοινότητα-καταναλωτών και παραγωγών υπηρεσιών. Είναι η σύγχρονη, νεοφιλελεύθερη έκδοση του εθνικισμού.

Το γεγονός ότι η λύση ενός συνοριακού φράχτη δεν έχει προαχθεί μόνο από την ελληνική  κυβέρνηση, αλλά από πολλές ακόμα κυβερνήσεις, φανερώνει πλέον ότι η παγκόσμια πολιτική επιλογή προσανατολίζεται στην απομόνωση του λεγόμενου τρίτου Κόσμου. Ενώ η διακήρυξη του ΟΗΕ το 1951 προστάτευε τους πρόσφυγες, σήμερα μοιάζει να αναθεωρείται. 

Οι υποανάπτυκτες χώρες και οι πληθυσμοί τους χρειάζονται μόνο για να εργάζονται στη χώρα τους φτηνά ώστε να καταναλώνουν οι δυτικού τύπου κοινωνίες, χωρίς όμως να έρχονται σε μεταξύ τους επικοινωνία, χωρίς να μετακινούνται.

Η μετανάστευση τίθεται υπό απαγόρευση. Τα προσφυγικά κύματα αποτρέπονται στις συνοριακές γραμμές. Και όλα αυτά αποκρύπτοντας τα πραγματικά αίτια, τις πολεμικές ή εμφύλιες συρράξεις, τη καταλήστευση των χωρών προέλευσης, την κλιματική αλλαγή και την ερημοποίηση που ενισχύουν τον ήδη υπάρχοντα υποσιτισμό και τη λιμοκτονία

Οι ανεπτυγμένες χώρες προετοιμάζονται από τώρα για το δυσοίωνο μέλλον της μεταναστευτικής όξυνσης. Σύμφωνα με τον ΟΗΕ ένα δις διαβιεί σε παραγκουπόλεις, ενώ εκτιμάται ένας διπλασιασμός του πληθυσμού αυτού ως το 2030. Ταυτόχρονα, η δημογραφική αύξηση στις φτωχές χώρες συνεχίζεται ακάθεκτη δεδομένου ότι ήδη το 90% ζει σε φτωχές πόλεις[2].
Σχετικά πάντως με την άποψη της κοινής γνώμης προτέινεται το άρθρο Έβρος: Τρεις δημοσκοπήσεις για τον φράχτη του TVXS.

---

[1] βλ. «Τοπική Αυτοδιοίκηση προοπτικές ανάπτυξης και κοινωνικής συνοχής», ανάτυπο, Θεσσαλονίκη 2010, σελ. 65 κ.έ.

[2] Για όποιον πάντως αναζητήσει προτάσεις τον παραπέμπουμε στο πρόσφατα ολοκληρωμένο δοκίμιο «Πολυπολιτισμικότητα & ξενοφοβία, διαφορετικότητα & νεορατσισμός» ή στην αναλυτική μελέτη «Τοπική Αυτοδιοίκηση προοπτικές ανάπτυξης και κοινωνικής συνοχής» (σελ. 65 κ.έ.) και στη σχετική ανάρτηση με θέμα τη Διεθνή Ημέρα για τους Μετανάστες.