Ο ναρκισσισμός στο διαδίκτυο


Η εικονική αναγνωρισιμότητα του διαδικτύου φαίνεται να ενισχύει και να επιτρέπει την έκφραση του υπάρχοντος ναρκισσισμού. Η σύγκληση της νεολαίας -που έχει την οικονομική άνεση να διαθέτει ελεύθερο χρόνο- με μία ναρκισσιστική συμπεριφορά είναι σήμερα προφανής. Η έξαρση της επιθυμίας για έκφραση και η ψευδαίσθηση της αυτονομίας, οι οποίες πλέον αποτελούν απαιτήσεις του ίδιου του συστήματος, καθώς εγκαλεί τους ανθρώπους σε "χειραφέτηση" και "ανεξαρτησία", κατακλύζουν το σύνολο όλου του ιδεολογικοπολιτικού νεολαιίστικου φάσματος[1].
Μελέτες[2] έχουν αποδείξει ότι οι πλατφόρμες κοινωνικές δικτύωσης μπορούν να χρησιμοποιηθούν προκειμένου να μετρηθεί ο ναρκισσισμός. Ο αριθμός των φίλων και η προτίμηση σε λαμπερές φωτογραφίες που διανθίζουν το προφίλ των χρηστών συσχετίζονται με την αυτάρεσκη διάσταση της καθημερινής τους ζωής. Οι κόμβοι αυτοί παρέχουν μια μάλλον ακριβή μέθοδο μέτρησης του Εγώ γιατί η εκτίμηση στον όγκο προβολής ως στάση μιμείται την πραγματική συμπεριφορά του κοινωνικού βίου του ναρκισσιστή χρήστη που ασχολείται μόνο με το πώς τα πράγματα φαίνονται στους άλλους.

Αν και ακόμα βρίσκονται στην εφηβεία, ωστόσο, οι κοινωνικοί κόμβοι αποτελούν μια  ουσιαστική πολιτισμική παρουσία. Προσφέρουν στους χρήστες έναν εύκολο τρόπο ούτως ώστε να μη διατηρούν δυνητικές σχέσεις με παλιούς και νέους φίλους, καθώς και να διαφημίζουν τη δημοτικότητά τους. Εξάλλου, η κατάρρευση της συλλογικότητας -ως αρχής ανάπτυξης της ανθρώπινης κοινωνίας- μέσα από την παγκοσμιοποιημένη υπερσύνδεση, οδηγεί στην δημιουργία μιας εσωτερικής ανάγκης αναδιαμόρφωσης της προσωπικής εικόνας, μία εικονική αυτό-αναδόμηση.
Οι κοινωνικές πλατφόρμες των μέσων μαζικής επικοινωνίας φαίνεται να προκαλούν τους αυτάρεσκους. Η φιλία σε αυτούς τους ιστοτόπους εστιάζεται σε μεγάλο βαθμό στη συλλογή, τη διαχείριση και την κατάταξη των ανθρώπων που έχουν προστεθεί ως φίλοι-καταναλωτές/δέκτες εγωκεντρικών προβολών. Και η φιλαυτία είναι η επιφανειακή σύνδεση σχέση που αναπτύσσεται σε κόμβους κοινωνικής παροχής, διότι είναι πιο εύκολο να αποφευχθεί η πιθανότητα έκθεσης, η αποδοκιμασία, η απόρριψη και η πραγματική οικειότητα με τη συναισθηματική τρωτότητα που συνεπάγεται. Οι ιστοσελίδες αυτές μεταμορφώνονται ουσιαστικά σε διαδραστικούς καθρέφτες, το αγαπημένο εργαλείο, ο αιώνιος σύντροφος ενός νάρκισσου.
Το πιο εντυπωσιακό, ωστόσο, σήμερα γεγονός που συνδέεται άμεσα με τη χρήση των ευέλικτων ιντερνετικών ζωνών είναι η ερασιτεχνική πορνογραφία και η τόσο εύκολη επιλογή προβολή προσωπικών στιγμών. Πρόκειται για μία νέα πρωτόγνωρη ναρκισσιστική συμπεριφορά τόσο νέων όσο και μεσηλίκων, που μιμούμενοι πορνογραφικές κινηματογραφικές παραγωγές εκθέτουν εαυτούς στα ηδονισμένα βλέμματα εκατομμυρίων χρηστών του διαδικτύου. Ο κυβερνο-ναρκισσισμός επιβάλλει την αυτάρεσκη έκθεση του γυμνού κορμιού και καταρρίπτει κάθε σεξουαλική-ηθική και κοινωνική αναστολή.
Η δυνατότητα απόκτησης προσωπικών καναλιών[3] ενίσχυσε ακόμη περισσότερο τις ευκαιρίες προβολής του ατόμου. Το όνειρο προβολής στο τοπικά μέσα για λίγα δευτερόλεπτα, εξελίχθηκε σε πολύωρη προβολή προσωπικών στιγμών, σκέψεων και κρίσεων. Η αυταρέσκεια απλώθηκε σα δίχτυ στη διακαναλική συνεύρεση του διαδικτύου.
Ακόμα και το cyber bullying συνδέεται άμεσα με την ψυχική ανάγκη της ναρκισσιστικής επιβεβαίωσης του δράστη. Είναι η ανάγκη επαλήθευσης της κυριαρχίας του στον πλασματικό κόσμο. Και φυσικά ο κυβερνοβιαστής, στον κοινωνικό του βίο μπορεί να είναι ένας απλός καθημερινός άνθρωπος κοινωνικοποιημένος πλήρως. Ωστόσο, η εμπιστοσύνη που δίνει στην εικονική αυστηρή κι αυταρχική προσωπικότητα που έχει καλλιεργήσει, αποτελεί την όψη ενδόμυχων αναγκών υποταγής της φυσικής προσωπικότητας στην εικονική.
διαβάστε επίσης:

Οι φωτογραφίες είναι του Sarolta Bán

[1] Άγγελος Γουνόπουλος, Για τη νεολαία σήμερα .
[3] Την ίδρυση του YouTube ακολούθησαν δεκάδες κόμβοι τηλεοπτικής/καναλικής προβολής (porntube, amateurtube κλπ).

16 έκριναν :

Ασκαρδαμυκτί είπε...

Δεν ξέρω τι λες εσύ Δείμε, αλλά εγώ είμαι πολύ αγαπητός στην κοινωνία!
Πώς το λένε;
"Μετράω" βρε αδελφέ!
Έχω πάνω από 500 "φίλους" στο φέισμπουκ!
Είμαι πολύ ωραίος... βεβαίως, βεβαίως!

ο δείμος του πολίτη είπε...

Βασικά, Άσκαρ, κάτι τύπους σαν εσένα είχα στο νου μου όταν έγραφα το άρθρο. Και βεβαίως ας διαχωρήσω τη θέση μου, επειδή εγώ τουλάχιστον είμαι τέλειος (apres moi, il n'y a rien) όχι σαν άλλους :)

Κλείτωρ είπε...

κάπου έχεις δίκιο αλλά νομίζω πως είναι πολύ νωρίς ακόμα για να καταλήξουμε στο όποιο συμπέρασμα άλλωστε ανέκαθεν οι άνθρωποι αντάλασαν προσωπικές στιγμές απλά άλλαξε ο τρόπος και λόγω τεχνολογίας.

ο δείμος του πολίτη είπε...

Κλείτωρ, σίγουρα είναι νωρίς, αλλά μπορούμε να κάνουμε κάποιες πρώτες εκτιμήσεις του φαινομένου. Διάβαζα μία μελέτη εχθές (λίγο πριν ολοκληρώσω την εν λόγω ανάρτηση) που κατέγραφε ένα ισχυρό κύμα ναρκισσιστικής συμπεριφοράς σε τρελά ποσοστά σε παιδιά που γεννήθηκαν μεταξύ 1982-2001 (γενιά Υ). Αναπτύσσεται μία κοινωνία τύπου XXL-Ego. Πρόκειται για την απόλυτη τροφοδότηση των αναγκών του υπέρ-Εγώ μας, χωρίς αντίστοιχη κοινωνική αξία (βλέπε εδώ).

Από την άλλη έχει αναφανεί ότι ο κυβερνοχώρος λειτουργεί συχνά για την προβολή και την εκδραμάτιση ασυνείδητων ναρκισσιστικών φαντασιώσεων, ενώ την ίδια στιγμή εκμηδενίζεται η απόσταση μεταξύ επιθυμίας και πραγματικότητας. Ο χρήστης ταυτίζεται φαντασιακά με το διαδίκτυο. Συνέπεια αυτού είναι να μην αντιλαμβάνεται τη διαφορά μεταξύ επιθυμίας και της ανολοκλήρωτης εκπλήρωσή της, καλλιεργώντας έτσι σύνδρομα.

Ανώνυμος είπε...

Ο τρόπος με τον οποίο περιγράφεις την μέθοδο μέτρησης του Εγώ, με την αξιολόγηση δηλαδή των στοιχείων που ο καθένας αναρτά στην ιστοσελίδα του (λαμπερές φωτογραφίες κλπ.) δεν είχε περάσει ποτέ από το μυαλό μου. Έχεις απόλυτο δίκιο διότι η υποτιθέμενη ανωνυμία και η απόσταση δημιουργούν ένα πλέγμα «εικονικής» ασφάλειας στο χρήστη κι έτσι μπορεί να εκφραστεί χωρίς να νιώθει την πίεση του κοινωνικού περίγυρου.

Μάλλον θα αρχίσω να αναζητώ τους φίλους μου στο facebook και τα άλλα συναφή δίκτυα για να αρχίσω τις αξιολογήσεις…

Εξαιρετική ανάρτηση.

ο δείμος του πολίτη είπε...

Η αλήθεια είναι, τελευταίε, ότι ούτε δεν έφτασα στο σημείο να αντιληφθώ το μέγεθος του ναρκισσισμού μέσα από τις φωτογραφίες. Στην αρχή -το είδα φυσικά- το συνδύασα με τη μόδα του γυμνού και τη σεξουαλική ελευθερία του ΚΑ΄ αιώνα. Το συνέδεσα με τα amateur porn tubes κυρίως. Η μελέτη και η έρευνα με οδήγησαν σε τέτοιο συμπέρασμα.

thinks είπε...

Η γενικότερη παρατήρησή σου, ότι το διαδίκτυο είναι ένα τέλειο εργαλείο ναρκισσισμού, είναι βέβαια σωστή. Ο κάθε άνθρωπος ανέκαθεν λειτουργεί προβάλλοντας με κάποιο τρόπο τον εαυτό του και δεχόμενος την υποστήριξη/αποδοχή των ομοίων του -αυτή είναι σχεδόν όλη η βάση μιας οποιασδήποτε κοινωνίας. Εδώ, facebook ή ακόμα και blog, και ο τρόπος μόνο σχεδιασμού του γραφίστικου μέρους μιας σελίδας υποδηλώνει το πως ο χρήστης βλέπει τον εαυτό του, ή/και πως θα ήθελε να τον βλέπουν οι άλλοι.

Στο συγκεκριμένο αντικείμενο των ιδιωτικών στιγμών, νομίζω ότι θα μπορούσαμε να δούμε τις δύο κινητήριες δυνάμεις της ανθρώπινης ψυχής/σκέψης: Τον φόβο του θανάτου και την φυσική ανάγκη σεξ. Το πρώτο κολλάει στον ναρκισσισμό που προμηθεύει μια πανοπλία για προστασία από τον φόβο του θανάτου. Το δεύτερο κολλάει απλά στο ότι η ανάγκη του σεξ στα περισσότερα είδη του ζωικού βασιλείου εξωτερικεύεται με κάποιο είδος καλέσματος για ταίρι. Και στην προκειμένη περίπτωση θίγεις με αυτό το κείμενο το καινούργιο τεχνολογικό εργαλείο που ικανοποιεί και το φυσικό "κάλεσμα" και την ανάγκη οπτικής και φανταστικής σύνδεσης στο αντικείμενο. Και, στο διαδίκτυο αυτό γίνεται με κάλυψη ανωνυμίας και ασφάλειας (νομίζει κανείς), οπότε, βουρ απάνω του με τρόπους που ποτέ δεν ήταν δυνατοί πριν.

ο δείμος του πολίτη είπε...

Thinks, το διδαδίτκυο -έχει απδοειχθεί μετά από έρευνες- δεν είναι απλά μια προβολή του Εγώ. Είναι προβολή μιας εκτιμούμενης εικόνας για το Εγώ και τείνει προς το Υπερεγώ.

Ο ναρκισσσισμός δεν εκφράζει το φόβο του θανάτου κι ούτε επιδιώκει τη μετά θάνατον υστεροφημία (στα blogs ίσως είναι έτσι μέσω του "ψώνιου" του καθενός μας). Αυτό είναι φυσιολογική φιλοδοξία κι όχι ναρκισσισμός. Η διαδικτυακή φιλαυτία των amateur porn tubes και του facebook υπάρχει μόνο για την προβολή του παρόντος στο παρόν (όχι στο μέλλον).

Και δεν το θέμα από ηθική πουριτανική άποψη (παιδί του διαδικτύου είμαι κι εγώ...). Και το θέμα τίθεται από άποψη μιας διαφοροποίησης των στάσεων απέναντι στην αυτοπροβολή και του τρόπου/στιγμών που αυτή επιλέγεται.

OMADEON είπε...

Το επιχείρημα περί ναρκισσισμού έχει βέβαια κάποια ισχύ, αλλά... σαν να μου φαίνεται υπερβολή.
Ο αυνανισμός δεν εμπόδισε κανέναν έφηβο να βιώσει ΚΑΙ τον έρωτα, κάποια στιγμή, όσο κι αν λέγανε
οι γιατροί του 19ου αιώνα (και η "λαϊκή σοφία") ότι "προκαλεί τύφλωση", κλπ.

Η λαϊκή σοφία (μας) έχει καθιερώσει την... πιο γνωστή ελληνική λέξη του κόσμου σαν συνώνυμο του
βλάκα και -γιατί όχι- του νάρκισσου. Οταν δηλαδή λέμε "μην είσαι μαλάκας" ή "λες μαλακίες"
είναι πιθανό ότι λέμε επίσης "μην εισαι τοσο νάρκισσος", ή "μην επιδίδεσαι σε ναρκισσισμό".
Εκφράζουμε μια (αφανή) υγιή αποστροφή προς τον (υπερβολικό) ναρκισσισμό!

Οι μαλάκες (δηλαδή οι νάρκισσοι) ειναι πολλοί, και το PC αν ήταν πουλί θα το παίζανε πολλοί.
Αστους να μαζεύουν "φίλους" και στο facebook (το οποιο προσωπικα συχαίνομαι και σπάνια μπαίνω).
Είμαι περήφανος όχι γι' αυτούς αλλά για τους φίλους που γνώρισα μέσω διαδικτύου και -αν μιλάμε
για on-line καταστάσεις- ΜΟΝΟ για τους (255) φίλους στο YouTube, που σημαίνει εκτίμηση ΕΙΔΙΚΑ
για τα βιντεο που φτιάχνω. Και χωρίς τον ελάχιστο αυτό "ναρκισσισμό δημιουργού" δεν δημιούργησε
ΤΙΠΟΤΑ κανείς. ΟΛΟΙ οι καλλιτέχνες έχουν μια ΚΑΠΩΣ αυξημένη δόση ναρκισσισμού (ΚΑΙ έρωτα...)

αθεόφοβος είπε...

Κάθε μέρα ένα σωρό άγνωστοι μου ζητάνε να γίνουμε φίλοι στο facebook.
΄Οποτε όπως φαίνεται πρέπει να προσχωρήσω στο facebook, παρά το ότι μου φαίνεται τελείως ανόητο,για να ικανοποιηθεί ο ναρκισσισμός μου!
Δεν μπορεί να με ξεπερνάει ο Ασκαρ!

ο δείμος του πολίτη είπε...

OMADEON, δεν είναι θέμα αυνανισμού (και αυτός καλός είναι). Οι προκλητικές φωτογραφίες και τα βίντεο ερασιτεχνών δεν είναι απλά αυνανιστικές αφορμές, αλλά μία μορφή εγωπάθειας και προσπάθεια προβολής του Εγώ.

Κι εγώ έχω γνωρίσει -και σε προσωπική επαφή- πολύ ενδιαφέροντα άτομα. Αλλά αυτό είναι άλλο θέμα...

Αθεόφοβε, σίγουρα, δεν επιτρέπεται ο Άσκαρ να δημοσιεύει φωτογραφίες με το βρακί. Ωστόσο, ο ναρκισσισμός σου θα κριθεί από το τι είδους φωτογραφίες θα δημοσιεύσεις.

OMADEON είπε...

Φιλε Δείμε...
Ωστόσο... ΜΗΝ υποτιμάς και τη ΣΗΜΕΡΙΝΗ "λαϊκή σοφία".
Εχουμε ΓΕΜΙΣΕΙ "μαλάκες" (=σούπερ-νάρκισσους) έτσι κι αλλιώς (και χωρίς το διαδίκτυο).
Αλλά... αυτοί οι μαλάκες είναι ΤΕΛΕΙΩΣ ΑΧΡΗΣΤΟΙ συνήθως, όποτε προκύπτουν σημαντικά κοινωνικά θέματα, που απαιτούν κόπο, ανιδιοτελή εργασία, επίπονο ψάξιμο, κλπ. Το facebook το σιχαίνομαι (όπως κι αυτά που λες) γι' αυτό το λόγο. Το μεγαλύτερο μέρος του είναι μια ΜΑΥΡΗ ΤΡΥΠΑ που ρουφάει τους πάντες σε ένα... συλλογικό επιδειξιομανή αυνανισμό.

Ομως ο ακτιβισμός μέσω τουίτερ (κλπ.) που βοήθησε ΚΑΙ εξεγέρσεις ΚΑΙ πληροφόρηση σημαντική, δεν έχει ΚΑΜΙΑ σχέση μ' αυτό (όπως ξέρεις).

ο δείμος του πολίτη είπε...

OMADEON, την επανάσταση του διαδικτύου τη βλέπω όχι με επιφύλαξη, αλλά με αρνητικό μάτι. Όλοι οι κόμβοι κοινωνικής δικτύωσης, απλά βοηθούν την επικοινωνία, τη μετάδοση πληροφοριών ή την καλλιέργεια μιας ξεχωριστής περσόνας (ναρκισσισμός). Η μετάδοση πληροφοριών ποτέ δε δρομολόγησε επαναστάσεις κι ακτιβισμό. Απλά ενημερώνει κι η ενημέρωση είναι ουδέτερη έννοια. Χωρίς άμεση δράση δεν υπάρχει αντί-δραση. Το μόνο που κάνουν εύκολα και καλά είναι η συλλογή υπογραφών (για οποιοδήποτε θέμα). Εκεί ίσως μπορούν να συμβάλλουν κάπως ή έστω στη συνειδητοποίηση μιας υπάρχουσας κατάστασης, εκτίμησης ή στάσης.

OMADEON είπε...

Ειναι θεμελιακό λάθος να θεωρούμε το διαδίκτυο σκέτη "ενημέρωση". Η δράση των Wikileaks αποδεικνύει ότι ΔΕΝ ΙΣΧΥΕΙ αυτό. Χωρίς απόκρυψη πληροφορίας δεν μπορει καν να υπάρξει εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Επομένως και η μετάδοση πληροφορίας μπορεί να είναι από μόνη της, αν όχι επαναστατικό γεγονός, τουλάχιστον έναυσμα για επαναστατικές αλλαγές. Η Τυνησία αυτές τις μέρες ζει εν μέρει τις συνέπειες των Wikileaks.

Είναι φυσικό το διαδίκτυο να προσελκύει τη σάρα και τη μάρα βέβαια. Το τηλεοπτικό κοινό είναι πολύ πιο σάπιο αλλά επειδή δεν είναι διαδραστικό, η σαπίλα του δεν φαίνεται, αυτό είναι όλο. Κι ερχονται ένα σωρό άσχετοι και στο διαδίκτυο 'για να ενημερωθούν" (το πολύ).

OMADEON είπε...

Ενα παράδειγμα αποκάλυψης πληροφορίας που μπορει να τινάξει στον αέρα υπαρκτές σχέσεις εξουσίας είναι και τα στοιχεία γιά λογαριασμούς off-shore που παρέδωσε τραπεζικός υπάλληλος από τα νησιά Κέϋμαν στο Wikileaks.

Επίσης η τάση για κατασκευή "ναρκισσιστικής περσόνας" στα κοινωνικά δίκτυα, έχει αιτία την γενική έλλειψη πραγματικά δημιουργικού information content. Στην πραγματικότητα, δεν χρειάζονται περσόνες. Δεν φταίει η κοινωνική δικτύωση που ξαφνικά μάθαμε ότι... η πλειοψηφία της κοινωνίας ναρκισσεύεται, χωρίς να δημιουργεί ή να δρα κοινωνικά.

Προσωπικά θα μου ήταν άχρηστο και βαρετό να κάτσω να φτιάξω περσόνες. Ισα-ίσα το ιδανικό είναι να είμαστε on-line ακριβώς ίδιοι όπως και "εκεί έξω.

ο δείμος του πολίτη είπε...

OMADEON, δεν είναι ενημέρωση. Μίλησα για μετάδοση πληροφοριών και τούτο σημαίνει επικοινωνία. Μάλιστα το διαδίκτυο είναι διαδραστικό μέσο επικοινωνίας.

Και παλαιότερα είχαμε αποκαλύψεις σε όλες τις χώρες. Και είχαμε κι επαναστατικά βιβλία κλπ. Από μόνα τους δεν οδήγησαν σε καμία επανάσταση, σε καμία αντίδραση. Η γνώση δεν οδηγεί σε μαζικές εξεγέρσεις (είναι πολύ ρομαντικό αυτό).

Η γνώση πολύ απλά ενισχύει μια υποφώσκουσα αντίσταση και καλλιεργεί το άτομο ώστε να δρα συλλογικά και δυναμικά (θεωρητικά, γιατί σήμερα με τέτοια προπαγάνδα...) Ποτέ η γνώση και η επικοινωνία δεν οδήγησαν σε λαϊκά ξεσπάσματα κι εξεγέρσεις. Πάντα υπήρχε μια πρωτοπορία, ένα κίνημα ισχυρό...

Και δεν είμαι εννοείται -μιλάμε- κάποιος αρνητής του διαδικτύου, ή κάποιος που μένει μόνο στα αρνητικά του. Κάθε άλλο.

ShareThis