Στρατηγικοί στόχοι και δράσεις (της μεσαίας τάξης)

Αναζητώντας απάντηση στην ερώτηση τι να κάνουμε…

Η μεσαία τάξη οφείλει να διεκδικήσει έμπρακτα τη βιοτεχνική και τη βιομηχανική ανάπτυξη. Δεν είναι δυνατόν να μένει στις ίδιες στείρες στάσεις ζωής σπατάλης κεφαλαίου στο όνομα της απόλαυσης. Και η βιοτεχνική και βιομηχανική ανάπτυξη δεν μπορούν να προκύψουν ως θαύματα ενός κρατικού θεού, αλλά μόνο μέσα μεσοπρόθεσμες και βραχυπρόθεσμες επενδύσεις. Ας απεμπολήσουν πια την αντίληψη για το ευκαιριακό και βραχυπρόθεσμο κέρδος. Εξάλλου, πρέπει να έχουμε υπόψη ότι η επιχειρηματικότητα σε μια παγκοσμιοποιημένη οικονομία δεν μπορεί να είναι τυχάρπαστη, αλλά να στηρίζεται σε μελέτες με απτούς στόχους.

Από την άλλη, είναι αναγκαίο όσο ποτέ να συνειδητοποιηθεί ότι οι επενδύσεις δεν μπορούν να είναι μόνο στην κατανάλωση αγαθών και κατοικιών. Η ίδια η δομή της οικονομίας και η μεσοπρόθεσμη λογική της σύγχρονης επιχειρηματικότητας, απαιτούν επενδύσεις στην ίδια την επιχείρηση, είτε βελτίωσης του παραγόμενου προϊόντος, είτε επέκτασής της. Ακόμα και το άυλο κεφάλαιο απαιτεί επενδύσεις είτε θεσμικά ως διά βίου μάθηση ή ως μεταπτυχιακή ειδίκευση είτε ως αυτομόρφωση. Καλά είναι, βέβαια, να σημειώσουμε ότι οι επενδύσεις στο ανθρώπινο κεφάλαιο είναι πιο εύκολη υπόθεση υπό την έννοια ότι μπορεί να γίνει και με βραχυπρόθεσμο ορίζοντα.

Αξίζει όμως να υπογραμμίσουμε τη σημασία της καινοτομίας. Η μεσαία τάξη διακρίνεται ιδιαίτερα για τη δημιουργικότητά της. Αυτό ήταν, εξάλλου, πάντοτε το στοιχείο που τη διέκρινε τόσο από την αστική όσο και από τη μικροαστική τάξη. Μία δημιουργικότητα που μπορεί να οδηγήσει εύκολα στην καινοτομία σε συνδυασμό με τη μόρφωση και τις νέες τεχνολογίες. Δεν είναι λίγες οι φορές που μεσοαστοί καινοτόμησαν και διακρίθηκαν στον τομέα τους, ενώ σε αρκετές περιπτώσεις καταγράφεται ακόμα και η είσοδός του στις ελίτ[1].

Η αστική τάξη επί της ουσίας διακρίνεται -εκτός φυσικά από την κατοχή των μέσων παραγωγής- μόνο για την ικανότητα παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών. Αντίθετα, η μεσαία τάξη ήταν αυτή πάντα που δημιουργούσε. Οι δικές της καινοτομίες κατέκλυσαν την αγορά και επέφεραν την κοινωνική ανάπτυξη αφού πρώτα βιομηχανοποιούνταν. Η δημιουργικότητα, λοιπόν, των μεσοαστών ήταν τόσο η δική τους κινητήριος δύναμη για την πολυπόθητη κοινωνική ανέλιξη όσο και η αναγκαία καύσιμη ύλη για τη βιομηχανική παραγωγή.

Ως εκ τούτου, η μεσαία τάξη στο νέο αιώνα και υπό τη σκιά της επίθεσης του νεοφιλελευθερισμού οφείλει να στραφεί μόνο στην καινοτόμα ανάπτυξη. Μία ανάπτυξη που μπορεί να αναφέρεται τόσο στο δευτερογενή όσο και στον τριτογενή τομέα -τις υπηρεσίες. Στηριζόμενη στο συγκριτικό πλεονέκτημα της κατοχής άυλου κεφαλαίου σε τομείς παραγωγικούς, είναι δυνατόν να πετύχει τη διαφορά.

Όσο νωρίτερα γίνει αντιληπτό ότι δεν μπορούν να στηρίζονται σε ένα κράτος που ανταλλάσσει τη στήριξή του σε μεσοαστούς με κέρδη στις ελίτ, τόσο καλύτερα. Ειδικά σήμερα πια γίνεται φανερό ότι στήριξη από την πολιτική δεν μπορεί να περιμένει. Άρα μόνη της οφείλει να βρει εκείνες τις οικονομικές και πολιτικές διεξόδους ώστε να αλλάξει το κλίμα. Και φυσικά τούτο σημαίνει ότι πρέπει να απεξαρτηθεί το νωρίτερο δυνατό από το κράτος -με την εξαίρεση φυσικά προμηθειών υλικού και των κρατικών υπαλλήλων. Η χειραφέτηση από την παραδοσιακή κρατικοδίαιτη σχέση θα επιτρέψει και την πολιτική και την κοινωνική ανάπτυξη των μεσοαστών.

---

[1] Ενδεικτικά μπορούμε να σκεφτούμε ιδιοκτήτες εταιρειών λογισμικού όπως Η Microsoft, η Apple και η Google που σήμερα απαρτίζουν ουσιαστικά τις παγκόσμιες ελίτ του λογισμικού. Ομοίως όμως αν ψάξουμε θα βρούμε πολλές περιπτώσεις μεταπήδησης μεσοαστών στην αστική τάξη.