Μερικές σκέψεις για την ευρωπαϊκή κρίση

Παλαιότερα αναφερθήκαμε στην οικονομική κρίση ως μία αφορμή προκειμένου να επιβληθούν νεοφιλελεύθερα μέτρα που θα οδηγήσουν στη διάλυση της μεσαίας τάξης. Η χρηματοοικονομική κρίση που συντάραξε τον κόσμο το 2007 και 2008, δε φάνηκε να κλόνισε την κυριαρχία ενός τρόπου σκέψης ο οποίος διέπει και προσανατολίζει την οικονομική πολιτική που ασκείται τα τελευταία τριάντα χρόνια. Τα θεμέλια της χρηματοοικονομικής εξουσίας δεν αμφισβητήθηκαν. Αντιθέτως, τα ευρωπαϊκά κράτη, υπό την πίεση διεθνών οργανισμών και οίκων αξιολόγησης, εφαρμόζουν με ανανεωμένο ζήλο προγράμματα μεταρρυθμίσεων και δομικών αναπροσαρμογών που, αποδεδειγμένα στο παρελθόν, επέτειναν την αστάθεια και τις ανισότητες. Έτσι, θα επιδεινώσουν την ευρωπαϊκή κρίση[1]
Οι γερμανικές οικονομικές ελίτ επιδίωξαν τη νομισματική ένωση του ευρώ επειδή αυτό τις βοηθούσε σε μια μεγαλύτερη είσοδο στις νοτιοευρωπαϊκές αγορές. Αν και από την αρχή ακόμα ήταν σχεδόν βέβαιο ότι η οικονομική πολιτική στήριξης του ενιαίου νομίσματος θα οδηγούσε τις χώρες του νότου σε πολιτικές λιτότητας, αύξησης της ανεργίας και σταδιακή μείωση της ανάπτυξης και της καταναλωτικής δύναμης των νοτιοευρωπαίων, όλοι χαιρέτησαν τη νομισματική ενοποίηση ως μία καινοτομία. Κι όμως η κρίση του 2008 και η κανιβαλιστική επίθεση των τραπεζικών οργανισμών, απέδειξε όχι απλά τα ξύλινα πόδια του, αλλά επιτάχυνε τις προβλεφθείσες αδυναμίες του νότου.
Η πτώση της αγοραστικής δύναμης της ευρωμεσογειακής μεσαίας τάξης, υποχρέωσε τη γερμανική πολιτική ηγεσία σε ένα πνεύμα νεομερκαντιλισμού. Την ίδια στιγμή τα οικονομικά συμφέροντα στράφηκαν αντί για το νότο, που δεν κατανάλωνε, προς ανατολάς, σε νέες αγορές, νέες χώρες. Ταυτόχρονα, η γερμανική πολιτική για την κρίση μοιάζει να στοχεύει στη διάλυση της ευρωμεσογειακής μεσαίας τάξης, που είναι συγκριτικά πολυάριθμη με την κεντροευρωπαϊκή. Αν μειωθεί το "κράτος" κι απολυθούν οι δημόσιοι υπάλληλοι, αφενός μεν θα ανοίξουν νέοι τομείς υπηρεσιών -πρώην κρατικών δομών- για ιδιώτες επενδυτές. Αφετέρου θα διαλυθούν έμμεσα οι μεσαίες επιχειρήσεις που συντηρούνταν από τη μεσαία τάξη κι έτσι θα αποτελέσουν εύκολη λεία για τις ευρωπαϊκές υπερεθνικές επιχειρήσεις.
Οι παλιές ισορροπίες λόγω της ευρωπαϊκής οικονομικής πολιτικής έχουν τιναχτεί στον αέρα. Η ατμομηχανή της παγκόσμιας οικονομίας κινείται ταχύτατα προς ανατολάς και το περίφημο κοινωνικό κράτος της Ευρώπης αντιμετωπίζεται πλέον όχι ως ακρογωνιαίος λίθος σταθερότητας αλλά ως ανεπιθύμητο βαρίδι. Έτσι, στο πλαίσιο του νεοφιλελευθερισμού Γερμανοί και Γάλλοι επιδιώκουν να αναμορφώσουν το τοπίο προς όφελός τους.
Ακόμα είναι νωρίς να μιλήσουμε με σιγουριά, αλλά σύντομα θα φανεί πόσο λάθος είναι η άποψη που θέλει ένα γενικότερο στρατηγικό σχεδιασμό που στρέφει τη Γερμανία εκτός ευρωζώνης με στρατηγικό στόχο τη διάλυση και καταβαράθρωση της νομισματικής Ένωσης ώστε να δημιουργηθεί μια νέα δίπλα στις νέες αγορές και τις εύρωστες οικονομίες. Ο δε νότος σύμφωνα με αυτό το σενάριο θα είναι ένα εκκολαπτήριο λίγων καταναλωτών και πολλών φτηνών εργατών, ένα θέρετρο και μία γεωργική έκταση προς αξιοποίηση (αφού όλα τα άλλα τα έχουμε διαλύσει).
Σε τούτο πάντως συνηγορεί και η αδυναμία της Γερμανίας να δανειστεί από τις εξωτερικές αγορές. Ορισμένες τράπεζες και επενδυτές δεν ήθελαν να δανείσουν σε ευρώ τη Γερμανία επειδή δεν ξέρουν αν σε δέκα χρόνια  -που λήγουν τα ομόλογα- θα υπάρχει ευρώ (υποτιμημένο) ή ένα νέο μάρκο (ισχυρότερο σαφώς), μία νέα νομισματική ένωση.
Βέβαια, η Γερμανία δέχεται σχετικές πιέσεις από Γαλλία, Ισπανία και Ιταλία. Έχοντας πλέον «την πλάτη στον τοίχο», τα κράτη του Νότου απειλούν να «τινάξουν στον αέρα» τα σχέδια για ελεγχόμενη χρεοκοπία και άρα να ανοίξουν το δρόμο για ανεξέλεγκτες χρεοκοπίες και αποχωρήσεις κρατών από την ευρωζώνη. 
Σε μία δημοκρατική ΕΕ ο ρόλος της ιδιωτικής επιχειρηματικότητας και των μεσοαστικών στρωμάτων δεν μπορεί να είναι ανταγωνιστικός μεταξύ των κρατών μελών. Ένας ορθολογικός πολιτικός σχεδιασμός θα μπορούσε να δημιουργήσει ανταγωνιστικές δυνάμεις ως προς τις συνορεύουσες χώρες  (πχ η Ελλάδα αντί να είναι ανταγωνιστική προς τις Βορειοευρωπαϊκές χώρες, να ανταγωνίζεται τις εκτός ΕΕ χώρες όπως την Τουρκία, τις Μεσοανατολικές ή τις Βορειοαφρικανικές κλπ). Η Ένωση γίνεται έτσι ώστε κάθε κράτος που την απαρτίζει να αναλαμβάνει ένα ρόλο που να ανταποκρίνεται στις δυνατότητές του.

[1] Μανιφέστο των ανήσυχων οικονομολόγων, εκδ. Πόλις, μτφρ. Τριανταφύλλου Σώτη, Αθήνα 2011.

1 έκριναν :

Caesar είπε...

Οι "αγορές" αναδυκνείονται ή αποδεικνύονται ισχυρότερες των κυβερνήσεων!

ShareThis