Λεκτικός πληθωρισμός κι εξευτελισμός

Στην Ιστορία του ο Θουκυδίδης[1] έκανε λόγο για την αλλαγή των λέξεων σε περιόδους εμφυλίου πολέμου. Εδώ και λίγες δεκαετίες όμως στην ελληνική γλώσσα παρατηρούμε έναν περίεργο λεκτικό πληθωρισμό που κατάντησαν να αλλοιώσουν το νόημα των λέξεων σε σημείο που να μην έχουμε να πούμε κάτι νέο. Η δογματική προσέγγιση και η πολιτική επιπολαιότητα με την οποία χρησιμοποιούνταν ορισμένες λέξεις, μας οδήγησε σε ένα λεκτικό τέλμα. Ο λαϊκισμός  και ο πολιτικός τυχοδιωκτισμός άλλαξαν όλο το πολιτικό λεξιλόγιο.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα η λέξη χούντα. Τόση πολύ χρησιμοποιήθηκε ώστε τελικά ξεχάσαμε την ίδια τη χούντα. Ανάλογη και η περίπτωση της κατοχής όπου ξεχάσαμε την Κατοχή. Ομοίως και η κατοχική κυβέρνηση ή κυβέρνηση Τσολάκογλου ή εκχώρηση εθνικής κυριαρχίας  ή κυβέρνηση δοσίλογων.
Η ανάγκη κάποιων να πιέσουν ψυχολογικά το εκλογικό υποκείμενο, το λαό, χρησιμοποίησαν αφειδώς λέξεις σε βάρος τόσο των ιστορικών γεγονότων όσο και της παρούσας κατάστασης. Λέξεις που ισοπεδώνουν τις εκτελέσεις στην Καισαριανή, τη Θεσσαλονίκη, το Χορτιάτη, το Δίστομο, τα Καλάβρυτα και τα κρεματόρια με μία υποτακτική στάση απέναντι στην ΕΕ (μία υποταγή, μία εκχώρηση κυριαρχικών δικαιωμάτων που η πλειοψηφία των Ελλήνων αποδεχόταν επί 20 και πλέον έτη, αρχής γενομένης από το Μάαστριχτ και αργότερα με τη Σέγκεν και την είσοδο στην ΟΝΕ)
Ο Θουκυδίδης πίστευε ότι οι λέξεις χάνουν το νόημά τους σε περιόδους πολιτικής κρίσης. Μα η σύγχρονή μας αλλαγή άρχισε πολύ πριν την κρίση. Αν κάποτε διεκδικούνταν αύξηση των μισθών πείνας, σήμερα πώς να τους ονομάσουμε;
 
Σε ανάλογο πάντως ύφος ο λεκτικός πληθωρισμός έχει ισοπεδώσει ακόμα και κοινωνιολογικές ή νομικές έννοιες. Έτσι, το ένα σύνηθες (για άντρες) περιστατικό εξευτελισμού της προσωπικότητας, έγινε με μιας σεξουαλική παρενόχληση. Και φυσικά ως υπηρετήσαν το στράτευμα ενοχλούμαι να βλέπω ανακοινώσεις τόσο εύκολα να υιοθετούνται από οργανώσεις μέσα σε μία εντελώς λάθος λογική –μην πω και συντεχνιακή. Δηλαδή μία γυναίκα όταν το παθαίνει είναι σεξουαλική παρενόχληση, αλλά όταν είναι για άνδρα είναι τι; Ποια έννοια να βρούμε; Ανδρισμός
Κι όμως το γύμνωμα δεν αποτελεί σεξισμό αλλά καταφανή παραβίαση θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων (οι Αμερικανοί το έκαναν ως βασανιστήριο στις φυλακές του Ιράκ με γυμνούς άνδρες μπροστά από γυναίκες ως υπέρτατη προσβολή και ψυχολογική πίεση) και προσβολή της αξιοπρέπειας του ατόμου. Είναι μία πάγια τακτική των Ενόπλων Δυνάμεων προκειμένου να ισοπεδώσει την προσωπικότητα του ατόμου και να τον εντάξει άβουλα στη μάζα (κομφορμισμός).
Είναι η στρεβλή λογική υπαγωγής του ατόμου όχι διά της πειθούς, αλλά διά του εξευτελισμού στην ιεραρχία. Αν αυτό γίνει εξωθεσμικά θα θεωρηθεί βασανιστήριο, προσβολή, εγκληματικό. Αν γίνει όμως στις Ένοπλες Δυνάμεις και εκείνες της Ασφαλείας, μοιάζει να ξεπερνιέται… Αλλά τελικά άλλο η υποταγή κι άλλο η υπακοή.
Όπως έγραφα κι αλλού, η υπακοή είναι μια εσωτερική ανάγκη να υποβιβάσω συνειδητά τον εαυτό μου για το καλό της ομάδας, για κάτι ανώτερο. Είναι ένας αυτοέλεγχος, μια δημοκρατική αξία που στηρίζεται στις ατομικές αρχές, το σεβασμό και την πειθώ. Η υποταγή είναι μία βαθιά αντιδημοκρατική απαίτηση, που αποκλείει την πειθώ. Στη συγκεκριμένη περίπτωση επιτυγχάνεται διά του εξευτελισμού.
Και πριν προλάβει να εγείρει κάποιος ενστάσεις ότι μιλάμε για ιατρικές εξετάσεις, ας πάει να τις κάνει σήμερα με τον ίδιο τρόπο… Θα το ήθελε; Θα το έκανε εθελοντικά;



[1] Βιβλίο 3. Κεφάλαιο 82

8 έκριναν :

Ασκαρδαμυκτί είπε...

Ρε συ Δείμε, όταν μπήκα στο Παν-μιο το 1986, έπρεπε να περάσουμε και από δερματολογικές εξετάσεις.
Μπαίνω στο εξεταστήριο του Συγγρού, με βλέπει μια γιατρίνα και μου λέει «κατέβαστα»!
«Τι θα μου κάνεις;», τις λέω.
«Τίποτα, μη φοβάσαι... εμείς βλέπουμε και κόβουμε», μου απαντά μάγκικα.
Κατά βάθος την καταβρήκα δικέ μου...

αθεόφοβος είπε...

Κάνεις μια λογική υπέρβαση κάνοντας σύγκριση το ξεγύμνωμα ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΩΝ από τους Αμερικανούς στο Ιράκ με την ΙΑΤΡΙΚΗ εξέταση ενώπιον επιτροπής ΙΑΤΡΩΝ υποψηφίων για υπηρεσία στο στρατό που πρέπει να είναι αρτιμελείς.
Διάβασα την σχετική ειδησεογραφία και από την περιγραφή της καταγγέλουσας είμαι σίγουρος πως αν την είχαν προσλάβει δεν θα έκανε καμιά καταγγελία.

ο δείμος του πολίτη είπε...

Την καταβρήκες, Άσκαρ, επειδή εσύ δεν εξευτελίζεσαι με τίποτα. Αφορμή να ξεβρακωθείς ψάχνεις :)

Αθεόφοβε, διαφωνώ. Βλέπεις άλλο είναι να ξεντύνεσαι μπροστά σε ένα γιατρό κι άλλο η ομαδική εξέταση, που ουσιαστικά δεν είναι εξέταση. Θα μπορούσαν να έχουν παραβάν, να κάνουν σειρά εξετάσεων χωρίς να ξεντυθούν ή με άλλους τρόπους. Και αυτό όπως βλέπεις το συνδέω άμεσα με τη στρατιωτική μας εμπειρία. Βλέπεις, κατά τη γνώμη μου είναι όλες περιττές τούτες οι εξετάσεις.

Στέλιος είπε...

Πολύ σωστές οι σκέψεις σας.


Θα ήθελα να κάνω μια παρατήρηση, δεν έχω καταλάβει γιατί πρέπει ένας/μια δικηγόρος(έστω και λιμενικού) να είναι "αρτιμελής"; Γιατί να αποκαλύπτεις στον εργοδότη σου, την φυσική σου κατάσταση; Ιατρικές εξετάσεις για πρόσληψη, προβλέπονται μόνο σε ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΕΣ περιπτώσεις, όπως καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος, υπάλληλοι security κτλ!

Ναι, οι αμερικάνοι χρησιμοποιούν συστηματικά βασανιστήρια (όπως το waterboarding), τους συγκεκριμένους στρατιώτες όμως τους πέρασαν στρατοδικείο. Αποδοκιμάζουν επίσημα τα βασανιστήρια που προσβάλουν την γενετήσια αξιοπρέπεια, ως ηθικοί βασανιστές(sic). Οι δικοί μας εδώ, έχουν τα --, να εφαρμόσουν τον νόμο και το σύνταγμα;

xromatisti είπε...

Καλησπέρα Δείμε του πολίτη. Πριν πεις ποια είναι τώρα αυτή, σου λέω ότι είμαι η πρώην χρωματιστή, παρουσιασμένη με το κανονικό μου όνομα.
Όταν άκουσα την είδηση, η απορία που αυτομάτως που δημιουργήθηκε είναι γιατί οι θέσεις αυτές απαιτούν αυτού του είδους εξετάσεις και γιατί οι εξεταζόμενες δέχτηκαν να υποβληθούν σ'αυτή τη διαδικασία. Η προσβολή της αξιοπρέπειας μας δεν είναι για να καταγγέλεται εκ των υστέρων αλλά να διαφυλάσσεται πριν φτάσει στον εξευτελισμό. Οι γυναίκες αυτές δεν έπρεπε καν να δεχτούν με αυτόν τον τρόπο την εξέταση.
Και όσο για τον πρώτο μέρος του κειμένου σου, οι λέξεις είναι όντως φορείς εννοιών που χρησιμοποιώντας τες κατάλληλα μπορούν να φορτίσουν και ν'αποφορτίσουν καταστάσεις. Ένα απλό παράδειγμα που μου 'ρχεται στο μυαλό, άσχετο με το θέμα μας εδώ, οι δολοφονίες αμάχων, που ονομάζονται παράπλευρες απώλειες και ξεμπερδεύουμε.

Σου εύχομαι καλό σαββατοκύριακο και να σου πω ότι έκανες πολύ καλά που ξαναγύρισες στο μπλογκ σου.

Zaphod είπε...

Σωστός!
Κανονικη περιπτωση εξευτελισμου/βασανιστηριων κτλ ειναι, αλλα φντ πως η "σεξουαλικη παρενοχληση" πουλαει πιο πολυ

ο δείμος του πολίτη είπε...

Στέλιο, προφανώς επειδή όπως και οι σεκιουριτάδες έτσι και τα σώματα ασφαλείας. Βέβαια, η κοπέλα ουσιαστικά ήταν για δικηγόρος κι όχι για φύλαξη... Ουσιαστικά οι ΑμεΑ αποκλείονται από ανάλογα σώματα.

Βίκη μου, καλώς όρισες και πάλι... Από πείρα θα σου πω ότι οι κοπέλες ξαφνισμένες υπέκυψαν κομφορμιστικά στη μάζα. Οι δε άντρες στο στρατό είναι προετοιμασμένοι ψυχολογικά από γυμναστήρια και αφηγήσεις πρώην κληρωτών, χωρίς τούτο να μειώνει τον εξευτελισμό.

Zaphod, στις εφημερίδες πουλάει καλύτερα η σεξουαλική παρενόχληση, είναι βέβαιο.

Σταμάτης Κυρζόπουλος είπε...

Ένα σχετικό κείμενο που έγραψα πρόσφατα

Η δύναμη των λέξεων (μετά ενδεικτικού ετυμολογικού λεξικού ρητορικής κενολογίας)

ShareThis