Η αριστερά στον ΚΑ΄ αιώνα (χμμμμ, ως τίτλος μου άρεσε στην αρχή, αλλά μετά κάπου στιγμιαία κόλλησα. Θέλω μία αριστερά όμοια, με τις ίδιες αρχές καθόλη τη διάρκεια του ΚΑ΄ αιώνα; Μα αυτό δεν είναι και το λάθος της πεπερασμένης αριστεράς του Κ΄ αιώνα;).
Η Αριστερά που θέλω, η Αριστερά που οραματίζομαι (καλύτερος τίτλος, τουλάχιστον είναι πιο προσωπικός και θα δούμε πού θα βγάλει με σχεδόν ελεύθερη γραφή και σκέψη συνειρμική)
Πριν όμως μιλήσουμε για την Αριστερά ας την ορίσουμε. Η Αριστερά δεν είναι ένα μόρφωνα γενικό κι αόριστο που απλά επιδιώκει την πρόοδο (κατά τη χωροθέτηση στις άμεσα μετεπαναστατικές γαλλικές Εθνοσυνελεύσεις). Η Αριστερά είναι ένας χώρος αναζητήσεων ιδεολογικών και πολιτικών, στηριζόμενων όμως στη μαρξιστική προσέγγιση, όπως κι αν εξετάζει κανείς τη μαρξιστική φιλοσοφία. Και βέβαια η μαρξιστική φιλοσοφία δε μένει μόνο στους δύο εμπνευστές της, αλλά και στους συνεχιστές τους (Βέμπερ, Χομπσμπάουμ, αλλά και άλλους ουτοπιστές, ρεβιζιονιστές κλπ). Αριστερά χωρίς μαρξιστικό γονίδιο δε νοείται.
Δε θέλω να προχωρήσω με μία κριτική για τα αρνητικά της σύγχρονης Αριστεράς. Και τούτο διότι αυτές οι κριτικές απλά μας οδηγούν στη μετανεωτερική άρνηση του παρελθόντος χωρίς ουσιαστικά να οραματιζόμαστε κάτι νέο μπροστά. Η αναζήτηση αιτίων καταντά κακή όταν σταματά εκεί ή όταν απλά αναζητά θεραπείες. Η Αριστερά δεν είναι ιατρική ειδικότητα να θεραπεύει, αλλά πρωτίστως χώρος οραμάτων και δράσης. Αυτή εξάλλου, είναι η "δική μου" Αριστερά.
Αναζητώ μία αριστερά που θα ξεφύγει από τα στεγανά του κόμματος νέου τύπου και επιτρέπει την πολυφωνία μακριά από το φόβο των διαγραφών. Μία πολυφωνία όμως πραγματική κι όχι εκείνο το κακέκτυπο όπου μέσα στις πολλές φωνές χάνονται τα λόγια μας. Θέλω ένα πλουραλισμό που θα ξεφεύγει από τις κλειστές αίθουσες και θα ζημώνεται στην κοινωνία. Γιατί τελικά Αριστερά χωρίς κοινωνικές ζυμώσεις δεν υφίσταται.
Ως εκ τούτου, οφείλουν οι νέοι σχηματισμοί να αφουγκραστούν τα νέα κινήματα. Να τα αγκαλιάσουν και συνοδοιπορήσουν. Όχι να τα υιοθετήσει (καπελώσει), ούτε να τα εκφράσει. Να τα θέσει πλάι της ώστε να κινηθούν όλοι μαζί στην ίδια κατεύθυνση. Ωστόσο, τούτο απαιτεί μία αντίληψη πολύ μακριά από τις εκλογές και την ψηφοθηρία. Απαιτεί μία αντίληψη βαθιά κινηματική ανοιχτή σε συνεργασίες κάθε τύπου, πάνω σε έλασσον πλαίσιο αρχών (όχι το μέγιστο).
Η συνεργασία αναγκαία θα επιφέρει αλλοιώσεις και στο εσωτερικό του σχηματισμού με αύξηση της εσωτερικής κριτικής, δριμύτερες φωνές αγωνίας για το παρόν. Γιατί καλός ο στρατηγικός στόχος ως εσχατολογικός μοχλός του κινήματος, αλλά κάπου πρέπει να κοιτάμε και το παρόν και το βραχυπρόθεσμο μέλλον. Μπορεί να οραματιζόμαστε το σοσιαλισμό (Αριστερά μακριά από το σοσιαλιστικό όραμα, δεν είναι αριστερά. Είναι κάτι σαν αριστερά, κάτι σαν νόθευση της αστικοδημοκρατίας με αριστερό κερασάκι), αλλά πρέπει να βλέπουμε και τον καπιταλισμό που ζούμε.
Και βέβαια τούτο απαιτεί προτάσεις συγκεκριμένες, θέσεις απτές και ρεαλιστικές. Η άρνηση συζήτησης και κατάθεσης προτάσεων επί δημοκρατίας δεν είναι αριστερή αντίληψη. Είναι μία γνήσια μεταμοντέρνα στάση. Είναι στείρα αντιπολίτευση που κρύβεται πίσω από το στρατηγικό στόχο και σχεδόν καιροφυλακτεί τυχοδιωκτικά πότε θα αυξήσει τις δυνάμεις της επιδιώκοντας εκείνο που κατηγορούσε (πχ ΚΚΕ και ΣΥΡΙΖΑ που κατηγορούν ακόμα την αστική δημοκρατία, αλλά επιμένουν σε εκλογές).
Επανερχόμενος στον τίτλο (τον απορριφθέντα τελικώς), θέλω μία Αριστερά που να ανανεώνεται όπως η κοινωνία και τα αυθόρμητα κινήματά της, που να ξεχωρίζει το συντεχνιασμό από τις λαϊκές ανάγκες που να αγκαλιάζει τη νεολαία ως φορέα αμφισβήτησης. Γιατί τελικά η Αριστερά χωρίς αμφισβήτηση είναι απλά μία ευριπίδεια Ελένη (αδειανό πουκάμισο την αποκάλεσε ο ποιητής). Άλλωστε, το ίδιο το όραμά μας στηρίζεται στην αμφισβήτηση. Και τι μπορεί να είναι η Αριστερά αν όχι η ελευθερία να αμφισβητούμε; Η αριστερή σκέψη γίνεται ρηχότητα όταν δεν μπορούμε να αμφιβάλλουμε. Γίνεται τσουνάμι και καταποντίζει κάθε κρίση στον κομφορμισμό των κομματικών θέσεων, καταντά κατανάλωση χυδαίας έμπνευσης και ανίκανης σκέψης να προάγει το διάλογο και να μετουσιώσει το όραμα σε ρεαλιστική πρόταση.
17 έκριναν :
"Και βέβαια τούτο απαιτεί προτάσεις συγκεκριμένες, θέσεις απτές και ρεαλιστικές. Η άρνηση συζήτησης και κατάθεσης προτάσεων επί δημοκρατίας δεν είναι αριστερή αντίληψη."
Αυτο ειναι καλό να το θυμόμαστε συνέχεια! Σωστός!
Τελικά, με είχες προλάβει κατά δυό μέρες και δεν το ήξερα μέχρι τώρα. Πέρα από την υπάρχουσα συζήτηση στο δικό μου, και σαν συνέχεια της τελευταίας μου απάντησης στο σχόλιό σου εκεί, να πάρω από το κείμενό σου εδώ κάτι πολύ ενδιαφέρον: "Αριστερά χωρίς μαρξιστικό γονίδιο δε νοείται". Δεκτόν. Όσον αφορά τον ορισμό της "Αριστεράς".
Τότε όμως χρειαζόμαστε ένα καινούργιο ορισμό για όλους όσους οραματίζονται, θέλουν δράση, πολυφωνία, ζύμωση ιδεών μέσα στην κοινωνία, κλπ., κλπ., και δεν θεωρούν τους εαυτούς τους ούτε "αριστερούς" ούτε "Μαρξιστές" (τουλάχιστον με την εσφαλμένη κοινοτοπική αντίληψη του ποιός ήταν ο Μαρξ), αλλά τουναντίον πιστεύουν τους εαυτούς τους καπιταλιστές. Υπάρχουν κι αυτοί. Αρκετοί μάλιστα. Αρνούμενοι να τους ονομάσουμε προοδευτικούς επειδή δεν είναι πολιτικά "αριστεροί" ή ιδεολογικά Μαρξιστές είναι λίγο κοντόφθαλμο, αν όχι οπισθοδρομικό, δεν νομίζεις; άρα, ορισμός;
υγ. Νόμιζα ότι μόνο η Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία έγραφε νούμερα Ελληνικά ;-)
Δε νομίζω ότι χρειαζόμαστε, Δημήτρη, νέα ορολογία. Η λέξη προοδευτικός είναι νομίζω αρκετή. Σχετικά δε με τον όρο καπιταλιστής, που χρησιμοποίησες δεν κρίνεται και ορθός, αφού ο καπιταλιστής είναι ο έχων τεράστιο κεφάλαιο (και φυσικά με κάθε θεωρία ο επηρεάζων την πολιτική ελίτ για εξυπηρέτηση των συμφερόντων του). Μάλλον εννοείς φιλελεύθερος.
"Προοδευτικός" μπορεί να αρκεί για τώρα, αλλά η λεπτομέρεια στην οποία επιμένω εστιάζει στο ότι μπορεί να υπάρχουν προοδευτικοί άνθρωποι που δεν είναι αριστεροί ή Μαρξιστές, άρα δεν θα έπρεπε να δίνουμε στην "Αριστερά" το προνόμιο ότι μόνο σε εκείνον τον χώρο μπορούν να υπάρχουν προοδευτικοί άνθρωποι, ή ότι αυτός είναι ορισμός της "Αριστεράς", και να παραδεχτούμε ότι στα 90% των ανθρώπων η λέξη "Αριστερά" φέρνει στο μυαλό πρώτα Μαρξ, κομουνισμό, σοσιαλισμό και αντίδραση, και μετά φέρνει, και αν φέρνει, "προοδευτικότητα".
Όσο για τον καπιταλισμό, στην ορολογία είσαι σωστός, αλλά στην καθομιλουμένη απ' ότι ξέρω λένε καπιταλιστή όποιον πιστεύει στην ελεύθερη επιχείρηση, ή όποιον δεν είναι ...αριστερός :-)
Για να καταλάβω: Η έννοια της Αριστεράς είναι ασύμβατη με την αστική δημοκρατία, κατά τη γνώμη σου; (δηλαδή, πρέπει, σύμφωνα με τη διατύπωσή σου, να πειραχθεί-ή και κάτι περισσότερο- η αστική δημοκρατία από την Αριστερά;)
ΥΓ1: Πολλά οράματα!
ΥΓ2: Ο Χομπσμπάουμ δεν είναι καθόλου ουτοπιστής.
Αλίκη
Αυτό που γράφει ο Zaphod είναι και το μεγάλο πρόβλημα της αριστεράς στην Ελλάδα.
Δυστυχώς η μεταδικτατορική αριστερά βασίστηκε στο ΑΝΤΙ, εξ ού και ο τίτλος του εξαιρετικού περιοδικού της εποχής,αλλά αυτή η εποχή έχει πια ξεπεραστεί από την σημερινή πραγματικότητα χωρίς όμως να βλέπω ότι αυτό έχει γίνει αντιληπτό από αυτοπροσδιοριζόμενους αριστερούς.
Δεν βλέπω από πουθενά "προτάσεις συγκεκριμένες, θέσεις απτές και ρεαλιστικές"
Αλίκη, δεν είπα ότι ο Χόμπσπάουμ είναι ουτοπιστής. Ιστορικός είναι και σίγουρα όχι ουτοπιστής. Διαφορετική ανάγνωση έκανες (άρα μάλλον πρέπει να το αλλάξω στη διατύπωση) από εκείνη που ήθελα εγώ.
Σαφώς και η Αριστερά δεν μπορεί να οραματίζεται την αστική δημοκρατία και τον καπιταλισμό ως το τέλειο σύστημα. Το μαρξιστικό "γονίδιο" κυριαρχεί γενετικά κι επιβάλλει το σοσιαλιστικό/κομμουνιστικό όραμα (απλά οι ιδεολογικές διαφωνίες είναι στο πώς θα έρθει και από ποιους, αλλά τότε το ερώτημα δε με ενδιαφέρει). Ωστόσο, σημειώνω ότι η Αριστερά ακόμα κι αν έχει ένα τέτοιο οραματικό/στρατηγικό στόχο, δε σημαίνει ότι πρέπει να πάψει να κοιτά το παρόν και τη βελτίωση της αστικής δημοκρατίας και φυσικά τη βελτίωση εκείνων που υποστηρίζει (δυστυχώς δεν έχει στην ιδεολογική της ατζέντα τα μεσαία στρώματα).
Αθεό, σε κάποιο βαθμό έχεις δίκιο. Από τη μια το ΚΚΕ δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει με τον παλιό καλό τρόπο το Κέντρο Μαρξιστικών Ερευνών που παρήγαγε εξαιρετική έρευνα (πολιτική, ιστορική, κοινωνιολογική) κι ούτε καν την ΚΟΜΕΠ. Από την άλλη, ο ΣΥΡΙΖΑ έχει χάσει τους διανοούμενούς του ή εκείνοι τελικά επιμένουν στο δικό τους δρόμο της απομόνωσης.
Το βασικό αίτημα των κοινωνιών είναι η δημοκρατία, η ελευθερία έκφρασης και η μείωση των ανισοτήτων.
Η δημοκρατία έχει θεσμούς.
Αν οι θεσμοί δεν λειτουργούν, τότε δεν υπάρχει δημοκρατία.
Στο όνομα των θεσμών και των συλλογικών διαδικασιών, έχουν καταπατηθεί βασικά ατομικά ανθρώπινα δικαιώματα.
Η αριστερά η θα είναι ανθρώπινη ή δεν θα είναι αριστερά.
Πάνω σ'αυτά τα ζητήματα έχουν κατατεθεί και έχουν αναπτυχθεί ρεύματα ιδεών.
Ο πλουραλισμός των ιδεών διευρύνει την έννοια της δημοκρατίας, δεν στενεύει και δεν αποκλείει, εκ προοιμίου.
Ο διαλεκτικός υλισμός δεν αποτελεί μια μηχανιστική αντίληψη, ούτε αρκείται σε ετικέτες και φορμαλισμούς.
Η αριστερά δεν είναι "αντί"
Πολύ σωστά το κείμενο και τα σχόλια.
Έχει δίκιο ο αθεόφοβος για το ΑΝΤΙ , (από ένα σημείο και μετά..)
Σπίθα, έχεις απόλυτο δίκιο. Ο ανθρωπισμός είναι βασικό στοιχείο της αριστερής πολιτικής. Μία λέξη βέβαια που οι θεμελιωτές απέφευγαν να χρησιμοποιήσουν επειδή κατάγεται από τις πρώτες αστικές επαναστάσεις και τον πρώιμο Διαφωτισμό). Βέβαια, όσον αφορά τον πλουραλισμό, αυτός μάλλον έχει χαθεί κάπου ανάμεσα στο δογματισμό και τον ελιτισμό.
"Βέβαια, όσον αφορά τον πλουραλισμό, αυτός μάλλον έχει χαθεί κάπου ανάμεσα στο δογματισμό και τον ελιτισμό."
Σωστά, Δείμο.Οι διαχωριστικές γραμμές είναι το θέμα.
Η αριστερά έχει χαθεί κάπου ανάμεσα στο συλλογικό και στην αξία της ανθρώπινης ύπαρξης, π.χ.
Αλλά έχουμε χάσει το νόημα των λέξεων, όπως είπαμε.
Την οικονομία, την ερμηνεύουμε με όρους οικονομικούς. ενώ "οικονομία" σημαίνει ο νόμος εν οίκω.
και φυσικά δεν νοείται οικονομία χωρίς τον άνθρωπο, αλλά με αριθμούς.
Στρέβλωση ή μάλλον κανιβαλισμός.
Το Μαρξιστικό γονίδιο?!
Η σωτηριολογική επέλευση του κομμουνισμού!
Μήπως πιστεύεις και στην άμωμη σύλληψη, την Ανάσταση του Κυρίου και τη Δευτέρα Παρουσία; Γιατί, αυτής της βαθμίδας είναι οι σκέψεις σου.
Νίκο Γ, ίσως δε διάβασες καλά. Βλέπεις εγώ μίλησα για μαρξιστικό γονίδιο ενώ εσύ το μετέφρασες ως ολόκληρο γενετικό κώδικα. Από την άλλη, δε νοείται αριστερά μακριά από το όραμα μιας καλύτερης κοινωνίας με αναδιανομή του πλούτου κλπ. Αν εσύ θες μια τέτοια αριστερά, τότε ούτε στη σοδιαλδημοκρατία δε θα τη βρεις. Μάλλον θα βρίσκεται θαμμένη δίπλα στην ειρωνεία και το φιλελευθερισμό.
Φίλε δείμε
Συμφωνώ με την οπτική σου, με τους προβληματισμούς που θέτεις. Το μεγαλύτερο ίσως πρόβλημα της ελληνικής αριστεράς είναι το οτι δεν παίρνει τον εαυτό της στα σοβαρά. Βολεύονται πολλοί στη θέση του ρήτορα, του αρχηγού της ομαδούλας, του αιώνιου εφήβου, που όμως δεν έχει σοβαρές βλέψεις για να κυβερνήσει.
Και ενώ βλέπουμε να στριμώχνονται όλες οι παλιές πολιτικές δυνάμεις κάτω από τη στέγη της εξουσίας, παραμερίζοντας τις υποτιθέμενες «διαφορές» τους, τα κόμματα και οι οργανώσεις της αριστεράς δεν τα βρίσκουν γιατί... δεν θέλουν να τα βρουν! Οι ιθύνοντές τους βολεύονται και με την υπάρχουσα κατάσταση.
Ανορθόδοξε, η αριστερά είναι ο μόνος πολιτικός χώρος που υπερκομματικά έχει ένα ουσιώδες όραμα και έναν τελικό στρατηγικό στόχο. Το πρόβλημα είναι ότι χάνονται στην αναζήτηση αυτού και χάνουν το παρόν.
Ποιός είναι ο στρατηγικός στόχος της αριστεράς, πως διαχωρίζεται υπερκομματικά αυτός ο πολιτικός χώρος, και ποία τα σύνορα του χώρου; (τρεις ξεχωριστές ερωτήσεις)
thinks, στρατηγικός και εσχατολογικός στόχος είναι ο σοσιαλισμός. Δεν κατάλαβα όμως το ερώτημα πώς διαχωρίζεται υπερκομματικά... Ουσιαστικά -δεν ξέρω αν απαντώ στο ερώτημά σου- διαχωρίζεται από την ψηφοθηρική λογική, το δογματισμό και τον ελιτισμό. Έτσι, τα σύνορα ενώ στη ρητορεία είναι ιδεολογικά, ουσιαστικά η ιδεολογία/απόψεις είναι μόνο ένας μανδύας.
Δημοσίευση σχολίου