Καταναλωτικός ακτιβισμός ή καταναλωτική συνείδηση;

Οι δημοσιογράφοι βρήκαν γρήγορα τον τίτλο της προσπάθειας: «κίνημα της πατάτας». Αυτό που ξεκίνησε σαν προσπάθεια αλληλεγγύης, με κοινά συμφέροντα και για τις δύο πλευρές, μετατράπηκε σε κίνημα. Γιατί, όμως, χρειάστηκε μία δράση ακτιβιστική για να φτάσουμε σε κίνημα;
Πολλοί λίγοι πίσω από τον ακτιβισμό είδαν ένα βασικό στοιχείο που μαζί με την κυβερνητική αδράνεια δεκαετιών έφεραν τα νοικοκυριά σε τέτοιο τέλμα: την απουσία καταναλωτικής συνείδησης και κινήματος. Το ζήτημα δεν είναι όμως να ενισχυθεί απλά το συγκεκριμένο κίνημα. Στόχος κάθε ενεργού πολίτη πρέπει να τεθεί η ανάπτυξη καταναλωτικής συνείδησης, να μετεξελιχθεί σε πραγματικό καταναλωτικό κίνημα, που θα αφορά όλα τα αγαθά.
Οι Έλληνες, σε συνθήκες υπερκατανάλωσης, δεν κατάφεραν να αναπτύξουν καταναλωτική συνείδηση. Και η Πολιτεία έκανε ό,τι μπορούσε προκειμένου να εμποδίσει της ανάπτυξή της. Από νωρίς ακόμα το καταναλωτικό κίνημα γραφειοκρατικοποιήθηκε και πριν ακόμα δράσει επιβλήθηκε "από τα πάνω" μία λαϊκίστικης έμπνευσης Γενική Γραμματεία, ενώ σύντομα την προστασία των καταναλωτών ανέλαβαν -με τρόπο πατερναλιστικό- οι δημοσιογράφοι. Ουσιαστικά, η Ελληνική Πολιτεία στο όνομα των ελεύθερων αγορών και του ανταγωνισμού αντιπάλευε κάθε σοβαρή προσπάθεια καταναλωτικής δράσης έχοντας, φυσικά, δίπλα τους και την πλειονότητα των μίντια που θα έχαναν διαφημίσεις.
Η γνωστή μαρξιστική θέση για τις αλυσίδες των εργατών έχει γίνει σήμερα ρομαντική. Οι εργαζόμενοι σήμερα δεν είναι απλά μηχανές παραγωγής. Πρωτίστως είναι καταναλωτές αγαθών. Διατρέχουν ανά πάσα στιγμή τον κίνδυνο να χάσουν όχι μόνο τις αλυσίδες τους, αλλά και την ίδια τη δυνατότητα να αγοράζουν και να αισθάνονται μέλη μιας κοινότητας. Και σήμερα για το μισό και πλέον πληθυσμό της χώρας τούτα δεν είναι αποτελούν απλά κίνδυνο, αλλά βίωμα.
Οι φιλελεύθερες ελπίδες των ίσων ευκαιριών έχουν πια εξανεμιστεί μπροστά στην πίεση της εσωτερικής υποτίμησης, των μισθολογικών μειώσεων, των ανατιμήσεων και της αυξανόμενης φτώχειας, δυσχεραίνοντας την ήδη βεβαρημένη οικονομική κατάσταση των ασθενέστερων κοινωνικών στρωμάτων. Σε μια εποχή που οι "δημοκρατικοί" υπερασπιστές των δανειστών και των μνημονίων θεοποιούν τη μεταμοντέρνα εκδοχή της "αγοράς" και της κατανάλωσης, το καταναλωτικό κίνημα αποκτά ολοένα και πιο ταξικά χαρακτηριστικά.
Και οι δράσεις για ανάπτυξη καταναλωτικής συνείδησης είναι αμιγώς πολιτικές. Τη στιγμή που εκατομμύρια Ελλήνων ζουν κάτω από όριο φτώχειας, οι καταναλωτικές δράσεις αποκτούν βαθύτατα πολιτικά χαρακτηριστικά. Συμβάλλουν στην ανάπτυξη ταξικής αλληλεγγύης απέναντι στη νεοφιλελεύθερη επέλαση των "αγορών".  Με ρεαλισμό στοχεύουν άμεσα στην ανακούφιση των πολιτών (ειδικά των ευπαθών ομάδων) και προβάλλουν μία άλλη οπτική: εκείνη της διεκδίκησης. Μπορεί να μην καταπολεμείται ο καπιταλισμός στη βάση του όπως απαιτεί το ΚΚΕ, αλλά μετατρέπει τους καταναλωτές από άτομα σε συλλογικότητες που διεκδικούν και πιέζουν για βελτίωση αγαθών και μειώσεις τιμών.
Ας μην λησμονούμε πως οι "αγορές" αποτρέπουν κάθε συλλογική δράση. Και αν οι καταναλωτές ομιλούν τη γλώσσα του «εγώ», το καταναλωτικό κίνημα μπορεί να διδάσκει την κοινή γλώσσα του «εμείς».
Η πάλη για την άνδρωση ενός κινήματος καταναλωτικού συνιστά πια μια αναγκαιότητα. Ήδη οι συνεταιριστικές αγορές σε πολλές πόλεις και το κίνημα της πατάτας έδειξαν ότι υπάρχουν πολίτες που μπορούν να στηρίξουν τέτοιες προσπάθειες. Σύντομα το θέμα θα φύγει από την επικαιρότητα και θα πάψει να προβάλλεται από τα ΜΜΕ, όπως έγινε με τις συνεταιριστικές αγορές στο Βόλο και αλλού. Η σύσταση καταναλωτικού κινήματος είναι πια μονόδρομος και έχει άμεση ανάγκη από τέτοιες ακτιβιστικές δράσεις.
 δημοσιεύτηκε στα Ενθέματα

7 έκριναν :

αθεόφοβος είπε...

Κανένας δεν μπορεί να έχει αντίρρηση στην ανάπτυξη ενός καταναλωτικού κινήματος.
Όμως πολύ μεγαλύτερη αξία θα είχε η ανάπτυξη του συνεταιριστικού κινήματος που κατάφεραν να το διαλύσουν και να το δυσφημίσουν.

ο δείμος του πολίτη είπε...

Το συνεταιριστικό κίνημα δεν μπορεί να στοχεύσει με επάρκεια στην εμπορική διακίνηση. Όταν μελέτησα το θέμα, για τις ανάγκες του βιβλίου μου, είδα ότι είναι δύσκολο. Θα είναι μόνο μικρές δράσεις (τοπικών αγαθών κλπ) κι όχι σε ευρεία βάση. Ουσιαστικά, μόνο ένα ισχυρό καταναλωτικό κίνημα, όχι σε νομαρχιακό επίπεδο και πολυδιασπασμένο, μπορεί να αλλάξει κάτι τέτοιο. Οι συνεταιρισμοί έχουν το δικό τους ρόλο μέσα στο καταναλωτικό κίνημα, αλλά όχι τον πρωτεύοντα, αθεόφοβε.

teleytaios είπε...

Δήμο, καταναλωτικό κίνημα υπάρχει. Για την ακρίβεια υπάρχουν πολλά! Γιατί ο Έλληνας πρέπει να είναι κάπου πρόεδρος και ως εκ τούτου το καταναλωτικό κίνημα προσφέρεται! Προσωπικά γνωρίζω περισσότερες καταναλωτικές οργανώσεις ή οργανισμούς από όσες έχουν οι άλλες χώρες της ευρωπαϊκής ένωσης μαζί! Γι' αυτό και δε γίνεται τίποτα ουσιαστικό.

Πάντως, πραγματικά θα συμφωνήσουμε ότι επιτέλους πρέπει να υπάρξει ένα καταναλωτικό κίνημα, σοβαρό και υπεύθυνο κι όχι τίποτα μπούρδες κατά την προσφιλή Ελληνική συνήθεια, για προσπαθήσει πρωτίστως να μεταδώσει σωστές καταναλωτικές συνήθειες στους Έλληνες και μετά να κάνει οτιδήποτε άλλο.

Την καλημέρα μου.

ο δείμος του πολίτη είπε...

Κώστα, οργανώσεις υπάρχουν, κίνημα δεν υπάρχει καταναλωτικό, ακριβώς -ως επιβεβαίωση στα λεγόμενά σου/μου- λόγω του κατακερματισμού του σε βιλαέτια και σφραγίδες. Χαίρομαι που συμφωνούμε.

Ασκαρδαμυκτί είπε...

εγώ όπου ακούω πολλά «κινήματα» κρατάω μικρό καλάθι!
και σακί, μη σου πω...

Ανώνυμος είπε...

Θα μείνω στη φράση που λέει ''το καταναλωτικό κίνημα μπορεί να διδάσκει την κοινή γλώσσα του «εμείς».΄΄. Είμαι υπέρ τέτοιων κινημάτων, η πρωτοβουλία και η βούληση σε συλλογικό επίπεδο μόνο καλό έχει να προσφέρει. Όσοι πολίτες αλλά και κόμματα αντιδρούν, απλά εθελοτυφλούν. Ξέρουν τι γίνεται δεν μπορώ να πιστέψω ότι δεν θέλουν να βοηθήσουν τον συνάνθρωπό τους..

Καλημέρα Δείμε.

ο δείμος του πολίτη είπε...

Άσκαρ, ουσιαστικά οι δήμοι και οι σύλλογοι πήραν τη θέση μεσαζόντων, με κέρδος όχι οικονομικό, αλλά πολιτικό. Πρέπει να δούμε να την εξέλιξη του όλου ακτιβισμού σε κάτι πιο θεσμικό κι ελεγχόμενο από τους πολίτες (με εκλογές και άλλες σχετικές διαδικασίες).

Καλή σου μέρα, maviakoufetaria. Ο καταναλωτισμός συνδέθηκε άμεσα με την κοινωνική επίδειξη και τον ατομισμό, τον κοινωνικό κανιβαλισμό (για να βρούμε χρήματα). Καιρός πια να δούμε και την αλληλεγγύη (την ουσιαστική, όχι τη μιντιακή φιλανθρωπία) στους δύσκολους τούτους καιρούς και να πάμε στο "εμείς".

ShareThis