πόσο δημοκρατική είναι η αριθμητικοποίηση της κοινής γνώμης;

Γενικώς -και νομίζω έχει φανεί στα δύο περίπου χρόνια παρουσίας μου στο ιστοχωριό- αποδέχομαι τη στατιστική έρευνα και τις μεθόδους της. Είναι, εξάλλου, ένα ακόμα όπλο στα χέρια του μελετητή που τον βοηθά να σκιαγραφήσει αριθμητικά μία τάση (εμπορικής σημασίας ή κοινωνικής φύσης). Ωστόσο, σήμερα φαίνεται περισσότερο από κάθε άλλη φορά ότι η "δημοκρατία" εξελίσσεται σε μία κυριαρχίας της κοινής γνώμης. Βέβαια με τον όρο κοινή γνώμη εννοούμε ξεκάθαρα εκείνο το δημοσκοπικό ποσοστό που είναι ποσοτικότερο και δε λαμβάνει ουσιαστικά υπόψη τα μικρότερα νούμερα που η ίδια έρευνα παρουσιάζει. Οι πολιτικοί λοιπόν προσπαθούν να διαφημίσουν το προϊόν τους καθιστώντας την άσκηση πολιτικής ένα εμπόρευμα που στηρίζει την προώθησή του στην τηλεοπτική προβολή. Βέβαια και παλαιότερα είχαμε ανάλογο μάρκετιγκ με τα έντυπα μέσα, αλλά η κυριαρχία (που συνδέεται με το μορφωτικό επίπεδο) της μικροοθόνης είναι πρωτοφανής.

Δίπλα όμως στην τηλεοπτική οθόνη εμφανίζεται και το ανταγωνιστικό εφεύρημα του Τύπου, εκείνο των δημοσκοπήσεων της κοινής γνώμης. Οι απόψεις ανά μόνας των πολιτών, λοιπόν, ποσοτικοποιούνται ώστε να δείξουν πιο εύγλωττα την κοινωνική επιθυμία. Είναι όμως αυτό δημοκρατικό; Ή αποτελεί ένα ακόμα μέσο χειραγώγισης;

Η ποσοτικοποίηση της κοινής γνώμης -όσο δημοκρατική και να φαίνεται- δεν είναι τίποτε άλλο από μία φασίζουσα εξυπηρέτηση της εξουσίας. Δεν αμφισβητεί, δε συνδιαλέγεται, δε συνθέτει απόψεις διαφορετικές, δεν οραματίζεται, αλλά κινείται στατικά και κρίνει μόνο μέσα από το πρίσμα της δημοκρατία και της υφιστάμενης πολιτικής σκηνής. Η πραγματική δημοκρατία στηρίζεται στην αμφισβήτηση και την κίνηση, όπως το ποτάμι του Ηράκλειτου, και όχι στη στατικότητα της στατικής, όπως τα πυθαγόρεια μαθηματικά.

Η κοινή γνώμη όμως δεν είναι ποτάμι, αλλά χείμαρρος που παρασέρνει τα πάντα. Είναι η αριθμητικοποίηση της ελεγχόμενης πληροφόρησης που παρέχεται στο λαό από τα μέσα επικοινωνίας (έντυπα ή ηλεκτρονικά). Και ως τέτοια πρέπει να εξετάζεται: ως η απόδειξη αν έπιασε ή όχι η δημοσιογραφική προσπάθεια χειραγώγησης. Είναι απλά ένας τρόπος αυτοαξιολόγησης του δημοσιογραφικού χώρου και της "δημοκρατικής" προπαγάνδας του. Εξάλλου, κάθε μέτρηση της κοινής γνώμης στηρίζεται στην ίδια την παρεχόμενη πληροφορία και ακόμα στην διαμόρφωση των ερωτήσεων.

12 έκριναν :

Unknown είπε...

Η κυριαρχία ενός «χυδαίου» θετικισμού στις κοινωνικές επιστήμες, ή αλλιώς, ο φετιχισμός των εμπειρικών δεδομένων. Φυσικά, κανείς δεν μπαίνει στον κόσμο να αναρωτηθεί τι πρέπει να μετρηθεί, για να θυμηθούμε λιγάκι και τη διαμάχη Χάιζενμπεργκ - Αϊνστάιν, κάτι που μόνο η θεωρία μπορεί να υποδείξει. Έτσι, βρισκόμαστε στην οξύμωρη θέση να μετράμε τις αξίες με το πλήθος των μηδενικών.

ο δείμος του πολίτη είπε...

Μία συμπλήρωση, vrennus, στο τλεικό άρθρο που αξίζει να μπει στην κεντιρκή δημοσίευση.

elias είπε...

Αν κάνουμε μια δημοσκόπηση των δημοσκοπήσεων, δηλαδή αν μετρήσουμε το τι ερωτήσεις κάνουν οι δημοσκόποι θα δούμε ότι η συντριπτική τους πλειοψηφία ρωτά μονότονα τα ίδια. Ποιο πολιτικό αρχηγό θεωρήτε το ποιο κατάλληλο, ποια εκπομπή παρακολουθήσατε χθες στις 9.00. Τα ερωτήματα αυτά είναι σχεδιασμένα να καθησυχάσουν το βασικό ερώτημα της άρχουσας ελληνικής τάξης, που όπως και τα ερωτήματα είναι και αυτό προβλέψιμο: θα άρχω και αύριο ή όχι.
Ομως η συμμόρφωση σε συγκεκριμένα, και προ απαντημένα εν πολύς, ερωτήματα δεν γεννά πολίτες, γεννά ποίμνιο. Η δημιουργική σκέψη ξεκινά από το ερώτημα. Η δημοκρατική ερώτηση δεν είναι αν ο Καραμανλής η ο Παπανδρέου είναι ο καταλληλότερος, αλλά τι πρέπει να κάνουμε ώστε να γίνουν πρωθυπουργοί οι ικανότεροι από τους έλληνες και όχι αυτοί που προωθούνται από τα κόμματα.

patsiouri είπε...

Είμαι λίγο φασιστάκι σ'αυτά, στην ερώτηση πχ για το ποιός είναι ο καταλληλότερος πρωθυπουργός, καλό θα ήταν "κοινή γνώμη" να μη θεωρούνται εκείνοι που δεν έχουν διαβάσει εφημερίδα ποτέ στη ζωή τους!

-keimgreek- είπε...

συμφωνω με το πατσουρι.
και δε ξερω για την κοινη γνωμη αλλα στη δημοκρατια υποτιθεται οτι ακουγονται ολοι

Ταχυδρόμος! είπε...

Αυτό δυστυχώς είναι τίμημα της Δημοκρατίας, που βέβαια δεν έχει καμμία σχέση με τη δικτατορία των Μ.ΜΕ που βιώνουμε στην παρουσαχρονική περίοδο.

ο δείμος του πολίτη είπε...

Ηλία, δε διαφωνούμε καθόλου. Η δημοσκόπηση είναι ένα εργαλείο, αλλά όχι βιομηχανική μονάδα όπως θέλουν να την παρουσιάζουν. Οι δημοσκοπήσεις χρειάζονται κόμματα και ιδέες που μπορούν να τις ακούσουν και να αφουγκραστούν το λαό (αυτό που ονομάζεται ειρωνικά πολιτικός φόβος).

Πατσιούρη, δε διαφωνούμε στην ουσία. Αλλά μην ξεχνάς ότι με την ερώτηση αυτή ουσιαστικά εξατομικεύουμε και ηρωοποιούμε έναν πολιτικό.

-keimgreek-, σε ποια "δημοκρατία;

ταχυδρόμε, συμφωνούμε απολύτως.

Ανώνυμος είπε...

Αν την σήμερον φίλε μου η δημοκρατια εξαρτιώταν κατά ένα ποσοστό από τις δημοσκοπίσεις τότε θα ήμουν εν μέρη ευχαριστημένος.Γιατί οι δημοσκοπίσεις,τις περισσότερες φορές,συνθέτουν ένα παζλ ίσως αγανάκτησης και μία επιθυμία συνάμα.

Όμως το θέμα πλέον δεν είναι αν οι δημοκρατία περιστρέφεται ανάλογα με τις δημοσκοπίσεις αλλά το αν οι δημοσκοπίσεις είναι δημοκρατικές.Φοβάμαι ότι πολλές δημοσκοπίσεις πλέον έχουν καταφέρει να διαμορφώνουν ένα κλίμα,το οποίο δεν υπήρχε,και έτσι οι εκάστοτε κυβερνήσεις παραδίδουν στις εταιρίες δημοσκοπίσεων προσύμφωνα ώστε τα αποτελέσματα να είναι κατευθυνόμενα.Γίνεται χρόνια τώρα στην Αμερική.Γιατί να μην γίνεται και εδώ;

Καλό μήνα φίλε.

non journalist* είπε...

Σκεφτήτε και το εξής. Αφου οι δημοσκοπήσεις απαιτούν μεγάλες δαπάνες, οι μόνοι που μπορούν να "παραγγείλουν" μια δημοσκόπηση είναι τα κόμματα και οι έχοντες, οι οποίοι χρησιμοποιούν αυτές τις ερευνές για να αποπροσανατολίσουν απο τα καίρια θέματα.

ο δείμος του πολίτη είπε...

νησάκι, καλό σου μήνα. Κατά τη γνώμη μου είναι "δημοκρατικής" έμπνευσης αλλά κατά βάση αντιδημοκρατικές, καθώς στόχο έχει μόνο να απομακρύνει τον κόσμο από τον έλεγχο της πολιτικής σκηνής και αποδιοργανώνει το ίδιο το κίνημα.

δημοσιογραφίσκε, αυτό ακριβώς δείχνει και την πολιτική σκοπιμότητα.

Ανώνυμος είπε...

Το πρόβλημα, φρονώ, δεν είναι αυτές καθεαυτές οι έρευνες της κοινής γνώμης (που, άλλωστε, μπορείς να τις κάνεις και με ενδιαφέρουσες και επεξεργασμένες ερωτήσεις, όπως απέδειξες και εσύ), όσο το να σκέφτεσαι, ως πολίτης, με όρους δημοσκόπησης και να αποφασίζεις, ως ενεργός πολίτης/πολιτικός με όρους δημοσκόπησης. Φοβούμαι, με άλλα λόγια, πως το πρόβλημα εστιάζεται στο ότι πολλοί/ές προσεγγίζουν την πολιτική απαντώντας (στον εαυτό τους) σε απλουστευτικές ερωτήσεις που απαιτούν ένα "ναι" ή "όχι" και καμιά παραπέρα επεξεργασία -της ερώτησης, του θέματος του προβλήματος. Συνακόλουθα, πολλοί (οι πολλές δεν υπάρχουν εδώ) αποφασίζουν θεωρώντας θέσφατο τις τάσεις που έχουν πρόκύψει και αδιαφορώντας με την πολιτική τους πράξη να αλλάξουν τις ερωτήσεις θέτοντας νέες (και επιχειρώντας και να τις απαντήσουν με συγκεκριμένες πολιτικές).

ο δείμος του πολίτη είπε...

Λάμπρο, σαφώς και δε διαφωνώ με τις έρευνες. Στόχος τους όμως δεν είναι να ορίζουν την πολιτική, αλλά να βλέπουν οι πολιτικοί τι θέλει ο κόσμος. Δεν είναι στόχος βεβαίως ούτε να κατευθλυνουν τον κόσμο προς μία πολιτική κατεύθυνση. Εξάλλου, και η ανάλυση ακόμα των αποτελεσμάτων των ερευνών συχνά είναι παιδιαρίστικη -ειδικά όταν την κάνουν παντογνώστες δημοσιογράφοι.

ShareThis