Ακρίβεια: η άλλη οπτική του νεοφιλελευθερισμού

Εντύπωση προκαλεί υποτίθεται η σταθερή ακρίβεια που παρατηρείται παρά την πτώση των τιμών. Σύμφωνα δε με έρευνα της καταναλωτικής οργάνωσης ΕΛΚΕΚΑ που αφορά όλους τους τύπους των οικογενειακών νοικοκυριών, το 2011 προέκυψε αύξηση των οικογενειακών προϋπολογισμών κατά 3% σε σχέση με το 2010. Κατέγραψε αυξήσεις έως 39,58% σε προϊόντα και υπηρεσίες που συνθέτουν το “καλάθι της νοικοκυράς” (260 προϊόντα ευρείας κατανάλωσης και υπηρεσίες), όπως το πετρέλαιο θέρμανσης (39,58%), το φυσικό αέριο (33,91%), τα οινοπνευματώδη ποτά (33,21%), τα ταξί (24,2%), ο καπνός (19,5%), τα νωπά λαχανικά (16,02%) κ.ά.

Εξάλλου, η Ελλάδα διατήρησε την “πρωτιά” μεταξύ των κρατών της Ε.Ε. σε αυξημένα κόστη το 2010 σε σχέση με το 2009, στα καύσιμα με αύξηση 41,5% (μέσος όρος ΕΕ στα 11,6%), στις σιδηροδρομικές μεταφορές με αύξηση 36,6% (μέσος όρος ΕΕ στα 3,5%), στις οδικές μεταφορές με αύξηση 9,3% (μέσος όρος ΕΕ στα 1%), στις καφετέριες και ξενοδοχεία με αύξηση 3,6% (μέσος όρος ΕΕ στα 1,2%), στον καπνό με αύξηση 19,9% (μέσος όρος ΕΕ στα 5,4%) και στη ζάχαρη, μέλι, ζαχαρώδη με αύξηση 2,4% όταν (μέσος όρος ΕΕ στα -0,3%).

Πράγματι εκ πρώτης όψεως φαντάζει περίεργο κι ανεξήγητο πώς γίνεται ενώ πέφτουν οι μισθοί, οι τιμές των προϊόντων να μένουν σταθερές ή να αυξάνονται. Και φυσικά από τούτο υποτίθεται ότι οι έμποροι χάνουν χρήματα. Υπάρχει όμως και μία άλλη προσέγγιση.

Ο νεοφιλελευθερισμός[1] δεν αποτελεί μόνο απελευθέρωση των αγορών. Στην Ευρώπη η άφιξη του νεοφιλελευθερισμού συνδέεται άμεσα με την αύξηση των φόρων σε βάρος της μεσαίας τάξης και φυσικά τη μείωση φόρων των μεγάλων επιχειρήσεων. Η μετανεωτερική ελεύθερη αγορά αδιαφορεί ή στοχεύει (ευρωπαϊκά μνημόνια) στη μεσοαστική οικονομία. Ενώ οι μισθοί, λοιπόν, μειώνονται, οι τιμές των αγαθών μένουν σταθερές ή αυξάνονται ως πολιτική επιλογή.

Η πολιτική τούτη επιλογή διαφαίνεται τόσο από την αδιαφορία της κυβέρνησης να έρθει σε επαφή -πόσο μάλλον να πιέσει- με τους μεγαλέμπορους ώστε να μειωθούν οι τιμές. Οι συμφωνίες κυρίων που επιχειρήθηκαν ναυάγησαν αμέσως, αφενός μεν επειδή ήταν επικοινωνιακή κίνηση κι αφετέρου επειδή οι επιχειρηματίες δεν ήταν διατεθειμένοι να περικόψουν τα κέρδη τους. Αν το δούμε λίγο βαθύτερα το όλο ζήτημα θα αντιληφθούμε ότι ουσιαστικά εκείνοι που χάνουν άμεσα είναι οι μικροί έμποροι λιανικής που πλέον συμπιέζονται οικονομικά ανάμεσα στην ανεργία και την ασφυξία των ακάλυπτων επιταγών. Οι μεγαλέμποροι έχουν τη δυνατότητα να ανταπεξέλθουν της κρίσης έστω και λαβωμένοι.

Η πολιτική τούτη επιλογή μπορεί να φανεί ακόμα κι από την απουσία ελέγχων ή ακόμα και την διατήρηση ορισμένων εντελώς αναχρονιστικών μηχανισμών διανομής των αγαθών στο όνομα της ποιότητας του αγαθού ή της μείωσης της φοροδιαφυγής. Έτσι, η ύπαρξη και η νόμιμη δράση των μεσαζόντων διατηρείται, ενώ ήταν τόσο εύκολο να χτυπηθεί και να γίνει κι εδώ μία μεταρρύθμιση (η μόνη ίσως προς όφελος του λαού και των καταναλωτών).

Ουσιαστικά η ακρίβεια διατηρείται ως καθαρή πολιτική επιλογή προκειμένου να πιεστούν ακόμη περισσότερα τα νοικοκυριά, ώστε στο νέο εργασιακό περιβάλλον να δεχτούν κάθε λογής μισθοδοσία προκειμένου να πετύχουν τουλάχιστον την επιβίωσή τους.

Δεν ευελπιστώ ότι το "κίνημα της πατάτας" θα μπορέσει από μόνο του να αλλάξει κάτι. Έδειξε όμως σε πρώτη φάση ως ακτιβιστική δράση ότι οι καταναλωτές όταν θέλουν βρίσκουν τρόπους προστασίας κι αμοιβαίας οικονομικής εξυπηρέτησης με παραγωγούς. Βέβαια. Αυτό που γίνεται εδώ και χρόνια στο εξωτερικό, στην Ελλάδα εμφανίζεται ως επανάσταση. Εμείς δεν μπορούμε να το υπερασπιστούμε και να το απλώσουμε όσο γίνεται περισσότερο, χωρίς αυταπάτες, αλλά ως μορφή πίεσης προς τους μεγαλέμπορους.

---

[1] Στην αμερικάνικη πολιτική ορολογία χρησιμοποιείται ο όρος νεοσυντηρητισμός, μια και η λέξη φιλελευθερισμός -λόγω της ελευθερίας- έχει εντελώς θετική έννοια.