Ο κίνδυνος των "άκρων"

Εν πολλοίς ο πολιτικός διάλογος ενόψει των εκλογών κινήθηκε όπως πάντα γύρω από διακυβεύματα. Ουσιαστικά, ο ίδιος ο λαός με τη στάση του και τα κοινωνικά κινήματα που αναπτύχθηκαν πολύ νωρίς, επέβαλαν το δικό τους διακύβευμα στις προεκλογικές συζητήσεις: μνημόνιο ή αντιμνημόνιο. Γύρω από αυτό σχηματίστηκαν όλα τα άλλα δίπολα, ευθύνη, πατρίδα, κοινωνική συνοχή κλπ.

Για πρώτη φορά, ωστόσο, από όλο τον αστικό κόσμο η αριστερά βρέθηκε στο κέντρο της κριτικής και μάλιστα η κύρια υπεύθυνη για την κατάντια της χώρας. Μέχρι τώρα μόνο ο Καρατζαφέρης που είχε από νωρίς απενοχοποιήσει τις ευθύνες τις δεξιάς. Δίπλα, λοιπόν, στα επιχειρήματα για την αριστερή ιδεολογική κυριαρχία ή την ιδεολογική τρομοκρατία της αριστεράς, οι απολογητές της δημοκρατίας/αστικού κόσμου, εφηύραν τον κίνδυνο των δύο άκρων. Δηλαδή, σε ένα γραμμικό κομματικό/πολιτικό άξονα, εντόπισαν δύο άκρα, την (άκρα) αριστερά και την (άκρα) δεξιά.

Η θεωρία των άκρων όμως υποβαθμίζει τον κίνδυνο ανόδου της ριζοσπαστικής ακροδεξιάς και πολύ συχνά τον εγγράφει τεχνηέντως σε τέτοιο πλαίσιο τέτοια που να ταχτοποιεί την Αριστερά με αρνητικές κοινωνικές καταστάσεις (π.χ. ανομία, βία κλπ). Την ίδια όμως στιγμή, αυθαίρετα ως κέντρο των άκρων ορίζονται σιωπηλά όλα όσα δεν ανήκουν στην αριστερά ή την άκρα δεξιά (που τούτη τη στιγμή δεν προβάλλεται συγκριτικά πολύ). Δεν υπάρχει κάποιο ιδεατό «κέντρο» ανάμεσα σε δύο, υποτίθεται, άκρα. Και ας μην παραβλέψουμε ότι το ρητορικό σχήμα των άκρων που τάχα υπονομεύουν τη δημοκρατία, θέλει να αποκρύψει ότι η δημοκρατία κινδυνεύει από τα ισχυρά πλήγματα της επικράτησης του εξτρεμισμού στο κέντρο. Θέλει να αποκρύψει την επικράτηση ενός διπλού εξτρεμισμού, που φαίνεται ότι δεν αντιμετωπίζει ζητήματα συγκατοίκησης: ενός εξτρεμισμού αναρχο-φιλελεύθερου που διαλύει τους κοινωνικούς θεσμούς, και ενός εξτρεμισμού άκρας καταστολής και παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Παράλληλα, η κοινή αναφορά σε ένα σχήμα λόγου των δύο άκρων συνειρμικά οδηγεί σε ταύτιση και προβολή ως κοινή απειλή. Επειδή, όμως ο λαός έχει ήδη δεινοπαθήσει τόσο από τη δεξιά στη χώρα μας, φτάνουμε στην πλήρη διαστρέβλωση και την αόριστη προπαγάνδα ότι και η αριστερά απειλεί με τον ίδιο τρόπο. Μάλιστα, ακόμα πιο προωθημένα ορισμένοι δημοκράτες απολογητές θυμούνται και πόσοι έχασαν τη ζωή τους στον πάλαι ποτέ σοσιαλισμό συγκρίνοντάς τον με το φασισμό, αλλά ποτέ με την αστική δημοκρατία και τους πολέμους που αυτή γέννησε (γιατί άραγε, φίλοι Ελληνάκι και Leo;). Και το πρόβλημα, δεν είναι οι ιστολόγοι που αυθαίρετα με προσωπικά κριτήρια ορίζουν τους πολιτικούς χώρους. Η ρητορεία από τα συναινετικά τάχα κόμματα και τους υμνητές ή τους υποστηρικτές του τραπεζικού κεφαλαίου και του μικρότερου κράτους, μέσα από την ταύτιση των άκρων, διαστρεβλώνει την ουσία της ίδιας της δημοκρατίας.

Γιατί, τελικά, το σχήμα που προβλέπει δύο άκρα, κατορθώνει να σβήσει από τη συλλογική μνήμη τις κατακτήσεις της αριστεράς και την ταυτίζει με τις μάστιγες του φασισμού και της χούντας. Επιχειρεί να συσκοτίσει όλες τις κατακτήσεις του λαϊκού κινήματος. Ακόμα και η ελευθερία μας να γράφουμε ή μορφωνόμαστε, να έχουμε αξιοπρεπή ζωή, υγεία και πρόνοια, εκπαίδευση απλωμένη σε όλα τα στρώματα, δικαίωμα ψήφου και τόσα άλλα. Όταν μιλάμε για άκρα αποκρύπτουμε όσα δε χάρισε ο φιλελευθερισμός, αλλά κατακτήθηκαν με αίμα.

Ας μην παραβλέψουμε ότι συνθηματολογικά η σχηματοποίηση του πολιτικού χώρου γίνεται τόσο επιπόλαια ώστε παρουσιάζεται ως ένα ευθύγραμμο τμήμα (αν ήταν ευθεία δε θα είχε άκρα) ή άξονας. Κι όμως η πολιτική θέτει πολλά διλήμματα και οι ταυτότητες είναι τόσο ρευστές μέσα στη ρητορική τους ώστε ένας γραμμικός άξονας δεν μπορεί να ικανοποιήσει την ανάγκη απεικόνισης της πολιτικής ζωής του τόπου. Στην πιο σύγχρονη εκδοχή τους έχουν προταθεί κυκλικά/ελλειψοειδή ή χιαστί σχήματα.

Στο πρώτο σχήμα τα κόμματα τοποθετούνται γύρω από δύο τεμνόμενους άξονες (ένα σταυρό) που ορίζει δύο κεντρικά ζητήματα (πχ θέση για την ΕΕ και μνημόνιο). Στους χώρους αυτούς και με τη λογική δεξιού-αριστερού τοποθετούνται τα κόμματα. Στα πιο περίπλοκα κυκλικά ή ελλειψοειδή σχήματα τα κόμματα τοποθετούνται σε περισσότερα ζητήματα (πχ ο φιλελευθερισμός στο πάνω μέρος, το κράτος πιο κάτω, ο σεβασμός στο περιβάλλον ή ο ανθρωποκεντρισμός, το δίπολο δεξιάς-αριστεράς και όποια διακυβεύματα προκύψουν τη χρονική στιγμή που εξετάζουμε κάτι.

Η θεωρία, λοιπόν, των άκρων δεν είναι μόνο ένα προεκλογικό πυροτέχνημα ή μια απλή ρητορεία. Είναι μία ιδεολογική βάση για την αποϊδεολογικοποίηση των αγώνων, την απομόνωση της αριστεράς ενόψει των επερχόμενων διαμαρτυριών για τα μέτρα που θα επιβάλουν.

 Βέβαια, την ίδια στιγμή, η χρεοκοπία των πολιτών, η αύξηση της αυτοκτονικότητας και της εγκληματικότητας, της κοσμοσυρροής στα συσσίτια των εκκλησιών και των δημοτικών κοινωνικών παντοπωλείων, δεν είναι άκρο...