Όταν η δημοκρατία καταντά απλά μία τυπική εκδήλωση θεσμών

Το πρώτο συναίσθημα ήταν θυμηδία, μάλλον ένα αδιόρατο μειδίαμα. Μούδιασμα και ξάφνιασμα σίγουρα. Η εικόνα στην επανάληψη που ακολούθησε μεγάλωνε το μούδιασμα. Η νέα επανάληψη έδωσε την αφορμή να αρχίσει η σκέψη να τρέχει και τελικά να ξεκολλήσει από το συγκεκριμένο. Με θουκυδίδεια ακρίβεια ξέφυγε από το μερικό κι επεκτάθηκε στο γενικό. Και μετά "τα πολλά μερικά" σχημάτισαν ένα κομμάτι του παζλ.

 Η πρώτη οργή δεν ήταν για το χαστούκι. Ήταν για το βήμα που στο όνομα της δημοκρατίας και της πολυφωνίας παρείχαν στη Χρυσή Αυγή. Μπορεί να μην ήταν απλόχερη η πρόσκληση κι εγκάρδια, αλλά ήταν ένα τηλεοπτικό βήμα. Κι ο Παπαδάκης δεν μπορούσε να υστερήσει, ούτε τα άλλα κανάλια που μετά τις εκλογές άρχισαν να πληθαίνουν τις εμφανίσεις. Κάποιοι πίστευαν ότι ως κοινοβουλευτικό κόμμα θα ηρεμήσουν και θα γίνουν κόμμα κατεστημένου σαν το ΛΑΟΣ. Δεν ήξεραν όμως τη Χρυσή Αυγή.

Τα έδρανα απλά τους αποθράσυναν. Το βιώναμε τόσο καιρό στα πογκρόμ στην Αθήνα. Ωστόσο, λίγοι έδωσαν σημασία. Αντί να αναδειχθούν ως ρατσιστικά εγκλήματα, οπλισμένων συμμοριών του κοινού ποινικού κώδικα μα ρατσιστική διάθεση, απλά περνούσε στις ειδήσεις περί εγκληματικότητας. Το είδαμε και στο πατρινό πογκρόμ και τις επιθέσεις σε αστυνομικούς. Αλλά και εκεί μόνο με τα επεισόδια με τους αστυνομικούς απασχόλησαν τα περισσότερα μίντια κι όχι η ίδια επίθεση στους μετανάστες· η δολοφονία ενός Έλληνα αποτελούσε μία καλή δικαιολογία προκειμένου να μην ασχοληθεί κανείς με τη φασιστική και ρατσιστική βία.

Τώρα ενοχλήθηκαν επειδή χτυπήθηκαν δύο βουλευτές, επειδή η βία έφτασε στους θεσμούς. Ουσιαστικά όμως αυτή η ενόχληση και η αντίδραση, ήρθε να επιβεβαιώσει ότι η δημοκρατία λειτουργεί μόνο σε επίπεδο θεσμών. Από χρόνια πια ακυρώθηκαν οι ουσιαστικές δημοκρατικές διαδικασίες. Από χρόνια μιλάμε για έλλειμμα δημοκρατίας.

Όταν το κράτος βιαιοπραγεί, δείχνει το παράδειγμα. Όταν η νομοθετική εξουσία εθελοτυφλεί για τη ρατσιστική βία, τότε δίνει το παράδειγμα. Όταν η εκτελεστική εξουσία και τα αστυνομικά όργανα συγκαλύπτουν τη ρατσιστική βία, την υποβαθμίζουν ή και συνεργάζονται με τους εγκληματίες, τότε όχι μόνο παραδειγματίζουν, αλλά αποθρασύνουν τη φασιστική εγκληματικότητα.

Βέβαια, και οι ίδιοι οι πολίτες σε ανάλογο κλίμα κινούνταν. Πόσοι κατηγορούσαν τους πολίτες που αυθόρμητα αντιδρούσαν με φωνές ή γιαούρτια ως βίαιες αντιδράσεις κι εμάς ότι υποθάλπταμε ή λειτουργούσαμε ως ιδεολογικοί πομποί τους. Πόσες φορές κατηγορήθηκε η αριστερά και ταυτίστηκε με τη φασιστική βία ή τα άκρα… Όψεις όλα μιας δημοκρατίας που στο όνομα των ταυτίσεων και των συγκυριακών κι επιφανειακών, έκρυβε την ουσία της πολιτικής βίας. Κάποιοι επιτίθονταν στην αριστερά, στο όνομα της δημοκρατίας και της ελευθερίας, και την ταύτιζαν με τη φασιστικά μορφώματα...

Όποιος νομίζει ότι ο τηλεοπτικός ξυλοδαρμός και η επίθεση έδειξε το αποτρόπαιο πρόσωπο ενός φασίστα ή ενός εκπροσώπου πολιτικού κόμματος, τότε σφάλλει. Η εγκληματική πράξη  δείχνει μόνο ότι δημοκρατία μας μένει στην επιφάνεια. Αδιαφόρησε για την καλλιέργεια πολιτών με σθένος συζήτησης κι έκφρασης επιχειρημάτων. Δεν προσπάθησε να διαμορφώσει κριτικά σκεπτόμενους πολίτες, αλλά υποχείρια. Κρύφτηκε πίσω από την υιοθέτηση -άλλοτε κι επιβολή νόμων- και ως άλλη Αντουανέττα καμώνονταν ότι δεν ξέρει τι συμβαίνει γύρω της.

Είναι μία δημοκρατία που δεν τόλμησε να ξεφύγει από τα ακροδεξιά παραληρήματα που καλλιεργούνταν στο σχολεία, τις εκκλησίες, τα κανάλια. Η ίδια η δημοκρατία, εξάλλου, στο όνομα του εκλογικού ανταγωνισμού επέτρεψε σε κυβερνητικό κόμμα να μιλά διχαστικά, με ακροδεξιές εντάσσεις θυμίζοντας το εμφυλιακό παρελθόν της χώρας. 

Μα αυτή δεν ήταν η δημοκρατία των πολιτών. Αυτή ήταν η δημοκρατία που κάποιοι διαμόρφωσαν επειδή έτσι βόλευε. Βόλευε για τη διαιώνιση ενός συστήματος ξεπουλημένου να διαπλεκόμενου. Συνέφερε για την εναλλαγή ενός πολιτικού προσωπικού που σήμερα ακόμα εγκαλεί την αριστερά και τις διεκδικήσεις των πολιτών και των εργαζομένων για περισσότερη δημοκρατία κι ικανότητα επιβίωσης.

Είναι ένα πολιτικό σύστημα που αφήνει ατιμώρητους τους εγκληματίες της φασιστικής δεξιάς. Όταν η αριστερά διαμαρτύρονταν κι αντιδρούσε, όλοι αδιαφορούσαν γιατί ήλπιζαν ότι θα περιοριστεί ή ότι ο φασισμός δεν αναβιώνει. Μόλις χτυπήθηκε ένας θεσμός, τότε όλοι φώναξαν. Φώναξαν γιατί τελικά έχουμε μία δημοκρατία που κοιτά μόνο τους θεσμούς.

Άκρως τραγική και χαρακτηριστική ήταν η παρέμβαση-καταγγελία του Προέδρου της Δημοκρατίας. Έκρινε ο θεσμός, αυτό ο απών από τα προβλήματα των χρεοκοπημένων Ελλήνων, ο αδιάφορος θεσμός για την αύξηση της αυτοκτονικότητας, ο ανεύθυνος θεσμός που κρύβονταν και δεν είπε λέξη για το γεγονός ότι υπόδικοι του ποινικού δικαίου έγιναν μέλη του ανώτατου νομοθετικού σώματος.

Προσβάλλει, λέει, το δημοκρατικό αίσθημα του ελληνικού λαού. Αυτό προσβάλλει όχι τα άλλα, όχι η χρεοκοπία που μας επέβαλαν χωρίς τη γνώμη μας, όχι η ταξική επίθεση που εξαπέλυσαν οι αντιπρόσωποί μας χωρίς να τους ορίσουμε για τούτο. Η Πολιτεία δεν έχει ανοχή σε φαινόμενα που παραβιάζουν τους κανόνες μιας δημοκρατικής πολιτείας και θίγουν το συλλογικό αξιακό μας υπόβαθρο. Μα αυτή η Πολιτεία δεν είναι που τόσα χρόνια επέτρεπε τα λαδώματα και τις μίζες; Τη βία των μπάτσων στο όνομα της ασφάλειας; Αυτή η Πολιτεία δεν είναι αυτός ο ίδιος υπηρετεί;

Θα έχει συνέχεια, να είστε σίγουροι. Δεν είναι απλά ένα μικρό πογκρόμ ούτε μόνο ένα χαστούκι ή ένα νερό... Θα έχει συνέχεια. Θα έχει συνέχεια γιατί ακόμα οι θεσμοί στη δημοκρατία μας λειτουργούν μόνο τυπικά. Στην ουσία έχουν καταστεί ανενεργοί από καιρό πριν.

Και κάποιοι, Εξοχώτατε, φρόντισαν για αυτό.