για τις νέες προτάσεις του Εθνικού Συμβουλίου Παιδείας

Για την παιδεία έχω γράψει πολλές φορές και στο παρελθόν, (για το ρόλο της βαθμολογίας, τον ταξικό χαρακτήρα της Παιδείας[1]. Φαίνεται όμως ότι οι νέες προτάσεις του Εθνικού Συμβουλίου Παιδείας (ΕΣΥΠ) κινούνται σε λάθος δρόμο παρά τις πολύ καλές προτάσεις και τις καινοτομίες που προτείνει. Προτείνονται διαθεματικές εργασίες που θα αποτελούν ένα βαθμολογημένο corpus του μαθητή. Συμπληρωματικό στο βαθμό των παραδοσιακών εξετάσεων. Παράλληλα, στην πρόταση για εξετάσεις στη Β’ Λυκείου[2] προτείνονται ως περιφερειακά εξεταζόμενα μαθήματα Γενικής Παιδείας η Γλώσσα, Πληροφορική[3], Ξένη Γλώσσα[4], Κοινωνικές Επιστήμες. Τονίζεται η αναγκαιότητα ενός Γραφείου ΣΕΠ σε κάθε σχολείο[5] ενώ προτείνεται και η αύξηση των διδακτικών ωρών των μαθημάτων στις κατευθύνσεις[6].

Ωστόσο, όλες οι προτάσεις προσθέτουν επιπλέον βάρος στις μαθητικές πλάτες. Σαφώς και υπεραμύνομαι της διαθεματικότητας της γνώσης και της καλλιέργειας κριτικής σκέψης μέσα από τέτοιες εργασίες[7]. Είναι όμως οι εκπαιδευτικοί σε θέση να παίξουν το ρόλο του καθοδηγητή; Μία τέτοια υποχρέωση απαιτεί και υψηλή μόρφωση παιδαγωγική και επιθυμία απόρριψης του ρόλου του δασκάλου και αντικατάστασής του με εκείνο του καθηγητή που θα αξιολογείται επιστημονικά και ηθικά κάθε στιγμή συνεργασίας με τους μαθητές.

Το κύριο πρόβλημα όμως των προτάσεων του ΕΣΥΠ είναι η παραμονή των εξετάσεων. Όλες οι θετικές προτάσεις απλά έρχονται να προστεθούν στο κυνήγι της ύλης των εξετάσεων. Ο εξετασιοκεντρικός χαρακτήρας του σχολείου παραμένοντας σκοτώνει κάθε πρωτοβουλία για εργασίες. Φορτώνει επιπλέον άγχος στο παιδί και τελικά δε σκοτώνει τη στείρα αποστήθιση, αλλά τη μόρφωση.

Έτσι, αντί το σχολείο να γίνει λαϊκό και να παράγει παιδεία κουράζοντας το μαθητή θα γίνεται δυσκολότερο και θα αποκλείει νωρίτερα τους πιο αδύνατους -και συχνότατα οικονομικά ασθενέστερους- μαθητές από την πρόσβαση στην Γ/βάθμια Εκπαίδευση.

Ένα σχολείο με στόχο την παραγωγή παιδείας και την καλλιέργεια παιδείας και την καλλιέργεια του πνεύματος και της κριτικής σκέψης θα έπρεπε να αρνείται τις εξετάσεις. Χωρίς να πιστεύουμε ότι έτσι θα πάψει να είναι το σχολείο ταξικό, σαφώς χωρίς τον εξετασιοκεντρικό προσανατολισμό του θα μπορέσει να μην κυνηγά την ύλη, αλλά να προσφέρει γνώσεις ουσιώδεις. Μέσα από εργασίες, μέσα από ουσιαστικό διάλογο και παράπλευρες δράσεις[8] θα μπορεί να αξιολογείται ο μαθητής τόσο για τη συνεργατικότητά του -βασικός παράγοντας της κοινωνικοποιητικής κατεύθυνσης ενός σχολείου-, αλλά και την ίδια την απόδοσή του. Οι εξετάσεις όχι μόνο καλλιεργούν την παπαγαλία και τον ανταγωνισμό, αλλά εξατομικεύουν τη βαθμολογική αξιολόγηση και δε λαμβάνουν υπόψη τη συνεργασία. Αυτή είναι όμως που σε τελική ανάλυση ορίζει μία αληθινή δημοκρατική κοινωνία.

---

[1] Βλ. σχετικά άρθρα για το διαχωρισμό των τάξεων σε “προχωρημένους” και “αρχάριους”, για την επίδοση στο ελληνικό σχολείο και για σχολική επίδοση και κοινωνική προέλευση.

[2] Προτείνεται η επαναφορά των εξετάσεων στη Β΄ Λυκείου -σε επίπεδο περιφέρειας- και η συμμετοχή του τελικού βαθμού της τάξης αυτής σε ποσοστό 20% στο βαθμό πρόσβασης για τα ΑΕΙ, -όπως το σύστημα του Αρσένη και το οποίο κατάργησε η Μαριέττα!

[3] Σαφώς και αποδεχόμαστε τη διδασκαλία της πληροφορικής σε έναν ηλεκτρονικά αναλφάβητο λαό, αλλά άραγε θα εξετάζεται σε υπολογιστές ή θεωρητικά, όπως γίνεται μέχρι τώρα;

[4] Μάλιστα ζητείται να παρέχεται αναγκαστικά και σχετικό πιστοποιητικό από το ΥΠΕΠΘ ως αναγκαία προϋπόθεση για εισαγωγή σε ΑΕΙ. Η Ξένη Γλώσσα όμως θα στοχεύει σε ουσιαστική εκμάθηση επικοινωνίας ή σε παπαγαλιστί εξεταστική αποστήθιση γραμματικών και συντακτικών κανόνων, όπως γίνεται στο Lower κτλ;

[5] Βλ. άρθρο στα ΝΕΑ «φάκελος του μαθητή και εικονικές εξετάσεις»

[6] Βέβαια το ερώτημα είναι αν θα πάμε σε ολοήμερο σχολείο ή αν θα μειωθούν απλά οι ώρες διδασκαλίας άλλων μαθημάτων, κάνοντας ακόμα πιο εξετασιοκεντρικό το σύστημα.

[7] Βλ. αναλυτικότερα άρθρα για τα οφέλη των διαθετικών εργασιών και για την Έκθεση και για τη διδασκαλία της Ιστορίας.

[8] Π.χ. σχολική εφημερίδα, εθελοντικές δράσεις, πολιτιστικές δραστηριότητες -θέατρο, κινηματογράφος, χορός, μουσική, εικαστικά- κτλ.