Επενδύοντας στην ειρηνική πολυπολιτισμική συνύπαρξη

(συνέχεια από τα 
Προκειμένου να αποφύγουμε τη σκόπελο της άρνησης κατά το πρότυπο των στείρων μετανεωτερικών κρίσεων, ας αναρωτηθούμε πώς τελικά επιτυγχάνεται μία ειρηνική πολυπολιτισμική συνύπαρξη.
Καθώς έχει αποδειχθεί ότι η φτώχεια και η γκετοποίηση είναι τα κύρια αίτια που θέτουν τους μετανάστες στην πρώτη θέση πιθανής εγκληματικότητας, η κοινωνική ένταξη ουσιαστικά αποτελεί επιτακτική ανάγκη ώστε να λειτουργήσει προληπτικά για αντικοινωνικές δράσεις. Στις ελάχιστες έρευνες που καταγράφουν την άποψη των ίδιων των μεταναστών διαπιστώνεται, ειδικά στους πολυπληθείς δήμους μια ανησυχητική τάση αποξένωσής τους από την τοπική κοινωνία, επιφύλαξη και αναπαραγωγή φοβικών στερεοτύπων σε σχέση με τους Έλληνες[1].
Η διάχυση των αντιρατσιστικών και πολυπολιτισμικών πρακτικών και σχημάτων σκέψης και αντίληψης στον κοινωνικό ιστό αποτελεί προαπαιτούμενο για την πολιτισμική ένταξη των μεταναστών στην κοινωνία υποδοχής[2].  Εξάλλου, τα εργατικά, τα μικροαστικά και τα μεσαία στρώματα συνδέονται άμεσα μεταξύ τους, εφόσον όλα δέχονται τις νεοφιλελεύθερες επιδρομές στα δικαιώματά τους, εφόσον όλα εχθρό έχουν το δημοκρατικό κράτος. Μόνες διαφορές αποτελούν το μεταμοντέρνο ιδεολόγημα της καταναλωτικής τους δύναμης -ως ένδειξη φτώχειας και πλούτου και κατά συνέπεια της κοινωνικής επίδειξης σε σημείο κανιβαλισμού- και η σοφιστεία της εθνικής ταυτότητας και της τοπικής πολιτιστικής καθαρότητας ή ομογενοποίησης της κοινωνίας[3].
Στη σημερινή πλήρως απολιτικοποιημένη κοινωνία μας, η ίδια η η συμμετοχή στα κοινά μοιάζει να αποτελεί την κύρια διέξοδο από τη μισάνθρωπη νεορατσιστική αντίδραση. Η συνεργασία μεταξύ των πολιτών, ως αντίδραση απέναντι στην απομόνωση, την αλλοτρίωση και τον ατομισμό, τους κοινωνικοποιεί και τους φέρνει κοντά στην αποδοχή του Άλλου, του διαφορετικού. Και αυτό μπορεί να επιτευχθεί μέσα από τη συμμετοχή σε πολιτικές οργανώσεις ή δημοτικές κινήσεις και πρωτοβουλίες. Ομοίως ακόμα και η συμμετοχή σε αθλητικές ομάδες και κοινούς επαγγελματικούς ή πολιτιστικούς συλλόγους, ακόμα και σε συλλόγους γονέων και κηδεμόνων, αποτελεί μία διέξοδο που δύναται να φέρει κοντά τις διαφορετικές ομάδες. Ο αγώνας, εξάλλου, για ένα κοινό σκοπό σε ένα πολυφυλετικό περιβάλλον περιορίζει τις ρατσιστικές στάσεις και αντιλήψεις, παραδειγματίζοντας τα τέκνα τους.
Και θα ήταν ιδιαίτερα ουτοπικό να περιμένουμε από δύο γενιές που γαλουχήθηκαν με αρχαιολάγνες, επαρχιώτικες, ξενοφοβικές και ρατσιστικές αντιλήψεις να αλλάξουν τώρα κοινωνική στάση και δεχτούν τα πολυπολιτισμικά κελεύσματα των καιρών. Έτσι, είμαστε υποχρεωμένοι να επενδύσουμε στη νέα γενιά, με τη -φρούδα;-  ελπίδα να επηρεαστούν από τους νεώτερους και οι πρεσβύτεροι.
Και η επένδυση στη νέα γενιά μπορεί να γίνει μόνο μέσα από μία ουσιαστική εκπαίδευση. Η παρουσία, άλλωστε, τόσων αλλοδαπών μαθητών οδηγεί υποχρεωτικά στην επανασχεδίαση των σχολικών παρεμβάσεων και λειτουργιών και στην εφαρμογή ικανών πολιτικών επιτυχούς ένταξης στην τοπική κοινότητα. Η γκετοποίηση, αντίθετα, βοηθά μόνο στη συγκρότηση ομάδων παραβατικής δράσης μεταξύ ομοεθνών.
Είναι αναγκαίο, λοιπόν, να δημιουργηθούν δομές που θα στοχεύουν στην πρόληψη της αποτυχίας και της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου. Η ενισχυτική διδασκαλία σε συνδυασμό με την υποστήριξη της οικογένειας μέσα από δράσεις της σχολής γονέων και των τοπικών συλλόγων γονέων και κηδεμόνων μπορούν να συμβάλλουν καταλυτικά στην προστασία των μαθητών. Και καθώς η Ελλάδα μετατρέπεται σε πολυγλωσσική κοινότητα, απαιτείται πια η ίδρυση σχολείων που να διδάσκουν στη μητρική γλώσσα των μεταναστών. Πέρα από πιθανές εξάρσεις εθνικιστικών παραληρημάτων, η ενίσχυση της εθνικής τους παιδείας κρίνεται αναγκαία και σύμφυτη με το πνεύμα της ισότητας και του ανθρωπισμού.
Όσο όμως το εκπαιδευτικό σύστημα μένει στη στειρότητα της πατριδοκαπηλίας και του νεοεθνικισμού, κάθε πολιτισμική συνύπαρξη θα μένει μετέωρη. Η ταυτόχρονη παρουσία Ελλήνων κι αλλοδαπών μαθητών στην ίδια τάξη διδάσκει την ειρηνική συμβίωση και την αποδοχή από μικρή ηλικία, ενώ ταυτόχρονα τους κοινωνικοποιεί σε ένα πολυγλωσσικό περιβάλλον.
Επιπρόσθετα, η συνεργασία (που πρέπει επιτέλους να γίνει βιωματική κι όχι θεωρητική) Ελλήνων κι μεταναστών μαθητών σε διαθεματικές εργασίες (μέσα κι έξω από το σχολείο για οποιοδήποτε απτό θέμα με συγκεκριμένο στόχο) τους φέρνουν σε στενή επαφή, χωρίς τη ενήλικη διαμεσολάβηση -που πιθανόν θα αντιδράσουν αρνητικά- προκειμένου να βγάλουν ένα θετικό για την ομάδα αποτέλεσμα. Μαθαίνουν να συνεργάζονται έμπρακτα (εφόσον ακολουθούνται οι σωστές παιδαγωγικές και διδακτικές προσεγγίσεις) αντιδρώντας στην απομόνωση, την αδιαφορία και το φόβο για τους μετανάστες με ό,τι θετικό σημαίνει τούτο για τη μελλοντική κοινωνία.
Από την άλλη, οι κοινές πολιτιστικές δράσεις (καλλιτεχνικές εκθέσεις, συναυλίες κτλ), μπορούν να συνεισφέρουν τα μέγιστα. Ενδέχεται να λαμβάνουν χώρα σε ένα κοινό πρόγραμμα, σε μία κοινή εκδήλωση παραδοσιακοί χοροί, προβολή λαογραφικών στοιχείων, ηθών κι εθίμων φέρνοντας έτσι σε βαθύτερη επαφή τον ένα λαό με τον άλλο. Η ίδια η παρουσίαση εθίμων των μεταναστών σε εκδηλώσεις εξασφαλίζει τον αναγκαίο σεβασμό για την άλλη κουλτούρα, καλλιεργεί ένα πνεύμα αποδοχής του διαφορετικού και μια αρμονική συμβίωση.
Αξίζει, συμπληρωματικά, να τονίσουμε ότι ο αθλητισμός είναι ίσως ο καλύτερος φορέας κοινωνικοποίησης Ελλήνων και αλλοδαπών. Η συμμετοχή στην ίδια ομάδα γόνων -όχι σε αντίπαλες- μεταναστών και ελληνόπουλων αποτελεί την ισχυρότερη ασπίδα για αρμονική κοινωνική ενσωμάτωση των αλλοδαπών, μια και το αθλητικό πνεύμα και πάθος είναι κοινό σε όλο τον κόσμο.
Η δε κατάρτιση μικτών ομάδων προσφύγων-μεταναστών και Ελλήνων ανέργων μπορεί να αποτελέσει ένα γόνιμο έδαφος συνθετικών διαδικασιών μέσα από βιωματικές εμπειρίες. Προσφέρει την ευκαιρία για διάλογο ως προς τις αμοιβαίες προκαταλήψεις, τις αντιθέσεις ή τα κυρίαρχα στερεότυπα, προάγει την αλληλοκατανόηση και την αλληλεγγύη, την αμοιβαία υποστήριξη και τη συνεργασία. Μέσα στη λειτουργία μιας τέτοιας ομάδας ενισχύεται η συνεργατικότητα και η κοινή προσπάθεια αντιμετώπισης της γλωσσικής και πολιτισμικής διαφοράς, λύνονται προβλήματα αμοιβαίας καχυποψίας ή του όποιου εθνικιστικού ανταγωνισμού[4].

[1] Γκ. Καπλάνι, Η δημιουργία κοινών χώρων διάδρασης, επικοινωνίας και αλληλογνωριμίας ανάμεσα στον γηγενή πληθυσμό και στους μετανάστες στην τοπική κοινωνία, Τοπική Αυτοδιοίκηση και μετανάστες, σελ. 68.
[2] Π. Γετίμης, Μ. Θεοδωρουλάκης, Λ. Κρέτσος, Έρευνα-Μελέτη για την εκπόνηση του Επιχειρησιακού Προγράμματος "Για τους μετανάστες στην Ελλάδα", Ινστιτούτο Αστικού Περιβάλλοντος και Ανθρώπινου Δυναμικού, Πάντειο Πανεπιστήμιο, Αθήνα, 2002.
[3] Δήμος Χλωπτσιούδης, Τοπική Αυτοδιοίκηση, προοπτικές κοινωνικής ανάπτυξης και κοινοτικής συνοχής, Θεσσαλονίκη 2010 (ανάτυπο).
[4] Δήμος Χλωπτσιούδης, ό.π.

14 έκριναν :

thinks είπε...

Πολύ σωστό ότι τα σχολεία και οι μικτές τάξεις είναι η ελπίδα για εποικοδομητική μελλοντική συμβίωση, με το μόνο πρόβλημα ότι ο δάσκαλος/δασκάλα, και οι γονείς, ανήκουν στην "περασμένη" γενιά αντιλήψεων. Περιγράφεις ακριβώς αυτό που στην κοινωνιολογία λέγεται η δημιουργία από πλευράς μεταναστών των "subcultures" -πολιτισμικές "τσέπες" μέσα στην πολιτισμική πραγματικότητα υποδοχής, όπου ο μετανάστης δημιουργεί και διατηρεί έδαφος για τις δικές του αξίες και παραδώσεις οι οποίες και επηρεάζονται, και μεταλλάζουν σαν αποτέλεσμα της ύπαρξης αυτής της subculture μέσα στην πραγματικότητα υποδοχής -χωρίς όμως να αλλοιώνονται ουσιαστικά από αυτήν.
Παράδειγμα θετικών αποτελεσμάτων είναι η δια μέσου τριακονταετίας μετάλλαξη της βρετανικής κοινωνίας μετά την μαζική είσοδο στην Αγγλία, Ουαλία και Σκωτία την δεκαετία του '50 μεταναστών από Δυτικές Ινδίες, Ινδία, Πακιστάν, Κύπρο, και πρωτύτερα, Κίνα. Ένα μικρό παράδειγμα: οι Κινεζική κουζίνα στην Αμερική, Αγγλία, Ιταλία και Ελλάδα είναι τελείως διαφορετικές γιατί υπάρχουν και έχουν προσαρμοστεί σε κάθε μια από αυτές τις κοινωνίες.
Και επίσης σωστό ότι τα σπορ, και προσθέτω την διασκέδαση γενικά, είναι θαυμάσια πεδία για θετική μίξη των δύο ή περισσοτέρων κοινωνικών στρωμάτων. Παράδειγμα ότι στην Αμερική, οι Εβραϊκής καταγωγής Αμερικανοί βρήκαν ότι μπορούσαν να γίνουν επί τέλους δεκτοί από τους "άλλους" δια μέσου της διασκέδασης, ως ηθοποιοί, σκηνοθέτες και παραγωγοί του Χόλυγουντ.
Μετατοπίζοντας το όλο θέμα στην Ελλάδα μπλέκουμε σε πολλά ιδιαίτερα χαρακτηριστικά προϋπάρχοντα στην κοινωνία υποδοχής... που για να αναλυθούν χρειάζονται όχι απλώς πολλές αναρτήσεις, αλλά ...μπλογκ ολόκληρα :-)
(Δες και το τελευταίο μου σχόλιο στην προηγούμενη που είναι πολύ σχετικό και με την παρούσα)

ο δείμος του πολίτη είπε...

thinks, η δυσκολία ανάλογης προσαρμογής και συνύπαρξης στην Ελλάδα, είναι ότι η χώρα ήταν μονοεθνική και ομόθρησκη σε ποσοστά άνω του 90% (ακόμα και οι άθεοι ή άλλες θρησκείες προσαρμόστηκαν στα ορθόδοξα ήθη κι έθιμα -γιορτές, ήθη κτλ).

Έτσι, όμως η απότομη έλευση μεταναστών αυτομάτως πυροδότησε αντιλήψεις και στάσεις ρατσιστικές, που μεταφέρθηκαν φυσικά και στις νεότερες γενιές.

akrat είπε...

ΤΙ ΝΑ ΠΩ ΒΡΕ ΦΙΛΕ...

μου φαίνετε ότι δεν κατανοούμαι που στο καλό ζούμαι...



εγώ πάντως δεν είμαι πολυπολιτισμικός και στο ξύλο που θα πέφτει ΝΑ ΘΥΜΗΘΗΤΕ ΟΤΙ ΕΓΩ ΤΑ ΕΛΕΓΑ...

Caesar είπε...

Υποδομές, οργάνωση, συντονισμός υπηρεσιών & κέντρων υποδοχής που υπολειτουργούν πώς να ανταποκριθούν; Ϊσως σε πανευρωπαϊκό επίπεδο να γίνει κάτι ουσιωδέστερο, αλλά μάλλον τα πράγματα φθάνουν στα όριά τους.

ο δείμος του πολίτη είπε...

akrat, κι εγώ είμαι βέβαιος ότι θα αρχίσει να πέφτει πολύ ξύλο, ειδικά όσο προχωράει η κρίση και εντείνεται το γενικότερο κοινωνικό μίσος.

Καίσαρα, στην μελέτη μου για την τοπική αυτοδιοίκηση (βλ. σχετικό κεφάλαιο στο ιστολόγιό μου) κατέθεσα προτάσεις. Ωστόσο, πράγματι φαίνεται ότι τέτοιες δράσεις πρέπει να απλωθούν τουλάχιστον σε εθνικό πεδίο.

Ανώνυμος είπε...

Θα παραμείνω κι εγώ στο θέμα των σχολείων που σχολίασε ο thinks. Ενώ συμφωνώ με τα λεγόμενα τα δικά σου και του thinks, έχω να συμπληρώσω ότι υπάρχει μια πολύ μεγάλη διστακτικότητα από τη μεριά των γονέων να στείλουν τα παιδιά τους σε σχολεία που υπάρχουν αλλοδαποί μαθητές. Συζητώντας με τον αδερφό μου και τη γυναίκα του που είναι δάσκαλοι, μου λένε ότι οι γονείς δε θέλουν να υπάρχει στην τάξη μαθητής αλλοδαπός. Μάλιστα υπάρχουν περιπτώσεις που έχουν αλλάξει σχολείο ημεδαποί μαθητές γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο. Η ξενοφοβία δεν έχει ξεπεραστεί από τους Έλληνες δυστυχώς και δημιουργεί διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα στους ανθρώπους. Πολλοί αναφέρονται και συμπεριφέρνονται στους μετανάστες υποτιμητικά και την νοοτροπία τους αυτή την μεταδίδουν και στα παιδιά τους. Νομίζω ότι υπάρχει ακόμα πολύς δρόμος μπροστά μας μέχρι να γίνουν πλήρως αποδεκτοί οι μετανάστες από την ελληνική κοινωνία.

ο δείμος του πολίτη είπε...

Τελευταίε, έχω κι εγώ αντιμετωπίσει ζητήματα με τους μαθητές-γονείς που δε θέλουν αλλοδαπούς. Δυστυχώς, οι γονείς επηρεάζουν κατά 80% τα παιδιά και λιγότερο οι δάσκαλοι (που συχνά κι αυτοί είναι φορείς ξενοφοβικών αντιλήψεων).

Ανώνυμος είπε...

Αυτοί που καλλιεργούν το κοινωνικό μίσος είναι όσοι στρέφουν την μια κοινωνική ομάδα ενάντια στην άλλη.
Δεν νομίζω ότι το μεγάλο πρόβλημα στην ελλάδα είναι οι μετανάστες, μάλλον οι "τροϊκανοί", θάλεγα, ότι είναι ανάλγητοι και ρατσιστές.

ο δείμος του πολίτη είπε...

Το θέμα είναι η αποπληροφόρηση και ο αποπροσανατολισμός. Εχθροί είναι όσοι αναζητούν τρόπους να επιβάλουν τα νεοφιλελεύθερα σχέδιά τους (είτε είναι δανειστές, είτε επιχειρηματίες, είτε πολιτικοί). Όποιος θέλει να φέρει το μεσαίωνα, μας οδηγεί σε εσωτερικές συγκρούσεις και αντιπαλότητες.

Ανώνυμος είπε...

"Όποιος θέλει να φέρει το μεσαίωνα, μας οδηγεί σε εσωτερικές συγκρούσεις και αντιπαλότητες."

Σωστό, Δείμο.

Ασκαρδαμυκτί είπε...

εγώ έχω μια άλλη απορία: το ξύλο που θα πέσει θα είναι "πολυπολιτισμικό" ή "διαπολιτισμικό";

ο δείμος του πολίτη είπε...

Σ' ευχαριστώ πολύ, Σπίθα.

Άσκαρ, μάλλον θα είναι απολίτιστο.

Suspect είπε...

καλη πρωτοχρονια με υγεια σενιοοοοοορ!

ο δείμος του πολίτη είπε...

Χρόνια Πολλά, φίλε ύποπτε, γεμάτα ελπίδες κι όνειρα.

ShareThis