Τι γίνεται τελικά με το μισθολογικό κόστος;

Ο φίλος Μιχαλάκης μου έστειλε μία μελέτη του Σταύρου Π. Γαβρόγλου, PhD, Διευθυντή του Ινστιτούτου Εργατικού Δυναμικού με τίτλο το κόστος εργασίας στην Ελλάδα πριν και μετά το μνημόνιο. Ουσιαστικά η μελέτη αναφέρεται στο λεγόμενο "μισθολογικό κόστος".

Ο ίδιος αυτός ο όρος με βρίσκει κάθετα αντίθετο, επειδή ακριβώς η εργασιακή αμοιβή μεταφράζεται για πολιτικές σκοπιμότητες ως «κόστος». Έτσι, παραβλέπεται όχι μόνο η υπεραξία, αλλά η ανθρώπινη εργασία μεταφράζεται σε κάτι αρνητικό, σε κάτι που μειώνει το κέρδος, άρα κάτι αρνητικό για την επιχειρηματικότητα. Ή αλλιώς καλύτερη η εργαλειοποίηση του ανθρώπου στα γερμανικά στρατόπεδα κι εργοστάσια…

Τυπικά στον όρο μισθολογικό κόστος συμπεριλαμβάνεται το κόστος εργασίας δίχως τα επιμίσθια και τις έκτακτες αμοιβές, οι μισθοί και τα ημερομίσθια και οι εργοδοτικές εισφορές.

Ως μισθοί και ημερομίσθια ορίζεται το σύνολο των αμοιβών σε χρήμα και σε είδος που καταβάλλεται σε όλα τα άτομα και που περιλαμβάνεται στη μισθοδοτική κατάσταση της επιχείρησης (συμπεριλαμβανομένων και των κατ’ οίκον εργαζομένων), σε αντάλλαγμα της εργασίας που προσέφεραν κατά τη διάρκεια της οικονομικής χρήσης, ανεξάρτητα από το αν πληρώνονται βάσει του ωραρίου, βάσει της παραγωγής ή με το κομμάτι, καθώς και από το αν πληρώνονται σε τακτική βάση ή όχι. Περιλαμβάνονται επίσης οι βασικές και τακτικές αμοιβές, οι επιπλέον πληρωμές για υπερωριακή εργασία, βάρδιες και κατά τη διάρκεια αργιών, οι κοινωνικές εισφορές που πληρώνει ο εργαζόμενος (ακόμη και αν παρακρατούνται από τον εργοδότη και καταβάλλονται από αυτόν στα ταμεία κοινωνικής ασφάλισης), όλες οι δωρεάν παροχές, τα επιδόματα (οικογενειακά, αδείας, ανθυγιεινής εργασίας, στέγασης, μεταφοράς κ.λπ.), τα δώρα (Χριστουγέννων, Πάσχα), οι χαριστικές πληρωμές και τα bonus, οι αποζημιώσεις απόλυσης, τα επιδόματα (πριμ) παραγωγικότητας, οι προμήθειες και τα φιλοδωρήματα.

Σύμφωνα με τη μελέτη η μείωση του κόστους εργασίας που παρατηρείται στην ελληνική οικονομία μετά την υπογραφή του Μνημονίου δεν είναι ομοιόμορφη σε όλους τους κλάδους οικονομικής δραστηριότητας. Τη μεγαλύτερη μείωση του κόστους εργασίας παρουσιάζουν ο κλάδοι των καταλυμάτων & εστίασης, όπου το γ’ τρίμηνο του 2011 το συνολικό κόστος εργασίας ήταν 32,5% χαμηλότερο από το α’ τρίμηνο του 2010. Ακολουθούν οι κλάδοι της Παροχής ηλεκτρικού και Παροχής νερού, όπου το συνολικό κόστος εργασίας, ξεκινώντας από ένα σχετικά υψηλό επίπεδο, μειώθηκε κατά 24,7% και 28,9%, αντίστοιχα. Η μικρότερη μείωση του συνολικού κόστους εργασίας σημειώνεται στον κλάδο της Δημόσιας διοίκησης και στον κλάδο της Μεταφοράς & αποθήκευσης, όπου το συνολικό κόστος εργασίας μειώθηκε κατά 9,2% και 10,7%, αντιστοίχως. Στον κλάδο δε των κατασκευών μεταξύ α’ τριμήνου 2010 και γ’ τριμήνου 2011 το συνολικό κόστος εργασίας μειώθηκε κατά 13,9%.
Βέβαια, για τους εργαζόμενους η αμοιβή δε φαίνεται να ταυτίζεται με το κόστος του εργοδότη, καθώς τούτο συμβαίνει μόνο ονομαστικά. Η μεταβολή του τιμάριθμου επιβαρύνει κι επί της ουσίας μειώνει το μισθό, αλλά όχι το μισθολογικό κόστος. Σύμφωνα με την ίδια μελέτη όμως εάν εξετάσουμε την εξέλιξη του κόστους εργασίας σε σταθερές (ή «πραγματικές») τιμές, δηλαδή εάν «αποπληθωρίσουμε» το κόστος εργασίας με βάση τον Δείκτη Τιμών Καταναλωτή της ΕΛ.ΣΤΑΤ, καταλήγουμε σε αρκετά διαφορετική εικόνα. 

Η μείωση του πραγματικού κόστους εργασίας στο σύνολο της οικονομίας ακολουθεί μια περισσότερο αρνητική πορεία από ό,τι ο ονομαστικός δείκτης κόστους εργασίας που εξετάσαμε προηγουμένως. Έτσι, ενώ η μείωση του δείκτη συνολικού κόστους εργασίας από το α’ τρίμηνο του 2010 έως το γ’ τρίμηνο του 2011 ήταν, σε ονομαστικές τιμές, της τάξεως του 14,3%, η αντίστοιχη μεταβολή σε πραγματικές τιμές (Π-ΣΕΚ) ήταν της τάξεως του -19,9%, κυμαινόμενη σε ετήσια βάση μεταξύ -4,8% και -14,5%.

 Άρα για ποια μείωση μιλάμε ακόμη; Η ευρωζωνική κρίση -αν και αναδεικνύει το κανιβαλιστικό κι αντιδημοκρατικό πρόσωπο του μετανεωτερικού καπιταλισμού- ουσιαστικά λειτούργησε ως το επικοινωνιακό πλαίσιο για την επιβολή του νεοφιλελευθερισμού στη χώρα μας (όσα δεν έκαναν Σημίτης και Καραμανλής, το πέτυχε σε δύο χρόνια ο ΓΑΠ) με βασικό στόχο τη διάλυση της μεσαίας τάξης. Επειδή, όμως ούτε η εθνική κυβέρνηση ούτε το ευρωπαϊκά όργανα μπορούσαν να επιβάλουν σκληρά μέτρα, το ρόλο τούτο τον ανέθεσαν στην τρόικα (μπροστά στους Ευρωπαίους, το ΔΝΤ είναι οσιομάρτυρας).

Ουσιαστικά στόχος των επιβαλλόμενων οικονομικών μέτρων  είναι όχι μόνο η διάλυση της μεσαίας τάξης (πχ στην Ελλάδα οι αυτοαπασχολούμενοι είναι 30% του εργατικού δυναμικού, μια ισχυρή δηλαδή οικονομική παρουσία, όταν στη Γερμανία με δυσκολία αγγίζουν το 10%), αλλά και η πλήρης πληβειοποίησή της. Ουσιαστικά, στοχεύουν να μετατρέψουν τον ευρωμεσογειακό νότο σε μεσαιωνικό εργασιακό παράδεισο για  βορειοευρωπαϊκές υπερεθνικές επιχειρήσεις.

Και μετά μιλάμε ακόμα για μνημόνιο...