(συνέχεια από της προηγούμενης ανάρτησης
Ο δημοσιογραφικός, όμως, λαϊκισμός και το μονοπώλιο της καθοδηγούμενης έντυπης γνώμης οδήγησε το κοινό στο διαδίκτυο. Η επιφανειακή προσέγγιση και η βαθύτατη διασύνδεσή του με οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα έστρεψε τους πολίτες στην αναζήτηση νέων δρόμων έκφρασης προσωπικών απόψεων και κρίσεων. Έτσι, μέσα στον τραγέλαφο της σύγχρονης δημοσιογραφίας, λογικό ήταν οι Έλληνες πλοηγοί να στραφούν προς το διαδίκτυο για βαθύτερες αναλύσεις και σχολιασμούς, παρά στις ίδιες τις εφημερίδες.
Η τεχνολογική επανάσταση είναι σίγουρα η μήτρα των κοσμογονικών εξελίξεων του ΚΑ΄ αιώνα στο χώρο της μαζικής επικοινωνίας και παράγοντας βελτίωσης της ίδιας της δημοκρατίας. Η μαζική όμως εισροή τόσων χιλιάδων χρηστών κι επαγγελματιών δημοσιογράφων που βρήκαν ελεύθερο χώρο έκφρασης ή ευκαιρία να επιδείξουν την πραμάτεια τους, κατέστησε τελικά τη διαδικτυακή αρθρογραφία αντιπροσωπευτική ενός όλο και μεγαλύτερου τμήματος της ελληνικής κοινωνίας. Η τάση αυτή μετέφερε όμως και το χρόνιο λαϊκισμό και τη χειραγώγηση που επιδιώκει η μεταπολιτευτική δημόσια σφαίρα.
Η σταδιακή εκλαΐκευση του “κοινωνικού διαδικτύου” -και στην Ελλάδα- ενέπνευσε αρχικά πληθώρα αισιόδοξων αναλύσεων και σχολίων σχετικά με την υποτιθέμενη εκ φύσεως θετική επιρροή τους στη δημόσια σφαίρα. Όμως η πραγματικότητα είναι διαφορετική. Η ισχυροποίηση του λαϊκισμού και της μισαλλοδοξίας σε ένα μεγάλο κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας είναι πλέον ορατή και στη διαδικτυακή έκφραση της[1].
Ένα συνονθύλευμα πια “ειδήσεων” και “αποκαλύψεων” με κίτρινο περιεχόμενο με υψηλή επισκεψιμότητα που αποδεικνύει και την ποιότητα του κοινού του, κυριαρχεί πια στο ελληνικό διαδίκτυο. Ένα ετερογενές μείγμα που πολύ απλά καθρεφτίζει την ελληνική κοινωνία στο δημόσιο λόγο της. Ανώνυμα και αφοριστικά σχόλια κατακλύζουν πια το ελληνόφωνο διαδίκτυο. Αυξάνονται με γεωμετρική πρόοδο Τα κρούσματα συκοφαντικών, υβριστικών, εκβιαστικών, χυδαίων ιστολογίων που επιτίθενται σε πρόσωπα που φέρουν όνομα και επώνυμο. Συναντάμε όλες εκείνες τις κοινωνικές στρεβλώσεις που έχουν παγιωθεί στο κοινωνικό σώμα της χώρας.
Και δίπλα στην ετερογένεια των ιστοσελίδων και των ιστολογίων που εκφράζουν πολιτικό λόγο προστίθενται και οι διάφοροι κόμβοι κοινωνικής δικτύωσης. Με λόγο σύντομο και συνοπτικό υποκαθιστούν την ολοκληρωμένη ανάλυση και την εμπεριστατωμένη άποψη. Επιφανειακά με κοφτές εκφράσεις και μετανεωτερικές αναζητήσεις εντυπωσιασμού θέτουν στο κέντρο μιας εικονικής παρέας το άτομο. Τα like που μένουν στην επιφάνεια και δεν προάγουν το διάλογο, μια επικοινωνιακή τακτική/κίνηση δήλωσης της παρουσίας του χρήστη.
Μέσα στην αυταπάτη του ο χρήστης επιδιώκει την προσέλκυση όσο περισσότερων γίνεται φίλων. Η εικονική όμως φιλία δεν έχει στόχο την ανταλλαγή απόψεων, αλλά τη μεταμοντέρνας αντίληψης προβολή του "εγώ" σε ένα χώρο με εκατομμύρια μέλη. Με κάθε τρόπο προσπαθεί να μένει στο επίκεντρο της προσοχής ατόμων αγνώστων, μακριά από μία αληθινή κοινωνική δικτύωση. Φωτογραφίες, προσωπικά βιώματα και ιδιαίτερες προσωπικές στιγμές αποτελούν το κύριο μέσο διαφήμισης της ύπαρξής του, που συχνά ξεχνά ότι πρόκειται για διαδικτυακή/εικονική ύπαρξη.
Αλλά και τα παραδείγματα των πιο “ώριμων” ηλεκτρονικά χωρών μας κρατούν στην ίδια απαισιόδοξη θέση. Φανερώνουν ότι τελικά παλιά και νέα μέσα επικοινωνίας συναποτελούν τον ίδιο καθρέφτη της κοινωνίας που τα γεννά. Δε θα σταματήσουν όσο η ίδια η κοινωνία βρίσκεται σε αυτό το τέλμα κοινωνικής, πολιτικής και ανθρωπιστικής/αξιακής κρίσης. Και όλα αυτά δίνουν την ευκαιρία στον επίσημη κι “επώνυμο”/έγκριτο μιντιακό λαϊκισμό την αφορμή που χρειάζεται προκειμένου να δικαιολογήσει στάσεις και συκοφαντικές επιθέσεις κατά του διαδικτύου.
σχετικά μπορείτε να διαβάσετε τις αναρτήσεις ίδιας θεματικής:
[1] Νίκος Σμυρναίος, Η ανάδυση και η παγίωση του λαϊκισμού στο ελληνόφωνο διαδίκτυο.
17 έκριναν :
επομένως δεν φταίει το μέσο αλλά η νοοτροπία & η κουλτούρα του χρήστη
Και κατά συνέπεια, Καίσαρα, πρέπει να στραφούμε προς αυτή την κατεύθυνση. Πρέπει να δούμε, λοιπόν, πώς θα αντιπαλέψουμε αυτό το φαινόμενο. ίσως κάνω και κάποιο σχετικό post.
Δήμο, μου φαίνεται ότι υπερεκτιμάς τους αξιότιμους πνευματικά και ηθικά χρεοκοπημένους συμπολίτες μας: Δεν νομίζω κανείς να σκέφτηκε "Ά! η δημοσιογραφία του τύπου δεν με καλύπτει, πάω στο διαδίκτυο!" Απλά πήγανε όσοι είχαν τα λεφτά για κομπιούτερ και σύνδεση, και τις γνώσεις να το ανοίξουνε και να το χρησιμοποιήσουνε απλά επειδή ...υπήρχε. Όπως σωστά παρατηρείς στο κείμενο σου, το Ελληνικό διαδίκτυο έχει καταντήσει, αρκετά γρήγορα, ένα απλό καφενείο "Η Ωραία Ελλάς".
Το πραγματικό πρόβλημα είναι κατά την γνώμη μου ότι, ενώ το αληθινό καφενείο κόστιζε την τιμή ενός Τούρκικου (συγγνώμη: "Ελληνικού") καφέ, και οι πλατείες ήταν τζάμπα, αυτοί που μπαίνουν στο Καφενείο "Το Ιντερνέτ" (συγγνώμη "Το ...Διαδίκτυο") πρέπει να τα ρίξουνε για ένα κομπιούτερ, σύνδεση, και να έχουν και τη γνώση να το χρησιμοποιήσουν.
Άρα το διαδίκτυο ενεργεί σαν αρνητικό φίλτρο επιτρέποντας να ακουστούν οι φωνές μόνο από ένα άλφα κομπόδεμα και επάνω, και ενώ στο καφενείο και στην πλατεία πήγαινε οποιοσδήποτε ήθελε, το διαδίκτυο φιμώνει αξιοκρατικά πολλές φωνές. Κι αυτές οι φων'[ες που περνάνε το φίλτρο δεν είναι απαραιτήτως άξιες βάθρου, ενώ πολλοί από αυτούς που τις διαβάζουνε δεν έχουν την απαραίτητα την πνευματική υποδομή να τις αξιολογήσουν.
Το διαδίκτυο κατά την γνώμη μου, που την είχα πρωτοπεί στην Αμερική το 1993, είναι ένα Κοινωνιολογικό Γεγονός αγνώστων πιθανών αποτελεσμάτων, και είναι αποξενωτικό...
Ο δημοσιογραφικός, όμως, λαϊκισμός και το μονοπώλιο της καθοδηγούμενης έντυπης γνώμης οδήγησε το κοινό στο διαδίκτυο.
Εαν ο λαίκισμός έδιωχνε τον κόσμο από την έντυπη δημοσιογραφία δεν θα ανθούσε τόσο πολύ στο διαδίκτυο.
Η στροφή οφείλεται περισσότερο στην δυνατότητα να έχεις την πληροφορία άμεσα,έστω και αναξέλεκτη και συνήθως ανώνυμη ,αλλά επίσης βασικά τζάμπα.
Διαδικτυακός μεταμοντερνος λόγος στην Ελλάδα σημαινει τρωκτικά,τρομακτικά,σαρωτικά,τρομακτικότερα,σαρωτικότερα,με την απαραιτητη αυριανολογία του στιλ Τζέφρι,Μινέικο,προδότης κλπ,κλπ...Μην το ψάχνεις,δειμε,μικρογραφία της νεοελληνικής μ@λ@κί@ς το καταντησανε και το διαδίκτυο...
Thinks, είναι γνωστό ότι η μαγιά και η ζύμη του ελληνικού διαδικτύου ήταν άτομο υψηλού (αν όχι ανώτατου) μορφωτικού επιπέδου και προέρχονταν από τη μεσαία τάξη. Δίπλα σε αυτά που καταγράφεις ως αίτια, αφού άνοιξαν τον υπολογιστή και είδαν μία άλλη οπτική του κόσμου, άρχισαν να εκφράζουν τις αγωνίες τους και τις κρίσεις τους. Εξάλλου, η μεσαία τάξη κάθε φορά είναι ουσιαστικά εκείνη που έχει τις μεγαλύτερες ανασφάλειες και φιλοδοξίες να ελέγξει την εξουσία ή να την ανατρέψει (βλ. και "δημαγωγία της δημοκρατίας, σελ. 25). Αυτές ακριβώς οι εγγενείς ταξικά αιτίες οδήγησαν και στην αμφισβήτηση της δημοσιογραφίας.
Σήμερα όμως η κατάσταση έχει αλλάξει. Έχω δει αρκετές μελέτες που αποδεικνύεται ότι ο μέσος μορφωτικός όρος έχει πέσει σε προπτυχιακό επίπεδο (αυξήθηκαν πολύ οι δευτεροβάθμιας εκπ/σης και οι απλώς πτυχιούχοι).
Από εκεί και πέρα, σαφώς τα αποτελέσματα της χρήσης του και η εξέλιξη του διαδικτύου κοινωνιολογικά είναι άγνωστα. Ωστόσο, σημερινές εξελίξεις βλέπουμε. Εξάλλου, όλα τα ανωτέρω δεν αναιρούν νομίζω την ύπαρξη ενός ισχυρού ρεύματος λαϊκισμού, ιδιαίτερα στους κόμβους δικτύωσης όπου περιορίζονται/εκμηδενίζονται οι διαφορετικές απόψεις και οι ουσιαστικοί/διαλογικοί σχολιασμοί.
Αθεόφοβε, αν το δεις από τα πρώτα του βήματα το διαδίκτυο, θα θυμηθείς ότι πάντα πρώτα πυροβολούσαμε το λαϊκισμό και ταυτόχρονα αναζητούσαμε την πληροφορία (αν μπορούσαμε και να τη διασταυρώσουμε ή να την κρίνουμε). Η αύξηση όμως των χρηστών οδήγησε σε ξεχαρβάλωμα αυτών των τακτικών. Η δε εμφάνιση του facebook και του twitter, έδωσε μία άλλη ώθηση στο διαδικτυακό λαϊκισμό (τα blogs ακόμα κρατάνε, ακόμα απέχουν σε σημαντικό βαθμό).
VAD, έτσι σίγουρα. Τα κουτσομπολίστκα ιστολόγια μαζεύουν όσο κόσμο δε μαζεύουν οι κυβερνητικές/υπουργικές και αυτοδιοικητικές ιστοσελίδες σε μία μέρα.
Δήμο μου, εγώ πάντα τίθεμαι ενάντια της αξιοκρατίας, και τη στιγμή που υπάρχουν άνθρωποι της γενιάς των 600 Ευρώ και άνεργοι που δεν έχουν τη δυνατότητα να μπουν στο διαδίκτυο, αυτό εγώ το λέω αξιοκρατία εκείνων που μπορούν. Αυτό που εσύ ονομάζεις μεσαία τάξη. Θα ήθελα πολύ να ακούσω τι σκέφτονται αυτοί που δεν έχουνε κομπιούτερ.
"Οι μεσαίες τάξεις ελέγχουν την εξουσία ή την ανατρέπουν". Σωστά μιλάς. Κι αφού την ελέγξουν ή την ανατρέψουν, γίνονται εκείνοι η αρχή. Με αυτό τον ορισμό, η μεσαία τάξη είναι οι Δελφίνοι της Εξουσίας.
Πάντως δεν είμαι σίγουρος τι εννοείς "Ελληνικό Διαδίκτυο". Ένα Internet υπάρχει, το οποίο λειτουργεί σαν αγορά των προϊόντων της ηλεκτρονικής βιομηχανίας. Και οι καταναλωτές αυτών των ηλεκτρονικών προϊόντων μιλάνε Αγγλικά, Γαλλικά, Ρώσικα, Κινέζικα, Ελληνικά... όλες τις γλώσσες που αντιστοιχούν στα τοπικά νομίσματα.
thinks, ίσως πρέπει να ορίσουμε τι σημαίνει αξιοκρατία μέσα στον καπιταλισμό. Γιατί εσύ ουσιαστικά θέτεις ζήτημα οικονομικής ανισότητας στον καπιταλισμό. Δε νομίζει να διαφωνεί κανείς (από την εποχή των ουτοπικών σοσιαλιστών του ΙΣΤ΄ και ΙΖ΄ ακόμα αιώνα). Το ζήτημα είναι τι γίνεται σήμερα και πώς εξελίσσεται κοινωνικά ένα διαδραστικό μέσο επικοινωνίας.
Φυσικά και η μεσαία τάξη διαχρονικά/ιστορικά είναι η κινητήριος δύναμη διεκδίκησης κι ανατροπής ενός συστήματος. Δε θα έλεγα "δελφίνοι", αλλά αντικειμενικοί ανταγωνιστές των κυβερνώντων που οδηγούν τις εξελίξεις και βελτιώνουν τα οικονομικά και πολιτικά συστήματα. όταν γίνουν εξουσία νομοτελειακά θα ανατραπούν από τη νέα πια μεσαία τάξη (για περισσότερα θα σε παραπέμψω στα δύο άρθρα μου "περί της μεσαίας τάξης" και "όταν η μεσαία τάξη ψηφίζει όραμα κι όχι διαχείριση").
Από εκεί και πέρα το ελληνικό διαδίκτυο, είναι (καλύτερος όρος) το ελληνόφωνο διαδίκτυο. Έχει διαφορές -σε αναλογία χρηστών και πληθυσμού- από άλλες χώρες.
Πολύ σωστά, ότι το Ελληνόφωνο διαδίκτυο έχει διαφορετικές αναλογίες χρηστών και πληθυσμού. Αυτό ακριβώς λέω κι εγώ...
Και συμφωνούμε για την μεσαία τάξη Δήμο. Απλά θέλω πάντα να κάνω τον διαχωρισμό ότι στο τέλος η μεσαία τάξη είναι η αντιπολίτευση της τάξης της εξουσίας, και όπως κάθε αντιπολίτευση ο στόχος της είναι η ...εξουσία. Και για αυτό θα άλλαζα μια λέξη στην δεύτερη παράγραφο της απάντησής σου: από "οδηγούν τις εξελίξεις και βελτιώνουν" σε "οδηγούν τις εξελίξεις και αλλάζουν". Γιατί, το αν είναι βελτίωση ή όχι είναι εντελώς υποκειμενικό ανά περίπτωση, και εσύ μιλάς γενικά (Μπορεί να είναι και το αντίθετο της βελτίωσης... εξαρτάται).
Αξιοκρατία στον καπιταλισμό, η στην ανθρώπινη κοινωνία γενικά, και στις σοσιαλιστικές ή κομουνιστικές όπου ο καπιταλισμός απλά κατεβαίνει στη μαύρη αγορά, για μένα είναι μια άλλη λέξη γι την Φυσική Εξέλιξη, την υπερίσχυση του δυνατότερου -στην προκειμένη συζήτηση αυτών που έχουν κομπιούτερ.
Έτσι, όπως το θέτεις, thinks, δε διαφωνούμε πουθενά.
Όμως, η κατάκτηση της εξουσίας και η αλλαγή του του πολιτικοοικονομικού οικοδομήματος είναι πάντα προοδευτική αλλαγή. Βελτιώνει πάντα την προηγούμενη κατάσταση και περιορίζει τα αρνητικά του προηγούμενου. Απλά με τον καιρό θα εμφανιστούν και πάλι αρνητικά στην προσπάθεια διατήρησης της εξουσίας.
Βέβαια, αυτή η θέση και μόνο αρκεί για να κριθεί κάποιος αντιμαρξιστής. Η διαφορά είναι ο Μαρξ δεν είχε αντιληφθεί -δεν μπορούσε να φανταστεί- την άνοδο μιας νέας τάξης στο προσκήνιο. Το ΙΘ΄ αιώνα μεσαία τάξη φάνταζε μόνο η εργατική και η μικροαστική (όσοι προέρχονταν δηλαδή από τις μεσαιωνικές συντεχνίες). Αργότερα, για εξυπηρέτηση των αναγκών του αστικού/νεωτερικού κράτους εμφανίζεται η μεσαία τάξη.
Δείμο, η άποψη του thinks είναι σωστή ως προς το σκέλος της μη ισότιμης συμμετοχής όλων στο δικτυακό «καφενείο». Διότι πράγματι πολλοί άνθρωποι με αξιόλογες σκέψεις και ιδέες απλώς δεν μπορούν να τις αναρτήσουν στο διαδίκτυο και να γίνουν γνωστές.
Τα like που αναφέρεις στο άρθρο σου, τα οποία όπως ορθά λες δεν παράγουν το διάλογο, είναι το απόσταγμα της αντικοινωνικότητας του σύγχρονου ανθρώπου. Μέσα σε ένα σύστημα που υποτίθεται ότι αποτελεί εργαλείο κοινωνικής δικτύωσης και διαλόγου, αυτή η επιλογή επιτελεί την εντελώς αντίθετη λειτουργία. Σβήνει κι απαξιώνει και τον πιο στοιχειώδη διάλογο. Αντί να γράψεις μια κουβέντα, να εκθέσεις την άποψή σου, να διαφωνήσεις έστω ή να συμφωνήσεις, κάνεις ένα like κι αυτό ήταν. Βγήκε η υποχρέωση. Αν προσπαθήσουμε να το ανάγουμε στον πραγματικό κόσμο, φαντάζομαι μια παρέα στην οποία κάποιος λέει κάτι και οι άλλοι αντί να αρχίσουν το διάλογο σηκώνουν, στα μουγκά πάντα, χαρτιά με τη λέξη like. Εκεί αρχίζει και τελειώνει ο διάλογος. Μετά το λόγο θα πάρει ο επόμενος, θα πει κάτι και οι άλλοι θα σηκώσουν τα χαρτάκια τους. Και κάπου κάπου θα πίνουν και μια γουλιά καφέ!
Πάντως, ανεξάρτητα με το αν το ελληνικό διαδίκτυο έχει καταντήσει ή όχι ένα συνονθύλευμα κυρίως μη ποιοτικών πραγμάτων, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο αναγνώστης έχει τη δύναμη να απορρίψει τη «σαβούρα» και να κρατήσει μόνο τα καλά, τα ποιοτικά. Νομίζω ότι αυτό μπορεί να γίνει και γίνεται παντού.
Τελευταίε, δε διαφωνώ. Παρά τη σχετική πρόοδο, σίγουρα όλοι δεν έχουν την ίδια οικονομική και μορφωτική άνεση.
Στη δεύτερη και στην τρίτη παράγραφο έχεις απόλυτο δίκιο. Συμφωνώ στην κυριολεξία όσων γράφεις.
Συγγνώμη αλλά στο συγκεκριμένο κείμενο μόνο "like" θα μπορούσα να κάνω γιατί οποιοδήποτε σχόλιο και να έκανα δεν θα προσέθετε τίποτα περισσότερο.
Απόλαυσα την πληρότητα και την πυκνότητα του νοήματος.
Σ' ευχαριστώ πολύ, χρωματιστή μου.
Θέλω κι εγώ να επισημάνω την προτροπή του teleytaios ότι ο αναγνώστης ή ο τηλεθεατής ή ακόμη ο καταναλωτής δυνητικά τουλάχιστον μπορεί να επιλέξει ή να εντοπίσει την ποιότητα σε κάθε πηγή.
Πώς όμως θα φθάσει σ' αυτό το σημείο, σε αυτή τη δυνατότητα; Εδώ η ευθύνη βαραίνει περισσότερο τον ίδιο. Αφιερώνοντας χρόνο και κόπο στη διαρκή αναζήτηση πληροφοριών από διάφορες πηγές, παραπομπές, αναγνώσεις κλπ
Καίσαρα, έθεσες όπως και νωρίτερα ένα ουσιώδες ζήτημα. Αυτό της εκπαίδευσης του χρήστη/τηλεθεατή ώστε να μπορεί να περιθωριοποιεί τη σαβούρα, να περιορίζει το λαϊκισμό. Ωστόσο, στο ζήτημα τίθεται και η ίδια η ευθύνη του, πέρα από την όποια μόρφωση και κρίση του. Συχνά επιλέγεται ο λαϊκισμός και ταυτίζεται με την αλήθεια (βλ "κοπρίτες") ενώ άλλοτε για το γέλιο της κατάντιας του άλλου (βλ. Πάνια κπλ). Ανάλογη είναι η κατάσταση συχνά στο διαδίκτυο.
Δημοσίευση σχολίου